Σχέδιο μαθήματος στα μαθηματικά Τάξη Δ 2 Ενότητα 7: Μάθημα 5: Αναπτύγματα γεωμετρικών στερεών Εκπαιδευτικός: Νεοκλής Χαραλάμπους Διάρκεια: 80 Ημερ/νία: 14/03/18 Α Δημοτικό Σχολείο Γεροσκήπου Δείκτες επιτυχίας: Γ2.6 Ονομάζουν, περιγράφουν και ταξινομούν τρισδιάστατα σχήματα (κύβο, ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο, πυραμίδα, σφαίρα, κύλινδρο, κώνο), χρησιμοποιώντας μαθηματική ορολογία (έδρες, ακμές, κορυφές) και τα συσχετίζουν με αντικείμενα του περιβάλλοντος. Γ3.2 Αναλύουν, ταξινομούν και κατασκευάζουν τρισδιάστατα σχήματα με βάση τις ιδιότητές τους με διάφορα μέσα και λογισμικά. Γ3.11 Αναγνωρίζουν και κατασκευάζουν αναπτύγματα κύβου, ορθογώνιων παραλληλεπιπέδων, πρισμάτων και πυραμίδων, χρησιμοποιώντας διάφορα μέσα και λογισμικά. Δείκτες επάρκειας: Αναγνωρίζουν και να ονομάζουν τα βασικά τρισδιάστατα σχήματα, όπως τον κύβο, το ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο, το πρίσμα, την πυραμίδα, τη σφαίρα, τον κώνο και τον κύλινδρο. Αναγνωρίζουν τις έδρες, τις κορυφές και τις ακμές πρισμάτων και πυραμίδων με τη χρήση εποπτικών μέσων. Προαπαιτούμενες γνώσεις: Αναγνώριση και ονομασία βασικών τρισδιάστατων σχημάτων (κύβος, ορθογώνιο παραλληλεπίπεδο, πυραμίδα, σφαίρα, κώνος, κύλινδρος) Αναγνώριση εδρών και κορυφών Στόχοι μαθήματος: Συσχέτιση τρισδιάστατων σχημάτων με τα αναπτύγματά τους Αναγνώριση διαφορετικών αναπτυγμάτων για συγκεκριμένο γεωμετρικό στερεό.
ΠΟΡΕΙΑ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Διασύνδεση με προϋπάρχουσες γνώσεις: Παιχνίδι σε ομάδες: Μάντεψε ποιο στερεό είμαι (βλ.παρ.) Δίνονται στις ομάδες γεωμετρικά στερεά. Ο δάσκαλος δίνει κάποιες πληροφορίες και οι μαθητές αφού τις συζητήσουν στις ομάδες τους επιλέγουν ένα στερεό και το παρουσιάζουν. Στη συνέχεια γίνονται ερωτήσεις υπενθύμισης βασικών ορολογιών. (π.χ. Τι είναι τα γεωμετρικά σχήματα και τι τα γεωμετρικά στερεά; Τι ονομάζουμε πρίσματα και τι πυραμίδες; Ποιες είναι οι έδρες, οι ακμές και οι κορυφές ενός στερεού;) Διερεύνηση: Παρουσιάζονται στην ολομέλεια 5 σχήματα και τίθεται ο προβληματισμός: «Ποια σχήματα μπορούν να είναι αναπτύγματα ενός τετραγωνικού πρίσματος;». Δίνεται η επεξήγηση της λέξης «ανάπτυγμα». Οι μαθητές μετά από παρατήρηση και συζήτηση ανακαλύπτουν ότι για να δούμε αν ένα σχήμα είναι ανάπτυγμα ενός στερεού πρέπει πρώτα να ελέγξουμε τα σχήματα και τον αριθμό των εδρών και μετά να τα φανταστούμε στο χώρο. Η επαλήθευση γίνεται αφού διπλώσουν τα σχήματα. Στις ομάδες δίνεται από ένα σχήμα της διερεύνησης της σελ. 16 του βιβλίου και καλούνται πρώτα να εκτιμήσουν εάν το σχήμα είναι ανάπτυγμα του τετραγωνικού πρίσματος και μετά να το αποδείξουν διπλώνοντάς το. Γίνεται παρουσίαση των αποτελεσμάτων στην ολομέλεια και συμπληρώνεται η άσκηση. Επέκταση: Παρουσιάζονται στην ολομέλεια κάποια στερεά και τα αναπτύγματά τους. Οι μαθητές κάνουν τις παρατηρήσεις τους. Στη συνέχεια παρουσιάζονται κάποια άλλα αναπτύγματα και καλούνται οι μαθητές να σκεφτούν ποια στερεά μπορούν να φτιάξουν με αυτά. Γίνεται η άσκηση στη σελ. 17 του βιβλίου. Έπειτα παρουσιάζεται το ανάπτυγμα του κύβου και τα παιδιά αφού πουν ποιο στερεό θα σχηματιστεί, κάνουν κάποιες παρατηρήσεις που αφορούν το σχήμα και τον αριθμό των εδρών.
