ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ Βρυξέλλες, 14.2.2007 COM(2007) 56 τελικό ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΠΡΟΣΒΑΣΗ, ΔΙΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ {SEC(2007)181} EL EL

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΣΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΟΙ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ: ΠΡΟΣΒΑΣΗ, ΔΙΑΔΟΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η παρούσα ανακοίνωση έχει διπλή πολιτική προέλευση: από την πρωτοβουλία i2010 για τις ψηφιακές βιβλιοθήκες και από την κοινοτική πολιτική για την έρευνα. Η πρωτοβουλία για τις ψηφιακές βιβλιοθήκες σκοπό έχει να καταστήσει τις πληροφορίες προσιτότέρες και χρησιμοποιήσιμες στο ψηφιακό περιβάλλον. Αποτελεί συνέχεια επιστολής που έξι επικεφαλής κρατών και κυβερνήσεων συνέταξαν και απέστειλαν στις 28 Απριλίου 2005, ζητώντας από την Επιτροπή να λάβει τα απαραίτητα βήματα ώστε να βελτιωθεί η πρόσβαση στην πολιτιστική και επιστημονική 1 κληρονομιά της Ευρώπης. Η κοινοτική πολιτική για την έρευνα αποβλέπει στη μεγιστοποίηση του κοινωνικοοικονομικού οφέλους από την έρευνα και την ανάπτυξη προς κοινό όφελος. Η παρούσα ανακοίνωση αποτελεί αρχικό βήμα στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πολιτικής διαδικασίας για την εξέταση του τρόπου λειτουργίας του συστήματος επιστημονικών δημοσιεύσεων και του αντίκτυπου που έχει στην ερευνητική αριστεία. Πραγματοποιείται σε στιγμή στρατηγικής σημασίας για την ευρωπαϊκή έρευνα, με τη δρομολόγηση του έβδομου προγράμματος πλαισίου (7 ου ΠΠ) για το 2007-2013 και την επερχόμενη ανακοίνωση σχετικά με την εξέλιξη και ανάπτυξη του ευρωπαϊκού χώρου έρευνας (ΕΟΧ). Στόχος της παρούσας ανακοίνωσης είναι να επισημανθεί η σημασία και να δρομολογηθεί πολιτική διαδικασία (α) για την πρόσβαση και διάδοση επιστημονικών πληροφοριών 2, και (β) για στρατηγικές διαφύλαξης των επιστημονικών πληροφοριών σε όλη την έκταση της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Για το σκοπό αυτό ανακοινώνεται σειρά μέτρων σε ευρωπαϊκή κλίμακα και επισημαίνεται η ανάγκη για διαρκή συζήτηση σχετικά με την ακολουθητέα πολιτική. Τα θέματα αυτά έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ανταγωνιστική ικανότητα της Ευρώπης μέσω της γνώσης, καθοριστικό παράγοντα για την επίτευξη των στόχων του προγράμματος δράσης της Λισαβόνας για την ανταγωνιστικότητα. 2. Η ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Αποβλέποντας να καταστεί διαρκώς ανταγωνιστικότερη οικονομία της γνώσης, πρέπει η Ευρώπη να βελτιώσει την παραγωγή γνώσης μέσω της έρευνας, τη διάδοσή της μέσω της εκπαίδευσης, καθώς και την εφαρμογή της μέσω της καινοτομίας. Το σύνολο της έρευνας βασίζεται σε προηγούμενες εργασίες και στις δυνατότητες των επιστημόνων να έχουν 1 2 Στην παρούσα ανακοίνωση οι όροι «επιστημονικός» ή «επιστήμη» αναφέρονται σε ερευνητική δραστηριότητα σε όλα τα γνωστικά πεδία, συμπεριλαμβανομένων των επιστημών και των ανθρωπιστικών επιστημών. Για τους σκοπούς της παρούσας ανακοίνωσης στις «επιστημονικές πληροφορίες» περιλαμβάνονται δημοσιεύσεις και ερευνητικά δεδομένα. EL 2 EL

πρόσβαση σε επιστημονικές δημοσιεύσεις και ερευνητικά δεδομένα. Η ταχεία και ευρεία διάδοση των ερευνητικών αποτελεσμάτων μπορεί να συμβάλει στην επιτάχυνση της καινοτομίας και την αποφυγή επανάληψης ερευνητικών προσπαθειών, μολονότι θα μπορούσε να δικαιολογηθεί ορισμένη καθυστέρηση όσον αφορά την πρώτη χρήση εκ μέρους των ερευνητών ή όσον αφορά εμπορικούς σκοπούς. Το σύστημα μέσω του οποίου δημοσιοποιούνται οι επιστημονικές πληροφορίες είναι καίριας σημασίας για την πιστοποίηση και την διάδοσή του, έχει επομένως μείζονα αντίκτυπο στις πολιτικές χρηματοδότησης της έρευνας καθώς και στην αριστεία της ευρωπαϊκής έρευνας. Οι δημόσιες αρχές χρηματοδοτούν περίπου το ένα τρίτο της ευρωπαϊκής έρευνας 3, έχουν επομένως σαφές συμφέρον για την βελτιστοποίηση του συστήματος των επιστημονικών πληροφοριών. Πρόκειται για σημαντικό διακύβευμα για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα: μεταξύ του 2007 και του 2013 η Επιτροπή πρόκειται να επενδύσει περίπου 50 δισεκατομμύρια ευρώ στο 7 ο ΠΠ. 3. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΔΟΣΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ 3.1. Ένα σύστημα σε μετάβαση: Νέες αγορές, υπηρεσίες και συντελεστές Η ταχέως αυξανόμενη χρήση ψηφιακού περιεχομένου στην έρευνα και στη διάδοση της γνώσης αποτελεί ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά της σύγχρονης επιστήμης. Το Ίντερνετ καθιστά δυνατή την άμεση πρόσβαση και διάδοση επιστημονικών πληροφοριών, ενώ νέα εργαλεία πληροφοριών και επικοινωνιών προσφέρουν καινοτόμες δυνατότητες για προστιθέμενη αξία. Έχουν διανοίξει νέους δρόμους για τη χρησιμοποίηση μεγάλου όγκου δεδομένων που προέρχονται από πειράματα και παρατηρήσεις στην επιστημονική διαδικασία, καθώς και για την άντληση νοήματος από αυτά τα δεδομένα που αποθηκεύονται σε αποθετήρια (χώρους παρακαταθήκης), σε συνδυασμό με άλλους πόρους επιστημονικών πληροφοριών. Αποτέλεσμα είναι η δημιουργία ενός "συνεχούς" στο χώρο των επιστημονικών πληροφοριών, από τα ακατέργαστα δεδομένα έως τις δημοσιεύσεις, το οποίο εκτείνεται σε διάφορες κοινότητες και χώρες. Τα επιστημονικά περιοδικά διατηρούν παραδοσιακά κεντρικό ρόλο στο σύστημα των επιστημονικών πληροφοριών. Αποτελούν όχημα για τη διάδοση ερευνητικών αποτελεσμάτων, ενώ ασκούν σημαντική επίδραση στη σταδιοδρομία των επιστημόνων. Ως κύριος μηχανισμός ελέγχου ποιότητας αναδεικνύεται η διαδικασία αξιολόγησης από ομότιμους που βρίσκεται στη βάση της επιλογής των άρθρων στα περιοδικά αυτά. Η τεχνολογική αλλαγή προσφέρει τεράστιες ευκαιρίες για τους ευρωπαίους εκδότες επιστημονικών έργων. Οι εκδότες επιστημονικών έργων και άλλοι συντελεστές πραγματοποίησαν κατά τα τελευταία έτη σημαντικές επενδύσεις σε τεχνολογίες πληροφοριών για την επιγραμμική διανομή, την εκ των υστέρων ψηφιακοποίηση περιεχομένου, καθώς και σε υπηρεσίες προστιθέμενης αξίας. Ποσοστό περίπου 90% όλων των επιστημονικών περιοδικών διατίθεται πλέον επιγραμμικά, σε πολλές περιπτώσεις μέσω συνδρομής. Σε όλο τον πλανήτη υπάρχουν περίπου δύο χιλιάδες εκδότες επιστημονικών περιοδικών, με περίπου 1,4 εκατομμύρια άρθρα ετησίως. Περίπου 780 από αυτούς έχουν την έδρα τους στην ΕΕ, παράγοντας το 49% της συνολικής παραγωγής σε 3 Υποστηρικτικές παραπομπές στη δήλωση αυτή, αριθμητικά στοιχεία που χρησιμοποιούνται στο παρόν έγγραφο, καθώς και οι βασικοί ορισμοί περιλαμβάνονται στο έγγραφο εργασίας των υπηρεσιών της Επιτροπής που συνοδεύει την παρούσα ανακοίνωση. EL 3 EL

περιοδικά. Απασχολούν άμεσα περίπου 36.000 άτομα στην ΕΕ και διαθέτουν ισχυρή θέση στην παγκόσμια αγορά. Μια σημαντική πρόσφατη τάση είναι η ανάπτυξη του κινήματος για ανοιχτή πρόσβαση, που βασίζεται στην άποψη ότι η πρόσβαση σε δημοσιεύματα και δεδομένα θα πρέπει να βελτιωθεί στη διαδικτυακή εποχή. Το κίνημα αυτό αποβλέπει στην εξασφάλιση άμεσης και ελεύθερης πρόσβασης στο Ίντερνετ όσον αφορά ερευνητικά δημοσιεύματα. Σημαντικό ορόσημο στο κίνημα αυτό είναι η δήλωση του Βερολίνου, του 2003, σχετικά με την ανοιχτή πρόσβαση στη γνώση, στις θετικές και ανθρωπιστικές επιστήμες. Σύμφωνα με τη δήλωση το Βερολίνου,για την εκδοτική δραστηριότητα ανοιχτής πρόσβασης πρέπει οι συγγραφείς να χορηγούν ελεύθερη πρόσβαση στις επιστημονικές συνεισφορές του, καθώς επίσης και τη δυνατότητα χρησιμοποίησής τους υπό τον όρο της ορθής αναγνώρισης και απόδοσης της ιδιότητας του συγγραφέα. Επίσης, ένα πλήρες αντίγραφο του έργου και των συμπληρωματικών υλικών πρέπει να αποτίθεται σε τουλάχιστον ένα επιγραμμικό αποθετήριο. Η δήλωση έχει υπογραφεί από 196 ερευνητικά ιδρύματα, και παραμένει ακόμα ανοιχτή για υπογραφή. Το κίνημα για την ανοιχτή (ελεύθερη) πρόσβαση είχε ως αποτέλεσμα να πειραματιστούν οι εκδότες με το επιχειρηματικό μοντέλο «ο συγγραφέας πληρώνει», μέσω του οποίου καθίσταται δυνατή για τους αναγνώστες η ελεύθερη επιγραμμική πρόσβαση. Με το επιχειρηματικό αυτό μοντέλο μεταφέρονται οι δαπάνες της έκδοσης από τον αναγνώστη στον συγγραφέα, δηλαδή στο ίδρυμα ή στο φορέα χρηματοδότησης του συγγραφέα. Παρουσιάζεται επίσης αυξανόμενος αριθμός των αποκαλούμενων