ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 19.4.2011 COM(2011) 222 τελικό ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Tο ανοιχτό διαδίκτυο και η δικτυακή ουδετερότητα στην Ευρώπη

ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΣΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ, ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ Το ανοιχτό διαδίκτυο και η δικτυακή ουδετερότητα στην Ευρώπη EL 1 EL

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ 1. Εισαγωγή... 3 2. Η συζήτηση για τη διαδικτυακή ουδετερότητα... 3 3. ιατάξεις του ρυθµιστικού πλαισίου της ΕΕ περί ουδετερότητας των δικτύων... 5 3.1. Οι αρχές του ανταγωνισµού... 5 3.2. Το τροποποιηµένο πλαίσιο τηλεπικοινωνιών... 6 4. Τα µέχρι στιγµής ευρήµατα... 7 4.1. Παρεµπόδιση... 7 4.2. ιαχείριση της κίνησης... 8 4.3. Καταναλωτές και ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών... 10 4.4. Το διεθνές πλαίσιο... 10 5. Συµπέρασµα... 11 EL 2 EL

1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το 2009, µε την ολοκλήρωση της δέσµης των µεταρρυθµίσεων της ΕΕ για τις τηλεπικοινωνίες, η Επιτροπή γνωστοποίησε, ως δήλωση 1, τη δέσµευσή της για «διατήρηση του ανοικτού και ουδέτερου χαρακτήρα του ιαδικτύου, λαµβάνοντας πλήρως υπόψη τη βούληση των συννοµοθετών να καθιερώσουν πλέον την ουδετερότητα δικτύου ως στόχο πολιτικής και κανονιστική αρχή που πρέπει να προάγονται από τις εθνικές ρυθµιστικές αρχές». Σύµφωνα µε τη δήλωση αυτή, πέρα από την παρακολούθηση της υλοποίησης των σχετικών διατάξεων που αναφέρονται στις δικτυακές ελευθερίες, η Επιτροπή «θα παρακολουθεί τον αντίκτυπο των εξελίξεων της αγοράς και της τεχνολογίας στις "ελευθερίες δικτύου", ενηµερώνοντας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συµβούλιο, πριν από τα τέλη του 2010, εάν απαιτούνται περαιτέρω κατευθυντήριες γραµµές». Η παρούσα ανακοίνωση αποσκοπεί στην πραγµατοποίηση της εν λόγω δέσµευσης, η οποία επαναλαµβάνεται στο Ψηφιακό θεµατολόγιο για την Ευρώπη 2, παρουσιάζοντας τα συµπεράσµατα που συνήγαγε η Επιτροπή από τις διαδικασίες διαβούλευσης και εξακρίβωσης των πραγµατικών περιστατικών, και καταλήγοντας στα ενδεδειγµένα συµπεράσµατα. Η διαδικασία Ως βάση τεκµηρίωσης για την ανακοίνωση, η Επιτροπή δροµολόγησε δηµόσια διαβούλευση µε θέµα «Το ανοιχτό διαδίκτυο και η δικτυακή ουδετερότητα στην Ευρώπη», η οποία διεξήχθη µεταξύ 30 Ιουνίου και 30 Σεπτεµβρίου 2010. Στη διαβουλεύσεις κατατέθηκαν περισσότερα από 300 σχόλια, από ευρύ φάσµα ενδιαφεροµένων, συµπεριλαµβανοµένων φορέων εκµετάλλευσης δικτύου, παρόχων διαδικτυακού περιεχοµένου, κρατών µελών, οργανισµών καταναλωτών και οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, καθώς και µεµονωµένων πολιτών. Ο πλήρης κατάλογος των απαντησάντων και οι απαντήσεις που δεν είχαν εµπιστευτικό χαρακτήρα δηµοσιεύτηκαν στον σχετικό ιστότοπο της Επιτροπής 3, µαζί µε µια συνοπτική, µη εξαντλητική ανασκόπηση υπό µορφή έκθεσης. Η Επιτροπή και το Κοινοβούλιο διοργάνωσαν, επίσης, κοινή σύνοδο στις 11 Νοεµβρίου 2010 4, κατά την οποία δόθηκε η ευκαιρία σε ευρύ φάσµα ενδιαφεροµένων να εκθέσουν και να σχολιάσουν τις απόψεις τους σχετικά µε τη δικτυακή ουδετερότητα, σε ένα ανοιχτό και δηµόσιο βήµα. 2. Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΙΑ ΙΚΤΥΑΚΗ ΟΥ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑ Η εξέλιξη του διαδικτύου Το διαδίκτυο έχει λάβει διαστάσεις φαινοµένου παγκόσµιας διάστασης µε εξαιρετικά ταχείς ρυθµούς. Μέσα σε µια δεκαπενταετία, η αγορά διαδικτυακής συνδετικότητας αυξήθηκε, σχεδόν από το µηδέν, φτάνοντας σε κύκλο εργασιών ύψους δισεκατοµµυρίων ευρώ. Η άνθηση του διαδικτύου διευκόλυνε τις διασυνοριακές συναλλαγές µέσω του ηλ-εµπορίου, 1 2 3 4 ΕΕ L 337 της 18 ης εκεµβρίου 2009. COM(2010)245 http://ec.europa.eu/information_society/policy/ecomm/library/public_consult/net_neutrality/in dex_en.htm http://ec.europa.eu/information_society/policy/ecomm/library/public_consult/net_neutrality/in dex_en.htm EL 3 EL