Στη συνέχεια οι μαθητές σε ζευγάρια καλούνται να παίξουν ένα διαδραστικό παιχνίδι όπου θα πρέπει να βρουν ποια σχήματα μπορεί να είναι αναπτύγματα ενός κύβου (cube net illuminations). Mετά την ολοκλήρωση και αυτής της δραστηριότητας αναμένεται να ξεκαθαρίσουν στο μυαλό τους πως ένα γεωμετρικό στερεό έχει περισσότερα από ένα αναπτύγματα. Επαναφορά έννοιας Αξιολόγηση: Στον πίνακα υπάρχουν 3 καρτέλες: Πρίσματα Πυραμίδες Άλλα στερεά. Δίνεται σε κάθε μαθητή μια καρτέλα με ένα ανάπτυγμα στερεού και καλούνται να σηκωθούν και να σταθούν κάτω από την καρτέλα που πρέπει. Εξάσκηση: Παιχνίδια στις ομάδες: (Τα παιχνίδια αυτά θα συνεχιστούν και στο επόμενο μάθημα υπό μορφή σταθμών από τους οποίους θα περάσουν όλες οι ομάδες) 1. Καρτέλες αναπτυγμάτων: (Ομαδικά) Στο κέντρο της ομάδας υπάρχει μια καρτέλα χωρισμένη σε 3 κουτάκια (βλ.παράρτημα). Σε κάθε κουτάκι αναγράφονται οι λέξεις: πρίσματα, πυραμίδες, άλλα στερεά. Ο κάθε μαθητής παίρνει από 5 κάρτες πάνω στις οποίες παρουσιάζεται ένα ανάπτυγμα στερεού. Στόχος του κάθε μαθητή είναι να τοποθετήσει τις καρτέλες του σωστά στην κεντρική καρτέλα. Εάν κάποιος μαθητής δυσκολεύεται η υπόλοιπη ομάδα τον βοηθά. Κριτήριο αξιολόγησης: Συνεργασία της ομάδας και κατανόηση των αναπτυγμάτων από όλα τα μέλη της. 2. Βρες το διαφορετικό: (Ομαδικά) Στο κέντρο της ομάδας υπάρχουν αναποδογυρισμένες 12 καρτέλες (βλ. παράρτημα). Σε κάθε καρτέλα παρουσιάζονται 3 γεωμετρικά στερεά (εικόνες και αναπτύγματα). Ο πρώτος παίκτης γυρίζει την πρώτη κάρτα και βρίσκει ποιο στερεό είναι διαφορετικό και το κυκλώνει. Ακολουθούν και οι υπόλοιποι. Στο τέλος του παιχνιδιού δίνονται (από τη δασκάλα) οι ίδιες καρτέλες λύσεις κι ελέγχουν τις απαντήσεις τους.
3. Domino αναπτυγμάτων: (Ομαδικά) Στο κέντρο της ομάδας υπάρχουν 16 ντόμινο αναπτυγμάτων τα οποία μοιράζονται στους παίκτες (βλ. παράρτημα). Παίζουν με σειρά. Κάθε μαθητής προσπαθεί να ενώσει τα ντόμινο του με αυτά που βρίσκονται στο τραπέζι. Το παιχνίδι τελειώνει όταν όλοι τοποθετήσουν τα ντόμινο τους στο τραπέζι. Νικητής αυτός που βάζει πρώτος τα ντόμινό του κάτω. 4. Ζάρια: (Σε ζευγάρια) Οι παίκτες παίρνουν το ζάρι και το ρίχνουν με τη σειρά. Στις έδρες των ζαριών υπάρχουν αναπτύγματα στερεών. Κάθε παίκτης καλείται να ονομάσει το στερεό και να το καταγράψει στο πινακάκι του. Στο τέλος του παιχνιδιού δίνονται (από τη δασκάλα) καρτέλες λύσεις κι ελέγχουν τις απαντήσεις τους. 5. Κάρτες μνήμης: (Ομαδικά) Οι μαθητές τοποθετούν ανάποδα 12 κάρτες στις οποίες υπάρχουν εικόνες γεωμετρικών στερεών και των αναπτυγμάτων τους. Αναποδογυρίζουν με σειρά δυο- δύο κάρτες. Στόχος είναι να βρουν ένα γεωμετρικό στερεό και το ανάπτυγμα του για να πάρουν τις κάρτες. Εάν δεν τις βρουν τις ξαναγυρίζουν ανάποδα και συνεχίζει ο επόμενος παίκτης. Νικητής είναι αυτός που θα πάρει τις περισσότερες κάρτες. Εργασίες για σπίτι: Ασκήσεις βιβλίου σελ. 18-20
Cube nets illuminations
Παιχνίδια ομάδων 4 ντόμινο ο κάθε παίκτης. Κερδισμένος αυτός που θα τα τοποθετήσει πρώτος. 12 κάρτες με 6 γεωμετρικά στερεά με τα αναπτύγματά τους. Νικητής: Αυτός με τις περισσότερες κάρτες