υβριδικών περιοδικών, που προσφέρουν και τις δύο δυνατότητες, δαπάνη του αναγνώστη ή του συγγραφέα. Ένα άλλο μοντέλο που τελεί υπό πειραματισμό προβλέπει ότι μια κρίσιμη μάζα περιοδικών σε ένα συγκεκριμένο πεδίο κινείται προς την κατεύθυνση της ανοιχτής πρόσβασης, χάρη στη χορηγία ενός ομίλου φορέων χρηματοδότησης. Παράδειγμα αποτελεί ο όμιλος χορηγών για εκδόσεις ανοιχτής πρόσβασης στη σωματιδιακή φυσική με επικεφαλής το CERN, τον ευρωπαϊκό οργανισμό πυρηνικής έρευνας. Τα περιοδικά ανοικτής πρόσβασης καταλαμβάνουν επί του παρόντος ποσοστό περίπου 10% του συνόλου της παραγωγής των περιοδικών. Μια περαιτέρω εξέλιξη είναι η απόθεση άρθρων για περιοδικά που έχουν αξιολογηθεί ή που δεν έχουν ακόμα υποστεί αξιολόγηση από ομότιμους σε ελεύθερα προσβάσιμα αποθετήρια που οργανώνονται ανά ίδρυμα ή ανά γνωστικό κλάδο. Σε ορισμένες περιπτώσεις η απόθεση πραγματοποιείται έπειτα από μια περίοδο εμπάργκο, κατά την οποία οι εκδότες έχουν τη δυνατότητα να απαιτήσουν αντίτιμο για την επένδυσή τους (π.χ. Cairn στη Γαλλία/Βέλγιο). Η χρονική διάρκεια της περιόδου εμπάργκο ενδέχεται να διαφέρει μεταξύ των γνωστικών κλάδων. Ορισμένοι φορείς χρηματοδότησης της έρευνας δραστηριοποιούνται στην ανάπτυξη πολιτικών που συνιστούν ή επιβάλλουν τη δημοσίευση άρθρων για περιοδικά που προέρχονται από την έρευνα, την οποία οι εν λόγω φορείς έχουν χρηματοδοτήσει, σε ανοιχτά αποθετήρια. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι ο όμιλος Wellcome και τα National Institutes of Health. Πρόσφατα κατατέθηκε στη Γερουσία των Ηνωμένων Πολιτειών σχέδιο νόμου βάσει του οποίου προβλέπεται η ανάπτυξη πολιτικών δημόσιας πρόσβασης από τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες. Οι τάσεις που περιγράφονται παραπάνω οδήγησαν σε συζητήσεις σχετικά με το σύστημα επιστημονικών πληροφοριών, εστιάζοντας στα άρθρα των επιστημονικών περιοδικών. Παρακάτω συνοψίζονται τα βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποίησαν οι ενδιαφερόμενοι. EL 4 EL

Τα κύρια επιχειρήματα των ερευνητών, των ερευνητικών οργανισμών, των φορέων χρηματοδότησης και των βιβλιοθηκών Η ανοιχτή πρόσβαση μπορεί να αυξήσει τον αντίκτυπο της επιστημονικής έρευνας και καινοτομίας μέσω βελτιωμένης πρόσβασης και ταχείας διάδοσης των ερευνητικών αποτελεσμάτων. Αναμένεται ότι το Ίντερνετ θα μειώσει το κόστος των επιστημονικών δημοσιεύσεων, έχουν ωστόσο αυξηθεί οι τιμές των περιοδικών. Το γεγονός αυτό επηρεάζει την πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες. Το δημόσιο ταμείο πληρώνει για την έρευνα, την αξιολόγηση από ομότιμους (καταβάλλει τους μισθούς των αξιολογητών), καθώς και για τα περιοδικά (π.χ. μέσω των προϋπολογισμών των βιβλιοθηκών). Είναι εύλογο να ζητούν οι δημόσιοι παράγοντες καλύτερη απόδοση των επενδύσεών τους. Τα κύρια επιχειρήματα των εκδοτών Δεν υφίσταται πρόβλημα πρόσβασης. Ποτέ κατά το παρελθόν δεν ήταν καλύτερη η πρόσβαση στις επιστημονικές πληροφορίες. Η εκδοτική δραστηριότητα συνεπάγεται δαπάνη. Οι εκδότες προσθέτουν σημαντική αξία στην ερευνητική διαδικασία εγγυώμενοι την ποιότητα των άρθρων των περιοδικών κατά τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο. Η εκδοτική αγορά είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστική και δεν απαιτεί παρέμβαση του δημοσίου. Μια κακοσχεδιασμένη παρέμβαση ενδέχεται να οδηγήσει σε «κατάρρευση» του τρέχοντος συστήματος χωρίς να προσφέρει σαφή και βιώσιμη εναλλακτική λύση. 3.2. Ζητήματα και προβλήματα Ζητήματα οργανωτικού χαρακτήρα Μια αλλαγή του συνήθους εκδοτικού επιχειρηματικού μοντέλου ενδέχεται να έχει απρόβλεπτες οργανωτικές συνέπειες. Στο μοντέλο «ο συγγραφέας πληρώνει», λ.χ., οι δαπάνες για την πρόσβαση στα ερευνητικά αποτελέσματα μεταφέρονται από ένα τμήμα του δημοσίου ιδρύματος (της βιβλιοθήκης) σε άλλο (π.χ. τις πανεπιστημιακές σχολές). Τούτο ενδεχομένως συνεπάγεται δαπάνες μετάβασης ή προσωρινή αδυναμία πρόσβασης σε επιστημονικές πληροφορίες. Η εμφάνιση διαρκώς περισσότερων αποθετηρίων που δεν περιέχουν μόνο άρθρα αξιολογημένα από ομότιμους, αλλά και έγγραφα εργασίας, διδακτορικές διατριβές, ερευνητικά δεδομένα κ.