συµβάλλοντας στην περαιτέρω ανάπτυξη της εσωτερικής αγοράς και στην άρση των φραγµών µεταξύ των κρατών µελών. Το διαδίκτυο βρίσκεται στον πυρήνα της παγκόσµιας οικονοµίας. Σε αυτό οφείλεται η άνευ προηγουµένου ανάπτυξη της καινοτοµίας. Το διαδίκτυο χρωστάει µεγάλο µέρος της επιτυχίας του στο γεγονός ότι είναι ανοιχτό και προσφέρει εύκολη πρόσβαση, εφόσον ο χρήστης διαθέτει διαδικτυακή σύνδεση. Εκτός από ορισµένες βασικές τεχνικές απαιτήσεις, για την παροχή περιεχοµένου ή υπηρεσιών, ένα άτοµο ή µια εταιρεία δεν έχουν σήµερα να αντιµετωπίσουν υψηλό κόστος εισόδου ή άλλους φραγµούς χαρακτηριστικούς για πολλούς άλλους περιχαρακωµένους δικτυακούς κλάδους. Πράγµατι, η απουσία των εν λόγω φραγµών κατέστησε δυνατές πολλές από τις εφαρµογές που σήµερα αποτελούν πασίγνωστα ονόµατα της καταναλωτικής αγοράς. Αρχικά, η πρόσβαση στο διαδίκτυο πραγµατοποιούνταν µε τηλεφωνική σύνδεση, µε τη διάδοση όµως ελκυστικών εφαρµογών προσβάσιµων χάρη στις συνεχώς αυξανόµενες ταχύτητες των ευρυζωνικών συνδέσεων το διαδίκτυο κατέστη πολύ περισσότερο από µια απλή τηλεφωνική γραµµή. Πρόκειται για το «δίκτυο των δικτύων», που έχει µετασχηµατίσει τον τρόπο µε τον οποίο επικοινωνούµε, συναλλασσόµαστε, εργαζόµαστε, διανοίγοντας µεγάλες δυνατότητες για την εκπαίδευση, τον πολιτισµό, την επικοινωνία, την κοινωνική συναναστροφή, και παρέχοντας δυνατότητες προόδου στην επιστήµη και την τεχνολογία, και γενικότερα ενθαρρύνοντας την ελευθερία της έκφρασης και την πολυφωνία στα µέσα επικοινωνίας. ισεκατοµµύρια ευρώ έχουν επενδυθεί για την αναβάθµιση της υποδοµής µε σκοπό την παροχή στους καταναλωτές βελτιωµένων υπηρεσιών σε χαµηλότερες τιµές. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασµό µε το ενωσιακό µοντέλο της ευεργετικής για τον ανταγωνισµό ρύθµισης της χονδρικής αγοράς πρόσβασης και της εφαρµογής των ενωσιακών κανόνων ανταγωνισµού, ώθησε τον κατάντη ανταγωνισµό, µε αποτέλεσµα την εµφάνιση ανταγωνιστικών προσφορών πακέτων ευρυζωνικής πρόσβασης που, σε συνδυασµό µε µια ελκυστική σειρά περιεχοµένου και υπηρεσιών, αύξησαν την καταναλωτική ζήτηση. Θα απαιτηθούν περαιτέρω επενδύσεις που θα συµβαδίζουν µε την εκρηκτική αύξηση της κίνησης των δεδοµένων. Σύµφωνα µε ορισµένες προβολές των δεδοµένων κίνησης, αναµένεται ετήσια αύξηση 35% στα σταθερά δίκτυα και 107% στα κινητά. Το διαδίκτυο έχει καταστεί ιδιαίτερα πολύτιµο αγαθό στη σηµερινή κοινωνία. Το πλήρες δυναµικό του παραµένει αναξιοποίητο. Παράµετροι της συζήτησης περί ουδετερότητας των δικτύων Μολονότι δεν υπάρχει επίσηµος ορισµός της "δικτυακής ουδετερότητας", βάσει του άρθρου 8 (παράγραφος 4) εδάφιο ζ) της οδηγίας πλαίσιο 5 απαιτείται από τις εθνικές ρυθµιστικές αρχές να προάγουν τα συµφέροντα των πολιτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ενισχύοντας τη δυνατότητα των τελικών χρηστών όσον αφορά την πρόσβαση, την ενηµέρωση και τη χρήση εφαρµογών και υπηρεσιών της επιλογής τους. Τούτο φυσικά εξαρτάται από την ισχύουσα νοµοθεσία και τελεί εποµένως υπό την επιφύλαξη ενωσιακών ή εθνικών µέτρων που λαµβάνονται για την αντιµετώπιση παράνοµων δραστηριοτήτων, ιδίως της καταπολέµησης αξιόποινων πράξεων. Η ουσία της δικτυακής ουδετερότητας και των θεµάτων της συζήτησης αφορούν πρώτα και κύρια τον καλύτερο τρόπο διαφύλαξης του ανοιχτού χαρακτήρα αυτής της πλατφόρµας και την εξασφάλιση ότι θα συνεχίσει να παρέχει υψηλής ποιότητας υπηρεσίες σε όλους και θα 5 Οδηγία 2002/21/EΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συµβουλίου, της 7ης Μαρτίου 2002 (οδηγία πλαίσιο). EL 4 EL

επιτρέπει την άνθηση της καινοτοµίας, συµβάλλοντας παράλληλα στην άσκηση και τον σεβασµό των θεµελιωδών δικαιωµάτων, όπως της ελευθερίας της έκφρασης και της επιχειρηµατικής ελευθερίας. Μεγάλο µέρος της συζήτησης γύρω από την δικτυακή ουδετερότητα επικεντρώνεται γύρω από τη διαχείριση της κίνησης και από όσα συνιστούν την εύλογη διαχείριση της κίνησης. Είναι ευρύτερα αποδεκτό ότι οι φορείς εκµετάλλευσης καλούνται να θεσπίσουν ορισµένες πρακτικές διαχείρισης της κίνησης ώστε να εξασφαλίζεται αποδοτική χρήση των δικτύων τους και ότι για ορισµένες υπηρεσίες IP, όπως λ.