Μονάδα καινοτοµίας & επιχειρηµατικότητας ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Συγγραφική Οµάδα: Καραγιαννάκη Αγγελική, Ph.D. Ζάµπου Ελένη Υπό την επίβλεψη της Επίκουρης Καθηγήτριας κας Αικατερίνης Πραµατάρη Αθήνα, 2012
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΡΓΑΛΕΙΟ ΓΙΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 1 Ι ΑΚΤΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ 3 ΛΕΞΕΙΣ-ΚΛΕΙ ΙΑ 3 ΠΕΡΙΛΗΨΗ 3 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 7 2. ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΒΑΣΙΚΕΣ ΕΝΝΟΙΕΣ 8 3. ΕΙΚΤΕΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 10 3.1 Κοινωνικοί είκτες 10 3.2 Περιβαλλοντικοί είκτες 14 3.3 Οικονοµικοί είκτες 19 4. ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΜΕΘΟ ΟΛΟΓΙΕΣ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΑΕΙΦΟΡΟΥ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ 20 5. ΠΑΡΑ ΕΙΓΜΑΤΑ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΤΩΝ ΕΙΚΤΩΝ ΓΙΑ ΑΕΙΦΟΡΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗ 23 6. ΠΡΟΤΕΙΝΟΜΕΝΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ 24 7. ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΠΕΚΤΑΣΕΙΣ 30 8. ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΣΥΖΗΤΗΣΗ 31 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 32
Διδακτικοί Στόχοι Οι διδακτικοί στόχοι του εκπαιδευτικού υλικού συνοψίζονται στη συνέχεια: Αποσαφήνιση της έννοιας της επιχειρηματικής βιωσιμότητας παρουσιάζοντας εναλλακτικούς ορισμούς και αναδεικνύοντας τις διαφορετικές διαστάσεις που τη συνιστούν: περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική Παρουσίαση των δεικτών οι οποίοι χρησιμοποιούνται σε διεθνές επίπεδο για την αξιολόγηση της επιχειρηματικής βιωσιμότητας και ενσωμάτωσή τους σε ένα ενιαίο πλαίσιο προκειμένου ο εκάστοτε ενδιαφερόμενος να έχει μια συνολική εικόνα για την υπάρχουσα κατάσταση. Παρουσίαση πρακτικών παραδειγμάτων εφαρμογής του παραπάνω πλαισίου προκειμένου ο εκάστοτε ενδιαφερόμενος να μπορεί να το εφαρμόσει στη δική του επιχείρηση Λέξεις-κλειδιά Βιώσιμη επιχειρηματικότητα, οικονομικοί δείκτες, κοινωνικοί δείκτες, περιβαλλοντικοί δείκτες, πλαίσιο αξιολόγησης βιώσιμης επιχειρηματικότητας Περίληψη Στόχος αυτού του εκπαιδευτικού υλικού είναι η διαμόρφωση ενός πλαισίου για τη μέτρηση της επιχειρηματικής βιωσιμότητας. Αυτό το πλαίσιο αποτελείται από ένα σύνολο παραγόντων και δεικτών που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση της βιωσιμότητας των επιχειρησιακών διαδικασιών και δραστηριοτήτων μιας επιχείρησης. Προκειμένου το πλαίσιο αυτό να μπορεί να αποτυπώσει με ποσοτικό τρόπο το βαθμό βιωσιμότητας μιας επιχείρησης θα πρέπει να οριστεί επακριβώς η έννοια της επιχειρηματικής βιωσιμότητας και κατόπιν να αναλυθούν τα στοιχεία που θα χρησιμοποιηθούν για τη μέτρησή της. Το θέμα της βιωσιμότητας δεν είναι καινούργιο δεδομένου ότι οι πόροι που καταναλώνει ο άνθρωπος είναι περιορισμένοικαι η κατανάλωσή τους θα πρέπει να είναι εξορθολογισμένη. Ωστόσο, η σύνδεσή τους με τον επιχειρηματικό κόσμο έγινε επίσημα μόλις το έτος 1983 με τη δημιουργία της Παγκόσμιας Επιτροπής Περιβάλλοντος και Ανάπτυξης. Δημιουργήθηκε, λοιπόν, η ανάγκη να αρχίσουν οι επιχειρήσεις να συμπεριφέρονται βιώσιμα με σκοπό τη βελτίωση του περιβάλλοντός τους, οικονομικού, κοινωνικού και φυσικού. Στη Διεθνή Συνδιάσκεψη του Ρίο, το έτος 1992 ορίστηκε η Βιώσιμη Ανάπτυξη ως η ανάπτυξη που παρέχει μακροπρόθεσμα οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη διασφαλίζοντας την ικανοποίηση των σημερινών αναγκών αλλά και των αναγκών των μελλοντικών γενεών. Η βιωσιμότητα, όπως προκύπτει από τους διάφορους ορισμούς που 3 Σελίδα
της δόθηκαν, είναι ο συνδυασμός της περιβαλλοντικής προστασίας, της οικονομικής ανάπτυξης και της επίλυσης κοινωνικών ζητημάτων και ανισορροπιών. Βασίζεται, δηλαδή, σε τρεις άξονες που είναι η οικονομία, η κοινωνία και το περιβάλλον.για να θεωρούνται, λοιπόν, βιώσιμες οι επιχειρήσεις θα πρέπει να στοχεύουν στη δημιουργία λύσεων που προσφέρουν περιβαλλοντική, κοινωνική και οικονομική αξία. Η αποστολή τους, δηλαδή, είναι να συμμετέχουν στην αντιμετώπιση του παγκόσμιου προβλήματος της βιωσιμότητας μέσα από τη συνολική τους προσφορά σε καθέναν από αυτούς τους άξονες.το περιεχόμενο αυτού του εκπαιδευτικού υλικού αφορά τη δημιουργία και μελέτη δεικτών που μπορούν να μετρήσουν τον βαθμό επίτευξης της επιχειρηματικής βιωσιμότητας. Οι δείκτες αυτοί έχουν κατηγοριοποιηθεί σε σχέση με τον άξονα στον οποίο ανήκουν. Έτσι, έχουμε οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς δείκτες που μετρούν διαφορετικές πτυχές της επιχειρηματικής βιωσιμότητας και μπορούν να δώσουν μια συνολική αξιολόγηση του βαθμού επίτευξης της επιχειρηματικής βιωσιμότητας. Οι δείκτες αυτοί έχουν οριστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να ποσοτικοποιήσουν τα μεγέθη που συμβάλλουν στην έννοια της επιχειρηματικής βιωσιμότητας, ανεξαρτήτως των χαρακτηριστικών της επιχείρησης. Έτσι, μια επιχείρηση μπορεί να χαρακτηριστεί λιγότερο ή περισσότερο βιώσιμη από μια άλλη σε σχέση με αυτούς τους δείκτες. Επίσης, η μέτρηση της επιχειρηματικής βιωσιμότητας μέσα από αυτούς τους δείκτες προσφέρει και συμπεράσματα σχετικά με την επίπτωση που επιφέρουν οι βιώσιμες πρακτικές στην ίδια την επιχείρηση και στο περιβάλλον της. Με αυτόν τον τρόπο, είναι ξεκάθαρο το όφελος όλων των ενδιαφερομένων από τη βελτίωση του βαθμού βιωσιμότητας μιας επιχείρησης σε άμεση αναλογία με το κόστος που αυτό συνεπάγεται. Σε κάθε κατηγορία ανήκουν και διαφορετικοί δείκτες που μετρούν διαφορετικό τμήμα της βιωσιμότητας μιας επιχείρησης. Το GlobalReportingInitiative (GRI), προτείνει ένα σύνολο από δείκτες απόδοσης που μπορούν να χρησιμοποιηθούν από μια επιχείρηση προκειμένου να μετρήσει και να παρουσιάσει την οικονομική, περιβαλλοντική και κοινωνική της απόδοση. Για την αποτίμηση της οικονομικής διάστασης της βιωσιμότητας περιλαμβάνονται παράγοντες όπως η οικονομική επίδοση της επιχείρησης, η θέση της στην αγορά και οι οικονομικές της επιδράσεις. Ενδεικτικοί δείκτες αυτής τη κατηγορίας είναι οι ακόλουθοι: Άμεση οικονομική αξία που παράγεται και κατανέμεται, συμπεριλαμβανομένων των εσόδων, του κόστους λειτουργίας, των αμοιβών των εργαζομένων, των δωρεών και άλλων επενδύσεων σε επίπεδο κοινότητας, παρακρατηθέντων κερδών και πληρωμών σε παρόχους κεφαλαίου και κρατικούς φορείς χρηματοοικονομικές επιπτώσεις και άλλοι κίνδυνοι και ευκαιρίες για τις επιχειρησιακές δραστηριότητες λόγω της αλλαγής του κλίματος (στρατηγική για τη μετάβαση σε μια αειφόρο οικονομία εν όψει της αλλαγής του κλίματος). Κάλυψη των υποχρεώσεων του οργανισμού, σχετικά με το καθορισμένο πρόγραμμα παροχών. Σημαντική χρηματοοικονομική βοήθεια που λαμβάνεται από κυβερνητικούς φορείς. 4 Σελίδα