λπ. εγείρει περαιτέρω ζητήματα. Ένα παράδειγμα αυτής της ολοκληρωμένης προσέγγισης είναι το πρόγραμμα DARE στις Κάτω Χώρες. Στόχος του είναι να παρέχει ελεύθερη δικτυακή πρόσβαση στην ακαδημαϊκή παραγωγή όλων των πανεπιστημίων. Η βασική υποδομή του περιλαμβάνει σήμερα περισσότερες από 100.000 επιστημονικές εκθέσεις ή ερευνητικά άρθρα, ενώ σε μεταγενέστερη φάση θα περιλάβει δεδομένα πειραματικά ή από παρατηρήσεις, καθώς και άλλα ψηφιακά αντικείμενα, όπως αρχεία βίντεο και ακουστικά αρχεία. Τα ψηφιακά αποθετήρια επαγγέλλονται νέες και ολοκληρωμένες πηγές πληροφοριών, απαιτείται ωστόσο να καταβληθούν σημαντικές οργανωτικές προσπάθειες. Ποιος είναι, λ.χ., υπεύθυνος για την απώθεση του υλικού; Πώς και από ποιον εξασφαλίζεται η ποιότητα των EL 5 EL

αποθετηρίων και του κατατεθημένου υλικού (π.χ. διαχείριση των επιμέρους διαδοχικών εκδόσεων); Και πώς μπορούν τα αποθετήρια στην Ευρώπη να συνδεθούν ώστε να επιτευχθεί κρίσιμη μάζα πληροφοριών; Ζητήματα νομικού χαρακτήρα Η συμβατική πρακτική μεταξύ ερευνητών και εκδοτών μπορεί να έχει αντίκτυπο στη διάδοση των επιστημονικών πληροφοριών. Στην περίπτωση των άρθρων σε περιοδικά, οι συγγραφείς κατά κανόνα εκχωρούν τα δικαιώματά τους στους εκδότες. Οι εκδότες διαθέτουν επομένως σημαντικό έλεγχο στην πρόσβαση και διάδοση ερωτημάτων εξασφαλίζοντας έτσι την απόδοση των επενδύσεών τους. Ωστόσο, από τη σκοπιά των ερευνητών, των φορέων χρηματοδότησης και των βιβλιοθηκών, η κατάσταση αυτή ενδέχεται να επιδρά αρνητικά στην πρόσβαση και τη διάδοση. Το ζήτημα που τίθεται εδώ δεν αφορά αλλαγή της νομοθεσίας περί δικαιωμάτων δημοιουργού - που δεν έχει ακόμα εναρμονιστεί σε κοινοτική κλίμακα - αλλά τον τρόπο με τον οποίο οι επιστημονικοί συγγραφείς ασκούν τα δικαιώματά τους μέσα σε ψηφιακό περιβάλλον. Στην περίπτωση των ερευνητικών δεδομένων το θέμα των δικαιωμάτων διανοητικής ιδιοκτησίας τίθεται διαφορετικά. Ενώ τα ερευνητικά δεδομένα αυτά καθαυτά δεν προστατεύονται ως δικαιώματα διανοητικής ιδιοκτησίας, η οδηγία 96/9/EΚγια τη νομική προστασία των βάσεων δεδομένων 4 προστατεύει προσπάθειες που καταβάλλονται για την οργάνωση των ερευνητικών δεδομένων. Στο πλαίσιο αυτό έχει διατυπωθεί σχετικός προβληματισμός σχετικά με τον αντίκτυπο του δικαιώματος προστασίας ειδικής φύσεως για μη πρωτότυπες βάσεις δεδομένων όσον αφορά την προσβασιμότητα επιστημονικών ερευνητικών δεδομένων. 5 Σε περίπτωση επεξεργασίας ή διάδοσης προσωπικών δεδομένων στο πλαίσιο αυτό, κατά την πρόσβαση και χρήση των εν λόγω δεδομένων θα πρέπει να τηρούνται οι κανόνες για την προστασία των προσωπικών δεδομένων, όπως ορίζεται στις κοινοτικές οδηγίες 95/46/EΚ και 2002/58/EΚ. 6 Ζητήματα τεχνικού χαρακτήρα Η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να συμβάλει σημαντικά την προσβασιμότητα και χρήση των επιστημονικών πληροφοριών. Τα βελτιωμένα ερευνητικά εργαλεία μπορούν, λ.χ., να βοηθήσουν τους ερευνητές να εντοπίσουν πληροφορίες και να σημειώσουν πρόοδο σε νέα πεδία, ενώ με τα εργαλεία συνεργασίας μπορεί να βελτιωθεί ο τρόπος κοινοποίησης των πληροφοριών μεταξύ ερευνητών Για τη σύνδεση ψηφιακών αποθετηρίων και για να καταστούν στη συνέχεια αξιοποιήσιμα για έρευνα/αναζήτηση πρέπει επίσης να αντιμετωπιστούν συστηματικά τα ζητήματα διαλειτουργικότητας. Καθοριστικής σημασίας από την άποψη αυτή είναι η χρήση ανοιχτών προτύπων. Ζητήματα οικονομικού χαρακτήρα Κατά την τελευταία εικοσαετία, το ύψος της συνδρομής σε περιοδικά αυξήθηκε κατά μέσο όρο πάνω από το επίπεδο του πληθωρισμού - σύμφωνα με μια μελέτη κατά 4,5% ετησίως πάνω από τον πληθωρισμό - με σημαντικές διαφορές ανάλογα με τον επιστημονικό κλάδο και 4 5 6 ΕΕ L 77, της 27.3.1996, σ. 20. Βλ. την έκθεση αξιολόγησης της οδηγίας από την ΓΔ MARKT (2005) http://ec.europa.eu/internal_market/copyright/docs/databases/evaluation_report_en.pdf. ΕΕ L 281, της 23.11.1995, σ. 31, και L 201, της 31.7.2002, σ.37. EL 6 EL

