Νότια Ασία Η Ασία αποτελεί τη μεγαλύτερη και πολυπληθέστερη ήπειρο. Έχει μεγάλη γεωστρατηγική σημασία για την ΕΕ, η οποία καλλιεργεί στενότερους δεσμούς με τις χώρες της Νότιας Ασίας ως ισχυρός οικονομικός παράγοντας και σημαντικός χορηγός αναπτυξιακής στήριξης και βοήθειας, προωθώντας την οικοδόμηση θεσμών, τη δημοκρατία, τη χρηστή διακυβέρνηση και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η ΕΕ ενδιαφέρεται επίσης για την ασφάλεια της περιοχής, π.χ. σε ό,τι αφορά τη διένεξη του Κασμίρ και το Αφγανιστάν. Το παρόν ενημερωτικό δελτίο περιγράφει την περιοχή της Νότιας Ασίας. Βλέπε επίσης ενημερωτικά δελτία για τη Νότια Ασία (5.6.8) και τη Νοτιοανατολική Ασία (5.6.9). Νομική βάση Τίτλος V (εξωτερική δράση της ΕΕ) της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΣΕΕ). Άρθρα 206-207 (εμπόριο) και 216-219 (διεθνείς συμφωνίες) της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ). Συμφωνίες εταιρικής σχέσης και συνεργασίας (ΣΕΣΣ) (διμερείς σχέσεις). Ένωση της Νότιας Ασίας για την Περιφερειακή Συνεργασία (SAARC) Η ΕΕ ενθαρρύνει την περιφερειακή ολοκλήρωση και στηρίζει την Ένωση της Νότιας Ασίας για την Περιφερειακή Συνεργασία (SAARC). Χώρες μέλη της SAARC είναι το Αφγανιστάν, το Μπανγκλαντές, το Μπουτάν, η Ινδία, οι Μαλδίβες, το Νεπάλ, το Πακιστάν και η Σρι Λάνκα. Η ΕΕ, η Κίνα, το Ιράν, η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, ο Μαυρίκιος, η Μιανμάρ και οι ΗΠΑ έχουν καθεστώς παρατηρητή στη SAARC. Η ΕΕ είναι ο κορυφαίος εμπορικός εταίρος της SAARC, για ένα ποσό ύψους 112 δισεκατομμυρίων ευρώ (στοιχεία 2016) αντιπροσωπεύει περίπου το 16% του συνολικού εμπορίου της SAARC με τον υπόλοιπο κόσμο και το 23% της εξαγωγικής αγοράς της. Η αναπτυξιακή συνεργασία μεταξύ της ΕΕ και των χωρών της Νότιας Ασίας περιλαμβάνει χρηματοδοτική και τεχνική βοήθεια, καθώς και οικονομική συνεργασία. Στις προτεραιότητες συμπεριλαμβάνονται η περιφερειακή σταθερότητα, η μείωση της φτώχειας, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η βιώσιμη ανάπτυξη, η χρηστή διακυβέρνηση και τα εργασιακά δικαιώματα. Η συνεργασία ΕΕ-SAARC επιδιώκει να προωθήσει την εναρμόνιση των προτύπων και τη διευκόλυνση του εμπορίου, καθώς και να βελτιώσει την ενημέρωση για τα πλεονεκτήματα της περιφερειακής συνεργασίας. Α. Ινδία H στρατηγική εταιρική σχέση ΕΕ-Ινδίας προάγει το εμπόριο και την οικονομική συνεργασία. Αμφότεροι οι εταίροι έχουν περιφέρειες έντονα διαφοροποιημένες από άποψη οικονομικής ισχύος, γλώσσας και κουλτούρας, διαθέτουν πολύ μεγάλη αγορά και γεωστρατηγική θέση που απαιτεί μια πολιτική στον τομέα της ασφάλειας. Το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2018 1
της 13ης Σεπτεμβρίου 2017, σχετικά με τις πολιτικές σχέσεις της ΕΕ με την Ινδία συνέστησε την προετοιμασία μιας νέας, συνεκτικής στρατηγικής της ΕΕ για τις σχέσεις με την Ινδία, με σαφείς προτεραιότητες. Η νέα στρατηγική που βρίσκεται υπό προετοιμασία αναμένεται να ενισχύσει περαιτέρω την εξελισσόμενη σχέση της ΕΕ με την Ινδία, ανανεώνοντας τη συμμετοχή των δύο μερών στη διαδικασία εκσυγχρονισμού της Ινδίας, καθώς και να ανανεώσει τη δέσμευση αμφότερων των πλευρών στην ανάπτυξη μιας κοινής απάντησης στις παγκόσμιες προκλήσεις στους τομείς του περιβάλλοντος, της οικονομίας και της ασφάλειας. Στις 6 Οκτωβρίου 2017, πραγματοποιήθηκε στο Δελχί η 14η σύνοδος κορυφής ΕΕ-Ινδίας. Η κοινή δήλωση