ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ
Α. Εισαγωγή Η χρηµατοοικονοµική λογιστική τηρείται µε σκοπό την ενηµέρωση της διοίκησης της επιχείρησης όσο και των τρίτων ενδιαφεροµένων. Οι ενδιαφερόµενοι µπορούν να αντλήσουν όλες τις απαραίτητες πληροφορίες από τις χρηµατοοικονοµικές καταστάσεις, οι οποίες αποτελούν το τελικό προϊόν της χρηµατοοικονοµικής λογιστικής και δηµοσιεύονται, ώστε το ευρύ κοινό να έχει άµεση πρόσβαση. Οι κυριότερες χρηµατοοικονοµικές καταστάσεις είναι οι παρακάτω: 1. Ισολογισµός 2. Κατάσταση Αποτελεσµάτων Χρήσεως 3. Πίνακας ιάθεσης των Αποτελεσµάτων 4. Προσάρτηµα 5. Κατάσταση Ταµειακών Ροών (Πηγών και Χρήσεων)
Β. Ο Ισολογισµός Η λογιστική ισότητα βασίζεται στο ότι σε κάθε οικονοµική µονάδα τα µέσα δράσης πρέπει να ισούνται µε τις πηγές προέλευσης τους. Μέσα ράσης = Πηγές Προέλευσης Μέσων ράσης Την παραπάνω εξίσωση µπορούµε, µετονοµάζοντας τα µέρη της να την παρουσιάσουµε όπως παρακάτω: Τα µέσα δράσης, επειδή µε αυτά η επιχείρηση δρα (ενεργεί) στην αγορά της, τα ονοµάσουµε ενεργητικό. Τον ξένο δανεισµό, επειδή πρέπει να επιστραφεί στους δανειστές πριν την λύση και εκκαθάριση της επιχείρησης, τον ονοµάσουµε υποχρεώσεις.
Ο Ισολογισµός (συνέχεια) Την υποχρέωση προς τους φορείς, επειδή θα επιστραφεί στους δικαιούχους συνήθως κατά την λύση και εκκαθάριση της επιχείρησης, την ονοµάζουµε καθαρή θέση. Ενεργητικό = Παθητικό + Καθαρή Θέση ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ Το ενεργητικό περιέχει τα µέσα δράσης της επιχείρησης (περιουσία). Τα στοιχεία του ενεργητικού για να ενταχθούν σε αυτό πρέπει: 1. Να ανήκουν κατά κυριότητα στη λογιστική µονάδα. 2. Να έχουν περιέλθει στην κυριότητα της λογιστικής µονάδας µετά από λογιστικό γεγονός καισυνεπώς να έχουν αντικειµενικά προσδιορισµένη τιµή που να αποδεικνύεται µε παραστατικά. 3. Nα είναι δυνατόν να διατίθεται ή να χρησιµοποιείται για την επίτευξη των αντικειµενικών σκοπών της λογιστικής µονάδας.
Ο Ισολογισµός (συνέχεια) ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Οι υποχρεώσεις περιλαµβάνουν τις υποχρεώσεις προς τρίτους (τράπεζες, προµηθευτές κ.α.). Οι προϋποθέσεις που πρέπει να πληρούν τα στοιχεία του παθητικού για να ενταχθούν σε αυτό είναι οι ακόλουθες : 1. Θα πρέπει ν αφορούν τη λογιστική µονάδα και όχι τους φορείς της. 2. Θα πρέπει να έχουν δηµιουργηθεί ως συνέπεια λογιστικού γεγονότος για να έχουν συγκεκριµένο χρηµατικό ύψος. 3. Να προβλέπεται η ικανοποίηση τους στο µέλλον µε χρήµα ή άλλο ισοδύναµο µέσο. 4. Να είναι δυνατό να αποδοθεί σε χρηµατικές µονάδες
Ο Ισολογισµός (συνέχεια) ΚΑΘΑΡΗ ΘΕΣΗ Η καθαρή θέση (ίδια κεφάλαια) περιέχει ποσά, τα οποία ανήκουν στους φορείς της επιχείρησης, είτε αυτά εισφέρθηκαν άµεσα από αυτούς κατά την ίδρυση ή σε αύξηση κεφαλαίου της επιχείρησης, είτε αυτά προέρχονται από κέρδη της επιχείρησης. Ισολογισµός είναι η λογιστική κατάσταση που εµφανίζει συνοπτικά σε χρηµατικές µονάδες σε συγκεκριµένη χρονική στιγµή και µε βάση τις γενικά παραδεκτές λογιστικές αρχές, τα µέσα δράσης της επιχείρησης και τις πηγές προέλευσής τους. Τρία διαφορετικά είδη ισολογισµών: Το πρώτο είδος, ο θετικός ισολογισµός, αφορά ισολογισµούς των οποίων η καθαρή θέση είναι θετική. O ουδέτερος ισολογισµός αφορά ισολογισµούς των οποίων η καθαρή θέση ισούται µε το µηδέν, δηλαδή οι υποχρεώσεις είναι ίσες µε το ενεργητικό. Ο αρνητικός ισολογισµός αφορά την περίπτωση κατά την οποία η καθαρή θέση είναι αρνητική, δηλ. οι υποχρεώσεις είναι µεγαλύτερες του ενεργητικού.
Ο Ισολογισµός (συνέχεια) ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ Το πάγιο ενεργητικό περιέχει στοιχεία τα οποία δεν προτίθεται η επιχείρηση να ρευστοποιήσει σε χρόνο τουλάχιστον λιγότερο από έτος. Το κυκλοφορούν ενεργητικό περιέχει στοιχεία τα οποία προτίθεται η επιχείρηση να ρευστοποιήσει µέσα στον επόµενο ένα χρόνο.