χ. για την τηλεόραση µέσω διαδικτύου (IPTV) σε πραγµατικό χρόνο και για τις βιντεοδιασκέψεις, ενδέχεται να απαιτηθεί ειδική διαχείριση κίνησης, ώστε να εξασφαλίζεται η προκαθορισµένη υψηλή ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών. Ωστόσο, το γεγονός ότι ορισµένοι φορείς εκµετάλλευσης, για λόγους που δεν σχετίζονται µε τη διαχείριση της κίνησης, ενδέχεται να παρεµποδίζουν ή να υποβαθµίζουν νόµιµες υπηρεσίες (ιδίως υπηρεσίες φωνητικής επικοινωνίας µέσω του πρωτοκόλλου του ίντερνετ - Voice over IP), ανταγωνιστικές µε τις δικές τους υπηρεσίες, µπορεί να θεωρηθεί ότι αντίκειται στη διαφάνεια του διαδικτύου και αποτελεί επίσης καίριο µέρος της συζήτησης για τη δικτυακή ουδετερότητα. Τα θέµατα αυτά της διαχείρισης, παρεµπόδισης και υποβάθµισης της κίνησης, της ποιότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών και της διαφάνειας, πρέπει να αντιµετωπιστούν. 3. ΙΑΤΑΞΕΙΣ ΤΟΥ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΤΗΣ ΕΕ ΠΕΡΙ ΟΥ ΕΤΕΡΟΤΗΤΑΣ ΤΩΝ ΙΚΤΥΩΝ 3.1. Οι αρχές του ανταγωνισµού Το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ αποσκοπεί στην προώθηση αποτελεσµατικού ανταγωνισµού, που θεωρείται ο καλύτερος τρόπος για την παροχή υψηλής ποιότητας προϊόντων και υπηρεσιών σε προσιτές τιµές για τους καταναλωτές. Για να λειτουργήσει ο ανταγωνισµός, πρέπει οι καταναλωτές να µπορούν να επιλέγουν µεταξύ ποικίλων ανταγωνιστικών προσφορών µε βάση σαφείς και αξιόπιστες πληροφορίες. Οι καταναλωτές πρέπει επίσης να είναι πράγµατι σε θέση να αλλάξουν πάροχο, εφόσον προσφέρεται καλύτερη ποιότητα υπηρεσιών ή/και χαµηλότερη τιµή, ή όταν δεν είναι ικανοποιηµένοι µε τις υπηρεσίες των οποίων είναι αποδέκτες, π.χ. σε περίπτωση που ο σηµερινός πάροχος επιβάλλει περιορισµούς σε συγκεκριµένες υπηρεσίες ή εφαρµογές. Μέσα σε ανταγωνιστικό περιβάλλον, τούτο λειτουργεί ως κίνητρο για τους φορείς εκµετάλλευσης ώστε να προσαρµόσουν τις τιµές και να απέχουν από την επιβολή περιορισµών σε δηµοφιλείς για τους χρήστες εφαρµογές, όπως στην περίπτωση της φωνητικής τηλεφωνίας µέσω διαδικτύου (VoIP). Ως εκ τούτου, η σηµασία των τύπων των προβληµάτων που προκύπτουν στο πλαίσιο της συζήτησης για τη δικτυακή ουδετερότητα σχετίζεται µε το βαθµό του ανταγωνισµού που επικρατεί στην αγορά. Στην Ευρώπη, το κανονιστικό πλαίσιο διευκόλυνε τον ανταγωνισµό, απαιτώντας από τους φορείς εκµετάλλευσης δικτύων µε σηµαντική ισχύ στην αγορά την παροχή πρόσβασης χονδρικής, καθώς και µε τη διάθεση ραδιοφάσµατος µε τρόπο που ευνοεί τον ανταγωνισµό. Η κανονιστική ρύθµιση στην πρόσβαση χονδρικής σε δίκτυα κινητών επικοινωνιών έχει [σε µεγάλο βαθµό;] αρθεί, µε βάση στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η εν λόγω πρόσβαση προσφέρεται µε εµπορικούς όρους σε φορείς εκµετάλλευσης κινητών εικονικών δικτύων, που προστίθενται στο εύρος των προσφορών σε επίπεδο λιανικής. Η νοµοθεσία περί ανταγωνισµού, εφαρµοζόµενη παράλληλα µε το εκ των προτέρων πλαίσιο κανονιστικών EL 5 EL

ρυθµίσεων, συνέβαλε στην αποτελεσµατική είσοδο στην αγορά, αντιµετωπίζοντας κρούσµατα κατάχρησης δεσπόζουσας θέσης από φορείς εκµετάλλευσης που υπάγονται σε κανονιστική ρύθµιση. Κατά συνέπεια, οι λιανικές τιµές της σταθερής και ασύρµατης διαδικτυακής πρόσβασης δεν υπάγονται σε ρύθµιση ΕΕ, ενώ οι καταναλωτές επωφελούνται από ευρέος φάσµατος υπηρεσίες σε διάφορες τιµές, προσαρµοσµένες στις ανάγκες τους (π.χ. ως προς τον όγκο, το εύρος ζώνης). Ταυτόχρονα, η καταλληλότητα του ανταγωνιστικού περιβάλλοντος ως εγγυητή του ανοιχτού χαρακτήρα του διαδικτύου µπορεί να επηρεαστεί από ενδεχόµενες αδυναµίες της αγοράς, ολιγοπωλιακές πρακτικές, σηµεία συµφόρησης στην παροχή υπηρεσιών υψηλής ποιότητας στους καταναλωτές και ασυµµετρία πληροφοριών. 3.2. Το τροποποιηµένο πλαίσιο τηλεπικοινωνιών Το τροποποιηµένο πλαίσιο για τις τηλεπικοινωνίες που εγκρίθηκε το 2009, ευνοεί τη διατήρηση του ανοικτού και ουδέτερου χαρακτήρα του διαδικτύου. Σύµφωνα µε τους αναθεωρηµένους κανόνες, οι εθνικές ρυθµιστικές αρχές για τις τηλεπικοινωνίες καλούνται να προωθήσουν «τη δυνατότητα των τελικών χρηστών όσον αφορά την πρόσβαση, την ενηµέρωση και τη χρήση εφαρµογών και υπηρεσιών της επιλογής τους» (άρθρο 8 παράγραφος 4 σηµείο ζ) της οδηγίας πλαίσιο). Αυτό υποστηρίζεται από τις νέες απαιτήσεις διαφάνειας έναντι των καταναλωτών (άρθρο 21 της οδηγίας για την καθολική υπηρεσία). Πιο συγκεκριµένα, κατά την εγγραφή τους ως συνδροµητών σε µια υπηρεσία και σε περίπτωση τυχόν µεταγενέστερων αλλαγών, οι καταναλωτές θα ενηµερώνονται σχετικά µε: τους όρους που περιορίζουν την πρόσβαση σε υπηρεσίες και εφαρµογές ή/και τη χρήση τους, σύµφωνα µε την ενωσιακή νοµοθεσία, και τυχόν µεθόδους που