μετά τη διάσκεψη κορυφής επανεπιβεβαίωσε την κοινή δέσμευση των μερών για ενίσχυση της στρατηγικής εταιρικής σχέσης ΕΕ-Ινδίας, και έκανε αναφορά στην εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας, τη μετανάστευση, το εμπόριο, το κλίμα, την έρευνα και την καινοτομία. Η Ινδία έχει τεράστιες δυνατότητες οικονομικής μεγέθυνσης και μπορεί να καταστεί μείζων διεθνής στρατηγικός παράγοντας. Η Ινδία πραγματοποιεί πολιτικές και οικονομικές μεταρρυθμίσεις επικεντρωμένες στον εκσυγχρονισμό της διοίκησης, στη χρηστή διακυβέρνηση, στην αντιμετώπιση της διαφθοράς, μέσα από προγράμματα απονομισματοποίησης και διαφάνειας, στην αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων, στην ανάπτυξη της οικονομίας μέσω των πρωτοβουλιών «Make in India» και «Invest India», και στην επιβολή ενός φόρου εμπορευμάτων και υπηρεσιών σε πανεθνικό επίπεδο. Η ατζέντα δράσης ΕΕ-Ινδίας 2020, που εγκρίθηκε στη σύνοδο κορυφής του 2016, προβλέπει τη σύσταση φόρουμ για διαβουλεύσεις εξωτερικής πολιτικής και ασφάλειας. Η Ινδία είναι πυρηνική δύναμη, όπως και οι γείτονές της, το Πακιστάν και η Κίνα, και αντιμετωπίζει προβλήματα ασφάλειας, τρομοκρατίας και ένοπλων συνοριακών συγκρούσεων, ιδίως με το Πακιστάν, στην αυτόνομη πολιτεία του Τζαμού και Κασμίρ. Το σύστημα των καστών στην Ινδία είναι από τις αρχαιότερες μορφές οργάνωσης των κοινωνικών τάξεων, κάτι που δημιουργεί ανησυχίες σχετικά με τις συνεχιζόμενες διακρίσεις λόγω κάστας. Η χώρα αυτή είναι επίσης ένα εθνοτικό και γλωσσικό μωσαϊκό, με προστριβές σε πολλές πολιτείες και με αναφορές για καταπατήσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και παραβιάσεις των δικαιωμάτων των γυναικών και των παιδιών. Η ΕΕ και η Ινδία πραγματοποιούν εκ νέου συζητήσεις σχετικά με τους τρόπους συνέχισης των διαπραγματεύσεων για μία ΣΕΣ, η οποία είναι επίσης γνωστή ως ευρεία εμπορική και επενδυτική συμφωνία (BTIA). Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της Ινδίας με μερίδιο 13% του συνολικού εμπορίου αγαθών της το 2017. Το διμερές εμπόριο αγαθών μεταξύ της ΕΕ και της Ινδίας εκτιμάται ότι ανήλθε σε 86 δισεκατομμύρια ευρώ το 2017, με υψηλό πλεόνασμα της τάξης του 2,5 δισεκατομμυρίου ευρώ υπέρ της Ινδίας. Η ΕΕ είναι επίσης μία από τις σημαντικότερες επενδυτικές πηγές για την Ινδία, με επενδύσεις ύψους 73 δισεκατομμυρίων ευρώ σε εξερχόμενα αποθέματα και 5 δισεκατομμυρίων ευρώ σε εισερχόμενα αποθέματα το 2016. Η Ινδία επί του παρόντος επωφελείται από μονομερείς προτιμησιακούς δασμούς στο πλαίσιο του συστήματος γενικευμένων προτιμήσεων της ΕΕ (ΣΓΠ) που συνδέει τις μονομερείς εμπορικές προτιμήσεις με τον σεβασμό των ανθρωπίνων και των εργασιακών δικαιωμάτων. Β. Πακιστάν Οι σχέσεις ΕΕ-Πακιστάν χρονολογούνται από το 1962 και σήμερα θεμελιώνονται στη συμφωνία συνεργασίας του 2004. Η ΕΕ, ως μείζων χορηγός αναπτυξιακής στήριξης και βοήθειας, υποστηρίζει την προώθηση της δημοκρατίας και της οικοδόμησης θεσμών στο Πακιστάν. Η ΕΕ εκφράζει σοβαρές ανησυχίες σχετικά με την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, τον νόμο περί βλασφημίας και τα ειδικά στρατιωτικά δικαστήρια στο Πακιστάν. Οι εκλογές για την Εθνοσυνέλευση και τις επαρχιακές συνελεύσεις έλαβαν χώρα τον Ιούλιο του 2018 σε πλαίσιο πολιτικών εντάσεων ανάμεσα στο τότε κυβερνών κόμμα Pakistan Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2018 2