Ο Ισολογισµός (συνέχεια) Η ταξινόµηση η οποία προτείνεται για την παρουσίαση του ενεργητικού είναι η ακόλουθη : Α) Οφειλόµενο κεφάλαιο Β) Έξοδα εγκατάστασης Γ) Πάγιο ενεργητικό Ι. Ασώµατες ακινητοποιήσεις ΙΙ. Ενσώµατες ακινητοποιήσεις ΙΙΙ. Συµµετοχές και άλλες µακροπρόθεσµες χρηµατοοικονοµικές απαιτήσεις. ) Κυκλοφορούν ενεργητικό Ι. Αποθέµατα ΙΙ. Απαιτήσεις ΙΙΙ. Χρεόγραφα IV. ιαθέσιµα Ε) Μεταβατικοί λογαριασµοί ενεργητικού
Ο Ισολογισµός (συνέχεια) ΚΑΘΑΡΗ ΘΕΣΗ (Ι ΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ) Η ταξινόµηση την οποία προτείνεται για την παρουσίαση των ιδίων κεφαλαίων είναι η ακόλουθη: Α) Ίδια κεφάλαια Ι. Κεφάλαιο ΙΙ. ιαφορά από έκδοση µετοχών υπέρ το άρτιο ΙΙΙ. ιαφορές αναπροσαρµογής Επιχορηγήσεις επενδύσεων IV. Αποθεµατικά κεφάλαια V. Αποτελέσµατα εις νέον VI. Ποσά για αύξηση κεφαλαίου Β) Προβλέψεις για κινδύνους και έξοδα
Ο Ισολογισµός (συνέχεια) ΠΑΘΗΤΙΚΟ Η ταξινόµηση η οποία προτείνεται για την παρουσίαση των ιδίων κεφαλαίων είναι η ακόλουθη: Γ) Υποχρεώσεις Ι. Μακροπρόθεσµες υποχρεώσεις ΙΙ. Βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις ) Μεταβατικοί λογαριασµοί ενεργητικού Οι µακροπρόθεσµες υποχρεώσεις είναι οι υποχρεώσεις που πρέπει να πληρώσει η οικονοµική µονάδα µετά από ένα έτος, ενώ οι βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις είναι οι υποχρεώσεις οι οποίες λήγουν σε λιγότερο από ένα έτος.
Γ. Η Κατάσταση Αποτελεσµάτων Χρήσεως, Πίνακας ιάθεσης των Κερδών και Προσάρτηµα Γ1. Το Λογιστικό Αποτέλεσµα Η δυνατότητα της λογιστικής µονάδας να δηµιουργεί πλούτο για τους φορείς της µετριέται µε το λογιστικό αποτέλεσµα. Ο τρόπος υπολογισµού του είναι ο ακόλουθος : Λειτουργικά έσοδα Μείον λειτουργικά έξοδα = Λειτουργικό αποτέλεσµα (εκµεταλλεύσεως) Πλέον µη λειτουργικά έσοδα Πλέον µη λειτουργικά (έκτακτα) κέρδη Μείον µη λειτουργικά έξοδα Μείον µη λειτουργικές (έκτακτες) ζηµιές = Αποτέλεσµα χρήσεως
Το Λογιστικό Αποτέλεσµα (συνέχεια) Θα πρέπει να τονισθεί ότι το λογιστικό αποτέλεσµα δεν είναι το πραγµατικό οικονοµικό αποτέλεσµα διότι: A) Η ζωή της λογιστικής µονάδας δεν τελειώνει στο τέλος της λογιστικής χρήσης, άρα πρόκειται για σχετικό µέγεθος. Β) Το αποτέλεσµα βασίζεται στη αρχή του ιστορικού κόστους Γ) Το αποτέλεσµα δεν λαµβάνει υπόψη του κάποια έσοδα και έξοδα, τα οποία ενδιαφέρουν την λογιστική µονάδα, όπως οι τόκοι των ιδίων κεφαλαίων, η αµοιβή των φορέων της επιχείρησης και το τεκµαρτό ενοίκιο ιδιόκτητων ακινήτων.
Γ1.1. Προσδιοριστικοί Παράγοντες του Αποτελέσµατος Για να δηµιουργηθεί αποτέλεσµα θα πρέπει να υπάρξουν λογιστικά γεγονότα των ακόλουθων κατηγοριών : Α) Λογιστικά γεγονότα που προκαλούν έξοδα. Β) Λογιστικά γεγονότα που προκαλούν έσοδα. Γ) Λογιστικά γεγονότα που προκαλούν µη λειτουργικές ζηµιές. ) Λογιστικά γεγονότα που προκαλούν µη λειτουργικά κέρδη.
Προσδιοριστικοί Παράγοντες του Αποτελέσµατος (συνέχεια) ΕΞΟ Ο (µείωση Κ.Θ.) Τα έξοδα µπορούν να διακριθούν : Α) Ανάλογα µε την προέλευση: Λειτουργικά είναι τα έξοδα που προέρχονται από τις κύριες και τις δευτερεύουσες δραστηριότητες της επιχείρησης. Μη Λειτουργικά είναι τα έξοδα που προέρχονται από τις τρίτες άσχετες δραστηριότητες. Β) Ανάλογα µε την περιοδικότητα: Τακτικά έξοδα είναι αυτά που δηµιουργούνται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα. Έκτακτα έξοδα είναι αυτά που δηµιουργούνται εξαιτίας συγκεκριµένου έκτακτου γεγονότος.
Προσδιοριστικοί Παράγοντες του Αποτελέσµατος (συνέχεια) ΕΞΟ Ο (συνέχεια) Γ) Ανάλογα µε την λογιστική παρακολούθηση: Πραγµατοποιηµένα έξοδα είναι αυτά που προέρχονται από συγκεκριµένο λογιστικό γεγονός. Υπολογιστικά (τεκµαρτά) είναι αυτά που δεν προέρχονται από συγκεκριµένο λογιστικό γεγονός. ) Ανάλογα µε τη λειτουργία από την οποία προέρχονται: Έξοδα παραγωγής. Έξοδα διοίκησης. Έξοδα διάθεσης. Έξοδα χρηµατοδότησης της επιχείρησης. Έξοδα ερευνών & ανάπτυξης. Ε) Ανάλογα µε το χρόνο πραγµατοποιήσεως: εδουλευµένα είναι τα έξοδα που προέρχονται από υπηρεσίες, οι οποίες έχουν ήδη παραληφθεί από την επιχείρηση. Μη δεδουλευµένα είναι τα έξοδα που προέρχονται από υπηρεσίες, οι οποίες δεν έχουν πλήρως παραληφθεί.