Κλίμακα ποσοστού του τυπικού βασικού μισθού σε σύγκριση με τον κατώτατο μισθό που ισχύει σε τοπικό επίπεδο Πολιτική, πρακτικές και αναλογία δαπανών σε τοπικούς προμηθευτές στις σημαντικές τοποθεσίες δραστηριοποίησης του οργανισμού. Διαδικασίες για προσλήψεις προσωπικού από την περιοχή και αναλογία προσλήψεων ανώτερων στελεχών από την τοπική κοινότητα στις περιοχές στις οποίες δραστηριοποιείται σημαντικά ο οργανισμός. Aξιοποίηση των επενδύσεων υποδομής καθώς και των υπηρεσιών που παρέχονται αρχικά για κοινό όφελος, μέσω άλλων εμπορικών δραστηριοτήτων ή εθελοντικών προγραμμάτων. Κατανόηση και περιγραφή των σημαντικών έμμεσων οικονομικών επιδράσεων συμπεριλαμβανομένης της έκτασης των επιδράσεων. Για την αποτίμηση της περιβαλλοντικής διάστασης της βιωσιμότητας περιλαμβάνονται παράγοντες όπωςη κατανάλωση ενέργειας, νερού και υλικών, η εκπομπή αερίων ρύπων, τα υγρά και στερεά απόβλητα, η προστασία της βιοποικιλότητας. Ενδεικτικοί δείκτες αυτής της κατηγορίας είναι οι ακόλουθοι: Xρησιμοποιούμενα υλικά, με βάση το βάρος ή τον όγκο. Ποσοστό χρησιμοποιούμενων υλικών που προέρχονται από εισαγωγή ανακυκλωμένων υλικών Άμεση κατανάλωση ενέργειας, με βάση την πρωτογενή πηγή ενέργειας. Ενέργεια που εξοικονομείται χάρη στην οικονομία και τις βελτιώσεις στην αποδοτικότητα Ποσοστό του συνολικού όγκου νερού που ανακυκλώνεται και επαναχρησιμοποιείται. Περιγραφή των σημαντικών επιβαρύνσεων που έχουν οι δραστηριότητες,τα προϊόντα και οι υπηρεσίες στη βιοποικιλότητατόσοπροστατευμένων περιοχών όσο και περιοχών με υψηλής αξίας βιοποικιλότητα. Συνολικός όγκος υδάτινων αποβλήτων, με βάση την ποιότητα και τον προορισμό. Τέλος, για την αποτίμηση της κοινωνικής διάστασης της βιωσιμότητας περιλαμβάνονται παράγοντες όπωςοι συνθήκες εργασίας, η εκπαίδευση των εργαζομένων, ο σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην εργασία, η συμμόρφωση στους νόμους, οι σχέσεις με τους εταίρους και τους ανταγωνιστές. Τέλος, μπορούμε να αναφέρουμε και κάποιους παράγοντες σχετικούς με τα προϊόντα. Αυτοί αφορούν την ασφάλεια των καταναλωτών, την προστασία του απορρήτου, τη σήμανση των προϊόντων και τις επικοινωνίες marketing. Ενδεικτικά κάποιοι δείκτες αυτής της κατηγορίας είναι οι ακόλουθοι: Συνολικό εργατικό δυναμικό με βάση τον τύπο απασχόλησης, τη σύμβαση εργασίας και την περιοχή 5 Σελίδα
Συνολικός αριθμός και ποσοστό κινητικότητας προσωπικού με βάση την ηλικιακή ομάδα, το φύλο Μέσος όρος ωρών εκπαίδευσης ανά έτος / εργαζόμενο, με βάση την κατηγορία εργαζομένων. Ποσοστό εργαζομένων που λαμβάνουν τακτικές εκθέσεις σχετικά με την επίδοση και εξέλιξη της σταδιοδρομίας. Ποσοστό και συνολικός αριθμός επιχειρηματικών ομάδων που εξετάζονται για κινδύνους που σχετίζονται με τη διαφθορά. Xρηματική αξία των σημαντικών προστίμων που επιβλήθηκαν για τη μη συμμόρφωση με τη νομοθεσία και τους κανονισμούς αναφορικά με τη χρήση των προϊόντων και των υπηρεσιών Η επίτευξη της βιωσιμότητας μπορεί να πραγματοποιηθεί με πολλούς τρόπους και χρησιμοποιώντας τους κατάλληλους δείκτες μπορεί μια επιχείρηση να αναπτύξει μια στρατηγική αύξησης της βιωσιμότητάς της. Βασικά συστατικά αυτών των στρατηγικών είναι η τεχνολογία και η συνολική θεώρηση της έννοιας της επιχειρηματικής βιωσιμότητας. Κάποιες στρατηγικές για καινοτομικές ευκαιρίες στη σχεδίαση προϊόντων και νέων επιχειρηματικών διαδικασιών αναφέρονται στη συνέχεια: Ανάπτυξη νέων διαδικασιών Επιλογή υλικών με μικρή περιβαλλοντική επίπτωση Μείωση της χρήσης υλικών Βελτιστοποίηση τεχνικών παραγωγής Βελτιστοποίηση συστήματος διανομής Μείωση περιβαλλοντικής επίπτωσης κατά τη χρήση Βελτιστοποίηση κύκλου ζωής προϊόντος Βελτιστοποίηση συστήματος τερματισμού ζωής προϊόντος Για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού αποτελέσματος πρέπει να συνδεθούν οι στρατηγικές αυτές με τους κατάλληλους δείκτες μέτρησης της επιχειρηματικής βιωσιμότητας που καλύπτουν το συνολικό εύρος της έννοιας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, στόχος είναι η αποτίμηση της επιχειρηματικής βιωσιμότηταςμε ενιαίο τρόπο χρησιμοποιώντας ένα πλαίσιο δεικτών που καλύπτουν όλες τις πτυχές της έννοιας. Η ποσοτικοποίηση των μετρήσεων αυτών είναι απαραίτητη για την κατανόηση του βαθμού επίτευξης της βιωσιμότητας και τη χρησιμοποίησή του για την περαιτέρω βελτίωση των διαδικασιών της επιχείρησης στον οικονομικό, κοινωνικό και περιβαλλοντικό τομέα. Η χρησιμότητα αυτού του μοντέλου είναι καθολική καθώς αξιολογεί κάθε επιχείρηση ως προς τους τρεις αυτούς άξονες και αναλύει λεπτομερώς την κατάσταση της επιχείρησης μέσω των ποσοτικών δεικτών που περιγράφουν τη συνολική εικόνα της. 6 Σελίδα
1. Εισαγωγή Η ραγδαία εξέλιξη που έχει βιώσει ο ανθρώπινος πολιτισμός τα τελευταία χρόνια έχει οδηγήσει σε δραματική αύξηση της κατανάλωσης των φυσικών πόρων, επιβάρυνση του οικοσυστήματος και υποβάθμιση του επιπέδου ζωής των ατόμων σε αρκετές περιπτώσεις. Ο βασικός μηχανισμός στήριξης και ανάπτυξης της ανθρωπότητας είναι η επιχειρηματικότητα και γι αυτό της αντιστοιχεί ένα μεγάλο μέρος της ευθύνης για την προστασία του περιβάλλοντος και τη διασφάλιση της ποιότητας ζωής των ανθρώπων. Προκειμένου να διασφαλιστεί η δυνατότητα των επόμενων γενεών να ζήσουν σε ένα κατάλληλο περιβάλλον που θα μπορεί να ικανοποιήσει τις ανάγκες τους, αναπτύχθηκε η ανάγκη της αλλαγής του τρόπου δράσης των ανθρωπίνων κοινωνιών, έτσι ώστε να μην θέτουν το περιβάλλον σε κίνδυνο με την ανάπτυξή τους. Η νέα αυτή μορφή ανάπτυξης ονομάστηκε Βιώσιμη ή Αειφόρος. Για να μπορέσει να πραγματοποιηθεί, όμως, η βιώσιμη ανάπτυξη χρειάζεται να αλλάξει όχι μόνο ο τρόπος λειτουργίας των κρατών και των πολιτών αλλά και των επιχειρήσεων που αποτελούν, όπως είπαμε, σημαντικό κομμάτι της παγκόσμιας ανάπτυξης. Οι επιχειρήσεις που λειτουργούν στα πλαίσια της λογικής της βιώσιμης ανάπτυξης ονομάζονται βιώσιμες. Χρειάζεται, λοιπόν, ένα σύστημα αναγνώρισης των επιχειρήσεων που είναι βιώσιμες και του βαθμού βιωσιμότητας των επιχειρήσεων, ώστε να μπορούν να εξαχθούν συμπεράσματα για την κατάσταση του επιχειρηματικού κόσμου και τη βελτίωσή τους όσον αφορά το επίπεδο αειφορίας. Για να μπορέσουμε να βελτιώσουμε τα επίπεδα βιωσιμότητας των επιχειρήσεων θα πρέπει να μπορούμε να τα μετρήσουμε και να κατανοήσουμε από τι