εφαρµόζει ο πάροχος για τη µέτρηση και τη διαµόρφωση της κίνησης, προκειµένου να αποφεύγεται η φόρτωση του σηµείου ζεύξης µέχρι το όριο χωρητικότητάς του ή η υπερφόρτωσή του, καθώς και σχετικά µε τον τρόπο που οι µέθοδοι αυτές θα µπορούσαν να επηρεάσουν την ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών. Οι εν λόγω απαιτήσεις διαφάνειας είναι απαραίτητες για την ενηµέρωση των καταναλωτών σχετικά µε την αναµενόµενη ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών. Όσον αφορά την αλλαγή, οι καταναλωτές θα µπορούν, εντός µιας εργάσιµης ηµέρας, να αλλάζουν φορέα εκµετάλλευσης διατηρώντας τους αριθµούς τους. Επιπλέον, οι φορείς πρέπει να προσφέρουν στους χρήστες τη δυνατότητα να συνάπτουν σύµβαση συνδροµής µε µέγιστη διάρκεια 12 µηνών. Με τους νέους κανόνες εξασφαλίζεται επίσης ότι οι όροι και οι διαδικασίες καταγγελίας της σύµβασης δεν λειτουργούν αποτρεπτικά στην αλλαγή παρόχου υπηρεσιών (άρθρο 30 παράγραφος 6 της οδηγίας για την καθολική υπηρεσία). Επιπλέον, οι εθνικές ρυθµιστικές αρχές έπειτα από διαβούλευση µε την Επιτροπή έχουν την εξουσία να θεσπίζουν ελάχιστες απαιτήσεις ποιότητας της υπηρεσίας για τις υπηρεσίες µετάδοσης µέσω δικτύου (άρθρο 22 παράγραφος 3 της οδηγίας για την καθολική υπηρεσία), εγγυώµενες έτσι ισχυρό επίπεδο ποιότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών. Όλες αυτές οι διατάξεις, που περιλαµβάνονται στο αναθεωρηµένο ρυθµιστικό πλαίσιο της ΕΕ, πρέπει έως τις 25 Μαΐου 2011 να έχουν µεταφερθεί από τα κράτη µέλη στο εθνικό τους δίκαιο). EL 6 EL

Επιπλέον, η ενωσιακή νοµοθεσία 6 παρέχει προστασία στα άτοµα όσον αφορά την επεξεργασία των δεδοµένων προσωπικού χαρακτήρα, ακόµη και όταν αποφάσεις που επηρεάζουν σηµαντικά τα άτοµα λαµβάνονται µε βάση αυτοµατοποιηµένη επεξεργασία των προσωπικών τους δεδοµένων. Κάθε δραστηριότητα που σχετίζεται µε την παρεµπόδιση ή τη διαχείριση της κυκλοφορίας σε αυτή τη βάση πρέπει εποµένως να συµµορφώνεται µε τις απαιτήσεις για την προστασία των δεδοµένων. Τέλος, τα κράτη µέλη οφείλουν να συµµορφώνονται µε το Χάρτη των Θεµελιωδών ικαιωµάτων της ΕΕ κατά την εφαρµογή του ενωσιακού δικαίου και αυτό ισχύει επίσης κατά την εφαρµογή του αναθεωρηµένου πλαισίου για τις τηλεπικοινωνίες, που θα µπορούσε να επηρεάσει την άσκηση ορισµένων από τα δικαιώµατα αυτά. 4. ΤΑ ΜΕΧΡΙ ΣΤΙΓΜΗΣ ΕΥΡΗΜΑΤΑ 4.1. Παρεµπόδιση Η παρεµπόδιση ή στραγγαλισµός της νόµιµης κίνησης ήταν ένα από τα βασικά ζητήµατα που ανέκυψαν κατά τη διάρκεια της δηµόσιας διαβούλευσης και της συνόδου για τη δικτυακή ουδετερότητα. Η παρεµπόδιση µπορεί να λάβει τη µορφή είτε δυσχέρανσης της πρόσβασης, είτε πλήρους αποκλεισµού ορισµένων υπηρεσιών ή ιστοσελίδων στο διαδίκτυο. Κλασικό παράδειγµα είναι η παρεµπόδιση της φωνητικής επικοινωνίας µέσω πρωτοκόλλου του Ίντερνετ (VoIP) από φορείς εκµετάλλευσης κινητών επικοινωνιών στο διαδίκτυο. Ο στραγγαλισµός, τεχνική που χρησιµοποιείται για τη διαχείριση της κίνησης και την ελαχιστοποίηση της συµφόρησης, µπορεί να χρησιµοποιηθεί για την υποβάθµιση (π.χ. επιβράδυνση) ορισµένου τύπου κίνησης και επηρεάζει έτσι την ποιότητα του περιεχοµένου, όπως το βίντεο συνεχούς ροής που παρέχεται στους καταναλωτές από ανταγωνιστές. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο Φορέας των Ευρωπαϊκών Ρυθµιστικών Αρχών για τις Ηλεκτρονικές Επικοινωνίες (BEREC) πραγµατοποίησε στις αρχές του 2010 έρευνα µεταξύ των µελών του για να αξιολογήσει την κατάσταση που επικρατεί στα διάφορα κράτη µέλη. Επιπλέον, σε εθνικό επίπεδο, πριν από την έναρξη της δηµόσιας διαβούλευσης της Επιτροπής, τόσο η ARCEP 7 όσο και η OFCOM 8, οι εθνικές ρυθµιστικές αρχές της Γαλλίας και του Ηνωµένου Βασιλείου αντίστοιχα, δροµολόγησαν τις δικές τους διαβουλεύσεις. Στην απάντησή του στη δηµόσια διαβούλευση, ο BEREC σηµείωσε ότι υπήρξαν περιπτώσεις άνισης µεταχείρισης των δεδοµένων από ορισµένους φορείς εκµετάλλευσης. Πράγµατι, ο BEREC ανέφερε ορισµένες ανησυχίες που εκφράστηκαν, τόσο από χρήστες όσο και από παρόχους περιεχοµένου: περιορισµοί στην ταχύτητα («στραγγαλισµός») της διοµότιµης (P2P) ανταλλαγής αρχείων ή βίντεο συνεχούς ροής από ορισµένους παρόχους στη Γαλλία, την Ελλάδα, την Ουγγαρία, τη Λιθουανία, την Πολωνία και το Ηνωµένο Βασίλειο, παρεµπόδιση ή επιπλέον χρέωση για παροχή υπηρεσιών φωνής µέσω πρωτοκόλλου του ίντερνετ (VoIP) σε δίκτυα κινητής τηλεφωνίας από ορισµένους φορείς εκµετάλλευσης 6 7 8 Π.χ., η οδηγία για την προστασία των δεδοµένων (95/46/EΚ) και η οδηγία για την προστασία της ιδιωτικής ζωής στις ηλεκτρονικές επικοινωνίες (2002/58/EΚ) http://stakeholders.ofcom.org.uk/consultations/net-neutrality/?showresponses=true http://www.arcep.fr/uploads/tx_gspublication/net-neutralite-orientations-sept2010-eng.pdf EL 7 EL

