ΕΖΣΖΜΑΣΑ ΗΓΗΩΣΗΚΟΤ ΓΗΔΘΝΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΑΠΟΡΡΔΟΝΣΑ ΑΠΟ ΣΖ ΤΜΒΑΖ ΝΑΤΣΟΛΟΓΖΔΩ & Ζ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΝΑΤΣΗΚΟΤ

ΑΡΗΣΟΣΔΛΔΗΟ ΠΑΝΔΠΗΣΖΜΗΟ ΘΔΑΛΟΝΗΚΖ ΥΟΛΖ Ν.Ο.Π.Δ. ΣΜΖΜΑ ΝΟΜΗΚΖ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΔΣΑΠΣΤΥΗΑΚΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΣΟΜΔΑ ΓΗΔΘΝΩΝ ΠΟΤΓΩΝ ΓΗΠΛΩΜΑΣΗΚΖ ΔΡΓΑΗΑ ΔΠΗΒΛΔΠΩΝ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΒΑΗΛΑΚΑΚΖ Δ. ΜΑΘΖΜΑΣΑ Β ΔΣΟΤ: 1) ΤΓΚΡΗΣΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ: δηδάζθνπζα θαζεγήηξηα β έηνπο ΓΔΛΖΓΗΑΝΝΖ-ΓΖΜΖΣΡΑΚΟΤ Υ. 2) ΓΗΔΘΝΔ ΟΗΚΟΝΟΜΗΚΟ ΓΗΚΑΗΟ: δηδάζθσλ θαζεγεηήο β έηνπο ΓΚΛΑΒΗΝΖ Π. 3) ΗΓΗΩΣΗΚΟ ΓΗΔΘΝΔ ΓΗΚΑΗΟ: δηδάζθνληεο θαζεγεηέο β έηνπο ΓΡΑΜΜΑΣΗΚΑΚΖ-ΑΛΔΞΗΟΤ Α./ ΠΑΠΑΗΩΠΖ-ΠΑΗΑ Ε./ ΒΑΗΛΑΚΑΚΖ Δ. ΕΖΣΖΜΑΣΑ ΗΓΗΩΣΗΚΟΤ ΓΗΔΘΝΟΤ ΓΗΚΑΗΟΤ ΑΠΟΡΡΔΟΝΣΑ ΑΠΟ ΣΖ ΤΜΒΑΖ ΝΑΤΣΟΛΟΓΖΔΩ & Ζ ΠΡΟΣΑΗΑ ΣΟΤ ΝΑΤΣΗΚΟΤ ΚΗΛΣΗΓΟΤ ΓΔΠΟΗΝΑ Α.Δ.Μ. 502 Αθαδεκατθφ έηνο: 2010-11

ΤΝΣΟΜΟΓΡΑΦΗΔ ΑΚ αλ.ππ. ΑΠ άξ. Αξκ. ΑξρΝ βι. Β.Γ. Γ ΓΓΓ ΓΔΔ ΓΔΚ ΓΔ ΔΔ ΔΔΔ ΔΔΝ ΔΔΔπξΓ ΔΔκπΓ ΔΔξγΓ ΔΚ εθδ. ΔκπΝ ΔΝΓ Δπηζθ.ΔΓ επ. ΔηΚ ΔθΑΘ ΔθΛαξ Αζηηθφο Κψδηθαο αλσηέξσ ππνζεκείσζε Άξεηνο Πάγνο άξζξν Αξκελφπνπινο (λνκηθφ πεξηνδηθφ) Αξρείν Ννκνινγίαο (λνκηθφ πεξηνδηθφ) βιέπε Βνπιεπηηθφ Γηάηαγκα Γίθε (λνκηθφ πεξηνδηθφ) Γεκφζην Γηεζλέο Γίθαην Γίθαην Δπηρεηξήζεσλ θαη Δηαηξηψλ (λνκηθφ πεξηνδηθφ) Γηθαζηήξην Δπξσπατθψλ Κνηλνηήησλ Γηεζλήο χκβαζε Δξγαζίαο Δπξσπατθή Έλσζε Έλσζε Διιήλσλ Δθνπιηζηψλ Δθεκεξίο Διιήλσλ Ννκηθψλ (λνκηθφ πεξηνδηθφ) Διιεληθή Δπηζεψξεζε Δπξσπατθνχ Γηθαίνπ (λνκηθφ πεξηνδηθφ) Δπηζεψξεζε Δκπνξηθνχ Γηθαίνπ (λνκηθφ πεξηνδηθφ) Δπηζεψξεζε Δξγαηηθνχ Γηθαίνπ (λνκηθφ πεξηνδηθφ) Δπξσπατθή Κνηλφηεηα εθδφζεηο Δκπνξηθφο Νφκνο Δπηζεψξεζε Ναπηηιηαθνχ Γηθαίνπ (λνκηθφ πεξηνδηθφ) Δπηζθφπεζηο Δκπνξηθνχ Γηθαίνπ (λνκηθφ πεξηνδηθφ) επφκελα Δθεκεξίδα ηεο Κπβεξλήζεσο Δθεηείν Αζελψλ Δθεηείν Λάξηζαο - 2 -

ΔθΠεηξ ΗΓΓ ΚΓΝΓ ΚΗΝΓ θιπ ΜνλΠξΑζ ΜνλΠξΠεηξ ΝνΒ ΝΚ ΠεηξΝνκ π.δ. Δθεηείν Πεηξαηά Ηδησηηθφ Γηεζλέο Γίθαην Κψδηθαο Γεκνζίνπ Ναπηηθνχ Γηθαίνπ Κψδηθαο Ηδησηηθνχ Ναπηηθνχ Γηθαίνπ θαη ινηπά Μνλνκειέο Πξσηνδηθείν Αζελψλ Μνλνκειέο Πξσηνδηθείν Πεηξαηά Ννκηθφ Βήκα (λνκηθφ πεξηνδηθφ) Ννκηθφ πκβνχιην ηνπ Κξάηνπο Πεηξατθή Ννκνινγία (λνκηθφ πεξηνδηθφ) πξνεδξηθφ δηάηαγκα Β χκβαζε Βξπμειιψλ 1968 ΔΔ ζει. ζεκ. πλζήθε Δπξσπατθήο Έλσζεο ειίδα ζεκείν Ρ χκβαζε ηεο Ρψκεο 1980 ΝΔ πιινγηθή χκβαζε Ναπηηθήο Δξγαζίαο χκβαζε Νηνλφζηηαλ/αλ εκπάζηηαλ 1989 ΤΔΝ ππνζ. Τπνπξγείν Δκπνξηθήο Ναπηηιίαο ππνζεκείσζε - 3 -

ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ-ΑΡΘΟΓΡΑΦΗΑ ΔΛΛΖΝΗΚΖ Αιαπάληαο Α., Ζ αιιαγή ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ θαη ε επίδξαζή ηεο ζηε ζρέζε λαπηηθήο εξγαζίαο, δαθηπινγξαθεκέλν θείκελν, δεκνζηεπκέλν ζην 7 ν Γηεζλέο πλέδξην Ναπηηθνχ Γηθαίνπ ζηνλ Πεηξαηά, 2010. Αιπθάηνξαο Θ./Αιπθάηνξαο Τ., πλδηθαιηζηηθή δξάζε θαη ειεπζεξία εγθαηάζηαζεο κέζα απφ ηε δηαπάιε πινηνθηεηψλ-λαπηηθψλ: είλαη νξζή ε ηνκή ηεο απφθαζεο ΓΔΚ 11/12/2007 επί ηεο C-438/05;, ΠεηξΝ 2008.4 επ. Αιπθάηνξαο Θ., Δθαξκνζηέν δίθαην θαη δηθαηνδνζία ζηε ζχκβαζε λαπηηθήο εξγαζίαο κεηά ηηο επξσπατθέο πκβάζεηο Ρψκεο 1980, Βξπμειιψλ 1968 θαη Donostia /San Sebastian 1989, ΔΔΡΓΓ 1995.1083 επ. Τνπ ηδίνπ, Δθαξκνζηέν δίθαην θαη δηθαηνδνζία ζηε χκβαζε Ναπηηθήο Δξγαζίαο κεηά ηηο Δπξσπατθέο πκβάζεηο Ρψκεο 1980, Βξπμειιψλ 1968 θαη Donostia /San Sebastian 1989, εθδ. άθθνπια, 1997. Αληάπαζεο Α., Σν εθαξκνζηέν δίθαην ζην λαπηεξγαηηθφ αηχρεκα, εθδ. Αλη.Ν.άθθνπια, Αζήλα-Κνκνηελή 1988. Βάιιελδαο Π., Σν Ηδησηηθφλ Γηεζλέο Γίθαηνλ εηο ηνλ Κψδηθα Ηδησηηθνχ Ναπηηθνχ Γηθαίνπ, δεκνζηεπκέλε ζηελ ΔΔκπΓ 13.1959 επ. Βαζηιαθάθεο Δ., Δηδηθέο βάζεηο δηεζλνχο δηθαηνδνζίαο επί δηαθνξψλ απφ ζχκβαζε θαη αδηθνπξαμία (άξ. 5 ζεκ.1 θαη ζεκ.3 ηνπ Καλνληζκνχ 44/2001), εθδ. άθθνπια, Αζήλα/Θεζζαινλίθε 2004. Τνπ ηδίνπ, Ζ Δθαξκνγή ηνπ άξ.25 παξ.2 Α.Κ. ζηηο πκβάζεηο Ναπηηθήο Δξγαζίαο, ΔΔκπΓ 1987.537 επ. Βέλλεο Κ., Ναπηεξγαηηθαί Γηαθνξαί, Ννκνζεζία-Δξκελεία-Ννκνινγία, Τπνδείγκαηα αγσγψλ, Οδεγίαη πξνο πινηάξρνπο, Αζήλαη, Σππνγξαθείν «Μπαθφπνπινπ Α.- Αζαλαζίνπ Σ.». Βεξλάξδνο Α., Σν Γίθαηνλ ηεο Ναπηηθήο Δξγαζίαο, εθδ. Π.άθθνπια, Αζήλαη 1980. Τνπ ηδίνπ, Ζ Θεσξία θαη ε Πξάμε ζην Ναπηεξγαηηθφ Γίθαην, εθδ. Αλη.άθθνπια, Αζήλα/Κνκνηελή 1982. Βξέιιεο Σ, Ηδησηηθφ Γηεζλέο Γίθαην, 3 ε εθδ., εθδ. Ννκηθή Βηβιηνζήθε, 2008. - 4 -

Γεσξγηάδεο Α., Ζ ζπξξνή αμηψζεσλ επί ζπλδξνκήο αδηθνπξαθηηθήο θαη ζπκβαηηθήο επζχλεο (εμ αθνξκήο ΑΠ 444/1971, 384/1973 θαη 9671973), Γ 1975.45 επ. Γξακκαηηθάθε-Αιεμίνπ Α., πιινγή βαζηθήο λνκνζεζίαο Ηδησηηθνχ Γηεζλνχο Γηθαίνπ, εθδ. άθθνπια, Αζήλα/Θεζζαινλίθε 2009. Τεο ίδηαο, Αδηθνπξαθηηθέο ελνρέο: θαηξφο γηα αλαζεψξεζε ηνπ άξζξνπ 26 ΑΚ, ΔΔΔπξΓ 1994.1031 επ. Τεο ίδηαο, Σν εθαξκνζηέν δίθαην ζηελ αηνκηθή ζχκβαζε εξγαζίαο θαηά ηελ θνηλνηηθή ζχκβαζε Ηδησηηθνχ Γηεζλνχο Γηθαίνπ ηνπ 1980, Κέληξν Γηεζλνχο θαη Αιινδαπνχ Γηθαίνπ, Θεζζαινλίθε 1984. Γξακκαηηθάθε- Αιεμίνπ Α./ Παπαζηώπε-Παζηά Ε./ Βαζηιαθάθεο Δ., Ηδησηηθφ Γηεζλέο Γίθαην, έθδ.άθθνπια, Γ εθδ., Αζήλα/Θεζζαινλίθε 2002. Γεινύθαο Ν., Ναπηηθφλ Γίθαηνλ, εθδ. άθθνπια, Αζήλα/Θεζζαινλίθε 1970. Γειεγηάλλεο Η./Κνξλειάθεο Π.Κ., Δηδηθφ Δλνρηθφ Γίθαην, εθδ. άθθνπια, Θεζζαινλίθε 1992. Κακβύζεο Γ., Ναπηεξγαηηθφλ Γίθαηνλ, Ννκνζεζία, εξκελεία, ζρφιηα, λνκνινγία, εθδ.αλη.ν.άθθνπια, Αζήλαη 1977. Καξαγθνπλίδεο Α., χγθξνπζε πινίσλ. Αζηηθή επζχλε ηνπ πινηάξρνπ θαη ηνπ πινηθηήηε. Ηδίσο, επζχλε απφ παξαβίαζε Καλνληζκψλ απνθπγήο ζπγθξνχζεσλ. Με αθνξκή ηελ ΔθΘεζζαι. 1502/1998, ΔπηζθΔΓ 1998. 929 επ. Καξδαξάο Α., πιινγηθέο πκβάζεηο ζηε λαπηηθή εξγαζία, ΓΔΔ 2008.445 επ. Καξδνύιεο Κ., Σν Ννκηθφλ θαζεζηψο ηεο αλνηθηήο ζάιαζζαο, Αζήλαη 1973. Τνπ ηδίνπ, Ζ ζεκαία ηνπ πινίνπ σο ζπλδεηηθφλ ζηνηρείνλ εηο ην Ηδησηηθφλ Γηεζλέο Γίθαηνλ, δηαηξηβή επί δηδαθηνξία εγθξηζείζα ππφ ηεο Ννκηθή ρνιήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, Αζήλαη 1970. Καηαβάηεο Κ., Χο πξνο ην εθαξκνζηέν δίθαην επί λαπηεξγαηηθνχ αηπρήκαηνο ελνρηθή αμίσζε απφ ζχκβαζε ή αδηθνπξαμία;, ΔΝΓ 1994.289 επ. Κηάληνπ-Πακπνύθε Α.,Ναπηηθφ Γίθαην, η.1, εθδ. άθθνπια, εθδ. Δ, Αζήλα/Θεζζαινλίθε 2007. - 5 -