Muslim League-Nawaz Sharif (PML-N) και τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης υπό την ηγεσία του Pakistan Tehreek-e-Insaf (PTI), το οποίο τελικά κέρδισε τις εκλογές. Η ΕΕ έστειλε αποστολή παρακολούθησης των εκλογών, με επικεφαλής τον παρατηρητή Michael Gahler (EPP, Γερμανία) και με 10 παρατηρητές από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Οι αποκαλύψεις περί διαφθοράς του πρώην πρωθυπουργού, Nawaz Sharif, στην υπόθεση των «εγγράφων του Παναμά» το 2016 έφεραν αναταραχή στο πολιτικό σκηνικό του Πακιστάν. Ο Sharif αναγκάστηκε να παραιτηθεί τον Ιούλιο του 2017 και καταδικάστηκε σε φυλάκιση 10 ετών στις 6 Ιουλίου 2018. Η κατανομή των αρμοδιοτήτων μεταξύ της πολιτικής διοίκησης, των στρατιωτικών αρχών και του δικαστικού συστήματος εξακολουθεί να αποτελεί το κύριο μέλημα μετά τις εκλογές. Ο στρατός εξακολουθεί να συμμετέχει στις εσωτερικές και ξένες πολιτικές, με ευρεία εντολή για θέματα ασφάλειας και καταπολέμησης της τρομοκρατίας, ενώ οι εντάσεις μεταξύ των θρησκευτικών ομάδων, η τρομοκρατία και η ανασφάλεια αυξάνονται καθημερινά. Στις 13 Ιουλίου 2018, το Πακιστάν υπέστη την πιο πολύνεκρη τρομοκρατική επίθεση στο έδαφός του από το 2014. Οι προτεραιότητες της κυβέρνησης είναι η οικονομική ανάπτυξη και η καταπολέμηση της τρομοκρατίας και του θρησκευτικού εξτρεμισμού. Οι διεθνείς σχέσεις του Πακιστάν, το οποίο αποτελεί πυρηνική δύναμη, επηρεάζονται από τον φόβο του πολέμου με την Ινδία λόγω του Κασμίρ, από την στρατιωτική ανάμειξη των ΗΠΑ και από την αστάθεια στο Αφγανιστάν. Το Πακιστάν είναι σημαντικός αποδέκτης μονομερών εμπορικών προτιμήσεων της ΕΕ, στο πλαίσιο του τμήματος ΣΓΠ+ του συστήματος γενικευμένων δασμολογικών προτιμήσεων, οι οποίες τέθηκαν εκ νέου σε ισχύ το 2014. Ως μέρος της διαδικασίας αυτής, η Επιτροπή Διεθνούς Εμπορίου παρακολουθεί τη συμμόρφωση με τις απαιτήσεις του ΣΓΠ+ βάσει της έκθεσης αξιολόγησης που υποβάλλει ανά διετία η Επιτροπή για το Πακιστάν (2016-2017). Η ΕΕ είναι ο δεύτερος εμπορικός εταίρος του Πακιστάν (μετά την Κίνα), με συναλλαγές συνολικής αξίας 12,8 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2017, υποδεχόμενη το 35% των συνολικών εξαγωγών του Πακιστάν. Το Πακιστάν έχει εμπορικό πλεόνασμα έναντι της ΕΕ, αξίας μισού δισεκατομμυρίου ευρώ. Η ΕΕ είναι σημαντικός χορηγός αναπτυξιακής και ανθρωπιστικής βοήθειας προς το Πακιστάν. Η χρηματοδότηση στο πλαίσιο του Μηχανισμού Αναπτυξιακής Συνεργασίας για την περίοδο 2014-2020 ανέρχεται σε 653 εκατομμύρια ευρώ και επικεντρώνεται στην αγροτική ανάπτυξη, την εκπαίδευση, τη χρηστή διακυβέρνηση, στα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου. Γ. Αφγανιστάν Μετά την πτώση του καθεστώτος των Ταλιμπάν το 2001, η ΕΕ άνοιξε μια αντιπροσωπεία στην Καμπούλ. Στις 26 Ιουνίου 2017, η Αντιπρόεδρος/Ύπατη Εκπρόσωπος διόρισε Ειδικό Απεσταλμένο, ο οποίος ανέλαβε καθήκοντα την 1η Σεπτεμβρίου 2017. Μια συμφωνία συνεργασίας ΕΕ-Αφγανιστάν για την εταιρική σχέση και την ανάπτυξη (CAPD) υπεγράφη στις 18 Φεβρουαρίου 2017 και τέθηκε σε ισχύ προσωρινά την 1η Δεκεμβρίου 2017, εν αναμονή της κύρωσής της από όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ. Η κοινή ανακοίνωση της Ύπατης Εκπροσώπου και της Επιτροπής, της 24ης Ιουλίου 2017, με τίτλο «Στοιχεία για μια στρατηγική της ΕΕ για το Αφγανιστάν», υποστηρίχθηκε από τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 16ης