κινητών επικοινωνιών στην Αυστρία, τη Γερµανία, την Ιταλία, τις Κάτω Χώρες, την Πορτογαλία και τη Ρουµανία. Ωστόσο, ο BEREC δεν διακρίνει τις περιπτώσεις πλήρους παρεµπόδισης από εκείνες όπου οι φορείς εκµετάλλευσης παρέχουν την υπηρεσία αλλά απαιτούν πρόσθετες πληρωµές, και δεν επισηµαίνουν την οικονοµική σηµασία των εν λόγω πληρωµών. Αυτά είναι ουσιώδη ζητήµατα που πρέπει να διευκρινιστούν περαιτέρω. Θα είναι λοιπόν σηµαντικό να διαµορφωθεί σαφής εικόνα της κατάστασης σε ολόκληρη την ΕΕ στο πλαίσιο µιας λεπτοµερέστερης διαπίστωσης στοιχείων. Οι οργανώσεις των καταναλωτών και της κοινωνίας των πολιτών αναφέρθηκαν επίσης σε περιπτώσεων καταγγελλόµενης παρεµπόδισης ή στραγγαλισµού. Από τα ευρήµατα του BEREC προκύπτει ότι πολλά από αυτά τα προβλήµατα επιλύθηκαν αυθόρµητα, συχνά µε παρέµβαση της ΕΡΑ ή υπό την πίεση δυσµενών σχολίων στα µέσα επικοινωνίας. Εκφράστηκαν ανησυχίες ότι η παρεµπόδιση, µολονότι επί του παρόντος περιορίζεται κυρίως στη VoIP, θα µπορούσε να επεκταθεί στο µέλλον και σε άλλες υπηρεσίες, όπως στις τηλεοπτικές εκποµπές µέσω διαδικτύου. Μεταξύ άλλων πιθανών προβληµάτων που τονίστηκαν από τους ερωτηθέντες στη διαβούλευση περιλαµβάνεται ο κίνδυνος ότι η δοµή των τελών θα ευνοούσε τους µεγάλους συντελεστές που µπορούν να φέρουν το οικονοµικό βάρος της ιεράρχησης προτεραιοτήτων, ενώ οι νεοεισερχόµενοι θα είναι υποχρεωµένοι να κινούνται στη λωρίδα βραδείας κυκλοφορίας, µε περιορισµό, κατά συνέπεια, των κινήτρων για καινοτοµία. Έγινε επίσης αναφορά στον κίνδυνο ότι, αν διάφορες επιχειρήσεις παρεµποδίζουν ή υποβαθµίζουν διάφορες υπηρεσίες, θα µπορούσαν να προκύψουν δυσκολίες στην πρόσβαση των καταναλωτών στις υπηρεσίες επιλογής τους µέσω ενιαίας συνδροµής στο διαδίκτυο. Η Επιτροπή δεν διαθέτει στοιχεία ώστε να θεωρήσει τις ανησυχίες αυτές δικαιολογηµένες σε αυτό το στάδιο, αλλά τα δεδοµένα αυτά πρέπει να ληφθούν υπόψη σε µια λεπτοµερέστερη διερεύνηση. 4.2. ιαχείριση της κίνησης Οι αυξανόµενες απαιτήσεις για τα ευρυζωνικά δίκτυα, καθώς και οι διάφορες υπηρεσίες και εφαρµογές που απαιτούν συνεχή ανταλλαγή δεδοµένων καθιστούν απαραίτητη τη διαχείριση της κίνησης, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η επικοινωνία του τελικού χρήστη δεν θα διαταράσσεται από συµφόρηση δικτύων. Υπάρχουν διάφοροι τύποι των τεχνικών διαχείρισης της κίνησης: Η διαφοροποίηση πακέτων επιτρέπει τη διαφορετική αντιµετώπιση διαφορετικών κατηγοριών κίνησης, π.χ. για υπηρεσίες που απαιτούν επικοινωνία σε πραγµατικό χρόνο, όπως η απευθείας διαδικτυακή µετάδοση εκδηλώσεων σε ήχο ή βίντεο και η VoIP. Με τη διαφοροποίηση αυτή εξασφαλίζεται ορισµένη ελάχιστη ποιότητα υπηρεσιών για τους τελικούς χρήστες. H δροµολόγηση ΙΡ επιτρέπει στους παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου να δροµολογούν πακέτα µέσω διαφορετικών διαδροµών επικοινωνίας, ώστε να αποφεύγεται η συµφόρηση ή για παροχή καλύτερων υπηρεσιών. Για παράδειγµα, ένας πάροχος υπηρεσιών διαδικτύου µπορεί να δροµολογεί πακέτα προς έναν εξυπηρετητή που περιέχει αντίγραφο των αιτούµενων πληροφοριών, ο οποίος βρίσκεται είτε στο δίκτυό του ή κάπου κοντά. EL 8 EL

To φιλτράρισµα επιτρέπει σε πάροχο υπηρεσιών διαδικτύου να διακρίνει µεταξύ «ασφαλούς» και «επιβλαβούς» κίνησης και να αποκλείσει την τελευταία προτού φτάσει στον προορισµό της. Η (επικοινωνιακή) εµπειρία του καταναλωτή δεν επηρεάζεται αν ένα µήνυµα ηλεκτρονικού ταχυδροµείου φτάσει σ αυτόν λίγα δευτερόλεπτα µετά την αποστολή του, ενώ ανάλογη καθυστέρηση σε φωνητική επικοινωνία συνιστά σηµαντική υποβάθµιση, εάν ήδη δεν καθιστά εντελώς άχρηστη την επικοινωνία. Μεγάλο µέρος της συζήτησης για τη δικτυακή ουδετερότητα επικεντρώνεται στη διαχείριση της κίνησης και στον προσδιορισµό της εύλογης διαχείρισης της κίνησης. Η διαχείριση της κίνησης