εξαρτώνται. Υπάρχει, δηλαδή, η ανάγκη κατασκευής εργαλείων μέτρησης της βιωσιμότητας των επιχειρήσεων. Σκοπός αυτής της εργασίας είναι να μελετήσει τη δυνατότητα κατασκευής ενός τέτοιου εργαλείου αξιολόγησης της βιώσιμης ανάπτυξης μιας επιχείρησης. Για να μπορέσουμε να κατασκευάσουμε το εργαλείο αυτό θα πρέπει αρχικά να ορίσουμε τι ακριβώς είναι η επιχειρηματική βιωσιμότητα, ώστε να μπορούμε να δούμε από τι εξαρτάται και πώς να τη μετρήσουμε. Για να τη μετρήσουμε χρειαζόμαστε αριθμητικούς δείκτες που να περιγράφουν την έννοια της βιωσιμότητας. Για να επιλέξουμε τους δείκτες που θα χρησιμοποιήσουμε σε αυτό το εργαλείο θα δούμε τι έχει προταθεί στο διεθνή χώρο. Έπειτα θα μελετήσουμε τα πλαίσια που έχουν ήδη δημιουργηθεί τα οποία, χρησιμοποιώντας συγκεκριμένους δείκτες, προσπαθούν να μελετήσουν τα επίπεδα βιωσιμότητας οργανισμών. Θα πρέπει να επιλέξουμε εκείνους τους δείκτες και τις μεθοδολογίες που ανταποκρίνονται στις ανάγκες του εργαλείου που θέλουμε να κατασκευάσουμε. Με την πρόταση ενός εργαλείου που μπορεί να μετρήσει και να αξιολογήσει την ανάπτυξη της αειφόρου επιχειρηματικότητας θα ολοκληρωθεί ο σκοπός αυτής της εργασίας. 7 Σελίδα
2. Αειφόρος επιχειρηματικότητα: Βασικές έννοιες Σε αυτό το κεφάλαιο θα ορίσουμε τις έννοιες της αειφόρου ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας, προκειμένου να μπορέσουμε να τις μελετήσουμε και να κατασκευάσουμε ένα εργαλείο μέτρησής τους για τις επιχειρήσεις. Η έννοια της Αειφόρου ή Βιώσιμης Ανάπτυξης αναφέρθηκε επίσημα για πρώτη φορά στην Παγκόσμια Επιτροπή για το Περιβάλλον και την Ανάπτυξη το έτος 1987 (WCED, 1987) ως «η ανάπτυξη που καλύπτει τις ανάγκες της ανθρωπότητας σήμερα, χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα ικανοποίησης των αναγκών των μελλοντικών γενεών». Παρότι ο ορισμός αυτός είναι πολύ γενικός, είναι ο πιο γνωστός και ευρέως αποδεκτός για όσους ασχολούνται με τη βιώσιμη ανάπτυξη. Το βασικό συμπέρασμα που προκύπτει από αυτόν τον ορισμό είναι ότι η οικονομική ανάπτυξη και η διατήρηση της ποιότητας του περιβάλλοντος είναι άρρηκτα συνδεδεμένες και πρέπει να βρίσκονται σε ισορροπία προκειμένου να συνεχίσουν να υφίστανται (Schaper, 2002). Η βιώσιμη ανάπτυξη, λοιπόν, βασίζεται σε τρεις παράγοντες που αλληλοεπηρεάζονται, την οικονομική, την κοινωνική και την περιβαλλοντική ανάπτυξη. Για να είναι βιώσιμη η ανάπτυξη δεν αρκεί να στοχεύει στη συνεχή βελτίωση των οικονομικών μεγεθών. Θα πρέπει να λάβει υπόψη της τις ανάγκες της σύγχρονης και της μελλοντικής κοινωνίας και να προστατεύει τις ατομικές και κοινωνικές αξίες, ώστε να γίνεται αποδεκτή από το ευρύτερο κοινωνικό σύνολο. Επίσης, θα πρέπει να βασίζεται στην χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έναντι των παραδοσιακών πηγών, ώστε να διατηρούνται τα επίπεδα φυσικών αποθεμάτων του πλανήτη και να διασφαλίζεται η ποιότητα ζωής των μελλοντικών γενεών. Από αυτόν τον ορισμό βλέπουμε ότι η έννοια της βιώσιμης ανάπτυξης στηρίζεται στην κατανόηση της αλληλοσυσχέτισης των τριών αυτών παραγόντων και την ανάγκη για ταυτόχρονη και ισορροπημένη ικανοποίησή τους. (Halletal., 2010) Για να επιτύχουμε την αειφόρο ανάπτυξη θα πρέπει να αναθεωρήσουμε το σκοπό των επιχειρήσεων. Ο πρωταρχικός σκοπός των επιχειρήσεων είναι η δημιουργία οφέλους για την κοινωνία και η ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης. Για να έχουμε όμως βιώσιμη ανάπτυξη θα πρέπει και οι επιχειρήσεις, που αποτελούν κομμάτι της κοινωνίας, να γίνουν βιώσιμες. Η Βιώσιμη Επιχειρηματικότητα περιλαμβάνει την αναζήτηση ευκαιριών για νέα προϊόντα ή υπηρεσίες, νέες τεχνολογίες ή νέες διαδικασίες που θα λαμβάνουν υπόψη τους τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές συνθήκες. Δηλαδή, θα βασίζονται στην αποτελεσματικότερη χρήση της ενέργειας και των φυσικών πόρων, στην αξιοποίηση πόρων φιλικών προς το περιβάλλον και στη μείωση της βλάβης για την κοινωνία (Basuetal., 2008). Η βιώσιμη επιχειρηματικότητα είναι η εύρεση ευκαιριών για δημιουργία αξίας που θα αποφέρει οικονομική ευημερία, κοινωνική ισορροπία και περιβαλλοντική προστασία με απώτερο σκοπό την αειφόρο ανάπτυξη (Shane and Venkataraman 2000). Με βάση τον ορισμό, η κοινωνική διάσταση σχετίζεται με την επίτευξη κοινωνικών αλλαγών και τη δυνατότητα απόκτησης αγαθών από περισσότερο κόσμο, ενώ η οικονομική διάσταση αφορά τη βελτίωση του επιπέδου ζωής των ατόμων μέσω της διανομής προϊόντων και 8 Σελίδα
υπηρεσιών. Τέλος, η περιβαλλοντική διάσταση αφορά τη δημιουργία νέων προϊόντων και διαδικασιών φιλικών προς το περιβάλλον. (Katsikis and Kyrgidou, 2007) Γίνεται μεγάλη συζήτηση για το αν συμφέρει τις επιχειρήσεις να στραφούν προς τη βιωσιμότητα. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχουν ποικίλα οικονομικά οφέλη από την επένδυση στην αειφόρο επιχειρηματικότητα. Κάποια από αυτά είναι η προσβασιμότητα σε συγκεκριμένες αγορές, τα διαφοροποιημένα προϊόντα, η πώληση πράσινης τεχνολογίας, η μείωση κόστους κεφαλαίου και η μείωση κόστους εργασίας (Ambec and Lanoie, 2008). Από την επιχειρηματική σκοπιά, η επίτευξη αειφόρου επιχειρηματικότητας προσφέρει την ευκαιρία ανάπτυξης καινοτόμων διαδικασιών και προϊόντων, μείωση κόστους και κινδύνου, πολιτειακή υποστήριξη και κοινωνική αποδοχή. Με άλλα λόγια, η βιώσιμη επιχειρηματικότητα συνδέεται με την καινοτομία και χρειάζεται άτομα που θα τη δουν ως βασικό σκοπό της επιχείρησης και ως ανταγωνιστικό πλεονέκτημα (Gerlach, 2003). Για να υπάρξει βιώσιμη επιχειρηματικότητα, δηλαδή, χρειάζονται ηγέτες που θα την εντάξουν σε όλα τα επίπεδα του οργανισμού και στη φιλοσοφία της επιχείρησης (Schaltegger, 2002). Για να αξιολογήσουμε το επίπεδο βιώσιμης επιχειρηματικότητας χρειαζόμαστε κάποιους δείκτες και πρακτικές, όπως αυτοί που αναφέρονται παρακάτω (Schaltegger, 2002): Αποτελούν οι περιβαλλοντικές πρακτικές μέρος της επιχειρησιακής πολιτικής; Ο δείκτης αυτός αναδεικνύει τη σημασία της ένταξης των περιβαλλοντικών πρακτικών στην κουλτούρα της επιχείρησης, ώστε να υπάρχει ολοκληρωμένη υποστήριξή τους. Ορίζονται συγκεκριμένοι και μετρήσιμοι στόχοι σχετικοί με αυτές τις πρακτικές; Απαραίτητη προϋπόθεση για να μπορείς να αξιολογήσεις την πρόοδο σε έναν στόχο είναι να μπορείς να τον ορίσεις και να τον μετρήσεις. Ποσοστό των προϊόντων της επιχείρησης που είναι αναγνωρισμένα ως περιβαλλοντικά. Περιβαλλοντικά προϊόντα είναι αυτά που λαμβάνουν υπόψη τους περιβαλλοντικές πρακτικές κατά τις διαδικασίες παραγωγής και διανομής, ώστε να επηρεάζουν όσο γίνεται λιγότερο το περιβάλλον. Ποσοστό επίτευξης των στόχων βιωσιμότητας της επιχείρησης. Σύγκριση προϊόντων και διαδικασιών με ανταγωνιστές. Η συχνή σύγκριση με τους ανταγωνιστές μπορεί να δώσει μια καλή εικόνα σχετικά με την πρόοδο της επιχείρησης σε κάποιους στόχους. Επίβλεψη και έλεγχος από εξωτερικό φορέα της επιχείρησης που ειδικεύεται στην αξιολόγηση της αειφόρου επιχειρηματικότητας. Προκειμένου να αξιολογηθεί μια επιχείρηση όσον αφορά τη βιωσιμότητά της είναι απαραίτητο να ελεγχθεί από έναν ανεξάρτητο φορέα που ειδικεύεται στην αξιολόγηση της βιωσιμότητας, για να βγουν πιο αξιόπιστα συμπεράσματα. Εξέλιξη της επιχειρηματικής βιωσιμότητας στο χρόνο. 9 Σελίδα