το περιοδικό. Το γεγονός αυτό σήμαινε οικονομική επιβάρυνση των δημόσια χρηματοδοτούμενων βιβλιοθηκών, που είναι οι κύριοι πελάτες των εν λόγω περιοδικών, με αποτέλεσμα ακυρώσεις συνδρομών, σε ορισμένες περιπτώσεις. Τούτο συνέβη ιδιαίτερα στα λιγότερο εύπορα ιδρύματα καθώς και σε χώρες με χαμηλότερο εισοδηματικό επίπεδο. Οι εκδότες υποστηρίζουν ότι οι αυξήσεις των τιμών οφείλονται στο μεγαλύτερο αριθμό των υποβαλλόμενων άρθρων και στον αυξανόμενο όγκο των περιοδικών, καθώς και ότι τούτο συνδέεται με υψηλότερα ποσοστά χρήσης. Ταυτόχρονα, η αύξηση των προϋπολογισμών έρευνας ξεπέρασε τη χρηματοδότηση της διάδοσης των ερευνητικών αποτελεσμάτων - σήμερα είναι μικρότερη από 1% της συνολικής ευρωπαϊκής δαπάνης για έρευνα και ανάπτυξη - συμπεριλαμβανομένων των διαθέσιμων προϋπολογισμών των βιβλιοθηκών. Οι εκδότες αντέδρασαν προσφέροντας «μεγάλα πακέτα» (ομαδοποίηση περιοδικών έναντι μειωμένης τιμής) σε βιβλιοθήκες και ομίλους βιβλιοθηκών. Το μέτρο απέβη προς όφελος των ερευνητικών οργανισμών σε ολόκληρη την Ευρώπη, εισήγαγε όμως επίσης ένα καινοφανές πρόβλημα, ότι δηλαδή οι προϋπολογισμοί των βιβλιοθηκών κατέστησαν ανελαστικοί λόγω πολυετών και σχετικά άκαμπτων συμβάσεων. Ένα περαιτέρω ζήτημα οικονομικού χαρακτήρα συνιστά ο φόρος προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ) για τα ψηφιακά προϊόντα. Τα ψηφιακά περιοδικά υπάγονται σε ολόκληρη την Ευρώπη στο σταθερό ποσοστό ΦΠΑ, ενώ τα περιοδικά σε χαρτί επωφελούνται από μειωμένο ποσοστό. Έτσι, το ίδιο περιεχόμενο επιβάλλεται διαφορετικό ποσοστό ΦΠΑ, ανάλογα με το μέσο. Επιπλέον, δεδομένων των ισχυόντων κανόνων όσον αφορά εξαιρέσεις, δημόσιες αρχές και επιδοτήσεις, τα δημόσια ερευνητικά ιδρύματα και οι βιβλιοθήκες δεν μπορούν να εκπέσουν δαπάνες ΦΠΑ. Για την αντιμετώπιση της κατάστασης αυτής ορισμένα κράτη μέλη επιστρέφουν στις βιβλιοθήκες τον ΦΠΑ για συνδρομές σε ψηφιακά περιοδικά. 4. Η ΔΙΑΦΥΛΑΞΗ ΣΤΗΝ ΨΗΦΙΑΚΗ ΕΠΟΧΗ 4.1. Tο πρόβλημα Η μακροχρόνια διαφύλαξη ψηφιακού υλικού αποτελεί κεντρικό ζήτημα για την κοινωνία της πληροφορίας, χαρακτηριστικό της οποίας είναι οι εκθετικοί ρυθμοί αύξησης και η συνεχής δυναμική παροχή πληροφοριών. Οι ψηφιακές πληροφορίες είναι ασταθείς εξαιτίας ταχέων μεταβολών στο υλισμικό και το λογισμικό, καθώς επίσης και του περιορισμένου χρόνου ζωής των διατάξεων αποθήκευσης. Οι πληροφορίες πρέπει να διαφυλάσσονται για να παραμένουν ανάγνωσιμες και χρησιμοποιήσιμες στο μέλλον. Το πρόβλημα αυτό επισημάνθηκε στην ανακοίνωση "i2010: ψηφιακές βιβλιοθήκες» σε σχέση με την ψηφιακή πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης. Το ζήτημα της διαφύλαξης αφορά εκδοτική δραστηριότητα (δημοσιεύσεις) και ερευνητικά δεδομένα. Η διαφύλαξη ερευνητικών δεδομένων είναι ουσιαστικής σημασίας για την εξασφάλιση της ιχνηλασιμότητας και της επαναληπτικότητας των πειραμάτων. Εξάλλου,η έρευνα συχνά εξαρτάται από παρατηρήσεις που έχουν γίνει κατά το παρελθόν, π.χ. στην περίπτωση της έρευνας για την κλιματική αλλαγή. Ερευνητικά δεδομένα που έχουν συλλεγεί στο παρελθόν αποκτούν ενίοτε ιδιαίτερη σημασία για το παρόν. Αυτό ισχύει για την περίπτωση των «συναγερμών άνθρακα» στις ΗΠΑ και την Ευρώπη. Η Βρετανική βιβλιοθήκη - ένας από τους λίγους τόπους παγκοσμίως με εκτεταμένα ιστορικά αρχεία ερευνητικών πληροφοριών για τον άνθρακα - δέχθηκε EL 7 EL

πολυάριθμες αιτήσεις για έρευνα. Επί 40 έτη δεν είχε πραγματοποιηθεί ουσιαστικά νέα έρευνα για θέματα άνθρακα 7. Δεν υφίστανται επί του παρόντος σαφείς στρατηγικές σε ολόκληρη την Ένωση όσον αφορά μακροχρόνια διαφύλαξη και δυνατότητα χρήσης ψηφιακών επιστημονικών πληροφοριών. Οι υφιστάμενες εθνικές και ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες πρέπει να συνδεθούν με συστηματικό τρόπο. Η διαφύλαξη είναι επίσης ένα πεδίο με σημαντικό δυναμικό για την αγορά (π.χ. οι υπηρεσίες αποθήκευσης) όπου η Ευρώπη δεν επιτρέπεται να βραδυπορεί. 