Τεο ίδηαο, Ζ Καηαγγειία ηεο χκβαζεο Ναπηνινγήζεσο θαηά ην άξζξν 74 ΚΗΝΓ, εθδ.άθθνπια, Θεζζαινλίθε 1998. Τεο ίδηαο, Εεηήκαηα επζχλεο απφ λαπηηθφ αηχρεκα, ΔπηζθΔΓ 1998.877 επ. Τεο ίδηαο, Παξαηεξήζεηο ζηελ ΔΦΛαξ 101/95 ΔπηζθΔΓ 1995. 821 επ. Κνξνηδήο Η., Οη ξπζκίζεηο ηνπ Καλνληζκνχ 864/2007 (Ρψκε ΗΗ) ζε ζρέζε κε ην ειιεληθφ ηδησηηθφ Ναπηεξγαηηθφ Γίθαην, δαθηπινγξαθεκέλν θείκελν, δεκνζηεπκέλν ζην 7 ν Γηεζλέο πλέδξην Ναπηηθνχ Γηθαίνπ ζηνλ Πεηξαηά, 2010, ζει.2. Τνπ ηδίνπ, Ναπηηθφ Γίθαην: (θαη άξζξν εξκελεία ηνπ Κψδηθνο Ηδησηηθνχ Ναπηηθνχ Γηθαίνπ θαη ησλ θπξηφηεξσλ λεφηεξσλ λνκνζεηεκάησλ θαη δηεζλψλ δπκβάζεσλ), Αζήλα/Κνκνηελή 2004. Τνπ ηδίνπ, Ναπηηθφ Δξγαηηθφ Γίθαην, εθδ. Αλη. άθθνπια, Αζήλα/Κνκνηελή 1990. Κνπθηάδε Κ.(γλσκνδόηεζε), Γαλεηζκφο κηζζσηνχ - δεηήκαηα εθαξκνζηένπ δηθαίνπ θαη δηεζλνχο δηθαηνδνζίαο, ΔΔξγΓ 1994.215 επ. Κνπλνπγέξε-Μαλσιεδάθε, κειέηε δηθαίνπ δηεζλψλ ζπλαιιαγψλ, Α.Π.Θ., 1974. Κξίζπεο, Σα Δκπνξηθά Πινία εηο ηελ Διεπζέξαλ Θάιαζζαλ: ελ θαηξψ εηξήλεο: ζπκβνιή εηο ην Γεκφζην Γηεζλέο Γίθαηνλ, εθδ. Σν Ννκηθφλ Νηθ. Α. άθθνπια, 1957. Μαθξίδνπ Κ., Δξκελεπηηθά δεηήκαηα ηεο δσζηδηθίαο ηεο «αδηθνπξαμίαο» θαη ηεο «νηνλεί αδηθνπξαμίαο» ηνπ άξζ. 5 παξ.3 ηεο χκβαζεο ησλ Βξπμειιψλ (κε αθνξκή ηελ απφθαζε ηνπ ΓΔΚ ζηελ ππφζεζε Καιθέιεο/Schröder, Αξκ 1990.1171 επ. Γ.Μαξηδάθεο, Ηδησηηθφ Γηεζλέο Γίθαην θάζα ηζρχ εηο ηελ Διιάδα, η.1, εθδ. Αθνί Κιεηζηνχλε, Αζήλαη 1967 Μπεξλίηζαο Π., Πξνο κηα λέα κεζνδνινγηθή πξνζέγγηζε ηνπ εθαξκνζηένπ δηθαίνπ ζηηο ζπκβαηηθέο ελνρέο (δνγκαηηθή θαη λνκνινγηαθή αλάιπζε), ΔΔΔπξΓ 1986.362 επ. Νίθαο Ν.Θ., Ρήηξεο απνθιεηζηηθήο δηεζλνχο δηθαηνδνζίαο, ΝνΒ 1993.1148 επ. Νηνύκα Χ., Ζ πκβνιή ηεο Ρφδνπ ζην λαπηηθφ δίθαην, ειεθηξνληθή εθεκεξίδα kathimerini.gr, δεκνζηεπκέλν ζηελ ειεθηξνληθή δηεχζπλζε: http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_08/08/2010_410465 Οηθνλόκνπ Κπξηάθνο, Σν εθακνζηέν δίθαην επί ησλ αηνκηθψλ ζπκβάζεσλ λαπηηθήο εξγαζίαο, δαθηπινγξαθεκέλν θείκελν, δεκνζηεπκέλν ζην 7 ν Γηεζλέο πλέδξην Ναπηηθνχ Γηθαίνπ ζηνλ Πεηξαηά, 2010. Παπαδεκεηξίνπ Κ., Ζ απφθαζε Viking γηα ην δηθαίσκα απεξγίαο ησλ λαπηηθψλ ελφςεη ηεο αιιαγήο ηεο ζεκαίαο ηνπ πιινίνπ θαη ε ζεκαζία ηεο γηα ηελ πνξεία ηεο - 6 -

θνηλσληθήο Δπξψπεο, δαθηπινγξαθεκέλν θείκελν, δεκνζηεπκέλν ζην 7 ν Γηεζλέο πλέδξην Ναπηηθνχ Γηθαίνπ ζηνλ Πεηξαηά, 2010. Παπαζηώπε-Παζηά Ε., Ζ χκβαζε ηεο Ρψκεο 1980, ΝνΒ 1992.1361 Τεο ίδηαο, Ηδησηηθφ Γηεζλέο Γίθαην: Δηδηθά ζέκαηα, Καλφλεο ακέζνπ εθαξκνγήο θαη θαλφλεο νπζηαζηηθνχ ΗΓΓ, εθδ. άθθνπιαο, Θεζζαινλίθε 1989. Τεο ίδηαο, Ζ θνηλνηηθή ζχκβαζε ηεο Ρψκεο ηνπ 1980 γηα ην εθαξκνζηέν δίθαην ζηηο ζπκβαηηθέο ελνρέο φπσο ηζρχεη ζηελ Διιάδα, εθδ. άθθνπια, Θεζζαινλίθε 1991. Τεο ίδηαο, Ζ πνιιαπιφηεηα ησλ κεζφδσλ εμεχξεζεο ηνπ εθαξκνζηένπ δηθαίνπ, ΑΡΜ 1995.1227 επ. Τεο ίδηαο, Ζ εθαξκνγή ηεο χκβαζεο ηεο Ρψκεο ηνπ 1980 γηα ηηο ζπκβαηηθέο ελνρέο απφ ηα ειιεληθά δηθαζηήξηα. Πξνβιήκαηα κεζνδνινγηθήο πξνζέγγηζεο θαη ζεκεία ηξηβήο κε ην άξζξν 25 ηνπ ειιακ, ΔπηζθΔΓ 1998.297 επ. Πεξάθεο Μ., χγρξνλεο ηάζεηο απνδπλάκσζεο ηνπ δεζκνχ κεηαμχ ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ θαη ηνπ εθαξκνζηένπ ζηηο λαπηεξγαζηαθέο ζρέζεηο δηθαίνπ, δαθηπινγξαθεκέλν θείκελν δεκνζηεπκέλν ζην 7 ν Γηεζλέο πλέδξην Ναπηηθνχ Γηθαίνπ ζηνλ Πεηξαηά, 2010. Πηηζηξίθνο Η., Ζ χκβαζε Ναπηηθήο Δξγαζίαο, εθδ. Αλη. άθθνπια, Αζήλα- Κνκνηελή, 2006. Σθνπξήο Β., Δξκελεία πλζεθψλ γηα ηελ Δπξσπατθή Έλσζε θαη ηελ Δπξσπατθή Κνηλφηεηα, εθδ. Αλη.Ν.άθθνπια, Αζήλα/Κνκνηελή 2003. Σηακαηηάδεο Γ., Εεηήκαηα ζρεηηθά κε ην εθαξκνζηέν δίθαην ζην ρψξν ησλ δηεζλψλ αδηθνπξαμησλ, ΔΔΝ 1998.229 επ. Σηεθαλάηνο Κ., Ναπηεξγαηηθφ Κίλεκα Διιάδνο, εθδ. «χγρξνλε επνρή», Αζήλα 1978. Τελεθίδνπ-Φξαγθνπνύινπ, Ζ Αδηθνπξαμία θαηά ην Ηδησηηθφλ Γηεζλέο Γίθαηνλ, Αζήλαη 1956. Τξαπιόο-Τδαλεηάηνο, Απεξγίεο κε ζηνηρεία αιινδαπφηεηαο - Μηα επίθαηξε εξγαηνεζληθή πξνζέγγηζε, ΔΔξγΓ 1992.289 επ. Τζάληεο Δ., θέςεηο γηα ην εθαξκνζηέν δίθαην ζηα λαπηεξγαηηθά αηπρήκαηα θαη ζηε λαπηηθή εξγαζία γεληθφηεξα, ΔΝΓ 19.424 επ. Τζαληίια Π., Γηεζλήο Κηλεηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ-απφζπαζε κηζζσηψλ θαη θνηλσληθή αζθάιηζε, ΓΔΔ 2005.1269 επ. - 7 -

Τζνύθα Χ., Οη αηνκηθέο ζρέζεηο εξγαζίαο ζην πεδίν ηνπ Ηδσηηθνχ Γηεζλνχο Γηθαίνπ, βηβιηνζήθε ηδησηηθνχ δηεζλνχο δηθαίνπ, εθδ. Αλη.Ν.άθθνπια, Αζήλα-Κνκνηελή 2003. Τεο ίδηαο, Ο Καλνληζκφο (ΔΚ) αξηζ.864/2007 ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη ηνπ πκβνπιίνπ ηεο 11 εο Ηνπιίνπ 2007 γηα ην Δθαξκνζηέν Γίθαην ζηηο Δμσζπκβαηηθέο Δλνρέο (Ρψκε ΗΗ) θαη ε Διιεληθή Ναπηηιία. χληνκεο ζθέςεηο γηα ην άξ.9 πεξί ζπλδηθαιηζηηθψλ θηλεηνπνηήζεσλ, ΔΔκπΓ 2008.253 επ. Χξηζηνδνύινπ-Βαξόηζε Ζ., ρφιηα ζηε Τπφζεζε Albert Anker and others v. Bundesrepublik Deutschland, ΔΝΓ 2004.449 επ. ΞΔΝΟΓΛΩΖ ΒΗΒΛΗΟΓΡΑΦΗΑ A.D. Couper/ C.J.Walsh/ B.A.Stanberry/ G.L.Boerne, Voyages of Abuse, Seafarers, Human rights and International shipping, Pluto Press, 1999. Giuliano Μ./Lagarde P., Δηζεγεηηθή Έθζεζε ηεο Κνηλνηηθήο χκβαζεο Ρψκεο ηνπ 1980 γηα ην εθαξκνζηέν δίθαην ζηηο ζπκβαηηθέο ελνρέο, δηαζέζηκε ζηελ ηζηνζειίδα http://www.rome-convention.org/instruments/i_rep_lagarde_en.htm International Labour Office, The Global Seafarer-Living and working conditions in a globalised industry, εθδ. International Labour Organisation, Geneva, 2004. Κahn-Freud, Delictual liability and the conflict of laws, RCADI 124.27. Kobylak W., Applicability of Jones Act (46 U.S.C.A. Appx. 688) to foreign seamen, foreign ships, or other foreign circumstances, 68 American Law Reports Federal 360 (2008), δηαζέζηκν ζηελ ηζηνζειίδα ηεο Westlaw. C.G.Morse, Torts in Private International Law, North-Holland Publishing Co, 1978. Pryles Μ., Tort and Related Obligations in Private International Law, RCADI 226.53. Vrellis, L article 25 c.c. grec et la Convention sur la loi applicable aux obligation contractuelles, ΔΔΔπξΓ 1994.893. - 8 -

ΠΗΝΑΚΑ ΠΔΡΗΔΥΟΜΔΝΩΝ Δηζαγσγή...12 ΜΔΡΟ ΠΡΩΣΟ Ζ ύκβαζε Ναπηνινγήζεσο-Πξνζηαζία λαπηηθνύ Η. Eθαξκνζηέν δίθαην ζηε ζύκβαζε λαπηνινγήζεσο Α. Έλλνηα ηεο ύκβαζεο Ναπηνινγήζεσο-Ζ λνκηθή ηεο θύζε 1. Σα ππνθείκελα ηεο ζχκβαζεο λαπηνινγήζεσο...16 2. Ζ λνκηθή θχζε ηεο ζχκβαζεο λαπηνινγήζεσο...18 3. Παξνρή εξγαζίαο απφ αιινδαπφ λαπηηθφ ζε ειιεληθφ πινίν...19 Β. Δθαξκνζηέν δίθαην ζηε ύκβαζε Ναπηνινγήζεσο ει. 1. Δπηινγή εθαξκνζηένπ δηθαίνπ απφ ηα κέξε...20 2. Δθαξκνζηέν δίθαην ειιείςεη επηινγήο δηθαίνπ απφ ηα κέξε...23 β) «πξνζσξηλή» απφζπαζε λαπηηθψλ...23 α) Ζ ζεκαία ηνπ πινίνπ-ζεκαίεο επθαηξίαο...26 3. Δθαξκνζηέν δίθαην ην ειιεληθφ...28 Γ. Πεξηνξηζκνί ηεο ειεπζεξίαο βνπιήζεσο ησλ κεξώλ 1. Γηαηάμεηο αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ...29 2. Τπεξηζρχνπζεο δηαηάμεηο αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ θαη θαλφλεο ακέζνπ εθαξκνγήο...33 3. Ζ δεκφζηα ηάμε ηεο lex fori...35 Γ. Γηεζλήο Γηθαηνδνζία 1. Γηεζλήο δηθαηνδνζία...36 2. Ρήηξα παξεθηάζεσο...39 4. Γηεζλήο δηθαηνδνζία ειιεληθψλ δηθαζηεξίσλ...43-9 -

