ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ EΡΓΑΣΙΑΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΙΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΝΟΙΑΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΤΥΠΟΥ Δελτίο Τύπου Αθήνα, 16 Ιουνίου 2014 Χαιρετισμός του Υπουργού Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας κ. Γιάννη Βρούτση στο Ευρωπαϊκό Συνέδριο «Πολιτικές για την Υγεία και Ασφάλεια στην Εργασία στο μέλλον»* Κυρίες και κύριοι, Καταρχήν θα ήθελα να καλωσορίσω τους αξιότιμους συμμετέχοντες και προσκεκλημένους σε αυτό το Ευρωπαϊκό Συνέδριο, οι οποίοι μας έρχονται από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Τους εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και Ασφάλεια της Εργασίας, καθώς και άλλων ευρωπαϊκών φορέων, τους εκπροσώπους εργαζομένων και εργοδοτών. Να τους καλωσορίσω, λοιπόν, στη φιλόξενη χώρα μας και να τους ευχηθώ, παράλληλα με τις υψηλές υποχρεώσεις τους, να έχουν μια άνετη και ευχάριστη διαμονή στην Ελλάδα. Από την πλευρά μου θα ήθελα να τονίσω ότι αισθάνομαι ιδιαίτερη τιμή και χαρά που συμμετέχω ως ομιλητής στη σημερινή εκδήλωση. Μια εκδήλωση με ιδιαίτερη σημασία, καθώς τα ζητήματα υγείας και ασφάλειας κατά την εργασία βρίσκονται στην «καρδιά» του προβληματισμού για την ποιοτική, αξιοπρεπή και παραγωγική εργασία. 1
Και για αυτόν ακριβώς το λόγο, βρίσκονται στον πυρήνα των προϋποθέσεων για την επίτευξη των στόχων της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020», για μια έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Από την άλλη, το συνέδριο αυτό πραγματοποιείται σε μια ιδιαίτερα κρίσιμη συγκυρία, τόσο σε ευρωπαϊκό επίπεδο όσο και για την ίδια τη χώρα μου. Καταρχήν στο επίπεδο της ευρωπαϊκής οικογένειας, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει να αντιμετωπίσει μια σειρά ιστορικών προκλήσεων. Παράλληλα με τις προσπάθειες για τη σταθεροποίηση των δημόσιων οικονομικών, υπάρχει η ανάγκη για την ανάπτυξη της οικονομίας. Μια κοινωνικά ισόρροπη ανάπτυξη που θα στοχεύει, μεταξύ άλλων, στην προώθηση των μεταρρυθμίσεων και των δράσεων για την αύξηση της απασχόλησης και τον περιορισμό της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού. Η Ευρώπη εξέρχεται σταδιακά από την κρίση. Μετά από αρκετά χρόνια περιορισμένων ή ακόμη και αρνητικών ρυθμών μεγέθυνσης, η ευρωπαϊκή οικονομία ανακάμπτει και το 2014 αναμένεται να είναι μια καλύτερη χρονιά. Το ίδιο ισχύει και για τη χώρα μου. Μέσα από δύσκολες και επίπονες διεργασίες και στο πλαίσιο του «οδικού χάρτη» εξόδου από την κρίση που χάραξε ο Πρωθυπουργός Αντώνης Σαμαράς και η κυβέρνηση, η ελληνική οικονομία και η κοινωνία, κατόρθωσαν να επιτύχουν βασικούς στόχους. Ακολουθώντας ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα και, πολλές φορές, ανατρέποντας δυσμενείς προγνώσεις. Μεγάλο μέρος αυτής της προσπάθειας ανέλαβε το υπουργείο Εργασίας με την αποφασιστική βούληση της πολιτικής ηγεσίας του, τόσο του υφυπουργού Βασίλη Κεγκέρογλου όσο και εμένα. Μετά από αυτή τη σύντομη παρένθεση, ας έρθουμε ξανά στα σημαντικά ζητήματα του Συνεδρίου μας. Όπως αναφέρεται στο πρόσφατα ανακοινωθέν στρατηγικό πλαίσιο για την υγεία και 2