4.2. Ζητήματα και προβλήματα Ζητήματα οργανωτικού χαρακτήρα Το ζήτημα της διαφύλαξης εγείρει ερωτήματα οργανωτικού χαρακτήρα. Ποιος είναι υπεύθυνος για τη διαφύλαξη ερευνητικών δεδομένων και του απαραίτητου υλισμικού και λογισμικού; Ποιος είναι ο αντίστοιχος ρόλος ερευνητικών οργανισμών και βιβλιοθηκών; Ανάλογα με ποια κριτήρια θα πρέπει να επιλέγεται το προς διαφύλαξη υλικό; Για μια επιτυχή δημόσια στρατηγική διαφύλαξης απαιτείται, εξάλλου, καλή συνεργασία μεταξύ εταίρων από το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα. Παράδειγμα εταιρικής συνεργασίας δημοσίου - ιδιωτών για σκοπούς διαφύλαξης είναι οι συμφωνίες μεταξύ της ολλανδικής εθνικής βιβλιοθήκης) και εκδοτών όπως οι Reed Elsevier, Springer και Bio-Med Central. Ζητήματα νομικού χαρακτήρα Η κατά νόμο κατάθεση, δηλαδή η υποχρέωση παραγωγών περιεχομένου να καταθέτουν ένα ή περισσότερα αντίγραφα επιστημονικού υλικού σε εντεταλμένο φορέα απόθεσης αποτελεί κεντρικής σημασίας ζήτημα για τη διαφύλαξη ψηφιακών επιστημονικών πληροφοριών. Τα κράτη μέλη έχουν αρχίσει να επεκτείνουν σχετικές με την κατάθεση ρυθμίσεις και στις ψηφιακές πληροφορίες, με διαφορετικές ταχύτητες και με κάλυψη διαφορετικών τύπων πληροφοριών. Κατά τη μετάβαση προς το ψηφιακό περιβάλλον ενδέχεται να προκληθούν χάσματα στην καταγραφή του διανοητικού πλούτου. Σε έκθεση του 2004 της επιτροπής επιστήμης και τεχνολογίας της Βουλής των Κοινοτήτων του ΗΒ επισημαίνεται χάσμα που αφορά το 60% στην κατάθεση ηλεκτρονικά διανεμόμενων δημοσιεύσεων εξαιτίας καθυστερήσεων στην εφαρμογή της κατά νόμο κατάθεση. 8. Για τη μεγιστοποίηση της αποτελεσματικότητας της διαδικασίας διαφύλαξης πρέπει οι ψηφιακές πληροφορίες να διατίθενται στους εντεταλμένους φορείς απόθεσης χωρίς τεχνική προστασία έναντι της αντιγραφής. Ζητήματα τεχνικού χαρακτήρα Η τεχνολογική πρόοδος μπορεί να συμβάλει ώστε οι πληροφορίες να είναι προσβάσιμες και χρησιμοποιήσιμες. Στόχος είναι να περιοριστεί το κόστος της διαφύλαξης και να υπάρξουν λύσεις σε προβλήματα όπως η αποθήκευση μεγάλου όγκου δυναμικού περιεχομένου. Η αναβάθμιση της τεχνικής υποδομής υποστήριξης θα αυξήσει την ικανότητα των ερευνητικών οργανισμών για αποθήκευση πληροφοριών Θέματα οικονομικού χαρακτήρα 7 8 European Task Force Permanent Access, «Μόνιμη πρόσβαση στα επιστημονικά μητρώα». Έκθεση της επιτροπής επιστήμης και τεχνολογίας της Βουλής των Κοινοτήτων 'Scientific Publications - Free for all?' - HC 399-1, Ιούλιος 2004, σ. 93. EL 8 EL

Το κόστος της μακροχρόνιας και διαρκούς διαφύλαξης πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όταν συγκροτούνται ανοιχτά αποθετήρια, είναι όμως συχνά δύσκολο να εκτιμηθεί. Μεταξύ των καθοριστικών παραγόντων περιλαμβάνεται και ο αριθμός των απαιτούμενων μεταναστεύσεων, καθώς και η σκοπούμενη χρήση. 5. ΕΝΕΡΓΕΙΕΣ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΠΙΠΕΔΟ 5.1. Η θέση της Επιτροπής Είναι απαραίτητο να αναληφθούν πρωτοβουλίες προς την κατεύθυνση ευρύτερης πρόσβασης και διάδοσης των επιστημονικών πληροφοριών, ιδίως υπό μορφή άρθρων σε περιοδικά και ερευνητικών δεδομένων που παράγονται με βάση δημόσια χρηματοδότηση. Όσον αφορά τα άρθρα σε περιοδικά, η Επιτροπή παρακολουθεί και εξετάζει διάφορα πειράματα σχετικά με την εκδοτική δραστηριότητα ανοικτής πρόσβασης. Ερευνητικά δεδομένα που έχουν χρηματοδοτηθεί εξολοκλήρου από δημόσιους πόρους θα πρέπει καταρχήν να είναι προσβάσιμα σε όλους, σύμφωνα με την υπουργική δήλωση του ΟΟΣΑ του 2004 σχετικά με την πρόσβαση σε ερευνητικά δεδομένα από δημόσια χρηματοδότηση 9. Επιπλέον, η Επιτροπή εφιστά ιδιαίτερα την προσοχή στην ανάγκη ύπαρξης σαφούς στρατηγικής όσον αφορά την ψηφιακή διαφύλαξη επιστημονικών πληροφοριών. Η Επιτροπή αξιολογεί τον καθοριστικής σημασίας ρόλο όλων των ενδιαφερόμενων στο σύστημα των επιστημονικών πληροφοριών και θεωρεί ότι οι εν λόγω ενδιαφερόμενοι θα πρέπει να συμμετέχουν σε όλες τις διαδικασίες μετασχηματισμού που αφορούν πρόσβαση, διάδοση και διαφύλαξη επιστημονικών πληροφοριών. 5.2. Τα πεπραγμένα έως τώρα Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή έχουν αρχίσει να διερευνούν ζητήματα πρόσβασης, διάδοσης και διαφύλαξης επιστημονικών πληροφοριών, μέσω χρηματοδότησης έργων και δρομολόγησης δημόσιας συζήτησης με τους ενδιαφερόμενους. Ως παραδείγματα σχετικών έργων που συγχρηματοδοτούνται από το έκτο πρόγραμμα πλαίσιο (6οΠΠ) αναφέρονται τα CASPAR, DRIVER και SEADATANET. Το έργο CASPAR εξετάζει τον τρόπο διαχείρισης της μελλοντικής πρόσβασης και διαφύλαξης επιστημονικών δεδομένων. Το DRIVER εστιάζει σε τρόπου σύνδεσης αποθετηρίων επιστημονικών πληροφοριών. Το SEADATANET στοχεύει στην ανάπτυξη πανευρωπαϊκής υποδομής για τη διαχείριση θαλάσσιων δεδομένων, η οποία θα ενοποιεί τα εθνικά αποθετήρια θαλάσσιων δεδομένων. Η Επιτροπή έχει αρχίσει επίσης να συνεργάζεται με ομάδες συμβούλων συγκεντρώνοντας τις απόψεις των ενδιαφερόμενων, π.