Οκτωβρίου 2017. Πραγματοποιείται επίσης διάλογος Αφγανιστάν-ΕΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στις 26 Αυγούστου 2018, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της ενέκριναν τον χάρτη πορείας της ΕΕ για τη συνεργασία με την κοινωνία των πολιτών στο Αφγανιστάν για την περίοδο 2018-2020. Το Αφγανιστάν ολοκλήρωσε την πρώτη φάση εκδημοκρατισμού του τον Σεπτέμβριο του 2014, όταν ορκίστηκε Πρόεδρος ο Ashraf Ghani. Το αποτέλεσμα των προεδρικών εκλογών Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2018 3
προκάλεσε σοβαρή θεσμική κρίση και ο Abdullah Abdullah, πολιτικός αντίπαλος του Προέδρου, διορίστηκε «διευθύνων σύμβουλος (CEO) της κυβέρνησης». Η Διεθνής Δύναμη για την Προαγωγή της Ασφάλειας (ISAF) αποσύρθηκε τον Δεκέμβριο του 2014, αλλά στη χώρα παραμένουν κάπου 13 000 στρατιώτες των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ (Αποστολής Αποφασιστικής Υποστήριξης), οι οποίοι έχουν εκπαιδευτικό και συμβουλευτικό ρόλο. Οι Ταλιμπάν και πιο πρόσφατα το λεγόμενο Ισλαμικό Κράτος (IS) θέτουν σοβαρά προβλήματα ασφαλείας. Το Αφγανιστάν κινδυνεύει να μετατραπεί σε «διαλυμένο κράτος». H μεγαλύτερη περιφερειακή συνεργασία μπορεί να προωθήσει σημαντικά την εθνική και περιφερειακή σταθερότητα. Τον Σεπτέμβριο 2017 οι ΗΠΑ ανέπτυξαν 3 000 επί πλέον στρατιώτες και ζήτησαν από το ΝΑΤΟ να ανταποκριθεί αντιστοίχως. Η ΕΕ, με τη θερμή υποστήριξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, επιδιώκει μια ειρηνευτική διαδικασία υπό αφγανική ηγεσία, αφγανική αναδοχή και αφγανικό έλεγχο. Από θεσμικής απόψεως, οι κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το Αφγανιστάν είναι οι βουλευτικές εκλογές και οι εκλογές περιφερειακών συμβουλίων (που θα έπρεπε να είχαν πραγματοποιηθεί από το 2015), οι οποίες έχουν προαναγγελθεί για τον Οκτώβριο του 2018, καθώς και η συνταγματική μεταρρύθμιση που εκκρεμεί από τις εκλογές του 2014. Το Αφγανιστάν είναι ο μεγαλύτερος αποδέκτης αναπτυξιακής χρηματοδότησης της ΕΕ στην Ασία. Η ΕΕ διέθεσε κονδύλια ύψους 1,4 δισεκατομμυρίου ευρώ στο Αφγανιστάν για την περίοδο 2014-2020, τα οποία επικεντρώνονται στη γεωργία, στην ανάπτυξη της υπαίθρου, στην υγεία, στο κράτος δικαίου, στην αστυνόμευση, στον εκδημοκρατισμό και στη λογοδοσία. Το 20% περίπου των κονδυλίων θα χρησιμοποιηθεί ως κίνητρο για την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων. Η διεθνής κοινότητα δέσμευσε 13,6 δισεκατομμύρια ευρώ για να στηρίξει την ειρήνη, την ασφάλεια και την οικονομική ανάπτυξη του Αφγανιστάν την περίοδο 2017-2020. Στη Διάσκεψη των Βρυξελλών για το Αφγανιστάν τον Οκτώβριο του 2016, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της, που αποτελούν τον σημαντικότερο διεθνή χορηγό του Αφγανιστάν, διέθεσαν συνολικά 5 δισεκατομμύρια ευρώ. Στις 27 Μαρτίου 2017, πραγματοποιήθηκε στην Τασκένδη η Διεθνής Διάσκεψη για το Αφγανιστάν με τίτλο «Ειρηνευτική διαδικασία, συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και περιφερειακή συνδεσιμότητα». Η ΕΕ είναι ο 10ος σημαντικότερος εμπορικός εταίρος του Αφγανιστάν με εμπορικές συναλλαγές συνολικής αξίας 352 εκατομμυρίων ευρώ το 2017. Το Αφγανιστάν επωφελείται από το πλέον ευνοϊκό εμπορικό καθεστώς της ΕΕ, το πρόγραμμα «Όλα εκτός από όπλα» (ΟΕΟ). Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέφρασε σοβαρές ανησυχίες για τα αυξανόμενα κρούσματα εξεγέρσεων και για τη δράση των Ταλιμπάν εναντίον μειονοτήτων, όπως των Σιιτών-Χαζάρων. Οι Αφγανοί αποτέλεσαν τη δεύτερη μεγαλύτερη ομάδα προσφύγων που έφθασαν στην ΕΕ με το προσφυγικό κύμα του 2015 και του 2016. Τον Οκτώβριο του 2016, η ΕΕ και το Αφγανιστάν υπόγραψαν ένα έγγραφο με τίτλο «Joint Way Forward on migration issues» («Κοινή πορεία σε ζητήματα μετανάστευσης»). Η ΕΕ παρέχει επίσης στήριξη για τον μεγάλο αριθμό των ατόμων που επιστρέφουν στο Αφγανιστάν από το Πακιστάν και το Ιράν από το 2016. Δ. Μπανγκλαντές Οι σχέσεις ΕΕ-Μπανγκλαντές χρονολογούνται από το 1973. Η συμφωνία συνεργασίας του 2001 καλύπτει το εμπόριο, την οικονομική ανάπτυξη, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τη χρηστή διακυβέρνηση και το περιβάλλον. Στις 19 Ιουλίου 2018, πραγματοποιήθηκε η τρίτη διπλωματική διαβούλευση ΕΕ-Μπανγκλαντές, η οποία κάλυψε ευρύ φάσμα πολιτικών θεμάτων και εξελίξεων και στις δύο πλευρές: τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διακυβέρνηση, το εμπόριο και τις επενδύσεις, συμπεριλαμβανομένων των εμπορικών προτιμήσεων της ΕΕ «Όλα εκτός από όπλα» (ΟΕΟ), τις σχέσεις του Μπανγκλαντές με την ΕΕ μετά την απώλεια του καθεστώτος ΛΑΧ, και άλλα περιφερειακά και παγκόσμια ζητήματα, όπως η κρίση των Ροχίνγκια, η συνδεσιμότητα, η μετανάστευση και το θεματολόγιο 2030. Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2018 4
Η ΕΕ υποστηρίζει σε γενικές γραμμές το μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα της μπανγκλαντεσιανής κυβέρνησης και τονίζει ότι αυτή η τελευταία οφείλει να τηρήσει τις υποσχέσεις της και να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της στο θέμα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η σύνοδος ΕΕ- Μπανγκλαντές για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τη διακυβέρνηση πραγματοποιήθηκε στις 24 Απριλίου 2018. Η ΕΕ έχει δεσμεύσει έως και 690 εκατομμύρια ευρώ στο πλαίσιο του ενδεικτικού πολυετούς προγράμματος 2014-2020. Το Μπανγκλαντές είναι κοινοβουλευτική δημοκρατία στην οποία την εξουσία συνήθως αναλαμβάνει είτε ο Συνασπισμός Awami είτε το Εθνικιστικό Κόμμα του Μπανγκλαντές (BNP). Ο Συνασπισμός Awami κέρδισε τις τελευταίες κοινοβουλευτικές εκλογές το 2014, και Πρωθυπουργός έγινε η Sheikh Hasina. Μετά τις βίαιες συγκρούσεις μεταξύ των δύο κομμάτων το 2015, η πολιτική κατάσταση εξακολουθεί να είναι εύθραυστη, με αστάθεια στον τομέα της ασφάλειας και ανερχόμενο θρησκευτικό εξτρεμισμό. Το Εθνικιστικό Κόμμα του Μπανγκλαντές διοργανώνει περιοδικά απεργίες, με την ισχυρή υποστήριξη των φοιτητών και των εργαζομένων. Υπάρχουν αναφορές για αυξανόμενες παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και για κλιμάκωση της πολιτικής και θρησκευτικής βίας. Χάρη στον δυναμικό ιδιωτικό τομέα και το φθηνό εργατικό δυναμικό, η οικονομική ανάπτυξη του Μπανγκλαντές είναι σήμερα περίπου 7% και το Μπανγκλαντές είναι μία από τις λίγες χώρες που έχουν επιτύχει τους Αναπτυξιακούς Στόχους της Χιλιετίας. Οι συνθήκες εργασίας και τα εργασιακά δικαιώματα στον τομέα της κλωστοϋφαντουργίας έχουν βελτιωθεί με το Σύμφωνο Βιωσιμότητας του Μπανγκλαντές, το οποίο τέθηκε σε ισχύ μετά το τραγικό συμβάν στο Rana Plaza τον Ιούλιο του 2013. Ωστόσο, οι εργασιακές αναταραχές συνεχίζουν να αποτελούν σημαντικό πρόβλημα στο Μπανγκλαντές, ιδίως στις βιομηχανικές περιοχές γύρω από τη Ντάκα όπου βρίσκονται πολλά εργοστάσια