θεωρείται απαραίτητη για να διασφαλιστεί η οµαλή ροή της, κυρίως σε περιόδους συµφόρησης των δικτύων. Αρκετές απαντήσεις στη δηµόσια διαβούλευση συνέκλιναν στη διαπίστωση ότι η διαχείριση της κίνησης δεν αποτελεί νέο θέµα στο πεδίο των ηλεκτρονικών επικοινωνιών. Για παράδειγµα, οι φορείς εκµετάλλευσης παραχωρούν προτεραιότητα στη φωνητική κίνηση, ιδιαίτερα στην περίπτωση των κινητών επικοινωνιών. Όταν χρησιµοποιείται σωστά, υποστηρίζουν ορισµένοι από τους ερωτηθέντες, τέτοιου είδους τεχνικές διαχείρισης της κίνησης αναµένεται ότι θα βελτιώσουν την επικοινωνιακή εµπειρία των καταναλωτών. Ακόµα και στις απαντήσεις στο πλαίσιο της δηµόσιας διαβούλευσης που υπαινίσσονται την παρεµπόδιση των διοµότιµων ή των υπηρεσιών VoIP, υποστηρίζεται ότι η διαχείριση της κίνησης είναι απαραίτητο και ουσιώδες µέρος στη λειτουργία ενός αποτελεσµατικού διαδικτύου. Γίνεται δεκτό ότι η χρήση της για σκοπούς αντιµετώπισης της συµφόρησης και ζητηµάτων ασφάλειας είναι απολύτως θεµιτή και ότι δεν αντιβαίνει στις αρχές της δικτυακής ουδετερότητας. Σε ορισµένες απαντήσεις διατυπώθηκαν ανησυχίες σχετικά µε ενδεχόµενη κατάχρηση της διαχείρισης της κίνησης, για παράδειγµα, για τους σκοπούς παραχώρησης προνοµιακής µεταχείρισης σε µία υπηρεσία έναντι άλλης, πρακτική που δεν θα θεωρούσαν δικαιολογηµένη αν οι υπηρεσίες ήταν συναφούς χαρακτήρα. Υπήρξε ευρεία συναίνεση ότι οι φορείς εκµετάλλευσης και οι πάροχοι υπηρεσιών διαδικτύου πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να καθορίζουν οι ίδιοι τα επιχειρηµατικά τους µοντέλα και τις εµπορικές ρυθµίσεις, βάσει των ισχυόντων νόµων. Σε ορισµένες απαντήσεις καλούνται οι εθνικές ρυθµιστικές αρχές και οι φορείς εκµετάλλευσης να συνεργαστούν, ώστε να εξασφαλιστεί ότι η διαφάνεια για τους καταναλωτές όσον αφορά τις πρακτικές διαχείρισης της κυκλοφορίας θα είναι ουσιαστική και αποτελεσµατική. Αρκετοί από τους ερωτηθέντες θεωρούν ότι η διαχείριση της κίνησης πρέπει να εφαρµόζεται τόσο σε σταθερά όσο και σε κινητά δίκτυα, σύµφωνα µε την αρχή της τεχνολογικής ουδετερότητας, στην οποία βασίζεται το πλαίσιο για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Επιτροπή, µαζί µε τον BEREC, θα συνεχίσει να παρακολουθεί το θέµα αυτό, ώστε να καταστεί δυνατή η εύλογη και διαφανής διαχείριση της κίνησης, η οποία θα στηρίξει τους στόχους του ενωσιακού πλαισίου για τις τηλεπικοινωνίες. EL 9 EL

4.3. Καταναλωτές και ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών Η διαφάνεια αποτελεί βασικό µέρος της συζήτησης για τη δικτυακή ουδετερότητα. Η επαρκής πληροφόρηση σχετικά µε πιθανούς περιορισµούς ή τη διαχείριση της κίνησης θα δώσει στους καταναλωτές τη δυνατότητα να πραγµατοποιήσουν συνειδητές επιλογές. Σύµφωνα µε τον BEREC, η πλειονότητα των ΕΡΑ έχει δεχθεί καταγγελίες από καταναλωτές σχετικά µε την ανακολουθία µεταξύ διαφηµιζόµενων και πραγµατικών ταχυτήτων παράδοσης µιας διαδικτυακής σύνδεσης. Υπήρξε συναίνεση στο ότι είναι απαραίτητη η διαφάνεια σχετικά µε την ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών. Εξαιτίας της συνθετότητας και του τεχνικού χαρακτήρα της πληθώρας των διαδικτυακών προσφορών από τη σκοπιά του καταναλωτή, πρέπει - σύµφωνα µε πολλούς συµµετέχοντες - να επιτευχθεί ισορροπία µεταξύ της απλότητας και της παροχής ουσιαστικών και κατάλληλα λεπτοµερών πληροφοριών. Ορισµένοι ενδιαφερόµενοι επεσήµαναν το γεγονός ότι οι διασφαλίσεις για τη διαφύλαξη του ανοικτού και ουδέτερου χαρακτήρα του διαδικτύου προβλέπονται ήδη στο κανονιστικό πλαίσιο και οι ίδιοι οι ΕΡΑ πρέπει να κάνουν χρήση των διατάξεων του άρθρου 22 παράγραφος 3 της οδηγίας για την καθολική υπηρεσία και να ορίσουν κατάλληλες απαιτήσεις ελάχιστης ποιότητας παρεχόµενων υπηρεσιών, εφόσον έχει επισηµανθεί υποβάθµιση της υπηρεσίας, η οποία παρακωλύει ή επιβραδύνει την κίνηση στα δίκτυα. Κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής του Νοεµβρίου 2010, µέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ζήτησαν περαιτέρω επεξεργασία των δεικτών ποιότητας των παρεχόµενων υπηρεσιών, θεωρώντας τη διαδικασία του BEREC ως τον καλύτερο τρόπο για προώθηση των θεµάτων. 