χ. με την ομάδα υψηλού επιπέδου για τις ψηφιακές βιβλιοθήκες και το ευρωπαϊκό συμβουλευτικό σώμα για την έρευνα (EURAB). Έχει επίσης χρηματοδοτήσει «μελέτη για την οικονομική και τεχνική εξέλιξη των αγορών επιστημονικών δημοσιεύσεων στην Ευρώπη», 10 που αποτέλεσε αντικείμενο δημόσιας διαβούλευσης κατά το 2006. Οι απαντήσεις από τις πρωτοβουλίες αυτές μαζί με τον συνήθη 9 10 Εγκρίθηκε στο Παρίσι στις 30 Ιανουαρίου 2004. Επί του παρόντος καταρτίζεται σύσταση του ΟΟΣΑ για το θέμα αυτό. http://ec.europa.eu/research/science-society/pdf/scientific-publication-study_en.pdf EL 9 EL

διάλογο με τους ενδιαφερόμενους προσέφεραν στην Επιτροπή πολύτιμες πληροφορίες και σχόλια. Στο πολιτικό επίπεδο, στις 24 Αυγούστου 2006 εγκρίθηκε η σύσταση της Επιτροπής σχετικά με την ψηφιακοποίηση και την επιγραμμική προσβασιμότητα πολιτιστικού υλικού και για την ψηφιακή διαφύλαξη, στην οποία αντιμετωπίζεται το ζήτημα τη ψηφιακής διαφύλαξης. 11 5.3. Μελλοντικές δράσεις υπό τη διαχείριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής A. Πρόσβαση σε ερευνητικά αποτελέσματα που έχουν χρηματοδοτηθεί από την Κοινότητα Στο 7οΠΠ, η Επιτροπή θα λάβει μέτρα για τη βελτίωση της πρόσβασης σε δημοσιεύσεις, οι οποίες είναι αποτέλεσμα έρευνας που έχει χρηματοδοτηθεί από την ίδια. Στο πλαίσιο αυτό, επιλέξιμες για κοινοτική χρηματοοικονομική συνεισφορά θα είναι δαπάνες έργων σχετικών με εκδοτική δραστηριότητα, συμπεριλαμβανομένης της ανοικτής πρόσβασης. Η Επιτροπή θα ενθαρρύνει την ερευνητική κοινότητα να κάνει χρήση της δυνατότητας αυτής. Η Επιτροπή εξετάζει επίσης το ενδεχόμενο, στο πλαίσιο ειδικών προγραμμάτων (π.χ. των προγραμμάτων που διαχειρίζεται το ευρωπαϊκό συμβούλιο έρευνας), να εκδώσει ειδικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με την δημοσίευση άρθρων σε ανοιχτά αποθετήρια έπειτα από περίοδο εμπάργκο. Tούτο θα γίνεται σε τομεακή βάση, λαμβάνοντας υπόψη τον ιδιαίτερο χαρακτήρα των γνωστικών και επιστημονικών κλάδων. B. Συγχρηματοδότηση ερευνητικών υποδομών (ιδίως χώρων παρακαταθήκης) και έργων Στο 7οΠΠ η Επιτροπή θα εντατικοποιήσει τις δραστηριότητές της όσον αφορά υποδομές σχετικές με την πρόσβαση σε επιστημονικές πληροφορίες, ιδίως συνδέοντας τους ψηφιακούς χώρους παρακαταθήκης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Για το σκοπό αυτό θα διατεθεί ποσό ύψους περίπου 50 εκατομμυρίων ευρώ, για τη χρονική περίοδο 2007-2008 (περίπου 20 εκατ. από τα οποία έχουν δεσμευτεί για το 2007). Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής θα διατεθεί ενδεικτικό ποσό ύψους 25 εκατομμυρίων ευρώ (15 εκατ. από τα οποία προορίζονται για το 2007) για την έρευνα στην ψηφιακή διαφύλαξη (ιδίως για δίκτυο κέντρων ικανοτήτων για ψηφιακή διαφύλαξη) καθώς και για εργαλεία συνεργασίας όσον αφορά τη χρήση του περιεχομένου. Στο πλαίσιο του προγράμματος econtentplus (2005-2008), έχει δεσμευτεί πόσο 10 εκατομμυρίων ευρώ για βελτίωση της προσβασιμότητας και χρηστικότητας ψηφιακού περιεχομένου, αντιμετωπίζοντας ιδιαιτέρως ζητήματα διαλειτουργικότητας και πολυγλωσσικής πρόσβασης. Γ. Συμβολή στη συζήτηση για τη μελλοντική πολιτική Για την τροφοδότηση της συζήτησης και της πολιτικής διαδικασίας, η Επιτροπή θα δρομολογήσει μελέτη για τις οικονομικές πτυχές της ψηφιακής διαφύλαξης, που θα αρχίσει μέσα στο 2007. Εξάλλου, μέσω του προγράμματος επιστήμη στην κοινωνία, η Επιτροπή θα υποστηρίξει έρευνα στο σύστημα των επιστημονικών δημοσιεύσεων εντός του ΕΟΧ και παγκόσμια, λ.χ. σχετικά με επιχειρηματικά μοντέλα εκδοτικής δραστηριότητας και δημοσιεύσεων, στρατηγικές διάδοσης, καθώς και με τη σύνδεση μεταξύ ερευνητικής αριστείας, επιστημονικής ακεραιότητας και του συστήματος επιστημονικών δημοσιεύσεων. 11 ΕΕ L236, 31.8.2006, σ.28. EL 10 EL