ενδυμάτων. Ως μία από τις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες (ΛΑΧ), το Μπανγκλαντές επωφελείται από το καθεστώς ΕΒΑ, το πλέον ευνοϊκό εμπορικό καθεστώς που διατίθεται στο πλαίσιο των ΣΓΠ της ΕΕ. Η ΕΕ είναι ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος του Μπανγκλαντές με συνολικό μερίδιο 23% και με διμερείς εμπορικές συναλλαγές που ανήλθαν σε 11,2 εκατομμύρια ευρώ το 2017. Από τον Αύγουστο του 2017, τουλάχιστον 655 000 πρόσφυγες Ροχίνγκια έχουν καταφύγει στο Μπανγκλαντές για να γλυτώσουν τις διώξεις στη Μιανμάρ. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν έχουν πρόσβαση σε τρόφιμα και βασικές υποδομές. Η κατάσταση θα μπορέσει να αντιμετωπιστεί μόνον εάν το Μπανγκλαντές και η Μιανμάρ υλοποιήσουν το σχέδιο επαναπατρισμού τους, της 23ης Νοεμβρίου 2017. Ε. Σρι Λάνκα Οι σχέσεις ΕΕ-Σρι Λάνκα χρονολογούνται από τη συμφωνία συνεργασίας του 1975, που το 1995 αναβαθμίστηκε με μια τρίτης γενιάς συμφωνία συνεργασίας για εταιρική σχέση και ανάπτυξη. Τα πλεονεκτήματα του ΣΓΠ+ της ΕΕ τέθηκαν εκ νέου σε εφαρμογή για τη Σρι Λάνκα τον Μάιο του 2017, ως κίνητρο για πολιτικές μεταρρυθμίσεις και συμμόρφωση προς τις διεθνείς συμβάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, εργασιακών δικαιωμάτων, περιβαλλοντικής προστασίας και χρηστής διακυβέρνησης. Αφού παραχώρησε στις εξαγωγές της πρόσβαση στην ΕΕ στο πλαίσιο του συστήματος γενικευμένων προτιμήσεων (GSP+) της ΕΕ τον Μάιο του 2017, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο παρακολουθεί στενά την πρόοδο της Σρι Λάνκα όσον αφορά την αποτελεσματική της συμμόρφωση με τα κριτήρια που διέπουν το GSP+. Η ομάδα ΕΕ-Σρι Λάνκα για τη διακυβέρνηση, το κράτος δικαίου και τα ανθρώπινα δικαιώματα συνεδρίασε στις 5 Ιουνίου 2018. Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2018 5
Η ΕΕ είναι ο δεύτερος εμπορικός εταίρος της Σρι Λάνκα (μετά την Ινδία), με αμφίδρομες συναλλαγές προϊόντων αξίας 4,4 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2017 και εμπορικό ισοζύγιο 1 δισεκατομμυρίου ευρώ υπέρ της Σρι Λάνκα. Στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας, η ΕΕ χορήγησε στη Σρι Λάνκα 760 εκατομμύρια ευρώ ως αναπτυξιακή βοήθεια. Η Σρι Λάνκα δοκιμάστηκε μεταξύ 1983 και 2009 από έναν εμφύλιο πόλεμο ανάμεσα στην υπό σιναλέζικη επιρροή κυβέρνηση και τους «Τίγρεις για την Απελευθέρωση του Ταμίλ Ιλάμ» (LTTE). Ενθαρρυμένος από τη νίκη του στρατού, ο τότε Πρόεδρος Mahinda Rajapaksa κήρυξε πρόωρες προεδρικές εκλογές τον Ιανουάριο 2015, νικήθηκε όμως από τον Maithripala Sirisena, του Κόμματος της Ελευθερίας της Σρι Λάνκα (SLFP). Ο Πρόεδρος Sirisena διόρισε πρωθυπουργό του τον Ranil Wickremesinghe, του Ηνωμένου Εθνικού Κόμματος (UNP). Μετά τις βουλευτικές εκλογές του Αυγούστου 2015, το UNP σχημάτισε κυβέρνηση ενότητας με το SLFP, βάσει ενός προγράμματος χρηστής διακυβέρνησης, εθνικής συμφιλίωσης και επανασύνδεσης με τη διεθνή κοινότητα. Η αλλαγή κυβέρνησης έχει οδηγήσει σε μεγάλη οικονομική μεγέθυνση και ενισχυμένη συνεργασία με την ΕΕ. Ο επόμενος πολιτικός στόχος είναι η παγίωση της πολιτικής σταθερότητας και η ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών με ένα νέο σύνταγμα το 2018. Ως αποτέλεσμα της προόδου που σημειώθηκε με την καθιέρωση ενός νομικού πλαισίου για την καταπολέμηση της παράνομης, λαθραίας και άναρχης (ΠΛΑ) αλιείας που είναι συνεπές με τις διεθνείς