Ο δείκτης αυτός αποτελεί έναν άλλο τρόπο αξιολόγησης της εταιρικής επίδοσης. Αναλύει την πρόοδο της εταιρείας σε συγκεκριμένους δείκτες, συγκρίνοντας τις τιμές τους με προηγούμενες τιμές. Ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών πρακτικών σε όλα τα επίπεδα της επιχείρησης. Η πρακτική αυτή βοηθάει στην αποτελεσματικότερη ανταπόκριση της εταιρείας στους περιβαλλοντικούς στόχους, γιατί αντιμετωπίζεται το ζήτημα με μια κοινή γραμμή από όλη την εταιρεία. Συμμετοχή της επιχείρησης σε επιστημονικά ή ερευνητικά προγράμματα σχετικά με τη βιώσιμη επιχειρηματικότητα. Οι ερευνητικές δράσεις της επιχείρησης βοηθούν στο χτίσιμο ενός περιβαλλοντικού προφίλ που ενισχύει την εικόνα της επιχείρησης και ταυτόχρονα προσφέρουν τη δυνατότητα απόκτησης γνώσεων γύρω από το αντικείμενο έρευνας. Οικονομικά μεγέθη της επιχείρησης και οικονομική βιωσιμότητα. Η οικονομική ανάπτυξη της επιχείρησης είναι κομβική για τη λειτουργία της επιχείρησης γιατί στηρίζει όλες τις υπόλοιπες λειτουργίες και αποτελεί το βασικό σκοπό της επιχείρησης. Εικόνα της επιχείρησης στην κοινωνία, στους εργαζόμενους και στους επιχειρηματικούς συνεργάτες. Ο τελευταίος δείκτης αντιπροσωπεύει τη σημασία της επικοινωνίας της επιχείρησης με το περιβάλλον της για το χτίσιμο μιας θετικής εικόνας που θα ενισχύσει την ανάπτυξη της επιχείρησης. Για να ανακεφαλαιώσουμε, οι έννοιες της βιώσιμης ανάπτυξης και της βιώσιμης επιχειρηματικότητας στηρίζονται σε τρία αλληλοσχετιζόμενα μέρη, το οικονομικό, το περιβαλλοντικό και το κοινωνικό, και προκειμένου να μελετηθούν θα πρέπει να αναλυθούν πλήρως όλες τους οι πτυχές. 3. Δείκτες Αειφόρου Ανάπτυξης 3.1 Κοινωνικοί Δείκτες Σε αυτήν την ενότητα θα αναφερθούμε συγκεκριμένα στους κοινωνικούς δείκτες που έχουν προταθεί στη διεθνή βιβλιογραφία για την αξιολόγηση της αειφόρου ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας. Σύμφωνα με τους Boyeretal. (2008), ένας δείκτης αξιολόγησης της κοινωνικής επίδοσης της επιχείρησης είναι το εισόδημα που λαμβάνει η κοινωνία από την επιχειρηματική δράση, καθώς και η διεύρυνση της οικονομικής βάσης της κοινωνίας μέσω αυτού του εισοδήματος. Ένας δεύτερος δείκτης είναι η εκπαίδευση των ανθρώπων σε νέες δεξιότητες, που μπορεί να βοηθήσει στην αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη αντιμετώπιση των υπαρχουσών οικονομικών δραστηριοτήτων. Τρίτος δείκτης είναι η ενίσχυση της κοινωνικής ταυτότητας και της οργάνωσης της κοινότητας, όπως για 10 Σελίδα
παράδειγμαμε τη δημιουργία νέων συνδέσμων (πχ. σύνδεσμος γυναικών) ή με τη διαφορετική αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων. Τέλος, ένας ακόμα δείκτης είναι η βελτίωση του βιοτικού επιπέδου της κοινότητας που μπορεί να προέλθει από την αύξηση εισοδήματος, τις νέες δεξιότητες και την καλύτερη κοινωνική οργάνωση. Για παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε την καλύτερη πρόσβαση στο σύστημα υγείας και την καλύτερη εκπαίδευση των παιδιών. Σύμφωνα με το DowJonesSustainabilityWorldIndexesGuideBook (Σεπτέμβριος 2011), οι κοινωνικοί δείκτες που μπορούν να αξιολογήσουν τη βιωσιμότητα μιας επιχείρησης είναι: Η ανάπτυξη των ανθρώπινων δεξιοτήτων. Η ατομική και οργανωσιακή μάθηση και ανάπτυξη. Η ικανοποίηση των εργαζομένων. Τύποι ατομικής αξιολόγησης της απόδοσης. Ποσοστό αποζημιώσεων λόγω απόδοσης για κάθε κατηγορία εργαζομένων. Κοινωνική πληροφόρηση. Φιλανθρωπικές δραστηριότητες. Υγιεινή και ασφάλεια στο χώρο εργασίας. Πρότυπα προμηθευτών. Σύμφωνα με το GRI 3G οι κοινωνικοί δείκτες χωρίζονται σε ευρύτερες κατηγορίες και είναι: Απασχόληση Συνολικό εργατικό δυναμικό με βάση τον τύπο απασχόλησης, τη σύμβαση εργασίας και την περιοχή. Συνολικός αριθμός και ποσοστό κινητικότητας προσωπικού με βάση την ηλικιακή ομάδα και το φύλο. Παροχές που προσφέρονται από μεγάλες επιχειρήσεις στους εργαζομένους πλήρους απασχόλησης, οι οποίες δεν ισχύουν για τους εποχικούς εργαζομένους ή τους εργαζόμενους μερικής απασχόλησης. Σχέσεις εργαζομένων/διοίκησης Ποσοστό εργαζομένων που καλύπτονται από συμφωνίες που βασίζονται σε συλλογικές διαπραγματεύσεις. Ελάχιστη περίοδος ειδοποίησης όσον αφορά στις λειτουργικές αλλαγές, συμπεριλαμβανομένου και του εάν οι αλλαγέςαυτές προσδιορίζονται στις συλλογικές συμβάσεις εργασίας. 11 Σελίδα
Υγιεινή και ασφάλεια στο χώρο εργασίας Ποσοστό του συνολικού εργατικού δυναμικού που εκπροσωπείται στις επίσημες επιτροπές υγιεινής και ασφάλειας, στις οποίες συμμετέχουν από κοινού εκπρόσωποι της Διοίκησης και των εργαζομένων, οι οποίες συμβάλλουν στον έλεγχο και παρέχουν συμβουλές σχετικά με τα προγράμματα υγιεινής και ασφάλειας στο χώρο εργασίας. Ποσοστά τραυματισμών, επαγγελματικών ασθενειών, απώλειας ημερών εργασίας και απουσιών εργαζομένων και αριθμός θανατηφόρων εργατικών ατυχημάτων ανά περιοχή. Προγράμματα εκπαίδευσης, κατάρτισης, παροχής συμβουλών, πρόληψης και περιορισμού κινδύνων, που εφαρμόζονται για την υποστήριξη των μελών του εργατικού δυναμικού, των οικογενειών τους ή των μελών της κοινότητας σχετικά με σοβαρές ασθένειες. Επιμόρφωση και εκπαίδευση Μέσος όρος ωρών εκπαίδευσης ανά έτος και εργαζόμενο, με βάση την κατηγορία εργαζομένων. Προγράμματα για τη διαχείριση των δεξιοτήτων και τη δια βίου μάθηση, που υποστηρίζουν τη συνεχή απασχόληση των εργαζομένων και συμβάλλουν στη διαχείριση της ολοκλήρωσης της σταδιοδρομίας τους. Ποσοστό εργαζομένων που λαμβάνουν τακτικές εκθέσεις σχετικά με την επίδοση και την εξέλιξη της σταδιοδρομίας. Διαφοροποίηση και ίσες ευκαιρίες Σύνθεση των φορέων διακυβέρνησης και ανάλυση των εργαζομένων ανά κατηγορία, σύμφωνα με το φύλο, την ηλικιακή ομάδα, το εάν ανήκουν σε μειονοτικές ομάδες και άλλους δείκτες διαφοροποίησης. Αναλογία βασικού μισθού ανδρών και γυναικών με βάση την κατηγορία εργαζομένων. Πρακτικές επενδύσεων και προμηθειών Ποσοστό και συνολικός αριθμός σημαντικών επενδυτικών συμφωνιών που περιλαμβάνουν όρους που αφορούν στα ανθρώπινα δικαιώματα ή έχουν υποβληθεί σε έλεγχο σχετικά με το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ποσοστό σημαντικών προμηθευτών και αναδόχων που έχουν υποβληθεί σε έλεγχο σχετικά με το σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ενέργειες που έχουν πραγματοποιηθεί. Σύνολο ωρών εκπαίδευσης εργαζομένων σχετικά με πολιτικές και διαδικασίες που αφορούν σε θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τα οποία σχετίζονται με τις 12 Σελίδα