Προσδιοριστικοί Παράγοντες του Αποτελέσµατος (συνέχεια) ΕΣΟ Ο (αύξηση Κ.Θ.) Τα έσοδα µπορούν να διακριθούν : Α) Ανάλογα µε την προέλευση: Λειτουργικά είναι τα έσοδα που προέρχονται από τις κύριες και τις δευτερεύουσες δραστηριότητες της επιχείρησης. Μη Λειτουργικά είναι τα έσοδα που προέρχονται από τις τρίτες άσχετες δραστηριότητες. Β) Ανάλογα µε την περιοδικότητα: Τακτικά έσοδα είναι τα έσοδα που δηµιουργούνται ανά τακτά χρονικά διαστήµατα. Έκτακτα είναι αυτά που δηµιουργούνται εξαιτίας συγκεκριµένου έκτακτου γεγονότος. Γ) Ανάλογα µε την λογιστική παρακολούθηση: Πραγµατοποιηµένα που προέρχονται από συγκεκριµένο λογιστικό γεγονός. Υπολογιστικά που δεν προέρχονται από συγκεκριµένο λογιστικό γεγονός.
Προσδιοριστικοί Παράγοντες του Αποτελέσµατος (συνέχεια) ΕΣΟ Ο (συνέχεια) ) Ανάλογα µε το χρόνο πραγµατοποιήσεως: εδουλευµένα έσοδα είναι τα έσοδα που προέρχονται από προϊόντα ή υπηρεσίες, οι οποίες έχουν ήδη παραδοθεί από την επιχείρηση. Μη δεδουλευµένα είναι τα έσοδα που προέρχονται από υπηρεσίες, οι οποίες δεν έχουν πλήρως παραδοθεί. ΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ (ΕΚΤΑΚΤΗ) ΖΗΜΙΑ & ΜΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΚΕΡ ΟΣ Μη λειτουργική ζηµιά είναι κάθε µείωση της καθαρής θέσης, που δεν συνδέεται µε την κάλυψη των αναγκών της λογιστικής µονάδας, όπως η καταστροφή του κτιρίου της επιχείρησης εξαιτίας σεισµικής δόνησης. Ο ορισµός του µη λειτουργικού κέρδους είναι κάθε αύξηση της καθαρής θέσης, που δεν συνδέεται µε την δραστηριότητα της λογιστικής µονάδας, όπως η δηµιουργία κέρδους από λαχεία κ.α.
Γ2. Κατάσταση Αποτελεσµάτων Χρήσεως Η κατάσταση αποτελεσµάτων χρήσεως είναι η λογιστική κατάσταση, στην οποία συσχετίζονται περιληπτικά, µε βάση τις γενικά παραδεκτές λογιστικές αρχές, οι προσδιοριστικοί παράγοντες του αποτελέσµατος µιας περιόδου, µε σκοπό την πληροφόρηση των τρίτων ενδιαφεροµένων. Γ3. Πίνακας ιάθεσης των Αποτελεσµάτων Η νοµοθεσία επιβάλλει ένα µέρος των κερδών χρήσεως να κρατείται από την επιχείρηση µε την µορφή αποθεµατικών κεφαλαίων, ένα άλλο µέρος να δίδεται στους µετόχους µε την µορφή µερίσµατος, ένα άλλο µέρος δίδεται στο διοικητικό συµβούλιο, ως αµοιβή για τις υπηρεσίες του. Ο πίνακας ιάθεσης των Αποτελεσµάτων απεικονίζει τη διάθεση των κερδών.
Γ4. Προσάρτηµα Υπάρχουν όµως πληροφορίες, που αφορούν ποιοτικά στοιχεία, οι οποίες είναι σηµαντικότατες για τον τρίτο ενδιαφερόµενο, όσον αφορά την δυνατότητά του να σχηµατίσει µία πλήρη εικόνα για την χρηµατοοικονοµική κατάσταση της λογιστικής µονάδας, όπως για παράδειγµα αλλαγές στον τρόπο αποτίµησης των αποθεµάτων, των χρεογράφων κ.α.. Αυτές οι πληροφορίες εµφανίζονται στο Προσάρτηµα της επιχείρησης.
. Η Κατάσταση Ταµειακών Ροών Η Κατάσταση Ταµειακών ροών βασίζεται τόσο στον ισολογισµό όσο και στην κατάσταση αποτελεσµάτων χρήσεως (ΚΑΧ). Η ΚΑΧ, µαζί µε την κατάσταση ταµειακών ροών, συνδέει δύο διαδοχικούς ισολογισµούς και επεξηγεί όλες τις µεταβολές στα ίδια κεφάλαια της επιχειρήσεως (µέσα σε ορισµένη χρονική περίοδο). Η ΚΑΧ, µαζί µε την κατάσταση ταµειακών ροών, καλύπτει την λογιστική χρήση στην οποία αναφέρεται ο ισολογισµός και δείχνει πώς τα κέρδη της επιχείρησης επηρεάζουν τη χρηµατοοικονοµική της κατάσταση. Η κατάσταση ταµειακών ροών συνδέεται µε τη ρευστότητα της επιχειρήσεως και ταυτόχρονα παρέχει πληροφορίες για τις συναλλακτικές, επενδυτικές και χρηµατοοικονοµικές δραστηριότητές της κατά την ίδια περίοδο. Η ΚΑΧ δεν µπορεί ως εκ της φύσεώς της να δώσει πληροφορίες για τις µεταβολές κάθε στοιχείου µεταξύ δύο διαδοχικών ισολογισµών, εκτός εάν αυτό γίνεται µε τη µορφή υποσηµειώσεων.