4.4. Το διεθνές πλαίσιο Ορισµένα ζητήµατα - όπως το αν οι πάροχοι διαδικτυακών υπηρεσιών µπορούν να παραχωρήσουν προτεραιότητα σε ένα είδος περιεχοµένου έναντι ενός άλλου, κατά πόσον κινητά και σταθερά δίκτυα πρέπει να υπόκεινται σε διαφορετικούς κανόνες έχουν προκαλέσει πολλές συζητήσεις και διαµάχες σε αρκετές χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Στις Ηνωµένες Πολιτείες, η Οµοσπονδιακή Επιτροπή Επικοινωνιών (FCC) διακηρύσσει τακτικά τη δέσµευσή της στη διατήρηση του ανοιχτού χαρακτήρα του διαδικτύου. Για το σκοπό αυτό, η FCC ενέκρινε το 2005 τέσσερις βασικές αρχές που παρέχουν στους χρήστες του διαδικτύου τη δυνατότητα να χρησιµοποιούν περιεχόµενο, εφαρµογές, υπηρεσίες και συσκευές της επιλογής τους, ενώ παράλληλα προωθείται ο ανταγωνισµός ανάµεσα σε παρόχους δικτύων, υπηρεσιών και περιεχοµένου. Οι ιδέες αυτές αντιστοιχούν σε µεγάλο βαθµό στην αρχή του «ανοιχτού διαδικτύου» που κατοχυρώνεται στο αναθεωρηµένο πλαίσιο της ΕΕ για τις τηλεπικοινωνίες. Το εκέµβριο του 2010, η FCC εξέδωσε διάταξη µε την οποία εισήγαγε νέους κανόνες για τη διαφάνεια, καθώς και διευκρινίσεις όσον αφορά τα επιτρεπόµενα είδη παρεµπόδισης για σταθερές και κινητές ευρυζωνικές επικοινωνίες. Κατ' αρχήν, οι πάροχοι σταθερών ευρυζωνικών επικοινωνιών δεν µπορούν να παρεµποδίζουν νόµιµο περιεχόµενο, υπηρεσίες, µη-επιβλαβείς συσκευές και εφαρµογές, συµπεριλαµβανοµένων εκείνων που ανταγωνίζονται τις δικές τους υπηρεσίες φωνητικής ή βιντεοτηλεφωνίας. Η προσέγγιση στις κινητές ευρυζωνικές υπηρεσίες είναι σταδιακή, επί του παρόντος στους παρόχους υπηρεσιών απαγορεύεται συγκεκριµένα η παρεµπόδιση νόµιµων ιστοσελίδων και VoIP ή εφαρµογών EL 10 EL

βιντεοτηλεφωνίας που ανταγωνίζονται τις δικές τους υπηρεσίες φωνητικής ή βιντεοτηλεφωνίας. Άλλες χώρες έχουν θεσπίσει µη δεσµευτικές κατευθυντήριες γραµµές για τη δικτυακή ουδετερότητα. Στη Νορβηγία, η νορβηγική αρχή ταχυδροµείων και τηλεπικοινωνιών (NPT), σε συνεργασία µε αριθµό ενδιαφεροµένων, ενέκρινε το Φεβρουάριο του 2009 εθελοντική συµφωνία που επιτρέπει στους χρήστες διαδικτυακή σύνδεση (i) µε προκαθορισµένη χωρητικότητα και ποιότητα, (ii) τους παρέχει τη δυνατότητα να χρησιµοποιούν το περιεχόµενο, τις υπηρεσίες και τις εφαρµογές της επιλογής τους και (iii) και δεν εισάγει διακρίσεις όσον αφορά τον τύπο της εφαρµογής, την υπηρεσία ή το περιεχόµενο. Εν τω µεταξύ, στον Καναδά, η καναδική επιτροπή ραδιοτηλεόρασης και τηλεπικοινωνιών (CRTC) θέσπισε, τον Οκτώβριο του 2009, νέο πλαίσιο για τη δικτυακή ουδετερότητα, βάσει του οποίου οι πάροχοι του διαδικτύου υπέχουν αυξηµένες υποχρεώσεις διαφάνειας, ενώ µόνο ως έσχατη λύση τους επιτρέπεται να χρησιµοποιούν τεχνικές διαχείρισης της κίνησης. Η Χιλή φαίνεται ότι είναι η πρώτη χώρα που αντιµετώπισε άµεσα την αρχή της δικτυακής ουδετερότητας στην εθνική νοµοθεσία. Τον Αύγουστο του 2010, το κοινοβούλιο της χώρας θέσπισε νέο νόµο για τη δικτυακή ουδετερότητα, γεγονός που περιορίζει ουσιαστικά τα δικαιώµατα των παρόχων του διαδικτύου στη διαχείριση του περιεχοµένου, ενώ παράλληλα αυξάνεται η προστασία των παρόχων περιεχοµένου και των χρηστών του διαδικτύου. Η Επιτροπή παρακολουθεί στενά τις διεθνείς αυτές εξελίξεις και θα συνεχίσει να τις λαµβάνει υπόψη στον προβληµατισµό της σχετικά µε πιθανές προσεγγίσεις για την δικτυακή ουδετερότητα. 5. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Η σηµασία της διατήρησης του ανοιχτού διαδικτύου, όπως τονίζεται στη δήλωση της Επιτροπής, υποστηρίχθηκε ευρύτερα κατά τη δηµόσια διαβούλευση, όπως και στην κοινή διάσκεψη Επιτροπής-Κοινοβουλίου. Η Επιτροπή παραµένει προσηλωµένη στο στόχο αυτό, καθώς και στην εξασφάλιση της διατήρησης ενός ισχυρού και αποδοτικού διαδικτύου, στο οποίο όλοι έχουν πρόσβαση. Η Επιτροπή είναι της γνώµης ότι οι κανόνες για τη διαφάνεια, την αλλαγή και την ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών που αποτελούν µέρος του αναθεωρηµένου ενωσιακού πλαισίου για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες θα συµβάλουν στην παραγωγή ανταγωνιστικών αποτελεσµάτων. εδοµένου ότι τα κράτη µέλη εξακολουθούν να µεταφέρουν το αναθεωρηµένο ενωσιακό πλαίσιο για τις ηλεκτρονικές επικοινωνίες στην εθνική τους νοµοθεσία, είναι σηµαντικό να υπάρξει επαρκής χρόνος ώστε οι διατάξεις αυτές να εφαρµοστούν και να διαπιστωθεί πώς λειτουργούν στην πράξη. Εξάλλου, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, τα στοιχεία που προέκυψαν από τη δηµόσια διαβούλευση ήταν ελλιπή ή ανακριβή σε πολλά σηµεία που είναι ουσιώδη για την κατανόηση της τρέχουσας κατάστασης στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Για το λόγο αυτό, η Επιτροπή, µαζί µε τον BEREC, εξετάζει σειρά ζητηµάτων που προέκυψαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας διαβουλεύσεων, ιδίως τυχόν φραγµούς στην αλλαγή φορέα (για παράδειγµα, µετά από πόσο χρονικό διάστηµα, κατά µέσον όρο, επιτρέπεται ένας πελάτης να καταγγείλει µια προπληρωµένη σύµβαση, και ποιες, ενδεχοµένως, είναι οι κυρώσεις), πρακτικές EL 11 EL