ΗΗ. Ζ Πξνζηαζία ηνπ Ναπηηθνύ Α. Καηαγγειία ύκβαζεο Ναπηνινγήζεσο από ηνλ λαπηηθό 1. Τπνθείκελα ηεο παξαβίαζεο θαζεθφλησλ...44 2. Τπνθείκελα ηνπ δηθαηψκαηνο θαηαγγειίαο ηεο ζχκβαζεο λαπηνινγήζεσο...45 3. Οη παξαβηάζεηο θαηά ηνλ ΚΗΝΓ...46 Β. πιινγηθή Γξάζε λαπηηθώλ 1. πιινγηθέο πκβάζεηο Ναπηηθήο Δξγαζίαο (ΝΔ)...47 2. Δθαξκνγή ΝΔ ζε αιινδαπνχο λαπηηθνχο...50 3. Δμαηξέζεηο εθαξκνγήο ΝΔ ζηνπο αιινδαπνχο λαπηηθνχο...51 Γ. Γηθαηώκαηα Ναπηηθώλ 1. Θεκειηψδε δηθαηψκαηα λαπηηθψλ...54 2. Γηθαίσκα απεξγίαο απφθαζεviking...55 3. Γηεζλή πξφηππα λαπηηθήο εξγαζίαο...59 ΜΔΡΟ ΓΔΤΣΔΡΟ Η. Σν λαπηεξγαηηθό αηύρεκα A.Ννκηθόο ραξαθηεξηζκόο ηνπ λαπηεξγαηηθνύ αηπρήκαηνο 1. Σν πξφβιεκα ηνπ λνκηθνχ ραξαθηεξηζκνχ...61 2. Κξηηηθή ζηελ ειιεληθή δηθαζηεξηαθή πξαθηηθή...62 B. Οη ζεσξίεο ηνπ εθαξκνζηένπ δηθαίνπ ζην λαπηεξγαηηθό αηύρεκα 1. Ζ ζεσξία ηεο lex navis...65 2. H ζεσξία ηεο lex loci accidenti...67-10 -

3. Ζ ζεσξία ηεο lex contractus...69 Γ. Ζ Δθαξκνγή ηνπ Διιεληθνύ Γηθαίνπ ζην Ναπηεξγαηηθό Αηύρεκα 1. Δθαξκνζηέν δίθαην ην ειιεληθφ...70 α) Σν λαπηεξγαηηθφ αηχρεκα θαηά ην ειιεληθφ δίθαην...72 β) Ζ επζχλε ηνπ πινηάξρνπ ή εθνπιηζηή...73 γ) Γηθαηνχρνη ηεο απνδεκίσζεο...74 2. Ναπηεξγαηηθφ αηχρεκα ζε πινίν ειιεληθφ...75 3. Ναπηεξγαηηθφ αηχρεκα ζε πινίν ππφ μέλε ζεκαία...76 ΗΗ. Ζ αδηθνπξαμία ζηε ύκβαζε Ναπηνινγήζεσο Α.πξξνή πκβαηηθήο θαη Αδηθνπξαθηηθήο Δπζύλεο 1. Ζ ζπξξνή ζπκβαηηθήο θαη αδηθνπξαθηηθήο επζχλεο...77 2. Ζ ζπξξνή ζην Ηδησηηθφ Γηεζλέο Γίθαην...79 3. Αληηκεηψπηζε ηνπ δεηήκαηνο ζην ειιεληθφ Ηδησηηθφ Γηεζλέο δίθαην...81 Β.Αδηθνπξαμία ζηε Ναπηεξγαηηθή ζρέζε - Θεσξίεο Δθαξκνζηένπ Γηθαίνπ 1. Ζ αδηθνπξαμία ζηε λαπηεξγαηηθή ζρέζε...82 2. Ζ ζεσξία ηεο lex fori...83 3. H ζεσξία ηεο lex loci delicti commissi...84 4. Ζ ζεσξία ηεο proper law of the tort...86 5. Ακεξηθαληθέο πξνζεγγίζεηο...87 6. πγθξηηηθή επηζθφπεζε-θξηηηθή...88 ΤΜΠΔΡΑΜΑΣΑ-EΠΗΛΟΓΟ...90-11 -

ΔΗΑΓΩΓΖ Σν δίθαην ηεο λαπηηθήο εξγαζίαο είλαη θαηαξρήλ εζηκνγελέο. εκαληηθή επηξξνή άζθεζαλ νη κεζαησληθέο ζπιινγέο, φπσο νη Roles D Oleron (14 νο αη.), νη απνθάζεηο ηνπ Υαλζεαηηθνχ Γεζκνχ (14 νο αη.) θαη ην Consoloto del mare (1340 κ.υ.), oη νπνίεο απνηεινχλ ζπιινγέο δηθαζηηθψλ απνθάζεσλ πνπ επεξεάζηεθαλ απφ ηα λαπηηθά έζηκα ιηκέλσλ ηνπ Αηιαληηθνχ θαη ηεο Μεζνγείνπ. Πξφδξνκνο ησλ παξαπάλσ ζπιινγψλ ζεσξείηαη ν κεζαησληθφο Ναπηηθφο Νφκνο ησλ Ρνδίσλ 1, ν νπνίνο εηζήγαγε έλλνηεο 2 πνπ έρνπλ δηαηεξεζεί ζηνπο ζχγρξνλνπο λαπηηθνχο θψδηθεο ηνπ δπηηθνχ θφζκνπ 3. ηε ζπλέρεηα, νξνζεηηθή γξακκή κεηαμχ ηεο ηζηνξίαο θαη ηεο πξντζηνξίαο ηνπ Ναπηηθνχ Γηθαίνπ απνηέιεζε ν Code de Commerce ηνπ 1807, ε γαιιηθή Οrdonnance touchant le marine ηνπ 1861, ελψ ζην ηέινο ηνπ 19 νπ αηψλα, άξρηζαλ λα εκθαλίδνληαη νη λεψηεξνη θψδηθεο. Ζ Διιάδα εηζήγαγε απηνχζην ην Ναπνιεφληεην Δκπνξηθφ Κψδηθα ηνπ 1807, κε ην Β.Γ. Σεο 19.4.1835. ηε ζπλέρεηα, αθνινχζεζε ε λνκνζεηηθή κεηαξξχζκηζε ηνπ Ν. ΓΦΗΕ/1910, ν νπνίνο αληηθαηέζηεζε ην δεχηεξν βηβιίν ηνπ Δκπνξηθνχ Νφκνπ (ζην εμήο ΔκπΝ.), κε απφηνθν ε λαπηηθή εξγαζία λα ξπζκίδεηαη απφ ηνλ Δκπνξηθφ Κψδηθα (άξ. 310-367), ν νπνίνο ζηεξίδεηαη ζην πξφηππν ηεο γεξκαληθήο, βειγηθήο θαη ηηαιηθήο λνκνζεζίαο. ηε ζπλέρεηα, δεδνκέλνπ φηη επεξεάζηεθε ε ειιεληθή πνιηηεία απφ ηε λέα επνρή ηεο Γηεζλνχο Οξγαλψζεσο Δξγαζίαο (ζην εμήο ΓΟΔ) γχξσ ζην 1930, εθδφζεθε ν Ν.1752/1951 πνπ ηξνπνπνηήζεθε κε ην Ν.Γ. 2652/1953 ην νπνίν ξχζκηδε ηε λαπηηθή εξγαζία απφ ηε ζθνπηά ηνπ ηδησηηθνχ δηθαίνπ. Σειηθψο, ε λαπηεξγαηηθή ζρέζε δηέπεηαη απφ ηνλ ΚΗΝΓ, φπσο θπξψζεθε κε ην Ν. 3816/1958, ν νπνίνο θαηήξγεζε ην δεχηεξν βηβιίν ηνπ ΔκπΝ., ην Ν. 1752/1951 θαη ην Ν.Γ. 2652/1953. πγρξφλσο, αλαθνξηθά ζην λαπηεξγαηηθφ αηχρεκα ηζρχεη ν Ν. 551/1915, φζνλ αθνξά δεηήκαηα δεκνζίνπ δηθαίνπ ηζρχεη ν ΚΓΝΓ θαη παξάιιεια, δεηήκαηα φπσο ε θνηλσληθή αζθάιηζε, ν ζπλδηθαιηζκφο θαη νη πιινγηθέο πκβάζεηο 1 γίλεηαη δηαθνξνπνίεζε απφ ηνλ αξρατθφ Lex Rhodia de iactu. 2 Π.ρ. ε φξνο «θνηλσλία» φπσο αλαθεξφηαλ ζηνλ Ναπηηθφ Κψδηθα ησλ Ρνδίσλ, εξκελεχζεθε απφ ηνπο ζχγρξνλνπο κειεηεηέο πσο αλαθέξεηαη ζηε ζπκκεηνρή ζηνπο ζαιάζζηνπο θηλδχλνπο θαη πεξαηηέξσ, ζην ζεκεξηλφ φξν ηεο αζθάιεηαο γηα ηνπο λαπηηθνχο θηλδχλνπο, βι. ζρεηηθφ άξζξν ηνπ Νηνύκα Χ., νκφηηκνπ θαζεγεηή ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Αζελψλ, κε ηίηιν «Ζ πκβνιή ηεο Ρφδνπ ζην λαπηηθφ δίθαην», δεκνζηεπκέλν ζηελ ειεθηξνληθή δηεχζπλζε http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_1_08/08/2010_410465 ζηηο 08/08/2010, αλαθηήζεθε ζηηο 20/08/2010. 3 Βεξλάξδνο Α., Σν Γίθαηνλ ηεο Ναπηηθήο Δξγαζίαο, εθδ. άθθνπια, Αζήλαη 1980, ζει. 2 επ. θαη επίζεο βι. ηνπ ηδίνπ, Ζ Θεσξία θαη ε Πξάμε ζην Ναπηεξγαηηθφ Γίθαην, εθδ. Αλη. άθθνπια, Αζήλα/Κνκνηελή 1982, ζει. 11. - 12 -

Ναπηηθήο Δξγαζίαο (ζην εμήο ΝΔ), ξπζκίδνληαη απφ ηελ αληίζηνηρε ειιεληθή λνκνζεζία. Σέινο, νπζηαζηηθή ξχζκηζε παξέρνπλ νη Γηεζλείο πκβάζεηο πνπ έρεη θπξψζεη θαη ελζσκαηψζεη ζην δίθαην ηεο ε Διιάδα, ελψ ζπγρξφλσο, ζεκαληηθή επηξξνή αζθνχλ θαη νη εζληθνί θαλνληζκνί πνπ δηαθξίλνληαη ζε θαλνληζκνχο εξγαζίαο ή εζσηεξηθήο ππεξεζίαο θαη ζε θαλνληζκνχο δηακνλήο. Οη σο άλσ θαλνληζκνί αθνξνχλ επηκέξνπο δεηήκαηα ηεο λαπηηθήο εξγαζίαο 4 ηκήκα ηνπ εηδηθνχ δεκνζίνπ λαπηεξγαηηθνχ δηθαίνπ. - 13 - θαη απνηεινχλ ζεκαληηθφ Σν ειιεληθφ πλεχκα ξχζκηζεο ηεο λαπηεξγαηηθήο ζρέζεο, δελ δηαθέξεη απφ ηηο αληίζηνηρεο ξπζκίζεηο ηνπ βειγηθνχ, γαιιηθνχ θαη ηηαιηθνχ δηθαίνπ αθνχ θαη ζε απηά ε λαπηεξγαηηθή ζρέζε ξπζκίδεηαη απφ μερσξηζηφ θψδηθα. Απ ηελ άιιε πιεπξά, ηα νζηαιηζηηθά δίθαηα απέρνπλ απφ ηα σο άλσ δίθαηα απ ηε ζηηγκή πνπ εληάζζνπλ ηε λαπηηθή εξγαζία ζην θνηλφ εξγαηηθφ δίθαην, πιελ νξηζκέλσλ λφκσλ νη νπνίνη ξπζκίδνπλ ηηο ππνρξεψζεηο θαη ηηο ψξεο εξγαζίαο 5. ην γεξκαληθφ δηθαητθφ ζχζηεκα, ηζρχεη ν SeemG. ηεο 26.6.1959 θαζψο θαη πιεζψξα λφκσλ νη νπνίνη ξπζκίδνπλ εηδηθφηεξα δεηήκαηα φπσο, ε πξνζηαζία απφ αζζέλεηα 6, ε επνπηεία ηεο λαπηνιφγεζεο, ε θαηαγγειία ηεο ζχκβαζεο λαπηνινγήζεσο 7. Υαξαθηεξηζηηθφ ηνπ γεξκαληθνχ λφκνπ απνηειεί ε δηαθνξνπνίεζε ησλ εθαξκνζηέσλ θαλφλσλ αλά θαηεγνξία πξνζψπσλ δει. αλάινγα κε ην εάλ πξφθεηηαη γηα πινίαξρν, αμησκαηηθφ, ππάιιειν ηνπ πινίνπ (φπσο αξρηζαιακεπφινη, ηαηξηθνί βνεζνί θηι.), λαχηε ή εξγαδφκελν πνπ παξέρεη κε νξγαληθή εξγαζία ζην πινίν κεηά απφ ζπκθσλία κε ηνλ πινίαξρν ή ν απηνηειψο απαζρνινχκελνο ζην πινίν. Δπηπιένλ, ζηνλ SeemG. ξπζκίδεηαη ε παξνρή εξγαζίαο απφ αλήιηθν λαπηηθφ, ζηελ νπνία δίλεηαη ηδηαίηεξε βαξχηεηα θαη επίζεο, ζε απηφλ ζπκπεξηιακβάλνληαη δηαηάμεηο Γεκνζίνπ Ναπηηθνχ Γηθαίνπ αιιά θαη δηαηάμεηο πνπ ξπζκίδνπλ δεηήκαηα εξγαηηθνχ δηθαίνπ, φπσο δηαηάμεηο γηα άδεηεο, αξγίεο, ππεξσξίεο θαη ζέζπηζε δηαηηεηηθήο δηαδηθαζίαο. ηε Βξεηαλία, ε λαπηεξγαηηθή ζρέζε ξπζκίδεηαη απφ ην εξγαηηθφ δίθαην δηακέζνπ ηνπ ελνπνηεκέλνπ θψδηθα εξγαζίαο θαη πξνζηαζίαο 1978 (Employment Protection Consolidation Act), ν νπνίνο ραξαθηεξίζηεθε σο πξννδεπηηθφο αιιά ζπγρξφλσο θαη απζηεξφο σο πξνο ηνπο λαπηηθνχο, αλαθνξηθά ζηελ επηβνιή ηάμεο θαη 4 Π.ρ. Β.Γ. 683/1960 θαη 806/1970 Καλνληζκνί εξγαζίαο γηα ηνπο πινηάξρνπο θαη ηα πιεξψκαηα ησλ επηβαηεγψλ θαη ησλ θνξηεγψλ πινίσλ, ην Π.Γ. 259/1981 ην νπνίν αθνξά έγθξηζε ηνπ Καλνληζκνχ δηακνλήο ηνπ πινηάξρνπ θαη ηνπ πιεξψκαηνο ησλ εκπνξηθψλ πινίσλ γεληθά. 5 Π.ρ. Ν. ηεο 17.9.1933, ηεο 17.6.1934 θαη ηεο 27.7.1936. 6 Ν. 21.12.1956. 7 Ν. 10.08.1951.