υποχρεώσεις για το σύστημα διακυβέρνησης της αλιείας, στις 21 Απριλίου 2016 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ήρε την απαγόρευση που είχε επιβληθεί στη Σρι Λάνκα όσον αφορά τις εξαγωγές αλιευτικών προϊόντων προς την ΕΕ. ΣΤ. Νεπάλ Οι σχέσεις ΕΕ-Νεπάλ χρονολογούνται από το 1973 και σήμερα θεμελιώνονται στη συμφωνία συνεργασίας του 1996. Με σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού να ζει με λιγότερα από 2 δολάρια ΗΠΑ την ημέρα, το Νεπάλ εξαρτάται από την εξωτερική βοήθεια για το 25% του προϋπολογισμού του. Η 10η συνεδρίαση της κοινής επιτροπής ΕΕ-Νεπάλ πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουνίου 2018 και έλαβε υπόψη την εφαρμογή της εν εξελίξει συνεργασίας, ιδίως στον τομέα της εκπαίδευσης, της διατροφής και της αγροτικής ανάπτυξης, όπου η προστιθέμενη αξία σε ορισμένα γεωργικά προϊόντα υποστηρίζεται με σκοπό την τόνωση της δημιουργίας θέσεων εργασίας και της ανάπτυξης της οικονομίας. Στη συνεδρίαση υπεγράφη η συμφωνία χρηματοδότησης για τη συνεισφορά της ΕΕ στη γεωργία και την αγροτική ανάπτυξη (CARD) στο Νεπάλ, αξίας 40 εκατομμυρίων ευρώ. Η ΕΕ είναι ένας από τους μεγαλύτερους χορηγούς αναπτυξιακής βοήθειας του Νεπάλ και τριπλασίασε την αναπτυξιακή της βοήθεια σε 360 εκατομμύρια ευρώ για την περίοδο 2014-2020. Η ΕΕ επανέλαβε επίσης τη σημασία που έχει για το Νεπάλ να επωφεληθεί περισσότερο από τις εμπορικές προτιμήσεις που χορηγεί η ΕΕ στο πλαίσιο του καθεστώτος «Όλα εκτός από όπλα» (ΟΕΟ), καθώς το σύνολο των αμφίδρομων εμπορικών συναλλαγών ανήλθε σε 380 εκατομμύρια ευρώ το 2017. Υπάρχουν μεγάλες ανισότητες μεταξύ των ανώτερων και κατώτερων καστών και των περιθωριοποιημένων κοινοτήτων, όπως οι Madhesi. Η Κίνα και η Ινδία ανταγωνίζονται για την εξασφάλιση επιρροής στη χώρα, η οποία ανοικοδομείται σταδιακά μετά τους σεισμούς του 2015. Μια αποστολή της ΕΕ για την παρακολούθηση εκλογών παρακολούθησε τις εκλογές που πραγματοποιήθηκαν στο Νεπάλ για το κοινοβούλιο και για τις επαρχιακές συνελεύσεις στις 26 Νοεμβρίου και στις 7 Δεκεμβρίου 2017. Η Κομμουνιστική Συμμαχία, που αποτελείται από το Κομμουνιστικό Ενωμένο Μαρξιστικό-Λενινιστικό Κόμμα του Νεπάλ (CPN-UML) και Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2018 6
το Μαοϊκό Κομμουνιστικό Κόμμα του Νεπάλ (CPN-MC) νίκησε το Κόμμα του Κογκρέσου με συντριπτική πλειοψηφία στις βουλευτικές εκλογές. Η Κομμουνιστική Συμμαχία κέρδισε επίσης τις εκλογές για έξι από τις επτά επαρχιακές συνελεύσεις. Οι τοπικές εκλογές πραγματοποιήθηκαν τελικά σε τρεις φάσεις μεταξύ Μαΐου και Σεπτεμβρίου 2017, αφού τις μποϊκοτάρισαν εκπρόσωποι των Madhesi στο Terai. Ζ. Μπουτάν Απομονωμένο από τον υπόλοιπο κόσμο επί αιώνες, το Μπουτάν είναι ένα μικρό, απομακρυσμένο βασίλειο με αρχαίες βουδιστικές παραδόσεις, που βρίσκεται στα Ιμαλάια μεταξύ της Ινδίας και της Κίνας. Προσαρμόζεται στην παγκοσμιοποίηση και ενισχύει την οικονομία του, διατηρώντας ταυτόχρονα τις αρχαίες του παραδόσεις. Με το Σύνταγμα που εγκρίθηκε το 2008, πραγματοποίησε μια ειρηνική μετάβαση σε μια κοινοβουλευτική δημοκρατία που εγγυάται τον διαχωρισμό των εξουσιών στο πλαίσιο της συνταγματικής μοναρχίας. Το πολυενδεικτικό σχέδιο 2014-2020 της ΕΕ διαθέτει 42 εκατομμύρια ευρώ σε βοήθεια για το Μπουτάν. Η ΕΕ έχει ισχυρή παρουσία στο Μπουτάν από το 1982, και καταβάλλει προσπάθειες για να μειώσει τη φτώχεια και να προωθήσει