1. Η µορφή και το περιεχόµενο των ταµειακών ροών Τα διάφορα στοιχεία κατατάσσονται κατά τέτοιο τρόπο, που να εµφανίζουν καθαρά τις διάφορες ροές κεφαλαίων από τις συναλλαγές της επιχείρησης σε δεδοµένη χρονική στιγµή. Η διαφορά της ΚΑΧ και της καταστάσεως ταµειακών ροών είναι ότι η πρώτη περιλαµβάνει µόνο συναλλαγές, που δηµιουργούν έσοδα και έξοδα, ενώ η δεύτερη περιλαµβάνει και συναλλαγές που επιφέρουν µεταβολές στα µέσα δράσης και τις υποχρεώσεις της επιχείρησης. Οι καταστάσεις ταµειακών ροών µπορούν να χρησιµοποιηθούν για να εκτιµηθεί η ικανότητα της επιχείρησης να ανταποκριθεί στις εξοφλήσεις χρεών, πληρωµές µερισµάτων κτλ.
Ε. Ενοποιηµένες Λογιστικές Καταστάσεις Οι όµιλοι εταιρειών, αν και έχουν διαφορετική νοµική προσωπικότητα, ενεργούν και ως σύνολο, επειδή κάποια από αυτές ελέγχει άµεσα ή έµµεσα την πλειοψηφία των µετοχών της άλλης. Παράδειγµα: Η εταιρία A κατέχει το 60% των µετοχών της εταιρίας B και το 20% των µετοχών της Γ. Η Β κατέχει το 40% των µετοχών της εταιρίας Γ. Οπότε η Α ελέγχει άµεσα την πλειοψηφία των µετοχών της Β και έµµεσα την πλειοψηφία των µετοχών της Γ. Κατά συνέπεια η εταιρία Α µπορεί να ρυθµίσει την συµπεριφορά των εταιρειών Β και Γ, ώστε να ανταποκρίνονται στα δικά της συµφέροντα. Οι δραστηριότητες των εταιρειών Α, Β και Γ ενδείκνυται να παρουσιάζονται ως µια αυτοτελή οντότητα. Αυτό επιτυγχάνεται µε την κατάρτιση των ενοποιηµένων λογιστικών καταστάσεων.
Ε1. Μητρικές Θυγατρικές Επιχειρήσεις Σχέση µητρικής προς θυγατρική επιχείρηση υπάρχει, όταν µια επιχείρηση (µητρική): Έχει την πλειοψηφία των κεφαλαίων ή των δικαιωµάτων ψήφου µιας άλλης (θυγατρικής) επιχείρησης. Ελέγχει την πλειοψηφία των δικαιωµάτων ψήφου µιας άλλης (θυγατρικής) επιχείρησης, ύστερα από συµφωνία µε άλλους µετόχους ή εταίρους της επιχείρησης αυτής (θυγατρικής). Συµµετέχει στο κεφάλαιο µιας άλλης επιχείρησης και έχει το δικαίωµα, να διορίζει ή να παύει την πλειοψηφία των µελών των οργάνων διοίκησης της επιχείρησης αυτής (θυγατρικής). Ασκεί δεσπόζουσα επιρροή σε µία άλλη επιχείρηση (θυγατρική). Η µητρική διαθέτει άµεσα ή έµµεσα τουλάχιστον το 20% του κεφαλαίου ή των δικαιωµάτων ψήφου της θυγατρικής και ταυτόχρονα, ασκεί επιρροή στη διοίκηση ή λειτουργία της τελευταίας.
Ε2. Μορφή και Περιεχόµενο των Ενοποιηµένων Λογιστικών Καταστάσεων Οι ενοποιηµένες λογιστικές καταστάσεις αποτελούνται από: 1. τον ενοποιηµένο ισολογισµό, 2. τα ενοποιηµένα αποτελέσµατα χρήσης, 3. το προσάρτηµα. Οι πιο πάνω λογιστικές καταστάσεις πρέπει να εµφανίζουν την πραγµατική εικόνα της περιουσιακής διάρθρωσης, της χρηµατοοικονοµικής θέσης, καθώς και των αποτελεσµάτων χρήσης του συνόλου των επιχειρήσεων που περιλαµβάνονται στην ενοποίηση, ως να πρόκειται για µία µόνο επιχείρηση.
1. Ενοποίηση στοιχείων ενεργητικού και παθητικού Τα στοιχεία του ενεργητικού και παθητικού των επιχειρήσεων που περιλαµβάνονται στην ενοποίηση ενσωµατώνονται ακέραια στον ενοποιηµένο ισολογισµό (ολική ενοποίηση). Οι υποχρεώσεις και οι απαιτήσεις µεταξύ των επιχειρήσεων που περιλαµβάνονται στην ενοποίηση απαλείφονται από τους λογαριασµούς των ενοποιηµένων ισολογισµών. Η ολική απαλοιφή Μερική απάλειψη των ενδοεταιρικών απαιτήσεων και υποχρεώσεων Πρόβληµα στις απαιτήσεις και υποχρεώσεις από µερίσµατα που µια θυγατρική εταιρία του οµίλου διανέµει στη µητρική εταιρία. Στον ενοποιηµένο ισολογισµό τα µερίσµατα αυτά θα απεικονιστούν ως αδιανέµητα κέρδη, τα οποία όµως ανήκουν στο σύνολό τους στη µητρική εταιρία.
2. Ενοποίηση των εσόδων και εξόδων Τα έσοδα και τα έξοδα των επιχειρήσεων, ενσωµατώνονται ακέραια στον ενοποιηµένο λογαριασµό αποτελεσµάτων χρήσης. Τα έσοδα και τα έξοδα, καθώς και τυχόν κέρδη ή ζηµιές από συναλλαγές µεταξύ των επιχειρήσεων που περιλαµβάνονται στην ενοποίηση απαλείφονται από τους λογαριασµούς των ενοποιηµένων αποτελεσµάτων χρήσης. Οι παραπάνω απαλοιφές γίνονται µε βάση το ποσοστό συµµετοχής της µητρικής στο κεφάλαιο κάθε µίας θυγατρικής. Ενδιαφέρον παρουσιάζουν τα αποτελέσµατα από συναλλαγές, µεταξύ των επιχειρήσεων του οµίλου, οι οποίες δεν ακολουθούνται από συναλλαγές εκτός οµίλου.