πεηζαξρίαο επί ηνπ πινίνπ, ε νπνία γίλεηαη αληηιεπηή απφ ηε ζπρλή εμνπζηνδφηεζε ηνπ πκβνπιίνπ γηα ηελ έθδνζε θαλνληζκνχ ζρεηηθά κε επηκέξνπο δεηήκαηα. Άιινη λφκνη πνπ πεξηιακβάλνληαη ζηνλ σο άλσ ελνπνηεκέλν θψδηθα, νη νπνίνη δηέπνπλ ηε λαπηηθή εξγαζία είλαη ν Redundacy Payment Act ηνπ 1965 φπσο ηξνπνπνηήζεθε ηνπ 1969 θαη ν λφκνο ηνπ 1965 πεξί εξγαηηθψλ αηπρεκάησλ. ην ζεκείν απηφ αμίδεη λα ζεκεησζεί ν Race Relation Act ηνπ 1976 θαζψο θαη ν Sex discrimination Act ηνπ 1975, νη νπνίνη έρνπλ ζεζπηζηεί πξνο ελίζρπζε ηεο απαγφξεπζεο εζληθψλ θαη θπιεηηθψλ δηαθξίζεσλ ζηελ πξφζιεςε, ζηνπο φξνπο εξγαζίαο, ζηελ απφιπζε θηι. To δίθαην ησλ ΖΠΑ, έρεη επεξεαζηεί θπξίσο απφ ην βξεηαληθφ δίθαην ζρεηηθά κε ηε ξχζκηζε ηεο λαπηεξγαηηθήο ζρέζεο. Κχξην εξγαιείν ξχζκηζεο απνηειεί ν Seamen s Act 1915, φπσο ηξνπνπνηήζεθε κε ην Ν. ηνπ 1946, ν λαπηηθφο θψδηθαο (Merchant Shipping Act) ηνπ 1936 θαη ν Federal Maritime Lien Act, φπσο ηξνπνπνηήζεθε ην 1920 θαη ζχκθσλα κε απηφλ θαηαηάζζεηαη πξψην ην πξνλφκην ησλ κηζζψλ ζηελ θαηάηαμε. Υαξαθηεξηζηηθά ηεο ακεξηθαληθήο λνκνζεζίαο είλαη ε επξεία δηαθαηνδνζία εηδηθψλ ιεηηνπξγψλ, αλάινγε κε εθείλε ησλ Βξεηαλψλ επηζεσξεηψλ, θαζψο θαη ε χπαξμε ηεο Αθηνθπιαθήο (coast guard) πνπ είλαη αξκφδηα γηα ηε λαπηηθή εθπαίδεπζε θαη έρεη παξάιιεια δηαηηεηηθή αξκνδηφηεηα επί εμαηνκηθεπκέλσλ δεηεκάησλ. Αλαθνξηθά ζηε ζχλαςε ζπιινγηθψλ ζπκβάζεσλ ε πξσηνβνπιία θαη ε επνπηεία αλήθνπλ ζε έλα ζπιινγηθφ φξγαλν (Maritime Labor Board). πκπιεξσκαηηθνί λφκνη θαη ζηελ ακεξηθαληθή λνκνζεζία πθίζηαληαη, κε θπξηφηεξνπο ηνλ N. ηεο 13.8.1946 γηα ηελ παιιηλφζηηζε πινίνπ θαη ηνλ Ν. ηεο 5.5.1920 γηα ηελ απνδεκίσζε απφ εξγαηηθφ αηχρεκα 8. Σν ζχγρξνλν Γηεζλέο Ναπηεξγαηηθφ Γίθαην, θαζψο θαη ην ειιεληθφ, δηακνξθψλεηαη κέζα απφ ηη εζληθέο λνκνζεζίεο αιιά θαη απφ ηηο ζπλδηθαιηζηηθέο νξγαλψζεηο, ηε Γηεζλή Οξγάλσζε Δξγαζίαο, ηηο πιινγηθέο πκβάζεηο θαη ηηο Γηεζλείο πκβάζεηο. Δηδηθφηεξα, νη ζρεηηθέο ζπκβάζεηο ηεο ΓΟΔ θαιχπηνπλ ζην ζχλνιφ ηνπο ζρεδφλ νιφθιεξν ην θάζκα ησλ ζεκάησλ ηνπ λαπηεξγαηηθνχ δηθαίνπ, ηδίσο ησλ δηαηάμεσλ πξνλνίαο. πλεπψο, θαζίζηαηαη αληηιεπηφ φηη επηθξαηεί ε ηάζε ηεο νκνηνκνξθίαο ζηελ αληηκεηψπηζε ησλ λαπηηθψλ εξγαηηθψλ ζεκάησλ, δεδνκέλνπ φηη ηα πινία δηαζρίδνπλ ζάιαζζεο θαη σθεαλνχο, μεθεχγνληαο απφ ζηελά ηα φξηα ηεο επηθξάηεηάο ηνπο. 8 Κνξνηδήο Η., Ναπηηθφ Δξγαηηθφ Γίθαην, εθδ. Αλη. άθθνπια, Αζήλα/Κνκνηελή 1990, ζει. 24-25. - 14 -

Σέηνηεο ηάζεηο απνηεινχλ νη νκνηφκνξθνη θαλφλεο δηθαίνπ ηεο ΔΚ πνπ ζπκπεξηιακβάλνληαη ζηνπο Καλνληζκνχο Ρψκε Η (γηα ηα δεηήκαηα πνπ απνξξένπλ απφ ηε λαπηεξγαηηθή ζχκβαζε), Ρψκε ΗΗ (γηα ηηο αδηθνπξαμίεο πνπ ιακβάλνπλ ρψξα θαηά ηε δηάξθεηα απηήο) θαζψο θαη ζηνλ Καλνληζκνχ 44/2001 (γηα ηελ αλαγλψξηζε θαη εθηέιεζε απνθάζεσλ, αιιά θαη ηε δηεζλή δηθαηνδνζία ζε αζηηθέο θαη εκπνξηθέο ππνζέζεηο). Καηά ζπλέπεηα, ζε θνηλνηηθφ επίπεδν, εθαξκφδνληαη νη παξαπάλσ, θνηλνί γηα φια ηα θξάηε κέιε, θαλφλεο ζπλδέζεσο, νη νπνίνη νδεγνχλ ζηελ αλεχξεζε ηνπ εθαξκνζηένπ θαηά πεξίπησζε δηθαίνπ. ηελ παξνχζα εξγαζία, ζα κειεηεζνχλ δεηήκαηα Ηδησηηθνχ Γηεζλνχο Γηθαίνπ πνπ αλαθχπηνπλ απφ ηε λαπηεξγαηηθή ζρέζε, φηαλ απηή ελέρεη ζηνηρείν αιινδαπφηεηαο, κε απφηνθν ηελ αλάκεημε πεξηζζνηέξσλ ηεο κηαο ελλφκσλ ηάμεσλ. Με ιίγα ιφγηα, ηα δεηήκαηα απηά πξνθχπηνπλ θπξίσο, είηε ζηε δηαδηθαζία αλεχξεζεο ηνπ εθαξκνζηένπ δηθαίνπ πνπ δηέπεη ηε λαπηεξγαηηθή ζχκβαζε, είηε θαηά ηε δηαδηθαζία αλεχξεζεο δηεζλνχο δηθαηνδνζίαο. Δπηπιένλ, ζηα πιαίζηα ηεο κειέηεο ηεο λαπηεξγαηηθήο ζχκβαζεο, παξαηίζεληαη ηα δεηήκαηα Ηδησηηθνχ Γηεζλνχο Γηθαίνπ πνπ αλαθχπηνπλ απφ ην λαπηεξγαηηθφ αηχρεκα, ηηο αδηθνπξαμίεο θαηά ηε δηάξθεηα ηεο λαπηεξγαηηθήο ζρέζεο, θαζψο θαη απφ ηελ πξνβιεκαηηθή ηεο ζπξξνήο ζπκβαηηθήο θαη αδηθνπξαθηηθήο επζχλεο. Ζ πξννπηηθή κε ηελ νπνία παξνπζηάδνληαη ηα παξαπάλσ δεηήκαηα, είλαη ε πξνζηαζία ηνπ αδπλάηνπ κέξνπο, δει. ηνπ λαπηηθνχ. θνπφο ηνπ παξφληνο θεηκέλνπ, δελ είλαη κφλν ε παξάζεζε ησλ πξνβιεκαηηθψλ Ηδησηηθνχ Γηεζλνχο Γηθαίνπ, νη νπνίεο αλαθχπηνπλ απφ ηε ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο θαη ην λαπηεξγαηηθφ αηχρεκα, αιιά θαη ε πξνβνιή ηεο αλαγθαηφηεηαο ζέζπηζεο νκνηφκνξθνπ λαπηηθνχ δηθαίνπ ζε δηεζλέο επίπεδν. Πξφθεηηαη γηα αλαγθαηφηεηα, ηελ νπνία πξψην ηελ αληηκεηψπηζε, σο φθεηιε, ην θνηλνηηθφ δίθαην, θαηαδεηθλχνληαο ζπγρξφλσο ηελ αλάγθε εθζπγρξνληζκνχ ηνπ Ναπηηθνχ Γηθαίνπ. Κχξηα κειήκαηα πξνο ηελ θαηεχζπλζε απηή, επηβάιιεηαη λα απνηειέζνπλ ε ελίζρπζε ηεο πξνζηαζίαο ηνπ λαπηηθνχ, αιιά θαη ε απνκάθξπλζε απφ ηελ ζπλδεηηθήο έλλνηα ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ, πνπ εδψ θαη δεθαεηίεο, δηακέζνπ ησλ «ζεκαηψλ επθνιίαο», έρεη απνηειέζεη ηξνρνπέδε εθκεηάιιεπζεο ησλ εξγαδνκέλσλ ζηα πινία. - 15 -

ΜΔΡΟ ΠΡΩΣΟ Ζ ύκβαζε Ναπηνινγήζεσο Ζ Πξνζηαζία ηνπ λαπηηθνύ Η. Δθαξκνζηέν Γίθαην ζηε ζύκβαζε λαπηνινγήζεσο Α. Έλλνηα ηεο ζύκβαζεο λαπηνινγήζεσο θαηά ηνλ ΚΗΝΓ - Ζ λνκηθή ηεο θύζε 1. Σα ππνθείκελα ηεο ζύκβαζεο λαπηνινγήζεσο Ζ ζχκβαζε λαπηηθήο εξγαζίαο ή αιιηψο ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο, ζπλίζηαηαη ζηελ αηνκηθή ζχκβαζε λαπηηθήο εξγαζίαο επί ηνπ πινίνπ, ε νπνία θαηαξηίδεηαη κεηαμχ ηνπ εξγαδνκέλνπ ζε πινίν θαη ηνπ πινηάξρνπ (άξ.53κηνγ), ν νπνίνο ελεξγεί σο αληηπξφζσπνο ηνπ πινηνθηήηε ή εθνπιηζηή, γη απηφ θαη έρεη ηελ ππνρξέσζε λα αθνινπζεί ηηο νδεγίεο ηνπ (άξ.39κηνγ). Δπίζεο, εθηφο απφ ην πιήξσκα θαη ν πινίαξρνο ζπκβάιιεηαη κε ηνλ πινηνθηήηε ή εθνπιηζηή κε ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο (φπσο ζπλάγεηαη απφ ηα άξ.37, 38, 52, 106 εδ.1κηνγ). Ζ αλσηέξσ ζχκβαζε ζπληειείηαη κε ηελ εγγξαθή ηεο ζην λαπηνιφγην (άξ.53 ΚΗΝΓ), ε νπνία γίλεηαη απφ ηνλ ιηκελάξρε ή ηνλ πξφμελν. Χο εξγαδφκελνη ζε πινίν, εθιακβάλνληαη ηα κέιε ηνπ πιεξψκαηνο, ζηα νπνία ζπγθαηαιέγεηαη θαη ν λαπηηθφο. Δηδηθφηεξα, σο πιήξσκα 9, νξίδεηαη ην ζχλνιν ησλ πξνζψπσλ πνπ ζπληξέρεη ην ζαιάζζην επηρεηξεκαηία ζηελ άζθεζε ηεο λαπηηιηαθήο επηρεηξήζεσο, εθφζνλ είλαη λαπηνινγεκέλα ζην πινίν 10. Σα πξφζσπα απηά, λαπηνινγνχληαη ζην ζπγθεθξηκέλν πινίν κε ζθνπφ ηελ παξνρή νπνηαζδήπνηε κνξθήο εξγαζίαο, ρξήζηκεο γηα ηε «πισηή πφιε», φπσο ραξαθηεξίδεηαη ην πινίν 11. Δπνκέλσο, σο κέιε ηνπ πιεξψκαηνο δχλαληαη λα είλαη γηαηξνί, κάγεηξεο, θνκκσηέο, κνπζηθνί, ειεθηξνιφγνη θηι. Αληηζέησο, δελ αλήθνπλ ζην πιήξσκα ηα άηνκα πνπ αθελφο πξνζθέξνπλ ηηο ιεηηνπξγίεο ηνπο ζην πινίν, αθεηέξνπ, δελ είλαη λαπηνινγεκέλα ζε απηφ. 9 Άξ.53-83ΚΗΝΓ. 10 Κακβύζεο, Ναπηεξγαηηθφλ Γίθαηνλ, Ννκνζεζία/Δξκελεία/ρφιηα/Ννκνινγία, εθδ. Αλη.Ν. άθθνπια, Αζήλαη 1977, ζει.138, επίζεο βι. απφθαζε ΔθΠεηξ 345/2002 ΔΝΓ 2002.6. 11 Κηάληνπ-Πακπνύθε Α., Ναπηηθφ Γίθαην, η.1, εθδ. άθθνπια, έθδ. Δ, Αζήλα/Θεζζαινλίθε 2007, ζει.184. - 16 -