Κατά την επανεξέταση της νομοθεσίας για τον ΦΠΑ, η Επιτροπή θα υποβάλλει σε κριτική εξέταση θέματα συναφή με την επιστημονική εκδοτική δραστηριότητα, όπως οι περιορισμοί για τις δημόσιες αρχές ή οι τομείς που εξαιρούνται από ανάκτηση του ΦΠΑ. Δ. Συντονισμός πολιτικών και πολιτική συζήτηση με τους ενδιαφερόμενους Οι συζητήσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο θα συμβάλουν στη συναντίληψη στα ζητήματα της πρόσβασης και της διάδοσης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Τα κράτη μέλη καλούνται σχετικά να διερευνήσουν πιθανές κοινές στρατηγικές και να εξετάσουν τα συναφή ζητήματα και προβλήματα - οργανωτικού, νομικού, τεχνικού και οικονομικού χαρακτήρα - που προβάλλονται στην παρούσα ανακοίνωση. Στη διαμόρφωση της συζήτησης θα μπορούσαν να συμβάλουν μέσα όπως το ERA-NET και φόρουμ όπως τα CREST και ESFR. Η Επιτροπή θα συνεχίσει τις διαβουλεύσεις με τους ενδιαφερόμενους σε σχετικές ομάδες εμπειρογνωμόνων και συμβουλευτικές ομάδες, όπως τα EIROforum, ESF, EURAB, και η ομάδα υψηλού επιπέδου για τις ψηφιακές βιβλιοθήκες, συνεκτιμώντας την παγκόσμια διάσταση του ζητήματος. Στις αρχές του 2007 θα διοργανώσει διάσκεψη υψηλού επιπέδου για τις επιστημονικές δημοσιεύσεις στον ΕΟΧ. Η Επιτροπή θα ενθαρρύνει πανεπιστήμια, ερευνητικούς οργανισμούς, φορείς χρηματοδότησης της έρευνας και εκδότες επιστημονικών δημοσιεύσεων να ανταλλάξουν πληροφορίες σχετικά με περιπτώσεις ορθής πρακτικής όσον αφορά νέα μοντέλα πρόσβασης και διάδοσης για τις επιστημονικές πληροφορίες. Εποπτεία των ενεργειών A. ΠΡΟΣΒΑΣΗ ΣΕ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΠΟΥ ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΟΥΝΤΑΙ ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ Δαπάνες δημοσίευσης, συμπεριλαμβανομένων δημοσιεύσεων ανοικτής πρόσβασης, που ορίζονται ως επιλέξιμες δαπάνες σε ερευνητικά έργα που χρηματοδοτούνται από την Κοινότητα. Ειδικές κατευθυντήριες γραμμές που πρέπει να εκδοθούν, στο πλαίσιο ειδικών προγραμμάτων, σχετικά με τη δημοσίευση άρθρων σε ανοιχτά αποθετήρια. Β. ΣΥΓΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΜΕΣΩ ΚΟΙΝΟΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ Περίπου 50 εκατ. ευρώ για εργασίες υποδομής, ιδίως για ψηφιακά αποθετήρια, κατά το 2007-2008. Περίπου 25 εκατ. ευρώ για ψηφιακή διαφύλαξη και εργαλεία συνεργασίας, κατά το 2007-2008. Περίπου 10 εκατ. ευρώ για την πρόσβαση και χρήση επιστημονικών πληροφοριών μέσω του προγράμματος econtentplus. Γ. ΣΥΜΒΟΛΗ ΣΤΗ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ Μελέτη των οικονομικών πτυχών της ψηφιακής διαφύλαξης. EL 11 EL

Χρηματοδότηση της έρευνας για επιχειρηματικά μοντέλα εκδοτικής δραστηριότητας και για το σύστημα των επιστημονικών δημοσιεύσεων. Δ ΣΥΝΤΟΝΙΣΜΟΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΟΥΣ Συζητήσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, περαιτέρω εξέταση με τους ενδιαφερόμενους. Ανταλλαγή ορθής πρακτικής για νέα μοντέλα πρόσβασης, διάδοσης και διαφύλαξης επιστημονικών πληροφοριών. 6. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η πρόσβαση, διάδοση και διαφύλαξη επιστημονικών πληροφοριών συνιστούν μείζονες προκλήσεις και προβλήματα στην ψηφιακή εποχή. Η επιτυχία σε καθένα απ' αυτά τα πεδία είναι καθοριστικής σημασίας για την ευρωπαϊκή κοινωνία της πληροφορίας και τις πολιτικές της έρευνας. Οι διάφοροι ενδιαφερόμενοι στα εν λόγω πεδία έχουν διαφορετικές απόψεις σχετικά με τον τρόπο επίτευξης βελτιώσεων όσον αφορά την πρόσβαση, τη διάδοση και τη διαφύλαξη. Στην προκείμενη διαδικασία μετάβασης από τον κόσμο της τυπογραφίας στον ψηφιακό, η Επιτροπή θα συμβάλει στη συζήτηση μεταξύ των ενδιαφερόμενων και των υπευθύνων για τη χάραξη πολιτικής ενθαρρύνοντας πειραματισμούς με νέα μοντέλα που ενδεχομένως βελτιώσουν την πρόσβαση και τη διάδοση επιστημονικών πληροφοριών, καθώς επίσης και υποστηρίζοντας τη διασύνδεση υφιστάμενων πρωτοβουλιών διαφύλαξης σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Η Επιτροπή καλεί το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο να συνεξετάσουν τα σχετικά ζητήματα με βάση την παρούσα ανακοίνωση. EL 12 EL