τον εκδημοκρατισμό και τη χρηστή διακυβέρνηση, καθώς και να στηρίξει τη βιώσιμη γεωργία και τους ανανεώσιμους φυσικούς πόρους. Στις 24 Μαΐου 2018, δρομολογήθηκε ένα νέο «σχέδιο υποστήριξης του εμπορίου ΕΕ-Μπουτάν» με σκοπό να βελτιώσει την προστιθέμενη αξία, τις συνδέσεις των αγορών και το ρυθμιστικό πλαίσιο του εμπορίου και των επενδύσεων. Η αντιπροσωπεία του ΕΚ για τις σχέσεις με τη Νότια Ασία επισκέφθηκε τη χώρα κατά τον Μάιο του 2017. Το Κοινοβούλιο έχει επανειλημμένα αναγνωρίσει τη μοναδική αναπτυξιακή φιλοσοφία του Μπουτάν, που ξεκίνησε όταν η χώρα πραγματοποίησε άνοιγμα προς την παγκοσμιοποίηση. Βασίζεται στην έννοια της Ακαθάριστης Εθνικής Ευτυχίας (GNH), η οποία καταμετρά την ποιότητα ζωής των πολιτών με στατιστικές μεθόδους και εξισορροπεί την πνευματική με την υλική πρόοδο. Η. Μαλδίβες Οι σχέσεις ΕΕ-Μαλδιβών χρονολογούνται από το 1983, όταν ο επικεφαλής της αντιπροσωπείας της Επιτροπής στο Κολόμπο διαπιστεύθηκε ως παράλληλα διαπιστευμένος (non-resident) πρέσβης. Αν και δεν υπάρχει ακόμη επίσημη συμφωνία συνεργασίας, η ΕΕ παρέχει στήριξη συνεργασίας για τις αγροτικές κοινότητες, τον τουρισμό και τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Στις 16 Ιουλίου 2018, το Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ ενέκρινε πλαίσιο για στοχευμένα περιοριστικά μέτρα κατά προσώπων και οντοτήτων που ευθύνονται για την υπονόμευση του κράτους δικαίου ή παρεμποδίζουν μια πολιτική λύση χωρίς αποκλεισμούς στις Μαλδίβες, καθώς και κατά προσώπων και οντοτήτων που ευθύνονται για σοβαρές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Μετά από μια περίοδο πολιτικής αναταραχής το 2015, η κατάσταση στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επιδεινώθηκε σταδιακά, με όλο και μεγαλύτερη καταστολή της αντιπολίτευσης. Τον Ιούλιο και Αύγουστο του 2017, ο πρώην Πρόεδρος Yameen διέταξε τον στρατό να κλείσει το κοινοβούλιο, ώστε να αποφύγει έτσι τη μομφή (impeachment), και τον Φεβρουάριο του 2018 κήρυξε κατάσταση έκτακτης ανάγκης για έναν μήνα. Ο ηγέτης του αντιπολιτευτικού Δημοκρατικού Κόμματος των Μαλδιβών (MDP), Ibrahim Mohamed Solih, κέρδισε τις προεδρικές εκλογές στις 23 Σεπτεμβρίου 2018. Μετά από μία εβδομάδα διαμαρτυριών και προσπαθειών ακύρωσης της ψηφοφορίας, ο πρόεδρος Εκλογικής Επιτροπής των Μαλδιβών επιβεβαίωσε ότι ο Solih είχε λάβει το 58% των ψήφων, νικώντας τον πρώην Πρόεδρο Abdulla Yameen του Προοδευτικού κόμματος των Μαλδιβών (PPM). Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2018 7
Οι Μαλδίβες είναι γνωστές ως προορισμός πολυτελών διακοπών. Εξαιρετικά ευπαθές απέναντι στην κλιματική αλλαγή, το αρχιπέλαγος αυτό είναι εκτεθειμένο στην άνοδο του επιπέδου της θάλασσας και στη διάβρωση των ακτών, φαινόμενα που απειλούν σοβαρά τη βιωσιμότητα της χώρας. Η άλλη πραγματικότητα είναι η υψηλή νεανική ανεργία, η βία των συμμοριών και η τοξικομανία, με αυξανόμενη κοινωνική αναταραχή. Οι Μαλδίβες απώλεσαν το 2011 το καθεστώς λιγότερο ανεπτυγμένης χώρας (ΛΑΧ) του ΟΗΕ και το 2013 απέκτησαν το καθεστώς της χώρας ανώτερου μεσαίου εισοδήματος. Η οικονομία στηρίζεται κυρίως στον τουρισμό και στην αλιεία. Η ΕΕ είναι ο τέταρτος μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος των Μαλδιβών με μερίδιο 10% του συνολικού εμπορίου αγαθών (2017). Jorge Soutullo / Anna Saarela 10/2018 Θεματολογικά δελτία για την Ευρωπαϊκή Ένωση - 2018 8