Αλαθνξηθά ζηνλ λαπηηθφ 12, ελλννχκε εθείλν ην πξφζσπν πνπ αλαιακβάλεη ηελ ππνρξέσζε λα κεηέρεη ζηνπο πιφεο ηνπ πινίνπ ή ηνπ πισηνχ λαππεγήκαηνο σο κέινο ζπγθξνηεκέλνπ πιεξψκαηνο. Αδηάθνξα γηα ηελ έλλνηα ηνπ λαπηηθνχ είλαη ην είδνο ηεο εξγαζίαο πνπ παξέρεη θαη ε ηπρφλ αζθάιηζή ηνπ ζην ΝΑΣ 13. Άιισζηε, ζχκθσλα κε ηε λνκνινγία, έρεη θξηζεί πσο ην πισηφ λαππήγεκα παξφιν πνπ δελ είλαη παξνπιηζκέλν, έρεη πιήξσκα ζπγθξνηεκέλν θαη είλαη δηαξθψο έηνηκν πξνο πινχ, πξάγκα πνπ ηνπ πξνζδίδεη ηελ ηδηφηεηα ηνπ πινίνπ 14. Δπνκέλσο, νη λαπηηθνί ζπλερίδνπλ λα εθιακβάλνληαη σο κέιε ηνπ πιεξψκαηνο, γηα ηα νπνία ηζρχεη ε ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο, αθφκα θαη αλ ην πινίν ή ην πισηφ λαππήγεκα 15 παξακέλεη αγθπξνβνιεκέλν ζην ιηκάλη γηα έλα ρξνληθφ δηάζηεκα, ππφ ηνλ φξν φηη ζπληξέρνπλ νη πξνυπνζέζεηο ηεο ηθαλφηεηαο θαη ηεο εηνηκφηεηάο ηνπ πινίνπ πξνο πινπλ 16. Δπηθεθαιήο ηνπ πιεξψκαηνο είλαη ν πινίαξρνο 17, ππφ ηε πξνυπφζεζε φηη λαπηνινγείηαη ζε απηφ (άξ.37 ΚΗΝΓ). Ζ χπαξμε φκσο δηαηάμεσλ ζηνλ ΚΗΝΓ, φπσο ηα άξζξα 53-83 18, πνπ δηαθνξνπνηνχλ ηνλ πινίαξρν απφ ην ππφινηπν πιήξσκα, φπσο θαη ε άζθεζε απφ κέξνπο ηνπ θαζεθφλησλ πνπ απνβιέπνπλ ζηε πξνζηαζία ηνπ δεκνζίνπ ζπκθέξνληνο, φπσο ηα άξ.120,122, 128 θαη 112 ηνπ ΚΓΝΓ, ζέηνπλ ππφ ακθηζβήηεζε ην εάλ απηφο ζπγθαηαιέγεηαη ζηα κέιε ηνπ πιεξψκαηνο 19. Σειηθψο, επηθξάηεζε ε άπνςε φηη ν πινίαξρνο (φπσο νξίδεηαη ζην άξ.104 ΚΗΝΓ), ζπκπεξηιακβάλεηαη ζηα κέιε ηνπ πιεξψκαηνο 20, ππφ επξεία έλλνηα, παξά ηελ εμέρνπζα ζέζε ηνπ ζην πινίν σο αληηπξφζσπνο ηνπ εθνπιηζηή ή ηνπ πινηνθηήηε 21. 12 Άξ.37 επ. θαη άξ.53κηνγ επ. 13 Βι. ΔθΠεηξ 710/91 ΠεηξΝ 13.682 θαη ΔθΠεηξ 345/2002 ΔΝΓ 2002.6. 14 Βι.ΔθΠεηξ 294/99 ΔΔκπΓ 51.119. 15 Βι. ΑΠ 792/98 ΔΔξγΓ 1999.743. 16 Κηάληνπ-Πακπνύθε Α., φ.π., ζει.185 επ. 17 Άξ. 37-52ΚΗΝΓ. 18 Σα νπνία αληηθαηέζηεζαλ ηα άξ.337-367 ηνπ ΔκπΝ. 19 Χο «ηδηάδνπζα», ραξαθηεξίδεηαη ε ζέζε ηνπ πινηάξρνπ επί ηνπ πινίνπ θαη ζηνλ γεξκαληθφ SeemG. 20 χκθσλα θαη κε ηελ άπνςε ηεο Κηάληνπ-Πακπνύθε Α., ε νπνία ζηηο παξαηεξήζεηο ηεο ζηελ ΔΦΛαξ 101/95, ΔπηζθΔΓ 1995. 821 επ., ηνλίδεη πσο ν πινίαξρνο θαηέρεη ηδηάδνπζα ζέζε ζην πινίν, φκσο απηφ δε ηνπ ζηεξεί ην δηθαίσκα λα απνηειεί κέξνο ηνπ πιεξψκαηνο. 21 Αιίθε Κηάληνπ-Πακπνύθε, φ.π., ζει.187 θαη βι. ηεο ίδηαο, παξαηεξήζεηο ζηελ ΔΦΛαξ 101/95 ΔπηζθΔΓ 1995. 821 επ. - 17 -

2. Ζ λνκηθή θύζε ηεο ζύκβαζεο λαπηνινγήζεσο ρεηηθά κε ηε λνκηθή θχζε ηεο ζχκβαζεο λαπηνινγήζεσο, απνηειεί αηνκηθή ζχκβαζε εμαξηεκέλεο εξγαζίαο, είηε ηνπ λαπηηθνχ θαη ησλ κειψλ ηνπ πιεξψκαηνο κε ηνλ πινίαξρν, είηε ηνπ πινηάξρνπ κε ηε λαπηηιηαθή επηρείξεζε 22. Ζ ζχκβαζε απηή είλαη ηδησηηθνχ δηθαίνπ θαη βάζεη απηήο ξπζκίδνληαη νη ππνρξεψζεηο, ηα θαζήθνληα ησλ σο άλσ εξγαδνκέλσλ, θαζψο θαη νη φξνη θαηάξηηζεο θαη ιχζεο ηεο. Χο ζχκβαζε ηδησηηθνχ δηθαίνπ δηέπεηαη θαηαξρήλ απφ ην ηδησηηθφ δίθαην, αιιά επεηδή αθνξά θαη ην δεκφζην ζπκθέξνλ, ζπκπεξηιακβάλεη θαη θαλφλεο Γεκνζίνπ Γηθαίνπ. Δπηπξφζζεηα, ε ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο απνηειεί ηδηφξξπζκε κίζζσζε εξγαζίαο, ππφ ην πξίζκα ηεο ηδηφκνξθεο παξνρήο ππεξεζηψλ ζηε ζάιαζζα απφ κέξνπο ηνπ λαπηηθνχ 23. Όζνλ αθνξά ηνλ ηχπν ηεο, ππφ ηελ ηζρχ ηνπ ΚΗΝΓ δελ απαηηείηαη ε ηήξεζε νξηζκέλνπ ηχπνπ γηα ηε ζχλαςή ηεο. Πξφθεηηαη γηα άηππε ζχκβαζε πνπ κπνξεί λα θαηαξηηζζεί θαη πξνθνξηθά (158 ΑΚ). ηε πξάμε φκσο, γηα ιφγνπο αζθάιεηαο θαη βεβαηφηεηαο σο πξνο ην πεξηερφκελν νξηζκέλσλ φξσλ, ηδίσο φηαλ έρνπλ δπζκελέο πεξηερφκελν γηα ηνλ λαπηηθφ, ελδείθλπηαη ε έγγξαθε θαηάξηηζή ηεο, πνπ έρεη κφλν απνδεηθηηθφ ραξαθηήξα 24. Ζ εγγξαθή ηεο ζην λαπηνιφγην, απνηειεί έλα αθφκε δήηεκα. χκθσλα κε κηα άπνςε, θαηά ην άξ. 53ΚΗΝΓ, αλ δελ έρεη εγγξαθεί ζην λαπηνιφγην, δελ ζα ηζρχεη σο ηέηνηα, αιιά σο ζχκβαζε εξγαζίαο πνπ ζα ππάγεηαη ζηηο δηαηάμεηο ηνπ 684ΑΚ επ.. Δλψ, ζχκθσλα κε άιιε άπνςε, δελ απαηηείηαη ε εγγξαθή επί πνηλή αθπξφηεηαο, αιιά πξφθεηηαη γηα ηχπν απνδεηθηηθφ θαη κάιηζηα αλαπιεξσκαηηθφ 25. πλεπψο, ε κε ηήξεζε ηνπ έγγξαθνπ ηχπνπ ζηε ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο (άξ.53 εδ.α ΚΗΝΓ) θαζψο θαη ε κε εγγξαθή ηεο ζην λαπηνιφγην, φπσο ζπλάγεηαη απφ ην άξ.53 εδ.β ΚΗΝΓ, δε ζίγνπλ ην θχξνο ηεο ζχκβαζεο. πγθεθξηκέλα, ε επηβίβαζε ηνπ λαπηηθνχ ζην πινίν φπνπ ζα παξέρεη ηελ εξγαζία ηνπ ή ε εγγξαθή ηνπ ζην λαπηνιφγην, νινθιεξψλνπλ ηε ζχλαςε ηεο λαπηεξγαηηθήο ζχκβαζεο, ρσξίο απηφ λα ζεκαίλεη φηη ε έιιεηςε ησλ παξαπάλσ επηθέξεη αθπξφηεηα ηεο ζχκβαζεο 26. 22 Κνξνηδήο Η., Οη ξπζκίζεηο ηνπ Καλνληζκνχ 864/2007 (Ρψκε ΗΗ) ζε ζρέζε κε ην ειιεληθφ ηδησηηθφ λαπηεξγαηηθφ δίθαην, δαθηπινγξαθεκέλν θείκελν, δεκνζηεπκέλν ζην 7 ν Γηεζλέο πλέδξην Ναπηηθνχ Γηθαίνπ ζηνλ Πεηξαηά, 30 επηεκβξίνπ-2 Οθησβξίνπ 2010, ζει.2. 23 Πηηζηξίθνο Η., Ζ χκβαζε Ναπηηθήο Δξγαζίαο, εθδ. Αλη. άθθνπια, Κνκνηελή 2006, ζει.10 επ., επίζεο βι. Κακβύζεο, φ.π., ζει.66. 24 Πηηζηξίθνο Η., φ.π., ζει 12 επ. 25 Πηηζηξίθνο Η, φ.π., ζει 13-17 επ. 26 Βεξλάξδνο Α., Σν Γίθαην ηεο Ναπηηθήο Δξγαζίαο, εθδ. Π.άθθνπια, Αζήλαη, 1980, ζει. 25-27. - 18 -

χκθσλα κε ην άξ.54κηνγ, ην θχξην ζψκα ηεο ζχκβαζεο λαπηνινγήζεσο πεξηιακβάλεη ηα ζηνηρεία ησλ ζπκβαιινκέλσλ, δει. ηνπ λαπηνινγνχκελνπ θαη ηνπ πινηνθηήηε, ην χςνο ηνπ κηζζνχ ηνπ λαπηηθνχ, ηηο έθηαθηεο παξνρέο, ηελ άδεηα αλαπαχζεσο, ηελ πξνζηαζία επί αζζελείαο ηνπ λαπηηθνχ θηι. Οη πξφζζεηεο ζπκθσλίεο πνπ δχλαληαη λα ζπκπεξηιεθζνχλ, είλαη νη ξήηξεο επηινγήο εθαξκνζηένπ δηθαίνπ, νη ξήηξεο παξεθηάζεσο δηθαηνδνζίαο θαζψο θαη νη ξήηξεο κεηαζέζεσο ηνπ λαπηηθνχ. Οη σο άλσ ξήηξεο ζα κειεηεζνχλ ζηα αληίζηνηρα θεθάιαηα. 3. Παξνρή εξγαζίαο από αιινδαπό λαπηηθό ζε ειιεληθό πινίν Αλαθνξηθά ζηελ παξνρή εξγαζίαο απφ αιινδαπφ λαπηηθφ ζε ειιεληθφ πινίν, αλαθχπηνπλ ζνβαξά δεηήκαηα εληφο ηεο ειιεληθήο έλλνκεο ηάμεο. Σέηνηνπ είδνπο δεηήκαηα αλέθπςαλ ηφζν εμαηηίαο ησλ άξ. 27, 56, 57 ΚΗΝΓ, ηα νπνία πξνυπέζεηαλ ηε ιήςε ηεο ειιεληθήο ηζαγέλεηαο γηα εξγαζία ζε ειιεληθά πινία, φζν θαη θαηά ην άξ.87 θαη 88 παξ.4 ΚΓΝΓ, ηα νπνία επέηξεπαλ ηε λαπηνιφγεζε αιινδαπψλ λαπηηθψλ ζε ειιεληθφ πινίν, εθφζνλ απηνί δε μεπεξλνχζαλ ην ¼ ηνπ ζπλνιηθνχ αξηζκνχ ηνπ πιεξψκαηνο. Όπσο γίλεηαη αληηιεπηφ, νη σο άλσ δηαηάμεηο ήηαλ αληίζεηεο ζην θνηλνηηθφ δίθαην θαη εηδηθφηεξα ζην άξ.49 ηεο ΔΚ (άξ.12-39 ΔΔ) θαη ζηνλ Καλνληζκφ 1612/1968. Ζ παξαπάλσ δηάθξηζε ππέξ ησλ Διιήλσλ λαπηηθψλ έλαληη ησλ θνηλνηηθψλ, δεκηνχξγεζε ηελ αλάγθε ζέζπηζεο ηνπ Π.Γ. 12/1993 «Πεξί πξνζβάζεσο ζε ζέζεηο λαπηηθψλ επί ειιεληθψλ εκπνξηθψλ πινίσλ, λαπηηθψλ, ππεθφσλ θξαηψλ κειψλ ηεο Δπξσπατθήο Κνηλφηεηαο». Eμάιινπ, κεηά ηε δεκνζίεπζε ησλ απνθάζεσλ ηνπ ΓΔΚ ζηελ ππφζεζε C-47/2002 Albert Anker 27 θαη C-405/2001 Colegio de oficiales de la Marina Mercande Española 28, θαηαδηθάζηεθε θάζε είδνπο εζληθή δηάθξηζε ζε βάξνο ησλ θνηλνηηθψλ πνιηηψλ, αθφκα θαη γηα ηε ζέζε ηνπ πινηάξρνπ, πνπ ππνζηεξίδνληαλ κέρξη ηφηε φηη έπξεπε λα ηελ θαηέρεη πνιίηεο κε ηελ ηζαγέλεηα ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ ζην νπνίν εξγαδφηαλ, εμαηηίαο ηεο άζθεζεο θαζεθφλησλ δεκφζηαο δηνίθεζεο. 27 Βι. Τπφζεζε Albert Anker and others v Bundesrepublik Deutschland πνπ βξίζθεηαη δεκνζηεπκέλε ζηελ ειεθηξνληθή δηεχζπλζε http://eurlex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri=celex:62002c0047:en:html 28 Βι.Χξηζηνδνύινπ-Βαξόηζε Ζ., ΔΝΓ 2004.449, ζρφιηα γηα ηελ σο άλσ απφθαζε. - 19 -