3. Ενοποίηση των επενδύσεων της µητρικής στις θυγατρικές Οι λογιστικές αξίες των µετοχών συµψηφίζονται µε το ποσό των ιδίων κεφαλαίων των επιχειρήσεων αυτών, το οποίο αναλογεί στις µετοχές αυτές ή τα µερίδια. Οι συµψηφισµοί γίνονται µε βάση τις λογιστικές αξίες κατά την ηµεροµηνία που οι αναφερόµενες επιχειρήσεις περιλαµβάνονται για πρώτη φορά στην ενοποίηση Το ίδιο συµβαίνει στην περίπτωση απόκτησης νέων µετοχών ή µεριδίων σε επιχειρήσεις που περιλαµβάνονται στην ενοποίηση. Το σύνολο των θετικών και αρνητικών διαφορών, εµφανίζεται στον ενοποιηµένο ισολογισµό µε τίτλο " ιαφορές Ενοποίησης». Εάν είναι χρεωστικό, εµφανίζεται στην κατηγορία "λοιπές ασώµατες ακινητοποιήσεις» του ενοποιηµένου ισολογισµού και αποσβένεται είτε εφάπαξ, είτε τµηµατικά και ισόποσα, σε περισσότερες από µία χρήσεις. Εάν είναι πιστωτικό, εµφανίζεται στην κατηγορία "Ίδια Κεφάλαια» του ενοποιηµένου ισολογισµού.
4. Ενοποίηση ιδίων µετοχών Όσα εκτέθηκαν πιο πάνω δεν εφαρµόζονται για τις µετοχές ή τα µερίδια στο κεφάλαιο της µητρικής επιχείρησης, που κατέχονται είτε από την ίδια, είτε από άλλη επιχείρηση, που περιλαµβάνεται στην ενοποίηση. Αυτές οι µετοχές ή τα µερίδια εµφανίζονται στον ενοποιηµένο ισολογισµό ως «ίδιες µετοχές» ή «ίδια µερίδια» στην κατηγορία «χρεόγραφα». 5. ικαιώµατα µειοψηφίας στα ίδια κεφάλαια Τα ποσά ιδίων κεφαλαίων, που αναλογούν στις µετοχές ή τα µερίδια στο κεφάλαιο των ενοποιούµενων θυγατρικών επιχειρήσεων, τα οποία κατέχονται από πρόσωπα ξένα, εµφανίζονται στον ενοποιηµένο ισολογισµό µε τον τίτλο «ικαιώµατα Μειοψηφίας» στην κατηγορία «Ίδια Κεφάλαια». 6. ικαιώµατα µειοψηφίας στα κέρδη χρήσης Τα κέρδη ή οι ζηµίες οι οποίες αναλογούν στις µετοχές ή στα µερίδια στο κεφάλαιο των ενοποιούµενων θυγατρικών επιχειρήσεων, που κατέχουν πρόσωπα ξένα προς τις επιχειρήσεις οι οποίες περιλαµβάνονται στην ενοποίηση, εµφανίζονται στο τέλος του ενοποιηµένου λογαριασµού αποτελεσµάτων χρήσης, µε τίτλο «αναλογία µετοχών ή µεριδίων µειοψηφίας».
Ζ. Ανάλυση χρηµατοοικονοµικών δεικτών Ζ1. Γενικά Στην ανάλυση των λογιστικών στοιχείων χρησιµοποιούνται συχνά οι λεγόµενοι χρηµατοοικονοµικοί δείκτες. Η χρήση των δεικτών αποτελεί µια δυναµική µέθοδος χρηµατοοικονοµικής ανάλυσης των επιχειρήσεων. Η ανάλυση µε αριθµοδείκτες είναι χρήσιµη στο να αξιολογηθεί η οικονοµική θέση και η αποτελεσµατικότητα, καθώς και η σύγκριση των αποτελεσµάτων τόσο διαχρονικά όσο και µε άλλες επιχειρήσεις. Ο τύπος της ανάλυσης που γίνεται µε βάση τις λογιστικές καταστάσεις είναι δύο ειδών: διεταιρική ανάλυση και διαχρονική ανάλυση
Ζ2. είκτες Αποδοτικότητας Μετράται η αποδοτικότητα µίας επιχειρήσεως, δηλαδή η δυναµικότητα των κερδών της και η ικανότητα της διοικήσεως να παράγει κέρδη. Για τη µέτρηση της αποδοτικότητας χρησιµοποιείται το κριτήριο του κέρδους. Το κριτήριο για να αποκτήσει ουσιαστική σηµασία πρέπει να συσχετιστεί µε άλλα µεγέθη που έχουν σχέση µε την επιχείρηση. Μια αύξηση των πωλήσεων και παράλληλη αύξηση των κερδών, για παράδειγµα, έχει οικονοµική σηµασία και είναι επιθυµητή, όχι όµως µια αύξηση των κερδών για λόγο άσχετο µε την λειτουργία της επιχείρησης
είκτες Αποδοτικότητας (συνέχεια) 1. Αριθµοδείκτης µικτού περιθωρίου ή µικτού κέρδους Βρίσκεται αν διαιρέσουµε τα µικτά κέρδη της χρήσης µε τις καθαρές πωλήσεις και δείχνει το µικτό κέρδος που επιτυγχάνει µια επιχείρηση από την πώληση προϊόντων αξίας 100. είχνει τη λειτουργική αποτελεσµατικότητα µιας επιχείρησης. Μια επιχείρηση για να θεωρηθεί επιτυχηµένη θα πρέπει να έχει ένα αρκετά υψηλό ποσοστό µικτού κέρδους. Μια επιχείρηση µπορεί να θέσει σκόπιµα ένα χαµηλό περιθώριο κέρδους, προκειµένου να επιτύχει αύξηση του όγκου των πωλήσεων, ή αύξηση των πωλήσεων ενός νέου προϊόντος της, ώστε να διευρύνει τη δυναµική παρουσία της στην αγορά.