δραστηριότητες, συμπεριλαμβανόμενου του ποσοστού των εργαζομένων που έχουν εκπαιδευτεί. Έλλειψη διακρίσεων Συνολικός αριθμός περιστατικών διάκρισης και ενέργειες που έχουν πραγματοποιηθεί. Ελευθερία συνδικαλισμού και συλλογικές διαπραγματεύσεις Δραστηριότητες κατά τις οποίες θεωρείται ότι το δικαίωμα στην ελευθερία του συνδικαλισμού και των συλλογικών διαπραγματεύσεων ενδεχομένως να αντιμετωπίζει σημαντικό κίνδυνο και ενέργειες που έχουν πραγματοποιηθεί για την υποστήριξη αυτών των δικαιωμάτων. Δικαιώματα αυτόχθονων πληθυσμών Συνολικός αριθμός περιστατικώνδικαιωμάτων αυτόχθονων πληθυσμών και ενέργειες που έχουν πραγματοποιηθεί. Υγιεινή και ασφάλεια των πελατών Στάδια του κύκλου ζωής κατά τα οποία οι επιδράσεις των προϊόντων και των υπηρεσιών στην υγιεινή και την ασφάλεια αξιολογούνται με στόχο τη βελτίωση και ποσοστό των σημαντικών κατηγοριών προϊόντων και υπηρεσιών που υπόκεινται σε αυτές τις διαδικασίες. Συνολικός αριθμός περιστατικών μη συμμόρφωσης με τους κανονισμούς και προαιρετικοί κώδικες που διέπουν τις επιδράσεις των προϊόντων και των υπηρεσιών στην υγιεινή και την ασφάλεια, με βάση τον τύπο της έκβασης. Σήμανση προϊόντων και υπηρεσιών Τύπος προϊόντων και υπηρεσιών που απαιτούνται με βάση τις διαδικασίες και ποσοστό σημαντικών προϊόντων και υπηρεσιών που υπόκεινται σε τέτοιου είδους απαιτήσεις πληροφόρησης. Συνολικός αριθμός περιστατικών μη συμμόρφωσης με τους κανονισμούς και τους προαιρετικούς κώδικες σχετικά με τις πληροφορίες και τη σήμανση των προϊόντων και των υπηρεσιών, με βάση τον τύπο. Πρακτικές που σχετίζονται με την ικανοποίηση των πελατών, συμπεριλαμβανομένων των αποτελεσμάτων των ερευνών, βάσει των οποίων υπολογίζεται η ικανοποίηση των πελατών. Επικοινωνίες μάρκετινγκ Προγράμματα για τη συμμόρφωση με τη νομοθεσία, τα πρότυπα και τους προαιρετικούς κώδικες συμπεριφοράς, που σχετίζονται με τις επικοινωνίες μάρκετινγκ, όπως τη διαφήμιση, την προώθηση προϊόντων και τη χορηγία. Συνολικός αριθμός περιστατικών μη συμμόρφωσης με τους κανονισμούς και τους προαιρετικούς κώδικες σχετικά με τις επικοινωνίες μάρκετινγκ, συμπεριλαμβανομένης 13 Σελίδα
της διαφήμισης, της προώθησης προϊόντων και της χορηγίας, με βάση τον τύπο και τα αποτελέσματα. Απόρρητο των πελατών Συνολικός αριθμός τεκμηριωμένων παραπόνων σχετικά με παραβιάσεις του απορρήτου των πελατών και απώλειες προσωπικών δεδομένων πελατών. Συμμόρφωση Χρηματική αξία των σημαντικών προστίμων που επιβλήθηκαν για τη μη συμμόρφωση με την νομοθεσία και τους κανονισμούς αναφορικά με τη χρήση των προϊόντων και των υπηρεσιών. Τέλος, σύμφωνα με τους Bennett και James (1999) κοινωνικοί δείκτες είναι το υγιές εσωτερικό περιβάλλον, η ασφάλεια, η παροχή κοινωνικών ανέσεων και η πρόσβαση σε θέσεις εργασίας και ανέσεις. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι οι διάφοροι δείκτες που έχουν προταθεί σχετικά με την κοινωνική πλευρά της βιωσιμότητας βασίζονται στους ίδιους σχεδόν άξονες για να περιγράψουν την κοινωνική επίδοση της επιχείρησης, οι οποίοι είναι τα ανθρώπινα δικαιώματα, η υγιεινή και η ασφάλεια, η εκπαίδευση και η ικανοποίηση των εργαζομένων, η στήριξη της τοπικής κοινωνίας και η καλή επικοινωνία μεταξύ επιχείρησης και κοινωνίας. 3.2 Περιβαλλοντικοί Δείκτες Σε αυτήν την ενότητα θα αναφερθούμε συγκεκριμένα στους περιβαλλοντικούς δείκτες που έχουν προταθεί στη διεθνή βιβλιογραφία για την αξιολόγηση της αειφόρου ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας. Σύμφωνα με τους Boyer, HeatherCreech και LesliePaas (June 2008), ένας περιβαλλοντικός δείκτης είναι οι επιχειρήσεις να θέτουν περιβαλλοντικούς στόχους και να κάνουν συστηματική παρατήρηση των περιβαλλοντικών βελτιώσεων που επιφέρουν. Δεύτερος δείκτης είναι η συμμετοχή σε περιβαλλοντικά προγράμματα ευαισθητοποίησης, εκπαιδευτικά προγράμματα και σχετικές κοινωνικές δραστηριότητες. Τέλος, ένας ακόμα δείκτης είναι η ανάπτυξη νέων καινοτόμων τεχνολογιών και η υιοθέτηση περιβαλλοντικών τεχνικών για τοπικές εφαρμογές. Σύμφωνα με το DowJonesSustainabilityWorldIndexesGuideBook (Σεπτέμβριος 2011) οι περιβαλλοντικοί δείκτες είναι: Η περιβαλλοντική πληροφόρηση. Συστήματα διαχείρισης περιβάλλοντος. Βιοποικιλότητα. Κλιματικές στρατηγικές. Οικολογική αποδοτικότητα. 14 Σελίδα
Διαχείριση προϊόντων. Σύμφωνα με το GRI 3G οι περιβαλλοντικοί δείκτες, χωρισμένοι σε υποκατηγορίες, είναι: Υλικά Χρησιμοποιούμενα υλικά, με βάση το βάρος ή τον όγκο. Ποσοστό χρησιμοποιούμενων υλικών που προέρχονται από εισαγωγή ανακυκλωμένων υλικών. Ενέργεια Άμεση και έμμεση κατανάλωση ενέργειας, με βάση την πρωτογενή πηγή ενέργειας. Ενέργεια που εξοικονομείται χάρη στην οικονομία και τις βελτιώσεις στην αποδοτικότητα. Πρωτοβουλίες για την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών που χρησιμοποιούν αποδοτικά την ενέργεια ή βασίζονται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και περιορισμός των απαιτήσεων σε ενέργεια ως αποτέλεσμα αυτών των πρωτοβουλιών. Νερό Συνολική άντληση νερού με βάση την πηγή. Πηγές νερού που επηρεάζονται σημαντικά από την άντληση. Ποσοστό του συνολικού όγκου νερού που ανακυκλώνεται και επαναχρησιμοποιείται. Βιοποικιλότητα Περιγραφή των σημαντικών επιδράσεων των δραστηριοτήτων, των προϊόντων και των υπηρεσιών στη βιοποικιλότητα προστατευμένων περιοχών και των περιοχών υψηλής αξίας βιοποικιλότητας εκτός προστατευμένων περιοχών. Βιότοποι που προστατεύονται ή αποκαθίστανται. Στρατηγικές, τρέχουσες ενέργειες και μελλοντικά σχέδια για τη διαχείριση των επιδράσεων στη βιοποικιλότητα. Αριθμός των ειδών που συγκαταλέγονται στην Κόκκινη Λίστα του IUCN και στον εθνικό κατάλογο προστατευόμενων ειδών, των οποίων ο βιότοπος βρίσκεται σε περιοχές που επηρεάζονται από τις δραστηριότητες, με βάση το επίπεδο κινδύνου εξαφάνισης. Εκπομπές αερίων, υγρά και στερεά απόβλητα Συνολικές άμεσες και έμμεσες εκπομπές αερίων θερμοκηπίου με βάση το βάρος. Πρωτοβουλίες για τη μείωση των εκπομπών αερίων θερμοκηπίου και περιορισμοί που επιτεύχθηκαν. 15 Σελίδα