παρεµπόδισης, στραγγαλισµού και εµπορικές πρακτικές ισοδύναµων αποτελεσµάτων, τη διαφάνεια και ποιότητα των παρεχόµενων υπηρεσιών, καθώς και τα ζητήµατα ανταγωνισµού που σχετίζονται µε τη δικτυακή ουδετερότητα (π.χ. πρακτικές διακρίσεων εκ µέρους συντελεστή µε δεσπόζουσα θέση). Από την άποψη αυτή, η Επιτροπή επιφυλάσσεται του δικαιώµατός της, βάσει των άρθρων 101 και 102 της ΣΛΕΕ, να αξιολογήσει οποιαδήποτε συµπεριφορά σχετικά µε τη διαχείριση της κίνησης, η οποία ενδέχεται να περιορίσει ή να νοθεύσει τον ανταγωνισµό. Η µελλοντική πορεία Πριν από το τέλος του έτους, η Επιτροπή θα δηµοσιεύσει τα στοιχεία που θα προκύψουν από τις έρευνες του ΒΕREC, συµπεριλαµβανοµένης κάθε περίπτωσης παρεµπόδισης ή στραγγαλισµού ορισµένων ειδών κίνησης. Βάσει των αποδεικτικών στοιχείων και της εφαρµογής των διατάξεων του πλαισίου για τις τηλεπικοινωνίες, η Επιτροπή θα αποφασίσει, κατά προτεραιότητα, για το θέµα των πρόσθετων κατευθύνσεων περί δικτυακής ουδετερότητας. Εάν τεκµηριώνονται σηµαντικά και επίµονα προβλήµατα, ενώ το σύστηµα στο σύνολό του - αποτελούµενο από πολλαπλούς φορείς εκµετάλλευσης - δεν διασφαλίζει εύκολη πρόσβαση των καταναλωτών και διανοµή περιεχοµένου, υπηρεσιών και εφαρµογών της επιλογής τους, µέσω ενιαίας συνδροµής στο διαδίκτυο, η Επιτροπή θα αξιολογήσει την ανάγκη επιβολής αυστηρότερων µέτρων, ώστε να υπάρξει ανταγωνισµός και η δέουσα επιλογή για τους καταναλωτές. Η διαφάνεια και η ευχέρεια αλλαγής παρόχου είναι βασικά στοιχεία για τους καταναλωτές κατά την επιλογή ή αλλαγή φορέα παροχής υπηρεσιών διαδικτύου, ενδέχεται όµως να µην είναι επαρκή εργαλεία για την αντιµετώπιση γενικευµένων περιορισµών όσον αφορά νόµιµες υπηρεσίες ή εφαρµογές. Τα εν λόγω συµπληρωµατικά µέτρα µπορούν να λάβουν τη µορφή κατευθύνσεων ή γενικών νοµοθετικών µέτρων για την ενίσχυση του ανταγωνισµού και των επιλογών των καταναλωτών, όπως η περαιτέρω διευκόλυνση των καταναλωτών να αλλάξουν πάροχο, ή σε περίπτωση που αυτά αποδεικνύονταν ανεπαρκή π.χ. υπό µορφήν επιβολής ειδικών υποχρεώσεων όσον αφορά τυχόν αδικαιολόγητη διαφοροποίηση της κίνησης στο διαδίκτυο που ισχύει για όλους τους παρόχους υπηρεσιών διαδικτύου, ανεξαρτήτως της θέσης τους στην αγορά. Αυτό θα µπορούσε να περιλαµβάνει την απαγόρευση της παρεµπόδισης νόµιµων υπηρεσιών. Η δικτυακή ουδετερότητα άπτεται σειράς δικαιωµάτων και αρχών κατοχυρωµένων στον Χάρτη των Θεµελιωδών ικαιωµάτων της ΕΕ, ιδίως του σεβασµού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής, της προστασίας των προσωπικών δεδοµένων και της ελευθερίας της έκφρασης και ενηµέρωσης. Για το λόγο αυτό, όλες οι νοµοθετικές προτάσεις στο πεδίο αυτό θα υπόκεινται σε ενδελεχή εκτίµηση των επιπτώσεών τους στα θεµελιώδη δικαιώµατα, όπως και της συµµόρφωσής τους µε τον Χάρτη των Θεµελιωδών ικαιωµάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης 9. Τυχόν πρόσθετες ρυθµίσεις πρέπει να µην συνιστούν τροχοπέδη σε επενδύσεις, ή σε καινοτόµα επιχειρηµατικά µοντέλα, να οδηγούν σε αποδοτικότερη χρήση των δικτύων και 9 Σύµφωνα µε τη «Στρατηγική για την αποτελεσµατική εφαρµογή του Χάρτη των Θεµελιωδών ικαιωµάτων από την Ευρωπαϊκή Ένωση» COM(2010)573 τελικό της 19.10.2010 EL 12 EL

στη δηµιουργία νέων επιχειρηµατικών ευκαιριών σε διάφορα επίπεδα της διαδικτυακής αξιακής αλυσίδας, διαφυλάσσοντας υπέρ των καταναλωτών τα πλεονεκτήµατα µιας επιλογής από προϊόντα διαδικτυακής πρόσβασης προσαρµοσµένα στις ανάγκες τους. Παράλληλα, η Επιτροπή θα συνεχίσει το διάλογο µε τα κράτη µέλη και τα ενδιαφερόµενα µέρη µε σκοπό να εξασφαλιστεί ταχεία ανάπτυξη της ευρυζωνικότητας, ώστε να µειωθεί η πίεση στα δεδοµένα κίνησης. EL 13 EL