Β. Δθαξκνζηέν δίθαην ζηε ύκβαζε Ναπηνινγήζεσο 1. Ζ επηινγή ηνπ δηθαίνπ από ηα κέξε εκαληηθέο κεηαβνιέο ζην ηζρχνλ δίθαην, εηδηθφηεξα ζην εξγαηηθφ θαη ζπλεπψο ζην λαπηεξγαηηθφ δίθαην, επέθεξε ε χκβαζε ηεο Ρψκεο ηνπ 1980 (ζην εμήο Ρ) γηα ην εθαξκνζηέν δίθαην ζηηο ζπκβαηηθέο ελνρέο, πνπ ίζρπε απφ ηηο 1/4/1991 θαη θπξψζεθε κε ην Ν.1792/1988, θαζψο θαη ηα δπν πξσηφθνιια ηεο 19.12.1988 πνπ θπξψζεθαλ κε ην Ν. 2005/1992. Απφ ηηο 17/12/09 ηέζεθε ζε ηζρχ ν Καλνληζκφο 593/2008 ηνπ Δπξσπατθνχ πκβνπιίνπ θαη Κνηλνβνπιίνπ, γηα ην εθαξκνζηέν δίθαην ζηηο ζπκβαηηθέο ελνρέο, αληηθαζηζηψληαο ηε Ρ ηνπ 1980. Ο παξψλ Καλνληζκφο, εθαξκφδεηαη γηα ηηο ζπκβάζεηο πνπ έρνπλ ζπλαθζεί κεηά ηηο 17/12/09 θαη ηζρχεη ζε φια ηα θξάηε κέιε ηεο ΔΚ, πιελ ηεο Γαλίαο θαη ηνπ Ζλσκέλνπ Βαζηιείνπ. Ζ βαζηθή αξρή πνπ δηέπεη ηνλ Καλνληζκφ είλαη απηή ηεο νηθνπκεληθήο εθαξκνγήο ηνπ, ππφ ηελ έλλνηα φηη εθαξκφδεηαη αθφκα θαη αλ πξφθεηηαη λα εθαξκνζηεί δίθαην κε ζπκβαιιφκελνπ θξάηνπο κέινπο, φπσο αλαθέξεηαη ζηνλ Καλνληζκφ ζην ζ.11 ηεο εηζεγεηηθήο έθζεζήο ηνπ 29. Θεζπίδνληαη, ινηπφλ, νκνηφκνξθνη θαλφλεο ζπλδέζεσο, νη νπνίνη ηζρχνπλ ζηα θξάηε κέιε ηεο ΔΚ πνπ έρνπλ ζπκκεηάζρεη ζηε ζέζπηζε ηνπ παξφληνο Καλνληζκνχ. Αθφκε έλα ραξαθηεξηζηηθφ ηνπ σο άλσ Καλνληζκνχ ζπληζηά ην φηη βξίζθεη εθαξκνγή θαη ζε εζσηεξηθέο ππνζέζεηο ησλ ζπκβαιιφκελσλ θξαηψλ κειψλ. πλεπψο, ν Έιιελαο δηθαζηήο ζα ηνλ εθαξκφζεη θαη ζε κηα θαζαξά εζληθή/εζσηεξηθή έλλνκε ζρέζε, εθφζνλ ηα ζπκβαιιφκελα κέξε είραλ ξεηά νξίζεη θάπνην μέλν δίθαην σο εθαξκνζηέν. Δπίζεο, πξέπεη λα ηνληζηεί φηη ζηνλ παξφληα Καλνληζκφ δε γίλεηαη δηάθξηζε γηα ην εάλ απηφο εθαξκφδεηαη θαη ζηε λαπηηθή εξγαζία, ζεσξείηαη φκσο απηνλφεηε ε εθαξκνγή ηνπ ζ απηή, αθνχ ε παξνρή εξγαζίαο ζε πινίν θαηαξηίδεηαη κε αηνκηθή ζχκβαζε εξγαζίαο θαη δελ δηαθέξεη ζε ηίπνηα κε ηηο ππφινηπεο ζπκβάζεηο εξγαζίαο. πλεπψο, ν παξψλ Καλνληζκφο εθαξκφδεηαη ηφζν γηα ηε ρεξζαία φζν θαη γηα ηε λαπηηθή εξγαζία 30 θαη ζπγθεθξηκέλα, εθαξκφδεηαη θαη ζηελ εξγαζία πνπ παξέρεηαη 29 Γξακκαηηθάθε-Αιεμίνπ Α./Παπαζηώπε-Παζηά Ε./Βαζηιαθάθεο Δ., Ηδησηηθφ Γηεζλέο Γίθαην, εθδ.άθθνπια, έθδνζε γ, Αζήλα/Θεζζαινλίθε 2002, ζει.276. 30 Ζ εξγαζία ραξαθηεξίδεηαη σο ρεξζαία ή λαπηηθή αλεμάξηεηα ηνπ πσο ηελ έρνπλ ραξαθηεξίδεη ηα ζπκβαιιφκελα κέξε, βι. ΔθΠεηξ 345/2002 ΔΝΓ 2002.6 θαη επηπιένλ βι. Οηθνλόκνπ Κπξηάθν, Σν - 20 -

έμσ απφ ηε δηθαηνδνζία ηνπ θξάηνπο, δειαδή θαη ζηα πινία πνπ δηαπιένπλ αλνηθηέο ζάιαζζεο. ην άξ.3 παξ.1 ηνπ Καλνληζκνχ, νξίδεηαη φηη ε ζχκβαζε, ελ πξνθεηκέλσ ε ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο, δηέπεηαη απφ ην δίθαην πνπ επέιεμαλ ηα κέξε (lex voluntatis) 31. Ζ επηινγή πξέπεη λα γίλεηαη ξεηψο ή λα ζπλάγεηαη ζαθψο απφ ηηο δηαηάμεηο ηεο ζχκβαζεο ή ηα δεδνκέλα ηεο ππφζεζεο. Με ηελ επηινγή ηνπο ηα ζπκβαιιφκελα κέξε κπνξνχλ λα επηιέγνπλ ην εθαξκνζηέν δίθαην ζην ζχλνιφ ηνπο ή ζε κέξνο κφλν ηεο ζχκβαζεο. ην άξ.8 παξ.1 γίλεηαη ιφγνο ζπγθεθξηκέλα γηα ηηο αηνκηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο, φπσο ε ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο, νη νπνίεο δηέπνληαη θαηαξρήλ απφ ην δίθαην πνπ επηιέγνπλ ηα κέξε, ζχκθσλα κε ην άξ.3, εηζάγνληαο ηελ απφιπηε απηνλνκία ησλ κεξψλ, φζνλ αθνξά ηελ επηινγή εθαξκνζηένπ δηθαίνπ πνπ δηέπεη ηε ζχκβαζε. Ο ιφγνο πνπ ηάρζεθε ν Καλνληζκφο ππέξ ηεο απφιπηεο ειεπζεξίαο ησλ ζπκβαιινκέλσλ ζηελ επηινγή ηνπ εθαξκνζηένπ ζηε ζχκβαζε δηθαίνπ, ήηαλ γηαηί ζεσξήζεθε πσο νη ζπκβαιιφκελνη βξίζθνπλ θάπνην ελδηαθέξνλ ζ απηφ ην δίθαην. Σν ελδηαθέξνλ απηφ, δελ πεξηέρεη απαξαίηεηα πξφζεζε γηα θαηαδνιίεπζε. Δίλαη πνιχ πηζαλφ, ηα κέξε λα ην επηιέγνπλ γηαηί ην ζεσξνχλ νπδέηεξν ή ην πην θαηάιιειν 32. Όκσο, ε απφιπηε απηή ειεπζεξία ησλ κεξψλ, ζηηο αηνκηθέο ζπκβάζεηο εξγαζίαο κεηαηξέπεηαη ζε ζρεηηθή, φπσο ζα δνχκε παξαθάησ, ράξηλ ηεο παξνρήο κέγηζηεο πξνζηαζίαο ζηνλ εξγαδφκελν, πνπ είλαη ην αδχλακν κέξνο ζηελ αηνκηθή ζχκβαζε εξγαζίαο. Ζ ζχγθξηζε ηνπ άξ.25 ΑΚ, πνπ ίζρπε επί ησλ δηεζλψλ ζπκβαηηθψλ ελνρψλ, κε ηε πξνγελέζηεξε Ρ θαη ηνλ ησξηλφ Καλνληζκφ, θαηαδεηθλχεη ηε δηαρξνληθφηεηα ηνπ άξζξνπ. πγθεθξηκέλα, ν ζχλδεζκνο ν νπνίνο θαηαδεηθλχεη ην εθαξκνζηέν δίθαην, είλαη: «ην δίθαην ζην νπνίν έρνπλ ππνβιεζεί ηα κέξε, ζύκθσλα κε ην άξ. 25ΑΚ, αλ δελ ππάξρεη ηέηνην, εθαξκόδεηαη ην δίθαην πνπ αξκόδεη ζηε ζύκβαζε από ην ζύλνιν ησλ εηδηθώλ ζπλζεθώλ». ήκεξα, ην σο άλσ άξζξν εθαξκφδεηαη κφλν ζε φζα είδε ζπκβαηηθψλ ελνρψλ δε θαιχπηνληαη απφ ηνλ Καλνληζκφ Ρψκε Η θαη ζηηο ζπκβάζεηο πνπ έρνπλ θαηαξηηζηεί πξίλ ηελ 1/4/1991. εθακνζηέν δίθαην επί ησλ αηνκηθψλ ζπκβάζεσλ λαπηηθήο εξγαζίαο, δαθηπινγξαθεκέλν θείκελν, δεκνζηεπκέλν ζην 7 ν Γηεζλέο πλέδξην Ναπηηθνχ Γηθαίνπ ζηνλ Πεηξαηά, 30 επηεκβξίνπ-2 Οθησβξίνπ 2010. 31 ΜΠξΠεηξ 880/1995 ΔΝΓ 1996.135. 32 Βι. Γξακκαηηθάθε-Αιεμίνπ Α./ Παπαζηώπε-Παζηά Ε./ Βαζηιαθάθεο Δ., φ.π., ζει.280. - 21 -

Παξφιε φκσο ηελ ηδηαίηεξε έκθαζε ζηελ απηνλνκία επηινγήο εθαξκνζηένπ δηθαίνπ απφ ηα ζπκβαιιφκελα κέξε, πεξηνξηζκνί ζ απηήλ (νη νπνίνη αλαιχνληαη ζε επφκελν θεθάιαην), εηζάγνληαη ζηελ παξ. 3 θαη 4 ηνπ άξ. 3. Δηδηθφηεξα, απνζαθελίδεηαη πσο: «όηαλ θαηά ην ρξόλν επηινγήο εθαξκνζηένπ δηθαίνπ, όια ηα άιια, ζρεηηθά κε ηε πεξίπησζε δεδνκέλα εληνπίδνληαη ζε ρώξα δηαθνξεηηθή από εθείλε ηεο νπνίαο ην δίθαην επειέγε (άξ.3 παξ.3), ε επηινγή ησλ κεξώλ δε ζίγεη ηελ εθαξκνγή ησλ δηαηάμεσλ ηνπ δηθαίνπ απηήο ηεο άιιεο ρώξαο, από ηηο νπνίεο δελ επηηξέπεηαη παξέθθιηζε κε ζπκθσλία». Δπηπξφζζεηα, ζηελ παξ. 4, νξίδεηαη φηη: «έαλ όια ηα δεδνκέλα εληνπίδνληαη ζε έλα ή ζε πεξηζζόηεξα θξάηε κέιε, ε επηινγή από ηα κέξε ηνπ εθαξκνζηένπ δίθαηνπ άιινπ από εθείλν θξάηνπο κέινπο δελ ζίγεη, όηαλ ζπληξέρεη πεξίπησζε, ηελ εθαξκνγή δηαηάμεσλ ηνπ θνηλνηηθνύ δηθαίνπ, όπσο απηέο εθαξκόδνληαη ζην θξάηνο κέινο ηνπ δηθάδνληνο δηθαζηή, από ηηο νπνίεο δε κπνξεί λα γίλεη παξέθθιηζε κε ζπκθσλία». ηελ ειιεληθή έλλνκε ηάμε, επηηξέπεηαη ε επηινγή εθαξκνζηένπ δηθαίνπ ζηε ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο ζε πινίν κε μέλε ζεκαία 33 (άξ.25ακ ζε ζπλδπαζκφ άξ.361ακ θαη άξ.3 ηνπ Καλνληζκνχ Ρψκε Η). Ζ ξήηξα ηνπ επηιεγέληνο δηθαίνπ πξέπεη λα είλαη εηδηθή, κπνξεί λα δηέπεη κέξνο ηεο ζχκβαζεο λαπηνινγήζεσο ή νιφθιεξε θαη ηέινο, δχλαηαη λα νξηζηεί ζησπεξά 34 ζε κεηαζπκβαηηθφ ζηάδην. Αλ εληνπηζηεί απ ην δηθαζηή, πσο ε επηινγή δηθαίνπ ήηαλ θαηαρξεζηηθή θαη απφξξνηά απηήο είλαη ε κε εμαζθάιηζε ηεο ειάρηζηεο πξνζηαζίαο, πνπ εγγπψληαη ζηνλ εξγαδφκελν νη αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ δηαηάμεηο, νη νπνίεο ζα ήηαλ εθαξκνζηέεο εάλ δε γηλφηαλ επηινγή ηνπ δηθαίνπ απ ηα κέξε, βάζεη ηνπ Καλνληζκνχ Ρψκε Η, ζα αλαδεηήζεη ν δηθάδσλ δηθαζηήο ην δίθαην κε ην νπνίν ζπλδέεηαη ζηελφηεξα ε ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο, θαη είλαη ην επλντθφηεξν γηα ηνλ εξγαδφκελν (βάζεη ηεο ξήηξαο δηαθπγήο ηεο παξ. 4 ηνπ άξ.8 ηνπ Καλνληζκνχ). 33 Τζάληεο Δ., θέςεηο γηα ην εθαξκνζηέν δίθαην ζηα λαπηεξγαηηθά αηπρήκαηα θαη ζηε λαπηηθή εξγαζία γεληθφηεξα, ΔΝΓ 19.424, φπνπ αλαθέξεηαη πσο θαηά ην άξ.83 ΚΗΝΓ ην δίθαην ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ είλαη ην εθαξκνζηέν ζηε ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο, δει. ζηα πινία κε ειιεληθή ζεκαία εθαξκνζηέν δίθαην ζα είλαη ην ειιεληθφ, εάλ δελ νξηζηεί θάηη δηαθνξεηηθφ απ ηα κέξε. 34 ΔθΠεηξ 1176/96 ΔΝΓ 25.54. - 22 -