2. Αριθµοδείκτης καθαρού περιθωρίου ή καθαρού κέρδους είχνει το κέρδος από τις λειτουργικές δραστηριότητες της επιχείρησης. Βρίσκεται, αν διαιρέσουµε τα καθαρά λειτουργικά κέρδη µιας περιόδου µε το σύνολο των καθαρών πωλήσεων της ίδιας περιόδου. Στα καθαρά λειτουργικά κέρδη δεν περιλαµβάνονται τυχόν µη λειτουργικά έσοδα και κέρδη, τα οποία όµως µπορεί να είναι σηµαντικά και να επηρεάζουν το αποτέλεσµα. Για το λόγο αυτό λαµβάνονται τα καθαρά κέρδη της χρήσης, τα οποία προκύπτουν µε την προσθήκη των διαφόρων εσόδων και την αφαίρεση των διαφόρων εξόδων. Όσο µεγαλύτερος, τόσο πιο επικερδής η επιχείρηση. Ορισµένοι λαµβάνουν υπόψη τους τα καθαρά λειτουργικά κέρδη πριν από την αφαίρεση των αποσβέσεων, ώστε οι συγκρίσεις µεταξύ επιχειρήσεων που εφαρµόζουν διαφορετική πολιτική αποσβέσεων.
3. Αριθµοδείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων Εκφράζεται από το πηλίκο της διαιρέσεως των καθαρών λειτουργικών κερδών της χρήσης, µε το σύνολο των ιδίων κεφαλαίων της επιχείρησης. Ένας χαµηλός αριθµοδείκτης είναι ενδεικτικός του ότι η επιχείρηση πάσχει σε κάποιο τοµέα της, όπως για παράδειγµα. ανεπαρκής διοίκηση και χαµηλή παραγωγικότητα. Αντίθετα, ένας υψηλός αριθµοδείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων αποτελεί ένδειξη ότι η επιχείρηση ευηµερεί και τούτο ανάλογα µπορεί να οφείλεται στην επιτυχηµένη διοίκησή της, στην εύστοχη χρησιµοποίηση των κεφαλαίων της, κτλ.
Ζ3. είκτες Ρευστότητας Οι δείκτες αυτοί ορίζουν τη βραχυχρόνια οικονοµική κατάσταση µίας εταιρίας και την δυνατότητά της να ανταποκριθεί στις βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις της. Αναφέρονται στις σχέσεις των βραχυχρόνιων υποχρεώσεων και των κυκλοφορούντων στοιχείων µιας επιχείρησης, τα οποία εφόσον ρευστοποιηθούν αποτελούν πηγές κάλυψης αυτών των υποχρεώσεων. Η ύπαρξη ρευστότητας σε µια επιχείρηση επιδρά στα κέρδη της, διότι αν η παραγωγική της δυναµικότητα δεν µετατρέπεται εύκολα σε µετρητά, τότε η επιχείρηση µπορεί να µην είναι σε θέση να πληρώσει κάποιες από τις υποχρεώσεις της. Αυτό θα έχει σαν αποτέλεσµα την µείωση της εµπιστοσύνης των συναλλασσοµένων και την επιδείνωση της οικονοµικής της κατάστασης.
1. Αριθµοδείκτης Γενικής Ρευστότητας Βρίσκεται αν διαιρέσουµε το κυκλοφορούν ενεργητικό µε τις τρέχουσες (βραχυχρόνιες) υποχρεώσεις. Ο αριθµοδείκτης αυτός δείχνει πόσες φορές καλύπτονται οι βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις της επιχείρησης από το κυκλοφορούν ενεργητικό : ( ιαθέσιµο + Απαιτήσεις + Αποθέµατα). Όσο µεγαλύτερος είναι ο αριθµοδείκτης γενικής ρευστότητας τόσο καλύτερη, από πλευράς ρευστότητας είναι η θέση της επιχείρησης.
2. Αριθµοδείκτης Ειδικής Ρευστότητας Βρίσκεται αν διαιρέσουµε το σύνολο των ταχεώς ρευστοποιήσιµων περιουσιακών στοιχείων (διαθέσιµα + απαιτήσεις) µε το σύνολο των βραχυπροθέσµων υποχρεώσεων µιας επιχείρησης. είχνει πόσες φορές καλύπτονται οι βραχυπρόθεσµες υποχρεώσεις µιας επιχείρησης από τα ταχέως ρευστοποιήσιµα περιουσιακά της στοιχεία. Η ύπαρξη επαρκούς ρευστότητας έχει επίδραση στα κέρδη της, διότι, αν τα κυκλοφοριακά της στοιχεία δεν µετατρέπονται εύκολα σε µετρητά ή αν δεν υπάρχουν επαρκή ρευστά διαθέσιµα, τότε δεν θα είναι σε θέση να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της.
Ζ4. Αριθµοδείκτες ραστηριότητας Χρησιµοποιούνται για να εξετασθεί ο βαθµός αποτελεσµατικότητας µίας επιχείρησης στη χρήση των περιουσιακών της στοιχείων. Η ερµηνεία των δεικτών δραστηριότητας θα πρέπει να γίνεται µε µεγάλη προσοχή, διότι οι πωλήσεις µιας επιχείρησης αναφέρονται σε τρέχουσες τιµές, ενώ τα περιουσιακά της στοιχεία σε τιµές κτήσεως. Είναι συνυφασµένοι µε το βαθµό ρευστότητας µιας επιχείρησης και έτσι συµπληρώνουν τους αριθµοδείκτες γενικής και ειδικής ρευστότητας.