Εκπομπές ουσιών που προκαλούν μείωση του όζοντος με βάση το βάρος. NOx, SOx και άλλες σημαντικές εκπομπές αερίων, με βάση τον τύπο και το βάρος. Συνολικός όγκος υδάτινων αποβλήτων, με βάση την ποιότητα και τον προορισμό. Συνολικό βάρος των αποβλήτων, με βάση τον τύπο και τη μέθοδο διάθεσης. Συνολικός αριθμός και όγκος σημαντικών διαρροών. Βάρος διακινούμενων, εισαγόμενων, εξαγόμενων ή επεξεργασμένων αποβλήτων, που θεωρούνται επικίνδυνα σύμφωνα με τους όρους των Παραρτημάτων I, II, III και VIII της Σύμβασης της Βασιλείας και ποσοστό των αποβλήτων που διακινούνται σε όλο τον κόσμο. Ταυτότητα, μέγεθος, κατάσταση «προστατευόμενου» και αξία βιοποικιλότητας των υδάτινων μαζών και των σχετικών βιότοπων που επηρεάζονται σημαντικά από τις απορρίψεις νερού και τις απορροές από τον οργανισμό που εκδίδει τον απολογισμό. Προϊόντα και υπηρεσίες Πρωτοβουλίες για τη μείωση των περιβαλλοντικών επιδράσεων των προϊόντων και των υπηρεσιών και βαθμός μείωσης των επιδράσεων. Ποσοστό προϊόντων που πωλούνται και τα επιστρεφόμενα υλικά συσκευασίας τους, ανά κατηγορία. Συμμόρφωση Χρηματική αξία των σημαντικών προστίμων και συνολικός αριθμός μη χρηματικών κυρώσεων για τη μη συμμόρφωση με την περιβαλλοντική νομοθεσία και τους κανονισμούς. Μεταφορές Σημαντικές περιβαλλοντικές επιδράσεις από τη μεταφορά προϊόντων και άλλων αγαθών και υλικών που χρησιμοποιούνται κατά τις δραστηριότητες του οργανισμού και μεταφορά των μελών του εργατικού δυναμικού. Γενικά Συνολικές δαπάνες και επενδύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, με βάση τον τύπο. Σύμφωνα με τους Bennett και James (1999) οι περιβαλλοντικοί δείκτες είναι: Ενεργειακή απόδοση Αποδοτικότητα και διατήρηση νερού Μείωση αερίων του θερμοκηπίου Διαχείριση αποβλήτων και ανακύκλωση Αποδοτικότητα υλικών 16 Σελίδα
Αποτροπή μόλυνσης αέρα, νερού Προστασία και ενίσχυση βιοποικιλότητας Βελτίωση και διατήρηση της γης Οι περιβαλλοντικοί δείκτες διαιρούνται σε τρεις κατηγορίες με βάση το είδος των περιβαλλοντικών πρακτικών, που είναι οι οργανωσιακές, οι λειτουργικές και οι επικοινωνιακές πρακτικές. Οι λειτουργικές πρακτικές αποτελούνται από τη σχεδίαση προϊόντων και διαδικασιών. Οργανωσιακές πρακτικές Ξεκάθαροι στόχοι και μακροπρόθεσμα περιβαλλοντικά πλάνα Καλώς ορισμένη περιβαλλοντική ευθύνη Λεπτομερής ορισμός περιβαλλοντικής πολιτικής Συστήματα μέτρησης περιβαλλοντικής επίδοσης Εργαζόμενοι στην περιβαλλοντική διαχείριση Περιβαλλοντικά προγράμματα εκπαίδευσης για το προσωπικό Χρήση Ανανεώσιμων πηγών ενέργειας Λειτουργικές πρακτικές: Σχεδίαση προϊόντων Εστίασηστη μείωση της κατανάλωσηςτων πόρωνκαι την παραγωγή αποβλήτωνκατά τη διάρκεια τηςπαραγωγής και της διανομής Εστίασηστη μείωση της κατανάλωσηςτων πόρωνκαι την παραγωγή αποβλήτωνκατά τη χρήση του προϊόντος Υποκατάστασητωνρυπογόνωνκαιεπικίνδυνων υλικών/εξαρτημάτων Σχεδιασμός για αποσυναρμολόγηση, επαναχρησιμοποίηση και ανακύκλωση Εκτίμησηπεριβαλλοντικών επιπτώσεων που σχετίζονταιμεόλα τα στάδιατης ζωήςενός προϊόντοςαπότην χρησιμοποίηση της Ανάλυσης Κύκλου Ζωής Λειτουργικές πρακτικές: Σχεδίαση διαδικασιών Σχεδιασμόςδιαδικασιών με εστίαση στημείωση της κατανάλωσης ενέργειαςκαι φυσικώνπόρωνστις λειτουργίες Προγραμματισμός και έλεγχος της παραγωγής με εστίαση στη μείωσητων αποβλήτωνκαι τη βελτιστοποίηση τηςεκμετάλλευση υλικών Συστήματαγια τη μέτρηση καιτην εκτίμηση της κατανάλωσηςενέργειας Συστήματα γιατη μέτρηση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος Απόκτηση πράσινης τεχνολογίας/εξοπλισμού Η προτίμηση γιαπράσινα προϊόνταστηναγορά 17 Σελίδα
Περιβαλλοντικά κριτήριαγια την επιλογήπρομηθευτή Ενοποίησηαποστολών Επιλογή τωνκαθαρότερων μέσωνμεταφοράς Ανακυκλώσιμες ή επαναχρησιμοποιήσιμεςσυσκευασίες στην εφοδιαστική αλυσίδα Βελτίωσητης ενεργειακής απόδοσης Επικοινωνιακές πρακτικές Περιοδικήεκπόνησηπεριβαλλοντικών μελετών Χορηγίαπεριβαλλοντικώνεκδηλώσεωνκαισυνεργασία μεοικολογικές οργανώσεις Περιοδική πληροφόρηση για θέματα διαχείρισης περιβάλλοντος σε πελάτες και ιδρύματα Ενδείξεις περιβαλλοντικού αποτυπώματος σε προϊόντα Σύμφωνα με τον Schaltegger(2002) οι περιβαλλοντικοί δείκτες σχετίζονται με την ένταξη των περιβαλλοντικών πρακτικών στις δραστηριότητες της επιχείρησης και είναι: Συγχώνευση των περιβαλλοντικών πρακτικών στην πολιτική της επιχείρησης. Ορισμός ποσοτικών στόχων και χρονοδιαγραμμάτων στη βάση των περιβαλλοντικών πρακτικών. Ο αριθμός των πράσινων προϊόντων σε σχέση με το συνολικό αριθμό προϊόντων της επιχείρησης. Η δημοσίευση των αποτελεσμάτων σχετικά με την ικανοποίηση των στόχων που έχουν τεθεί. Σύγκριση προϊόντων και διαδικασιών παραγωγής με ανταγωνιστές. Έλεγχος από εξωτερικό και ανεξάρτητο φορέα ειδικευμένο στις περιβαλλοντικές πρακτικές. Έλεγχος της προόδου της επιχείρησης με το πέρασμα του χρόνου. Ένταξη των περιβαλλοντικών θεμάτων σε κάθε επίπεδο διοίκησης και μονάδα της επιχείρησης. Συμμετοχή της επιχείρησης σε επιστημονική περιβαλλοντική έρευνα και διαμόρφωση των επιχειρηματικών δράσεων με βάση τα αποτελέσματα των ερευνών. Αναφορά των περιβαλλοντικών θεμάτων και η σχέση τους με την οικονομική απόδοση στις κύριες επικοινωνιακές δράσεις της επιχείρησης. Όπως φαίνεται από τις αναφορές διαφορετικών πηγών σχετικά με τους δείκτες μέτρησης της περιβαλλοντικής συμπεριφοράς μιας επιχείρησης, αυτοί αποτελούνται κυρίως από το σχεδιασμό των προϊόντων και διαδικασιών της επιχείρησης με οικολογική κατεύθυνση, 18 Σελίδα
τημείωση των περιβαλλοντικών ρύπων και της κατανάλωσης φυσικών πόρων και ενέργειας, τη φιλοσοφία της επιχείρησης και την εικόνα της προς τον κόσμο. 3.3 Οικονομικοί Δείκτες Σε αυτήν την ενότητα θα αναφερθούμε συγκεκριμένα στους οικονομικούς δείκτες που έχουν προταθεί στη διεθνή βιβλιογραφία για την αξιολόγηση της αειφόρου ανάπτυξης και επιχειρηματικότητας. Σύμφωνα με τοdowjonessustainabilityworldindexesguidebook (Σεπτέμβριος 2011) οι οικονομικοί δείκτες είναι: 1. Η πολιτική εταιρικής διακυβέρνησης. 2. Η διάρθρωση του διοικητικού συνεδρίου. 3. Η αποτελεσματικότητα του διοικητικού συμβουλίου. 4. Η διαχείριση κινδύνου. 5. Κώδικες συμπεριφοράς, συμμόρφωσης, διαφθοράς και δωροδοκίας. 6. Διαχείριση μάρκας. 7. Διαχείριση πελατειακών σχέσεων. 8. Διαχείριση καινοτομίας. Σύμφωνα με το GRI 3G οι οικονομικοί δείκτες ομαδοποιούνται στις παρακάτω κατηγορίες: Οικονομική επίδοση Άμεση οικονομική αξία που παράγεται και κατανέμεται, συμπεριλαμβανομένων των εσόδων, του κόστους λειτουργίας, των αμοιβών των εργαζομένων, των δωρεών και άλλων επενδύσεων σε επίπεδο κοινότητας, παρακρατηθέντων κερδών και πληρωμών σε παρόχους κεφαλαίου και κρατικούς φορείς. Χρηματοοικονομικές επιπτώσεις και άλλοι κίνδυνοι και ευκαιρίες για τις επιχειρησιακές δραστηριότητες λόγω της αλλαγής του κλίματος. Κάλυψη των υποχρεώσεων του οργανισμού, σχετικά με το καθορισμένο πρόγραμμα παροχών. Χρηματοοικονομική βοήθεια που λαμβάνεται από κυβερνητικούς φορείς. Παρουσία στην αγορά Κλίμακα ποσοστού του τυπικού βασικού μισθού σε σύγκριση με τον κατώτατο μισθό που ισχύει σε τοπικό επίπεδο, σε σημαντικές τοποθεσίες δραστηριοποίησης του οργανισμού. Πολιτική, πρακτικές και αναλογία δαπανών σε τοπικούς προμηθευτές στις σημαντικές τοποθεσίες δραστηριοποίησης του οργανισμού. Διαδικασίες για προσλήψεις προσωπικού από την περιοχή και αναλογία προσλήψεων ανώτερων στελεχών από την τοπική κοινότητα στις περιοχές στις οποίες δραστηριοποιείται σημαντικά ο οργανισμός. 19 Σελίδα