2. Δθαξκνζηέν δίθαην ειιείςεη επηινγήο από ηα κέξε Διιείςεη επηινγήο εθαξκνζηένπ δηθαίνπ απφ ηα κέξε, ελεξγνπνηείηαη ν επηθνπξηθφο ζχλδεζκνο ηεο παξ.2 ηνπ άξ.8 ηνπ Καλνληζκνχ Ρψκε Η. Βάζεη ηεο σο άλσ παξαγξάθνπ: «εάλ δελ έρεη επηιεγεί εθαξκνζηέν δίθαην από ηα κέξε, ε ζύκβαζε δηέπεηαη από ην δίθαην ηεο ρώξαο ζηελ νπνία παξέρεη ζπλήζσο ν εξγαδόκελνο ηελ εξγαζία ηνπ (lex loci laboris). Ζ ρώξα ηεο ζπλήζνπο εθηέιεζεο εξγαζίαο δε ζεσξείηαη όηη κεηαβάιιεηαη όηαλ ν εξγαδόκελνο παξέρεη ηελ εξγαζία ηνπ ζε κηα άιιε ρώξα πξνζσξηλά». ηε πεξίπησζε παξνρήο εξγαζίαο ζε πινίν, σο ρψξα εξγαζίαο λνείηαη, ηφζν ζην ΓΓΓ, φζν θαη ζην ΗΓΓ, ε ρψξα ηεο νπνίαο ηε ζεκαία θέξεη ην πινίν 35. Άιισζηε, ζχκθσλα κε ηνλ Δ.Βαζηιαθάθε 36 : «( )ε ζεκαία ηνπ πινίνπ απνηειεί ην εμσηεξηθφ γλψξηζκα ηεο εζληθφηεηάο ηνπ, δεδνκέλνπ φηη, θαηά ηελ επηθξαηνχζα ζην ρψξν ηνπ ΓΓΓ άπνςε, ην πινίν απνηειεί πισηφ ηκήκα ηεο πνιηηείαο ηε ζεκαία ηεο νπνίαο θέξεη( )Σν άξ.68 ΚΗΝΓ π.ρ. πξνβιέπεη φηη ζε πεξίπησζε απνβνιήο ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ ιχεηαη ε ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο. Γηα ην ιφγν απηφ, ππνζηεξίδεηαη δηεζλψο φηη ε ζεκαία ηνπ πινίνπ πξέπεη λα είλαη ην ζπλδεηηθφ ζηνηρείν ηνπ θαλφλα ζπγθξνχζεσο πνπ ξπζκίδεη ηηο ζπκβάζεηο λαπηνινγήζεσο κε δηεζλή ραξαθηήξα». β) Ζ ζεκαία ηνπ πινίνπ - εκαίεο επθαηξίαο Χο ζπλδεηηθφ ζηνηρείν ε ζεκαία ηνπ πινίνπ απνηειεί ηδηφηππν ζηνηρείν, δηφηη δελ πξφθεηηαη γηα ηελ ηζαγέλεηα ησλ ελδηαθεξνκέλσλ αιιά γηα ηελ ηζαγέλεηα ηνπ ηφπνπ εξγαζίαο. Καηά θαλφλα, ζπκπίπηεη κε ηελ εζληθφηεηα ηνπ πινίνπ ή ηελ ηζαγέλεηα ηνπ πινηνθηήηε, ρσξίο λα απνθιείνληαη θαη εμαηξέζεηο, φπσο π.ρ. ζηελ πεξίπησζε εηαηξηψλ ηα πινία ησλ νπνίσλ ππάγνληαη ζηηο δηαηάμεηο πξνζηαζίαο θεθαιαίσλ εμσηεξηθνχ 37. Απνηειεί ινηπφλ, δεισηηθφ ζηνηρείν ηεο εζληθφηεηαο ηνπ πινίνπ θαη φρη απνδεηθηηθφ 38. ε θάζε πεξίπησζε, ην δίθαην ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ 35 Γξακκαηηθάθε-Αιεμίνπ Α./ Παπαζηώπε-Παζηά Ε/ Βαζηιαθάθεο Δ., ό.π., ζει.295. 36 Βαζηιαθάθεο Δ., Ζ Δθαξκνγή ηνπ άξ.25 παξ.2 Α.Κ. ζηηο πκβάζεηο Ναπηηθήο Δξγαζίαο, ΔΔκπΓ 1987.537. 37 Βεξλάδνο Α., Σν Γίθαηνλ ηεο Ναπηηθήο Δξγαζίαο, φ.π., ζει.96. 38 Αιαπάληαο Α., Ζ αιιαγή ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ θαη ε επίδξαζή ηεο ζηε ζρέζε λαπηηθήο εξγαζίαο, δαθηπινγξαθεκέλν θείκελν, δεκνζηεπκέλν ζην 7 ν Γηεζλέο πλέδξην Ναπηηθνχ Γηθαίνπ ζηνλ Πεηξαηά, 30 επηεκβξίνπ-2 Οθησβξίνπ 2010, ζει.1. - 23 -

δηέπεη νιφθιεξν ην θάζκα ησλ εμνπζηψλ πνπ αζθεί ν πινίαξρνο, ην ηκήκα εθείλν ηεο ζχκβαζεο λαπηνινγήζεσο πνπ θαζνξίδεηαη απφ ηηο δηαηάμεηο δεκνζίνπ δηθαίνπ θαη ηέινο, δηέπεη ηα εηδηθά πξνλφκηα ηνπ αξ. 205 ΚΗΝΓ, φπσο γηα παξάδεηγκα νη κηζζνί ηνπ πιεξψκαηνο 39. πκπιεξσκαηηθά, αμίδεη λα ζεκεησζεί ε ζπνπδαηφηεηα ηνπ δηθαίνπ ηεο ζεκαίαο, φηαλ εθαξκνζηέν δίθαην είλαη ην ειιεληθφ, αθνχ ε ζχκβαζε λαπηνινγήζεσο ιχεηαη κε ηελ αιιαγή ηεο ειιεληθήο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ, ζχκθσλα κε ην άξ.68 ΚΗΝΓ. εκαίεο επθαηξίαο ή επθνιίαο 40 νλνκάδνληαη νη ζεκαίεο ησλ ρσξψλ κε ρακειή ή αλχπαξθηε θνξνινγία, ψζηε λα επηηπγράλεηαη ρακειφ θφζηνο κεηαθνξάο 41. Δπηπιένλ, ζχκθσλα κε ηε χκβαζε ηεο Γελεχεο γηα ηελ αλνηθηή ζάιαζζα 42 θξίζεθε πσο κηα ρψξα δελ απνηειεί ρψξα ζεκαίαο επθαηξίαο φηαλ ε πνιηηεία ηεο ζεκαίαο απνηειεζκαηηθά αζθεί ηε δηθαηνδνζία ηεο θαη ηνλ έιεγρφ ηεο επί ησλ πινίσλ πνπ θέξνπλ ηε ζεκαία ηεο απφ άπνςε δηνηθεηηθή, ηερληθή θαη θνηλσληθή 43. Γηαθξηηηθφ γλψξηζκα ησλ θξαηψλ ζεκαίαο επθαηξίαο είλαη φηη είηε δελ έρνπλ λνκνζεηηθφ πιαίζην πξφλνηαο γηα ην λαπηηθφ, είηε έρνπλ αιιά είλαη εμαηξεηηθά ππνβαζκηζκέλν 44. Παξάιιεια, απηέο νη ρψξεο αγλννχλ ην ζεζκφ ησλ ζπιινγηθψλ ζπκβάζεσλ, κε απφηνθν λα κελ πθίζηαηαη εθείλν ην πιαίζην κέζα ζην νπνίν ππάξρνπλ νη ius cogens δηαηάμεηο ηνπ ΗΓΓ, πνπ πξνζηαηεχνπλ ηνλ λαπηηθφ 45. Γηα ην ιφγν απηφ, ζην ΗΓΓ ζεσξείηαη επηθαλεηαθφο, ραιαξφο θαη αξλεηηθφο ζχλδεζκνο ν δεζκφο ηνπ πινίνπ κε ηε ρψξα ηεο ζεκαίαο, επνκέλσο ε εξγαζηαθή ζρέζε δε ζα πξέπεη λα επεξεάδεηαη απφ απηφλ ηνλ ζχλδεζκν 46. 39 Βεξλάξδνο Α., Σν Γίθαηνλ ηεο Ναπηηθήο Δξγαζίαο, φ.π., ζει.97. 40 Χο ηέηνηεο ραξαθηεξίζζεθαλ απφ ηνλ Γηεζλή Οξγαληζκφ Δξγαζίαο (ILO) νη ζεκαίεο ησλ εμήο θξαηψλ: Αληίθνπα θαη Μπαξκπνχηα, Μπαράκεο, Βεξκνχδα, Νεζηά Κάυκαλ, Γηβξαιληάξ, Ολδνχξα, Λίβαλνο, Ληβεξία, Μάιηα, Νεζηά Μάξζαι, Οιιαλδηθέο Αληίιεο, Παλακάο, Άγηνο Βηθέληηνο, ξη- Λάλθα, Βαλνπάηνπ, ελψ κε ηε ζχλνδν ηνπ 1996 πξνζηέζεθαλ νη ρψξεο Μπακπάτληνο, Μπειηδέ, Βηξκαλίαο, Καλάξηα λεζηά, Νεζηά Κνπθ, Μαπξίθηνο, Σαβαινχ θαη ην δεχηεξν γεξκαληθφ λενιφγην. 41 Βι. Βεξλάξδν Α., Ζ Θεσξία θαη ε Πξάμε ζην Ναπηεξγαηηθφ Γίθαην, εθδ. Αλη.άθθνπια, Αζήλα/Κνκνηελή 1982, ζει.69επ. 42 Convention of High Seas, CHS. 43 Αιπθάηνξαο Α., Δθαξκνζηέν Γίθαην θαη Γηθαηνδνζία ζηε χκβαζε Ναπηηθήο Δξγαζίαο κεηά ηηο Δπξσπατθέο πκβάζεηο Ρψκεο 1980, Βξπμειιψλ 1968 θαη Donostia /San Sebastian 1989, εθδ. άθθνπια, 1997, ζει.28. 44 International Labour Office, The Global Seafarer-Living and working conditions in a globalised industry, International Labour Organisation, Geneva, 2004, ζει.54. 45 Αιπθάηνξαο Α., φπσο αλ.ππ. 46, ζει.43. 46 Αιπθάηνξαο Α., φπσο αλ.ππ. 46, ζει.63. - 24 -