1. Αριθµοδείκτης ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων Βρίσκεται αν διαιρέσουµε την αξία των πιστωτικών πωλήσεων µιας επιχείρησης, µέσα στη χρήση, µε το µέσο όρο των απαιτήσεων της Επειδή, πολλές φορές, δεν υπάρχουν στοιχεία για τις πιστωτικές πωλήσεις, καθώς και στοιχεία που να αναφέρονται στο µέσο όρο των χορηγούµενων πιστώσεων, λαµβάνονται υπόψη οι καθαρές πωλήσεις της χρήσης και το σύνολο των απαιτήσεων. είχνει πόσες φορές, κατά µέσο όρο, εισπράττονται κατά τη διάρκεια της λογιστικής χρήσης οι απαιτήσεις της επιχείρησης. Μέση πραγµατική διάρκεια δέσµευσης των κεφαλαίων= ιαίρεση του συνόλο των ηµερών του έτους (365 ηµέρες) µε τον αριθµοδείκτη ταχύτητας είσπραξης απαιτήσεων. Η µέση διάρκεια παραµονής των απαιτήσεων στην επιχείρηση, αποτελεί το χρονικό διάστηµα που η επιχείρηση περιµένει για να εισπράξει τις απαιτήσεις της.
2. Αριθµοδείκτης ταχύτητας εξόφλησης βραχυπρόθεσµων υποχρεώσεων Βρίσκεται αν διαιρέσουµε το σύνολο των αγορών εµπορευµάτων και άλλων προϊόντων που έγιναν µε πίστωση µε το µέσο ύψος των βραχυπροθέσµων υποχρεώσεων µιας επιχείρησης. Αν διαιρέσουµε τον αριθµό των ηµερών του έτους µε τον αριθµοδείκτη ταχύτητας βραχυπροθέσµων υποχρεώσεων, τότε έχουµε το χρονικό διάστηµα που οι υποχρεώσεις της επιχείρησης παραµένουν απλήρωτες. Αν η ταχύτητα είσπραξης των απαιτήσεων είναι µεγαλύτερη από την ταχύτητα βραχυπροθέσµων υποχρεώσεων, τότε οι υποχρεώσεις της επιχείρησης εξοφλούνται µε βραδύτερο ρυθµό από ότι εισπράττονται οι απαιτήσεις της.
3. Αριθµοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεµάτων Βρίσκεται αν διαιρέσουµε το κόστος των πωληθέντων προϊόντων µιας επιχείρησης µε το µέσο απόθεµα των προϊόντων της. Αν δεν είναι γνωστό το κόστος των πωληθέντων, η αξία των πωλήσεων, τότε χρησιµοποιείται η αξία των πωλήσεων που πραγµατοποιήθηκαν µέσα σε µια χρονική περίοδο. Ως µέσο απόθεµα προϊόντων λαµβάνεται το µέσο µηνιαίο απόθεµα σε τιµές πώλησης. Στην περίπτωση που ένας τέτοιος υπολογισµός είναι δύσκολος, τότε λαµβάνεται ο µέσος όρος των αποθεµάτων αρχής και τέλους χρήσης. είχνει πόσες φορές ανανεώθηκαν τα αποθέµατα µιας επιχείρησης, σε σχέση µε τις πωλήσεις της µέσα στη χρήση. Αν διαιρέσουµε τον αριθµό των ηµερών του έτους µε τον αριθµοδείκτη ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεµάτων, τότε θα έχουµε σε αριθµό ηµερών το χρόνο που παρέµειναν τα αποθέµατα στην επιχείρηση µέχρις ότου πωληθούν.
Η. είκτες ανειακής Επιβάρυνσης Εξετάζεται η σχέση ιδίων και ξένων κεφαλαίων σε µια επιχείρηση για να διαπιστωθεί αν υπάρχει ή όχι υπερδανεισµός. Τα ίδια κεφαλαία δεν έχουν ορισµένο χρόνο επιστροφής ούτε εξασφαλισµένη απόδοση, δεδοµένου ότι η διανοµή ή όχι µερίσµατος εξαρτάται, εκτός από την κερδοφορία της επιχείρησης, από την απόφαση της Γενικής Συνέλευσης των µετόχων. Αντίθετα, τα δανειακά κεφάλαια πρέπει να εξοφληθούν προσαυξηµένα µε τους τόκους τους σε τακτά χρονικά διαστήµατα. Όσο µεγαλύτερη είναι η αναλογία των ξένων κεφαλαίων στο σύνολο των κεφαλαίων, τόσο περισσότερο χρεωµένη είναι και τόσο µεγαλύτερες είναι επιβαρύνσεις και υποχρεώσεις της για την εξόφληση τους.
1. είκτες Ξένων προς Ίδια Κεφάλαια Μετρά σε µια επιχείρηση τη διάρθρωση των κεφαλαίων της και τη δανειακή της επιβάρυνση µε το να δείχνει το ποσό των περιουσιακών στοιχείων το οποίο χρηµατοδοτείται από τους πιστωτές, σε σχέση µε τα κεφάλαια που παρέχουν οι µέτοχοι. Όσο µεγαλύτερος είναι αυτός ο αριθµοδείκτης τόσο η εταιρία στηρίζεται, για τη χρηµατοδότηση των περιουσιακών της στοιχείων, στα ξένα κεφάλαια και τόσο λιγότερο στα δικά της κεφάλαια.
2. είκτες Κάλυψης Τόκων Βρίσκεται αν διαιρέσουµε τα καθαρά κέρδη χρήσης, πριν από την αφαίρεση των φόρων και των τόκων, µε το ύψος των καταβαλλοµένων τόκων. Μετρά το βαθµό προστασίας που απολαµβάνουν οι πιστωτές της επιχείρησης από τον κίνδυνο ενδεχόµενης µη καταβολής των τόκων των ξένων κεφαλαίων. Όσο µεγαλύτερος είναι τόσο µεγαλύτερη είναι η ικανότητα της επιχείρησης να πληρώνει τους τόκους της και τόσο µικρότερος ο κίνδυνος αθέτησης στην εξόφληση των υποχρεώσεών της. Ο εξεταζόµενος αριθµοδείκτης, σε συνδυασµό µε τον αριθµοδείκτη δανειακών κεφαλαίων, δείχνει τον βαθµό και την αποτελεσµατική χρησιµοποίηση των ξένων κεφαλαίων από την επιχείρηση.