Έμμεσες οικονομικές επιδράσεις Ανάπτυξη και επίδραση των επενδύσεων σε υποδομή και υπηρεσίες που παρέχονται κυρίως για κοινό όφελος. Κατανόηση και περιγραφή των σημαντικών έμμεσων οικονομικών επιδράσεων, συμπεριλαμβανομένης της έκτασης των επιδράσεων. Σύμφωνα με τους Bennett και James (1999) οι κοινωνικοί δείκτες είναι η αποδοτικότητα κόστους με την πάροδο του χρόνου, η προσαρμοστικότητα με το ελάχιστο κόστος, η δημιουργία θέσεων εργασίας και η ανάπτυξη της τοπικής οικονομίας. Συμπερασματικά, οι οικονομικοί δείκτες που αναφέρονται σχετίζονται με την οικονομική ανάπτυξη της επιχείρησης και τα οικονομικά της μεγέθη που καθορίζουν τη βιωσιμότητα της επιχείρησης στην αγορά. Κλείνοντας το κεφάλαιο αυτό θα πρέπει να αναφέρουμε ότι οι δείκτες που υπάρχουν αναφέρονται στην πλειοψηφία των ζητημάτων που απασχολούν μια επιχείρηση και αναλύουν πλήρως τη δραστηριότητα της επιχείρησης σε καθέναν από τους τομείς της οικονομίας, του περιβάλλοντος και της κοινωνίας. Με αυτόν τον τρόπο γίνεται εφικτό να μελετηθούν με σχετική ακρίβεια οι επιμέρους επιδόσεις της επιχείρησης και τελικά η συνολική της απόδοση στο θέμα της βιώσιμης ανάπτυξης. Έτσι, χρησιμοποιώντας όσο μεγαλύτερη ποικιλία γίνεται από τους παραπάνω δείκτες μπορούμε να βγάλουμε ασφαλή και μετρήσιμα συμπεράσματα για το πόσο βιώσιμη είναι μια επιχείρηση. Φυσικά θα πρέπει να επιλέξουμε τους κατάλληλους δείκτες για την αξιολόγηση των επιχειρήσεων, καθώς σημαντικό ρόλο παίζουν τα χαρακτηριστικά των επιχειρήσεων, όπως ο κλάδος, το μέγεθος της επιχείρησης, η γεωγραφική θέση, η χώρα, η νομοθεσία καθώς και σημαντικά γεγονότα που διαμορφώνουν την κοινωνική και οικονομική κατάσταση. 4. Εργαλεία και Μεθοδολογίες Αξιολόγησης Αειφόρου Ανάπτυξης Οι δείκτες που αναφέρονται στο προηγούμενο κεφάλαιο χρησιμοποιούνται σε διάφορες μεθοδολογίες για τη μέτρηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Έχουν γίνει αρκετές προσπάθειες τα τελευταία χρόνια για την ανάπτυξη και εφαρμογή τέτοιων δεικτών και μεθοδολογιών. Τις βασικότερες από αυτές τις μεθοδολογίες θα αναφέρουμε σε αυτό το κεφάλαιο. Σύμφωνα με τους FarsarisandPrastakos (2002), κάποια από τα βασικότερα πλαίσια είναι το πλαίσιο Πίεσης-Κατάστασης-Ανταπόκρισης του ΟΟΣΑ (OECD), το πλαίσιο της Επιτροπής για την Αειφόρο Ανάπτυξη (CSD), το Ecological Footprint και το Βαρόμετρο της Αειφορίας (Barometer of Sustainability). Ακόμα υπάρχουν και τα πλαίσια του GlobalReportingInitiative (GRI) και το DowJonesSustainabilityIndexes (DJSI), που αναφέραμε στο προηγούμενο κεφάλαιο. Τα περισσότερα, όμως, από αυτά τα πλαίσια δεν ανταποκρίνονται στους στόχους που έχουμε θέσει για την ανάπτυξη ενός εργαλείου αξιολόγησης της αειφόρου επιχειρηματικότητας. Είτε γιατί εφαρμόζονται μόνο σε εθνικό επίπεδο και όχι σε 20 Σελίδα
επιχειρησιακό, είτε γιατί δεν λαμβάνουν υπόψη τους και τους τρεις τομείς της βιωσιμότητας, όπως τους αναφέραμε στον ορισμό της, είτε γιατί δενφέρνουν κάποιο συνολικό και άμεσα συγκρίσιμο αποτέλεσμα. Όσον αφορά το πλαίσιο του OECD, οι δείκτες που χρησιμοποιεί μετρούν το εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο αειφορίας και δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν άμεσα για την αξιολόγηση της αειφόρου επιχειρηματικότητας. Αλλά, παρόλο που πρόκειται για μια από τις πρώτες προσπάθειες δημιουργίας ενός πλαισίου αξιολόγησης της αειφορίας, οoecdλαμβάνει υπόψη του και τους τρεις παράγοντες που συντελούν στη βιωσιμότητα, τους οικονομικούς, τους κοινωνικούς και τους περιβαλλοντικούς. Χρησιμοποιείται ένας μεγάλος αριθμός από δείκτες σε κάθε κατηγορία που αφορούν τη βιωσιμότητα σε επίπεδο κρατών αλλά δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν για επιχειρήσεις χωρίς τις απαραίτητες αλλαγές. Όσον αφορά το πλαίσιο του CSD, δημιουργήθηκε ακριβώς για τη σύγκριση του επιπέδου βιωσιμότητας μεταξύ των κρατών και βασίστηκεστο πλαίσιο του OECD (FarsarisandPrastakos (2002). Βασικό συστατικό αυτού του πλαισίου είναι η κατάλληλη επιλογή των δεικτών ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες του εκάστοτε χρήστη. Το πλαίσιο αυτό, δηλαδή, υποστηρίζει ότι η κάθε χώρα που θέλει να το εφαρμόσει θα πρέπει πρώτα να το προσαρμόσει στα δικά της δεδομένα, καθώς δεν πρόκειται για ένα κοινό πλαίσιο. Αναγνωρίζει ότι υπάρχουν διαφορές μεταξύ των κρατών που δεν επιτρέπουν να εξαχθούν συγκρίσιμα αποτελέσματα από τη χρήση ενός κοινού πλαισίου. Το ίδιο ισχύει σε μεγάλο βαθμό και στις επιχειρήσεις, καθώς οι διαφορές μεταξύ μιας πολυεθνικής και μιας τοπικής επιχείρησης μπορεί να είναι τεράστιες. (CSDIndicators, 2001) Όπως και το προηγούμενο πλαίσιο, δεν μπορεί να μας βοηθήσει στην ανάπτυξη του εργαλείου μέτρησης της αειφορίας των επιχειρήσεων, γιατί τόσο οι δείκτεςόσο και η μεθοδολογία βασίζονται στη μελέτη της λειτουργίας των κρατών που διαφέρει από αυτή των επιχειρήσεων. Το Βαρόμετρο της Αειφορίας είναι μια μεθοδολογία που καταλήγει σε έναν αθροιστικό δείκτη της αειφόρου ανάπτυξης με γραφική απεικόνιση. Οι δύο άξονες στους οποίους στηρίζεται είναι η ευημερία του περιβάλλοντος και της ανθρώπινης κοινωνίας. Η φιλοσοφία της μεθοδολογίας είναι ότι και οι δύο άξονες είναι εξίσου σημαντικοί και γι αυτό η τελική αξιολόγηση βασίζεται στον άξονα με τη χειρότερη απόδοση. Τα θετικά στοιχεία αυτής της μεθόδου συνίστανται στο ότι είναι εύκολο να υπολογιστούν οι αποδόσεις των δύο αξόνων και στο ότι επιτρέπει στους χρήστες να επιλέξουν τα κριτήρια που θα χρησιμοποιήσουν για την αξιολόγηση. Έτσι προσαρμόζεται μεν το αποτέλεσμα στις ανάγκες των χρηστών, δημιουργείται δε προβληματισμός για την υποκειμενικότητα της μεθοδολογίας αυτής (FarsarisandPrastakos, 2002). Προκειμένουαυτή να μπορεί να προσαρμοστεί εύκολα στις διαφορές μεταξύ των επιχειρήσεων, θα πρέπει να χρησιμοποιεί διαφορετικούς δείκτες κάθε φορά, γεγονός που δεν θα επιτρέπει την άμεση και αποτελεσματική σύγκριση μεταξύ επιχειρήσεων και δεν θα μπορεί να οδηγήσει σε σωστά συμπεράσματα για το σχετικό επίπεδο αειφορίας της επιχείρησης. Το EcologicalFootprint είναι μια μεθοδολογία για τη μέτρηση της εκμετάλλευσης του περιβάλλοντος. Μετράει πόσες μονάδες γης χρησιμοποιεί ο πληθυσμός μιας περιοχής ή μια 21 Σελίδα