την ασφάλεια στην εργασία κατά την περίοδο 2014-2020, η εξασφάλιση ασφαλούς και υγιούς περιβάλλοντος εργασίας για τους ευρωπαίους εργαζόμενους, σε στενή συνεργασία με τα κράτη μέλη, τους κοινωνικούς εταίρους και τα άλλα θεσμικά όργανα και οργανισμούς της Ένωσης, αποτελεί στρατηγικό στόχο για την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Γιατί η πρόληψη των κινδύνων και η προώθηση ασφαλέστερων και πιο υγιεινών συνθηκών στον χώρο εργασίας αποτελούν στοιχεία ζωτικής σημασίας όχι μόνο για τη βελτίωση της ποιότητας της εργασίας, αλλά και για την προώθηση της ανταγωνιστικότητας. Η διατήρηση της υγείας των εργαζομένων έχει άμεσο και μετρήσιμο αντίκτυπο στην παραγωγικότητα και συμβάλλει στη βελτίωση της βιωσιμότητας των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης. Η πρόληψη των σοβαρών ατυχημάτων ή των επαγγελματικών ασθενειών και η προαγωγή της υγείας των εργαζομένων καθ όλη τη διάρκεια του επαγγελματικού τους βίου, από την πρώτη τους κιόλας δουλειά, είναι στοιχείο κλειδί που θα τους επιτρέψει να εργαστούν για όσο το δυνατόν μεγαλύτερο διάστημα. Το γεγονός αυτό συμβάλλει, επίσης, στην αντιμετώπιση των μακροπρόθεσμων επιπτώσεων της δημογραφικής γήρανσης, συμβαδίζοντας με τους στόχους της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Με διαφορετικά λόγια, η επένδυση στην Aσφάλεια και την Υγεία της Εργασίας, συμβάλλει στην ευεξία των εργαζομένων και είναι οικονομικά αποδοτική. Σύμφωνα με πρόσφατες εκτιμήσεις, οι «επενδύσεις» στον τομέα αυτόν μπορούν να αποφέρουν πολύ υψηλές αποδόσεις που ανέρχονται κατά μέσο όρο σε 2,2 φορές τους πόρους που διατέθηκαν. Δηλαδή εάν η πολιτεία και οι εργοδότες αφιερώσουν π.χ. 100 ευρώ σε ενέργειες πρόληψης κινδύνων και βελτίωσης των συνθηκών ασφάλειας, 3
οι «επιστροφές» στην κοινωνία και η εξοικονόμηση κόστους λόγω αποτροπής ατυχημάτων και αύξησης της παραγωγικότητας ανέρχονται στα 220 ευρώ. Η πληθώρα των στατιστικών στοιχείων είναι αποκαλυπτική. Ενδεικτικά μόνο αναφέρω: Το 24,2 % των εργαζομένων στην Ευρωπαϊκή Ένωση πιστεύουν ότι η υγεία και η ασφάλειά τους βρίσκονται σε κίνδυνο λόγω της εργασίας τους, ενώ το 25 % δήλωσε ότι η εργασία είχε σημαντική αρνητική επίπτωση στην υγεία τους Πάλι σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κάθε χρόνο πάνω από 4.000 εργαζόμενοι πεθαίνουν λόγω ατυχημάτων που συμβαίνουν στην εργασία και πάνω από τρία εκατομμύρια εργαζόμενοι έχουν ένα σοβαρό ατύχημα στην εργασία τους που έχει ως αποτέλεσμα την απουσία τους από αυτήν για διάστημα μεγαλύτερο των τριών ημερών. Εκτός από τον ανθρώπινο πόνο, το κόστος από τις επαγγελματικές ασθένειες και τα εργατικά ατυχήματα είναι απαράδεκτα υψηλό. Με άμεση αρνητική επίπτωση στις δαπάνες κοινωνικής ασφάλισης, αλλά και μετρήσιμες απώλειες στην παραγωγικότητα. Σύμφωνα με το Διεθνές Γραφείο Εργασίας και σε διεθνές επίπεδο αυτή τη φορά, τα άμεσα και έμμεσα - οικονομικά κόστη λόγω εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών, υπολογίζονται στο 4% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Από την άλλη πλευρά, στην Ελλάδα και παρότι δεν υπάρχουν πολλά διαθέσιμα στοιχεία, μελέτες υπολογίζουν το άμεσο κόστος των εργατικών ατυχημάτων σε επίπεδο πάνω απο ένα (1) δις ευρώ ετησίως, χωρίς να υπολογίζονται δαπάνες περίθαλψης και επιδόματα μόνιμης ανικανότητας. Για όλους αυτούς τους λόγους, αλλά κυρίως για το μεγάλο κόστος και πόνο που συνεπάγεται η μη τήρηση των κανόνων υγείας και ασφάλειας στην ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια, πρέπει να δώσουμε ιδιαίτερη βαρύτητα στις τρεις μείζονες προκλήσεις που προσδιορίζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την περίοδο 2014-2020: Πρώτον, να βελτιώσουμε την εφαρμογή των κανόνων για την υγεία και ασφάλεια στην εργασία, κυρίως με την αναβάθμιση της ικανότητας των μικρών και πολύ μικρών επιχειρήσεων να εφαρμόζουν αποτελεσματικές και αποδοτικές στρατηγικές πρόληψης κινδύνου. 4
Δεύτερον, να βελτιώσουμε την πρόληψη των επαγγελματικών ασθενειών, αντιμετωπίζοντας τόσο τους υφιστάμενους όσο και νέους, αναδυόμενους κινδύνους. Και σε αυτό το σημείο, εκτιμώ ότι οι ψυχοκοινωνικοί κίνδυνοι και το άγχος στην εργασία διαδραματίζουν ιδιαίτερο ρόλο, ενώ σε αυτό το πεδίο αφιερώνεται και η διετής εκστρατεία του Ευρωπαϊκού Οργανισμού για την Υγεία και την Ασφάλεια 2014-2014. Τρίτον, να συνεκτιμήσουμε στις πολιτικές μας την γήρανση του εργατικού δυναμικού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σε κάθε περίπτωση, πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι η υγεία και η ασφάλεια στην εργασία αποτελεί κομβικό συστατικό στοιχείο της ποιότητας της εργασίας. Υπ αυτή την έννοια, η προαγωγή της συναρτάται ουσιωδώς με την εμπέδωση του αναπτυξιακού και κοινωνικού προτύπου της ευρωπαϊκής οικογένειας. Και κατ επέκταση με την αποτελεσματική εφαρμογή της Στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και των επιμέρους οικονομικών και κοινωνικών στόχων της. Και βέβαια είναι ευθύνη και υποχρέωση της Ευρώπης να εκπέμψει σαφές μήνυμα σε όλο τον κόσμο ότι, παράλληλα με τη συνετή δημοσιονομική διαχείριση, ο σεβασμός στην εργασία, η ποιότητα της εργασίας (και κατά συνέπεια η υγεία και ασφάλεια στους εργασιακούς χώρους) συνιστά μοχλό οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Ουσιαστικά αποτελεί έναν από τους πιο κρίσιμους δείκτες που προσδιορίζουν το πραγματικό επίπεδο ανάπτυξης μιας χώρας. Με αυτές τις σύντομες σκέψεις εύχομαι καλή επιτυχία στις εργασίες του Συνεδρίου, εκτιμώντας ότι η πλούσια θεματολογία του θα δώσει την ευκαιρία να ακουσθούν πολλές εποικοδομητικές και δημιουργικές προτάσεις. Και οι οποίες, σε κάποιο βαθμό, θα μπορούσαν να αποτελέσουν οδηγό για όλα τα κράτη μέλη αλλά και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. (*Το συνέδριο πραγματοποιείται στο πλαίσιο της Ελληνικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕE, σήμερα 16 και αύριο 17 Ιουνίου 2014 στο συνεδριακό χώρο του Ζαππείου). 5