ην ζεκείν απηφ, θξίλεηαη ρξήζηκε ε κειέηε ηνπ ξφινπ ηεο χπαξμεο ζεκαίαο επθαηξίαο, είηε ηα ζπκβαιιφκελα κέξε έρνπλ επηιέμεη εθαξκνζηέν δίθαην, είηε φρη. Πξνβιήκαηα απφ ηελ πηζαλή εθαξκνγή ηνπ δηθαίνπ ηεο ζεκαίαο επθαηξίαο, παξνπζηάδνληαη θπξίσο φηαλ ηα κέξε δελ έρνπλ νξίδεη εθαξκνζηέν δίθαην, δεδνκέλνπ φηη αθφκα θαη αλ επέιεγαλ σο εθαξκνζηέν ην δίθαην ηνπ θξάηνπο ηεο ζεκαίαο επθαηξίαο, ζα είραλ ηνπιάρηζηνλ, έζησ θαη ζε κηθξφ βαζκφ, ηε γλψζε ή ηε δπλαηφηεηα γλψζεο ηνπ δηθαίνπ απηνχ θαη ησλ πηζαλψλ δπζκελψλ γηα ηνλ εξγαδφκελν δηαηάμεσλ. Ηδηαίηεξα φηαλ εθαξκνδφηαλ ην άξ.25ακ, ζπλάγνληαλ φηη ην δίθαην ζην νπνίν ππνβάιινληαλ ηα κέξε ζησπεξά δελ ήηαλ άιιν απφ ην δίθαην ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ αθφκα θαη αλ απηή ήηαλ ζεκαία επθαηξίαο. Σν σο άλσ πξφβιεκα ζα κπνξνχζε λα επηιπζεί, είηε κε ηελ παξαδνρή (φπσο ππνζηεξίδεηαη ζηε ζεσξία) φηη ην λαπηεξγαηηθφ δίθαην αλήθεη ζην δεκφζην δίθαην, νπφηε ζχκθσλα κε ην άξ.5 ηεο ζπκθσλίαο ησλ ΖΔ ηεο 28/04/1958 «πεξί αλνηθηήο ζαιάζζεο» απαηηείηαη ε χπαξμε ζηελνχ ή γλήζηνπ δεζκνχ αλάκεζα ζηε ζεκαία θαη ην πινίν, είηε, φπσο ζπκβαίλεη ζε πνιιέο λνκνζεζίεο, κε ην λα επηβάιιεηαη ε χπαξμε ζρεηηθνχ θαλφλα ΗΓΓ δηθαίνπ 47. ηελ πεξίπησζε ησλ Διιήλσλ λαπηηθψλ, εξγαδνκέλσλ επί πινίνπ ππφ ζεκαία επθαηξίαο, ε λνκνινγία ησλ ειιεληθψλ δηθαζηεξίσλ δέρεηαη ηελ εθαξκνγή ηνπ ειιεληθνχ δηθαίνπ ζηηο αλαθπφκελεο απφ ζχκβαζε δηαθνξέο, ππφ ηελ πξνυπφζεζε φκσο ηα πινία λα είλαη θάη νπζία ειιεληθά, δειαδή ν πινηνθηήηεο θαη ν πινίαξρνο λα είλαη Έιιελαο, ην πιήξσκα λα είλαη ζην ζχλνιφ ηνπ ειιεληθφ, ε δηαρείξηζε θαη ε εθπξνζψπεζε λα αλήθεη ζε ρέξηα ειιεληθά θαη ηέινο, ε πξφζιεςε ησλ πιεξσκάησλ λα πξαγκαηνπνηείηαη ζηελ Διιάδα 48. ε πεξίπησζε φκσο πνπ έρεη ζπκθσλεζεί εθαξκνζηέν δίθαην απφ ηα κέξε πνπ λα δηέπεη ηηο ελνρέο απφ ζχκβαζε, ε ειιεληθή λνκνινγία έρεη θάλεη δεθηφ φηη εθαξκφδεηαη ην δίθαην απηφ ρσξίο λα δίλεηαη βαξχηεηα ζην εάλ ην δίθαην απηφ είλαη δίθαην ζεκαίαο επθαηξίαο 49. πκπεξαζκαηηθά, αξρηθά, ηα κέξε δχλαληαη λα επηιέμνπλ ην εθαξκνζηέν δίθαην πνπ ζα δηέπεη ηελ εξγαζηαθή ηνπο ζρέζε. Δπνκέλσο, δήηεκα δελ πξνθχπηεη εάλ έρεη επηιεγεί απφ ηα κέξε σο εθαξκνζηέν ην δίθαην ηεο ζεκαίαο επθαηξίαο ηνπ πινίνπ, εάλ θαη εθφζνλ ζπκθέξεη ηνλ εξγαδφκελν πνπ εξγάδεηαη ζε πινίν κε ζεκαία 47 Βι.Βεξλάξδν Α., φ.π., ζει.70. 48 Κακβύζεο Γ., Ναπηεξγαηηθφλ Γίθαηνλ, Ννκνζεζία/Δξκελεία/ρφιηα/Ννκνινγία, εθδ. Αλη.Ν.άθθνπια, Αζήλαη 1977, ζει.252 θαη επίζεο βι. απνθάζεηο ΜνλΠξΠεηξ 286/75 ΝνΒ 23.119, ΔθΑζ 2091/74 ΔΝΓ 3.95. 49 ΔθΑζ 2091/74 ΔΝΓ 3.95, ΔθΑζ 3762/73 ΔΝΓ 2.172. - 25 -

επθνιίαο (under flag of convenience). Άιισζηε, ζπρλά εμαζθαιίδνληαη πςειφηεξνη κηζζνί απφ ηα δίθαηα ησλ ζεκαηψλ επθαηξίαο ζηνπο εξγαδφκελνπο, π.ρ. δίθαην Ληβεξίαο, Ληβχεο 50. Δάλ παξαηεξεζεί απφ ηνλ δηθάδνληα δηθαζηή φηη ππνλνκεχνληαη ηα δηθαηψκαηα ηνπ εξγαδνκέλνπ απφ ην δίθαην απηφ, ζε θάζε πεξίπησζε ελαπφθεηηαη ζηε δηαθξηηηθή ηνπ επρέξεηα ε εθαξκνγή ηνπ, αιιά θαη απφ ηνλ Καλνληζκφ Ρψκε Η δίλεηαη ε δπλαηφηεηα εθαξκνγήο δηθαίνπ πνπ παξέρεη κεγαιχηεξε πξνζηαζία ζηνλ εξγαδφκελν (βι.θεθ 2). Δηδηθφηεξα, επεηδή φηαλ ιακβάλεηαη σο ηφπνο εξγαζίαο ε ρψξα ηεο νπνίαο ηε ζεκαία θέξεη ην πινίν 51, δεκηνπξγείηαη ν θίλδπλνο εθκεηάιιεπζεο ηδίσο ησλ εξγαδνκέλσλ ζε πινία κε ζεκαία επθαηξίαο, πξνηάζεθε ε ιχζε, λα ιακβάλεηαη σο εθαξκνζηέν δίθαην, ην δίθαην ηεο παξ.3 ηνπ άξ.8 ηνπ Καλνληζκνχ Ρψκε Η, δει. ην δίθαην ηνπ ηφπνπ φπνπ βξίζθεηαη ε επηρείξεζε πνπ πξνζέιαβε ηνλ εξγαδφκελν ή ην δίθαην ηεο ρψξαο κε ηελ νπνία ζπλδέεηαη ζηελφηεξα ε ζχκβαζε 52 (άξ.8 παξ.3 θαη παξ.4 ηνπ Καλνληζκνχ). α) Πξνζσξηλή εξγαζία λαπηηθώλ Μηα αθφκα πξνβιεκαηηθή αλαθχπηεη αλαθνξηθά ζηελ εξκελεία ηεο ιέμεο «πξνζσξηλά», ε νπνία απνζαθελίδεηαη ελ κέξεη ζην ζ. 36 ηεο εηζεγεηηθήο έθζεζεο ηνπ Καλνληζκνχ. χκθσλα κε απηφλ ινηπφλ: «όζνλ αθνξά ηηο αηνκηθέο ζπκβάζεηο, ε εξγαζία πνπ παξέρεηαη ζε κηα άιιε ρώξα ζα πξέπεη λα ζεσξείηαη σο πξνζσξηλή εάλ ν εξγαδόκελνο αλακέλεηαη λα εξγαζζεί εθ λένπ ζηε ρώξα θαηαγσγήο κεηά ηελ νινθιήξσζε ησλ θαζεθόλησλ ηνπ ζηελ αιινδαπή. Ζ ζύλαςε κηαο λέαο εξγαζίαο κε ηνλ αξρηθό εξγνδόηε ή κε έλαλ εξγνδόηε πνπ αλήθεη ζηνλ ίδην όκηιν εηαηξεηώλ κε ηνλ αξρηθό εξγνδόηε δε ζα πξέπεη λα παξεκπνδίδεη ηνλ εξγαδόκελν από ην λα ζεσξείηαη όηη εξγάδεηαη πξνζσξηλά ζε κηα άιιε ρώξα». Δηδηθφηεξα, ην δήηεκα πνπ αλαθχπηεη είλαη απηφ ηεο δηάξθεηαο ηεο πξνζσξηλήο παξνρήο εξγαζίαο, πξνθεηκέλνπ λα ραξαθηεξηζηεί σο ηέηνηα. Δθφζνλ δε ξπζκίδεηαη κε μεθάζαξν ηξφπν, κηα ινγηθή απάληεζε είλαη φηη ην πξνζσξηλφ ή κε, ππνινγίδεηαη ρξνληθά βάζεη ηεο θνηλήο ινγηθήο. Γειαδή, εχινγν ρξνληθφ δηάζηεκα πξνζσξηλήο παξνρήο εξγαζίαο, ζα κπνξνχζε λα είλαη ην ρξνληθφ δηάζηεκα κέρξη 6 κήλεο 53. Δπνκέλσο, έλαο λαπηηθφο 50 Βι. παξαθάησ ππνζ. 163. 51 Δίλαη ε θξαηνχζα δηεζλψο άπνςε, αθνχ ην δίθαην ηεο ζεκαίαο ηνπ πινίνπ ζεσξείηαη σο : ν πην ζεβαζηφο θαη παγθφζκηνο θαλφλαο ηνπ λαπηηθνχ δηθαίνπ, βι., Γξακκαηηθάθε-Αιεμίνπ Α., Σν εθαξκνζηέν δίθαην ζηελ αηνκηθή ζχκβαζε εξγαζίαο θαηά ηελ θνηλνηηθή ζχκβαζε Ηδησηηθνχ Γηεζλνχο Γηθαίνπ ηνπ 1980, Κέληξν Γηεζλνχο θαη Αιινδαπνχ Γηθαίνπ, Θεζζαινλίθε 1984, ζει.80-81. 52 Γξακκαηηθάθε-Αιεμίνπ Α./ Παπαζηώπε-Παζηά Ε./Βαζηιαθάθεο Δ., ό.π.,ζει.295. 53 Όπσο νξίδεηαη ζην Ν.3386/05 ε επνρηαθή εξγαζία δε μεπεξλά ηε δηάξθεηα ησλ 6 κελψλ. - 26 -

πνπ γηα κηθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα (π.ρ. 3 κελψλ), παξέρεη εξγαζία ζε πινίν κε ζεκαία δηαθνξεηηθή απφ εθείλν ζην νπνίν παξέρεη ζπλήζσο ηηο ππεξεζίεο ηνπ, αιιά αλήθεη φκσο ζηνλ ίδην εξγνδφηε (π.ρ. ζηελ ίδηα λαπηηιηαθή επηρείξεζε), ζα κπνξέζεη λα πξνζηαηεπηεί ηφζν απφ ηηο αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ δηαηάμεηο ηνπ δηθαίνπ ηεο ρψξαο πξνζσξηλή απφζπαζεο, φζν θαη ηεο ρψξαο ζπλήζνπο παξνρήο εξγαζίαο. Γη απηφ ην ιφγν, ζην ζ. 34 ηεο εηζεγεηηθήο έθζεζεο ηνπ Καλνληζκνχ Ρψκε Η, ηνλίδεηαη ε εθαξκνγή ησλ θαλφλσλ αλαγθαζηηθνχ δηθαίνπ ηεο ρψξαο απφζπαζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ, νη νπνίεο δε ζα πξέπεη λα ζίγνληαη, ζχκθσλα κε ηελ νδεγία 96/71/ΔΚ ηνπ Δπξσπατθνχ Κνηλνβνπιίνπ θαη πκβνπιίνπ, ζρεηηθά κε ηελ απφζπαζε εξγαδνκέλσλ ζην πιαίζην παξνρήο ππεξεζηψλ. Σν θξηηήξην ινηπφλ ηνπ ραξαθηεξηζκνχ ηνπ «πξνζσξηλνχ» ή ηνπ «ζπλήζνπο» ηξφπνπ εξγαζίαο κπνξεί λα εληνπηζηεί ζπγθξίλνληαο δηαθνξεηηθέο λνκνζεζίεο επί ηνπ δεηήκαηνο 54. Έηζη, ζηε βειγηθή λνκνινγία, έλαο εξγαδφκελνο ζεσξείηαη φηη εξγάδεηαη «ζπλήζσο» ζε κηα επηρείξεζε φηαλ ην ρξνληθφ δηάζηεκα μεπεξλά ηνπο έμη κήλεο. Ο αληίζηνηρνο ρξφλνο ζηε Γαλία είλαη έλα έηνο, ελψ ζηελ Ηζπαλία 183 εκέξεο. Ζ γαιιηθή λνκνινγία αληίζεηα, ιακβάλεη ππφςε σο πξνζσξηλή εξγαζία αθφκα θαη εθείλε πνπ δηαξθεί κέρξη θαη δέθα ρξφληα, ζπγθξηλφκελε φκσο κε ηε ζηαζεξφηεηα εθηέιεζεο ηεο ζχκβαζε εξγαζίαο ζηε ρψξα. Ζ γεξκαληθή, φπσο θαη ε ειιεληθή λνκνινγία, εμεηάδεη εάλ ην θέληξν ησλ επαγγεικαηηθψλ δξαζηεξηνηήησλ έρεη κεηαθεξζεί θαηά ηξφπν πξνζσξηλφ θαη φρη ζηαζεξφ ζηε ρψξα ππνδνρήο. Δλψ ζηελ νιιαλδηθή λνκνινγία εθηηκάηαη ε δηάξθεηα ηεο απφζπαζεο ζε ζρέζε κε ηνλ ζπλνιηθφ ρξφλν απαζρφιεζεο ηνπ εξγαδνκέλνπ. Σελ έιιεηςε επηινγήο δηθαίνπ απφ ηα κέξε, αληηκεησπίδεη θαη ε παξ. 3 ηνπ άξ.8. Δηδηθφηεξα, δηεπθξηλίδεη, πσο φηαλ δε κπνξεί λα θαζνξηζζεί ην εθαξκνζηέν δίθαην, θαηάζηαζε πνπ δεκηνπξγείηαη ηφζν εμαηηίαο έιιεηςεο επηινγήο δηθαίνπ, φζν θαη απφ παξάιιειε ζπλδξνκή δηαθνξεηηθψλ ζπλδέζκσλ, ε ζχκβαζε δηέπεηαη απφ ην δίθαην ηεο ρψξαο φπνπ βξίζθεηαη ε εγθαηάζηαζε ηεο επηρείξεζεο πνπ πξνζέιαβε ηνλ εξγαδφκελν. Σέινο, ζηελ παξ. 4 ηνπ ίδηνπ άξζξνπ, ζε πεξίπησζε πνπ πξνθχπηεη απφ ην ζχλνιν ησλ πεξηζηάζεσλ φηη ε ζχκβαζε ζπλδέεηαη ζηελφηεξα 55 κε ρψξα άιιε απφ 54 Τζαληίιαο Π., Γηεζλήο Κηλεηηθφηεηα ησλ εξγαδνκέλσλ-απφζπαζε κηζζσηψλ θαη θνηλσληθή αζθάιηζε, ΓΔΔ 2005.1269. 55 Σέηνηνη ζχλδεζκνη είλαη ε ζεκαία ηνπ πινίνπ, ν ηφπνο θαη ε γιψζζα θαηαξηίζεσο ηεο ζχκβαζεο, ε ηζαγέλεηα,ε θαηνηθία ηνπ εξγαδνκέλνπ θηι. - 27 -