επιχείρηση μέσω των δραστηριοτήτων τους και προσφέρει ένα αθροιστικό αποτέλεσμα για την παρακολούθηση της εθνικής αειφόρου ανάπτυξης. Δεν μπορεί, όμως, να μελετήσει τον κοινωνικό παράγοντα καθώς αυτός δεν μπορεί να αποδοθεί σε μονάδες γης(farsarisandprastakos (2002). Γνωρίζει ευρεία εφαρμογή, καθώς βασίζεται στη λογική της ακριβής μέτρησης της περιβαλλοντικής επίπτωσης των προϊόντων και των υπηρεσιών, επειδή συνδέει την κάθε δραστηριότητα με τα βασικότερα περιβαλλοντικά μεγέθη, όπως η κατανάλωση ενέργειας ή φυσικών πόρων και η εκπομπή αποβλήτων. Είναι όμως αρκετά εξειδικευμένη για να μπορεί να περιγράψει το επίπεδο της επιχειρηματικής βιωσιμότητας, καθώς, όπως είπαμε, αυτή δεν έχει μόνο περιβαλλοντική αλλά και οικονομική και κοινωνική πλευρά. Η μεθοδολογία του DJSI στηρίζεται στην εκτίμηση των δεικτών που αναφέραμε στο προηγούμενο κεφάλαιο για τις τρεις διαστάσεις της βιωσιμότητας, την οικονομική, την κοινωνική και την περιβαλλοντική. Το πλαίσιο αυτό εφαρμόζεται σε κάθε επιχείρηση που έχει μετοχές στον δείκτη DowJones και αποτελείται από δύο ειδών κριτήρια, τα γενικά και αυτά που ειδικεύονται σε συγκεκριμένους κλάδους. Με βάση την αξιολόγηση των δεικτών, οι επιχειρήσεις λαμβάνουν ένα συνολικό αριθμητικό αποτέλεσμα της αειφόρου επιχειρηματικότητας με σκοπό να συγκριθούν μεταξύ τους οι επιχειρήσεις του κάθε κλάδου ως προς τη βιωσιμότητά τους. Υπάρχουν συγκεκριμένες διαδικασίες για την απόκτηση και επαλήθευση των δεδομένων των επιχειρήσεων με σκοπό να θεωρούνται τα αποτελέσματα των μετρήσεων απολύτως αξιόπιστα και αντικειμενικά. Πιο συγκεκριμένα τα γενικά κριτήρια είναι τα ίδια για όλες τις επιχειρήσεις καιαντιπροσωπεύουν το 40% της αξιολόγησης, ενώ τα κλαδικά κριτήρια είναι διαφορετικά για κάθε κλάδο και καταλαμβάνουν το 60% της αξιολόγησης. Οι δείκτες αυτοί αντανακλούν την οικονομική, κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα της κάθε επιχείρησης. Παρατηρούμε ότι και σε αυτόν τον δείκτη δίνεται σημασία στο γεγονός ότι δεν μπορεί να εφαρμοστεί ένα κοινό πλαίσιο για όλες τις επιχειρήσεις, λόγω των διαφορών τους, και γι αυτό θα πρέπει αυτό να προσαρμόζεται στα δεδομένα της κάθε επιχείρησης (DowJonesSustainabilityWorldIndexesGuideBook, Σεπτέμβριος 2011). Το πλαίσιο αυτό θεωρείται πολύ αξιόπιστο γιατί έχει γίνει προσεκτική επιλογή των δεικτών που περιγράφουν την κάθε διάσταση βιωσιμότητας και έχει κατασκευαστεί μια λεπτομερής μεθοδολογία μέτρησης των βαθμών των δεικτών που περιλαμβάνει την επιλογή της βαρύτητας των κριτηρίων, της μονάδας μέτρησής τους και της σημασίας τους. Η τελευταία μεθοδολογία που θα αναφέρουμε είναι το GRI. Πρόκειται για μια έκθεση αειφορίας των επιχειρήσεων με την οποία παρουσιάζεται η επίδοση της επιχείρησης. Παρουσιάζονται αναλυτικά οι θετικές και αρνητικές της προσπάθειες στους τομείς του περιβάλλοντος, της οικονομίας και της κοινωνίας χρησιμοποιώντας τους δείκτες που αναφέραμε στο προηγούμενο κεφάλαιο. Η κοινωνική διάσταση αναλύεται περαιτέρω στους τομείς: εργασιακές πρακτικές, ανθρώπινα δικαιώματα, κοινωνία και ευθύνη για τα προϊόντα. Η έκθεση αυτή βοηθάει στη σύγκριση μεταξύ των εταιρειών, αλλά και τη βελτίωση του κάθε οργανισμού μέσω της επίτευξης των στόχων της έκθεσης αειφορίας. Το αποτέλεσμα που προκύπτει δεν είναι μια συνολική επίδοση της εταιρείας αλλά αποτελείται από τις επιδόσεις της εταιρείας στους επιμέρους ποσοτικούς και ποιοτικούς δείκτες με τους 22 Σελίδα
οποίους αξιολογείται η βιωσιμότητα της επιχείρησης (GRISustainability Reporting Guidelines, 2011). Είναι από τα πιο χρησιμοποιούμενα πλαίσια παγκοσμίως γιατί περιέχει μια ευρεία επιλογή δεικτών που, όπως είδαμε και παραπάνω, περιγράφει αναλυτικά τη συνολική συμπεριφορά των επιχειρήσεων και μπορεί να εφαρμοστεί σε πολλών ειδών επιχειρήσεις λόγω του εύρους των δεικτών. Όμως, η υπερβολική ανάλυση που προσφέρει δεν του επιτρέπει να εξάγει με αξιόπιστο και εύκολο τρόπο ένα γενικό συμπέρασμα για την επιχείρηση. Έτσι δεν καταλήγει σε κάποιο συγκεκριμένο βαθμό, αλλά προσπαθεί μέσα από το σύνολο των δεικτών να παρουσιάσει μια γενική εικόνα για την πορεία της επιχείρησης. Το συμπέρασμα από την ανάλυση των κυριότερων δεικτών και μεθοδολογιών είναι ότι για την αξιολόγηση μιας τόσο περίπλοκης έννοιας, όπως η βιωσιμότητα, και για μια τόσο μεγάλη ποικιλία επιχειρήσεων είναι δύσκολο να κατασκευαστεί ένα μοντέλο που να ικανοποιεί τέλεια όλους τους στόχους. Πρέπει να ληφθούν πολλά θέματα υπόψη κατά τη διάρκεια κατασκευής του και κυρίως να αποφασιστεί σε ποιους στόχους θα δοθεί περισσότερη βαρύτητα και ποιοι στόχοι είναι εφικτοί, ώστε να μην τεθούν στόχοι που να είναι αδύνατον να πραγματοποιηθούν και να μην κατασκευαστεί ένα πλαίσιο που να αδυνατεί να βγάλει τα ζητούμενα αποτελέσματα. 5. Παραδείγματα Εφαρμογής των Δεικτών για Αειφόρο Ανάπτυξη Στο κεφάλαιο αυτό θα αναφέρουμε ένα παράδειγμα εφαρμογής του πλαισίου GRI. Πρόκειται για την έκθεση αειφορίας του έτους 2010 της εταιρείας ΑΓΕΤ Ηρακλής που είναι μέλος του ομίλου Lafarge (Έκθεση Αειφορίας 2010).Η εταιρεία αυτή επιλέχθηκε ως ενδεικτικό παράδειγμα ενός κλάδου με υψηλές περιβαλλοντικές επιπτώσεις και σημαντική δραστηριότητα με στόχο την αειφόρο ανάπτυξη. Αυτό μας δίνει τη δυνατότητα να εξετάσουμε τους διάφορους δείκτες και να αναπτύξουμε στην επόμενη ενότητα ένα προτεινόμενο πλαίσιο. Όπως παρατηρούμε στον Πίνακα 1, για κάθε δείκτη του πλαισίου GRI έχει τεθεί ένας μετρήσιμος στόχος και έπειτα έχει υπολογιστεί το αποτέλεσμα αυτού του στόχου, δηλαδή το ποσοστό επίτευξης του. Έτσι, μπορούμε να δούμε την πρόοδο που έχει επιτύχει η εταιρεία σε σχέση με τους στόχους αειφορίας που έχει θέσει και να εκτιμήσουμε το βαθμό βιωσιμότητας της επιχείρησης. Αλλά, όπως αναφέραμε και στο προηγούμενο κεφάλαιο, στο συγκεκριμένο πλαίσιο δεν υπάρχει ένα ενιαίο αποτέλεσμα που να επιτρέπει την απευθείας συνολική εκτίμηση της προόδου της εταιρείας, ούτε τη σύγκριση με άλλες εταιρείες. Για να γίνει αυτό θα πρέπει να γίνει σύγκριση του κάθε στόχου ξεχωριστά. Πίνακας 1: Παράδειγμα Εφαρμογής Πλαισίου GRI Στόχοι Επιδόσεις 2010 Διοικητικοί Μείωση του δείκτη συχνότητας ατυχημάτων με απώλεια χρόνου εργασίας στο 0,94 0,76 23 Σελίδα