Θ. είκτες Αποτίµησης Συσχετίζουν τα οικονοµικά στοιχεία, όπως είναι τα κέρδη, µε τα χρηµατιστηριακά στοιχεία, όπως χρηµατιστηριακή τιµή ή µέρισµα. Οι τιµές των µετοχών των εισηγµένων εταιριών λαµβάνουν τις εξής µορφές: Τιµή Ανοίγµατος, είναι η πρώτη τιµή που αναγράφεται στη διάρκεια της χρηµατιστηριακή πράξης Ανώτερη τιµή, είναι η ανώτερη τιµή που αναφέρεται κατά τη διάρκεια της χρηµατιστηριακή πράξης. Κατώτερη τιµή, είναι η κατώτερη τιµή που καταγράφεται στη διάρκεια της χρηµατιστηριακή πράξης. Τιµή Κλεισίµατος, είναι η τελευταία τιµή που καταγράφεται στη διάρκεια της χρηµατιστηριακή πράξης, ή ο µέσος όρος τιµών της τελευταίας περιόδου µιας χρηµατιστηριακής συνεδρίασης. Είναι η τιµή που στηρίζουν και στις αναλύσεις τους οι περισσότεροι τεχνικοί αναλυτές.
1. είκτης Τιµή Προς Κέρδη ανά µετοχή Είναι ο λόγος τιµή προς κέρδη ανά µετοχή, γνωστός ως Ρ/Ε, ο οποίος ορίζεται ως το πηλίκο της χρηµατιστηριακής τιµής προς τα καθαρά κέρδη. Σε µια επενδυτική απόφαση ο Ρ/Ε πρέπει να είναι υψηλός ή χαµηλός; Ένας λόγος Ρ/Ε ίσος µε 5 σηµαίνει ότι ο επενδυτής θα πάρει τα λεφτά του σε 5 χρόνια και σαφώς ένας τέτοιος λόγος είναι προτιµότερος από ένα λόγο Ρ/Ε 10 σύµφωνα µε τον οποίο ο επενδυτής θα πάρει τα λεφτά του πίσω σε 10 χρόνια. Επιχειρήσεις µπορεί να έχουν υψηλούς λόγους Ρ/Ε χωρίς αυτό να είναι αρνητικό για αυτές. Οι εταιρίες υψηλής τεχνολογίας έχουν διεθνώς υψηλούς λόγους Ρ/Ε, επειδή ενσωµατώνουν πολλές προοπτικές ανάπτυξης και συνεπώς αύξησης των κερδών τους.
Ι. Είναι οι λογιστικές καταστάσεις πηγή ουσιαστικής πληροφόρησης; Είναι αλήθεια ότι οι λογιστικές καταστάσεις και η ανάλυση που βασίζεται σε αυτές, πρέπει να αντιµετωπίζεται µε σκεπτικισµό, διότι τα προβλήµατα µίας τέτοιας ανάλυσης δεν είναι λίγα, µε συνέπεια την εξαγωγή πολλές φορές λανθασµένων συµπερασµάτων.
1. ηµιουργική ή Επινοητική Λογιστική Οι εταιρίες στις λογιστικές καταστάσεις χρησιµοποιούν τη λεγόµενη επινοητική λογιστική. Επινοήσεις: Λογιστικά κέρδη για µία ηµέρα, αλλαγή µεθόδου αποτίµησης αποθεµάτων, µεγάλα ανόργανα έσοδα κτλ., µε σκοπό την κατά το δυνατόν καλύτερη παρουσίαση της επιχείρησης στους ήδη υπάρχοντες αλλά και πιθανούς µελλοντικούς µετόχους και δανειστές τους. Ένας αναλυτής λοιπόν πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη τα πιο πάνω στοιχεία πριν εξάγει συµπεράσµατα για τη κατάσταση της εταιρίας που εξετάζει. Όση «επινοητική λογιστική» και να χρησιµοποιήσει το οικονοµικό επιτελείο µίας εταιρίας, µπορεί ως κάποιο βαθµό να παραµορφώσει την πραγµατική εικόνα, αλλά πολύ δύσκολα την αλλοιώνει πλήρως.
2. Συγκρισιµότητα στοιχείων Οι εξεταζόµενες εταιρίες να ανήκουν στον ίδιο κλάδο ή βιοµηχανία, εφόσον το είδος της εξεταζόµενης επιχείρησης, παίζει σηµαντικό ρόλο στην εξαγωγή συµπερασµάτων. Η ανάλυση είναι στατική και δεν λαµβάνει υπόψη τη δυναµική εξέλιξη των εταιριών. Είναι δηλαδή δυνατόν, δύο εταιρίες παρότι µπορεί να έχουν ίδιο µέγεθος και να ανήκουν στον ίδιο κλάδο, να βρίσκονται σε διαφορετικό σηµείο εξέλιξης. Θα ήταν λάθος λοιπόν να πούµε ότι η µία εταιρία έχει καλύτερη ρευστότητα από την άλλη και συνεπώς είναι καλύτερη ευκαιρία επένδυσης εφόσον βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια ανάπτυξης.
3. Αναλογικότητα δεικτών Το ζητούµενο στην ανάλυση των χρηµατοοικονοµικών καταστάσεων είναι ο προσδιορισµός και η πρόβλεψη των κερδών. Στην ανάλυση των χρηµατοοικονοµικών δεικτών, υποθέτουµε ότι ισχύει µία αναλογικότητα µεταξύ των κερδών και συνεπώς της αξίας της επιχείρησης και των χρηµατοοικονοµικών δεικτών. Ας πάρουµε για παράδειγµα τον δείκτη κερδών (Ε) προς ίδια κεφάλαια. Η υπόθεση της αναλογικότητας είναι: E= p * Ίδια Κεφάλαια όπου p είναι ο συντελεστής αναλογικότητας. Η αναλογικότητα αυτή δεν ισχύει στην περίπτωση της ύπαρξης ενός σταθερού όρου στην πιο πάνω σχέση ή στην περίπτωση µη γραµµικής σχέσης. Για αυτόν τον λόγο, πριν κάνουµε χρήση αριθµοδεικτών, θα πρέπει να ελέγξουµε την γραµµική σχέση που υποθέτουµε ότι έχουν τα κέρδη µε τις µεταβλητές που συναρτούµε κάθε φορά.