ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΟΜΑ ΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α

1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. ΠΡΟΛΟΓΟΣ 2. ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΟΜΑ ΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α 1. ΤΙ ΟΝΟΜΑΖΕΤΑΙ ΕΡΓΑΤΙΚΟ ΑΤΥΧΗΜΑ. 2. ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΜΟΥ ΕΡΓΑΤΙΚΟΥ ΑΤΥΧΗΜΑΤΟΣ. 3. ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ. 4. ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β 1. ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ. 2. ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΒΑΛΛΟΥΝ ΣΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΠΡΟΛΗΨΗΣ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ. 3. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑ Α. ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ 1. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΕΡΓΟ ΟΤΗ. 2. ΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ. 1. ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ. 2. ΑΠΟ ΟΧΕΣ ΕΠΙ ΟΜΑ ΑΣΘΕΝΕΙΑΣ. 3. ΕΦΑΠΑΞ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ. 4. ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΗ ΓΙΑ ΗΘΙΚΗ ΒΛΑΒΗ. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ. 2. ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΧΩΡΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ. 3..ΜΕΤΡΑ ΑΤΟΜΙΚΗΣ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ. 4. ΥΓΙΕΙΝΗ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 2

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Κατά το σχολικό έτος 2009-10 το 1 ο Λύκειο ράµας πραγµατοποίησε πρόγραµµα Αγωγής Σταδιοδροµίας στο πλαίσιο του µαθήµατος του Σχολικού Επαγγελµατικού Προσανατολισµού. Από την Α τάξη µια οµάδα µαθητών διάλεξε για θέµα «ΤΑ ΕΡΓΑΤΙΚΑ ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΙΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ». Ένα θέµα που είναι αρκετά επίκαιρο για την εποχή µας, αφού καθηµερινά γίνεται λόγος στα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. Η οµάδα των µαθητών διάλεξε το θέµα µε το κριτήριο ότι είχε πραγµατοποιήσει παρόµοια εργασία στην Γ Γυµνασίου (2008-09) µε θέµα «Γνωρίζω τα επαγγέλµατα και τους επαγγελµατίες» µε τον υπεύθυνο καθηγητή του Σ.Ε.Π. κ. Μπαντή Γεώργιο. Θεώρησε λοιπόν απαραίτητο στη συνέχεια να ασχοληθεί µε τα ατυχήµατα και τις ασθένειες των διαφόρων επαγγελµάτων. Με τον τρόπο αυτό θέλησαν να γνωρίσουν από κοντά τους κινδύνους και τις ασθένειες, αλλά και τα µέτρα προστασίας των διαφόρων επαγγελµάτων. Κατά την διάρκεια του προγράµµατος οι µαθητές επισκέφτηκαν την βιοµηχανία γάλακτος ΝΕΟΓΑΛ στην ράµα, όπου έγινε ενηµέρωση από τους υπεύθυνους και γνώρισαν από κοντά την αλυσίδα παραγωγής των προϊόντων. Στη συνέχεια επισκέφτηκαν την µονάδα παραγωγής κρασιών και τσίπουρων, ΚΤΗΜΑ Κ. ΛΑΖΑΡΙ Η στην Ανδριανή, όπου έγινε ενηµέρωση για τον τρόπο παραγωγής και διατήρησης των προϊόντων. Στο τέλος των επισκέψεων οι µαθητές είχαν τον χρόνο να συζητήσουν και να λύσουν τις απορίες τους µε τους υπεύθυνους. Τέλος θέλω να ευχαριστήσω όλους όσους βοήθησαν στην ολοκλήρωση της εργασίας και ιδιαίτερα τους δύο συνοδούς καθηγητές τους κ. Στάντζο Θεµιστοκλή και κ. Παπαδηµητρίου Εµµανουήλ. Ο ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΣΙΑΝΙΚΛΙ ΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ ΠΕΟ1 3

ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ 1. ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ ΟΥ ΚΟΡΙΝΑ Α1 2. ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΟΥ ΕΙΡΗΝΗ Α1 3. ΕΥΣΤΑΘΙΑ ΗΣ ΓΡΗΓΟΡΗΣ Α2 4. ΖΑΧΑΡΟΠΟΥΛΟΥ ΛΕΥΚΟΘΕΑ Α2 5. ΖΗΣΗ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Α2 6. ΚΑΛΟΚΥΡΗ ΒΑΙΑ Α2 7. ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ ΑΝ ΡΕΑΣ Α2 8. ΚΥΡΙΑΖΙ ΟΥ ΕΛΕΝΗ Α2 9. ΙΟΡ ΑΝΙ ΟΥ ΕΛΕΝΗ Α2 10. ΛΕΥΚΕΛΙ ΟΥ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ Α3 11. ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ ΗΛΙΑΝΑ Α3 12. ΜΠΑΛΑΝΤΙΝΑΚΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ Α3 13. ΝΙΚΗΤΙ ΟΥ ΑΓΓΕΛΙΚΗ Α3 14. ΝΟΥΝΗ ΘΕ0 ΩΡΑ Α3 15. ΝΤΑΓΛΗΣ ΗΜΗΤΡΙΟΣ Α3 16. ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΥ ΑΝΑΣΤΑΣΙΑ Α3 17. ΠΕΤΡΙ ΟΥ ΕΛΕΝΗ Α4 18. ΠΑΝΑΓΙΩΤΙ ΗΣ ΑΛΕΞΑΝ ΡΟΣ Α4 19. ΠΑΠΑ ΗΜΗΤΡΙΟΥ ΝΑΤΑΛΙΑ Α4 20. ΠΑΠΑ ΟΠΟΥΛΟΥ ΗΜΗΤΡΑ Α4 21. ΠΑΠΑΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΑΡΙΣΤΕΙ ΗΣ Α4 22. ΡΕΚΛΟΥ ΧΡΥΣΟΥΛΑ Α4 23. ΣΑΛΠΙΓΚΤΗ ΣΟΦΙΑ Α4 24. ΧΡΥΣΑΛΙ ΟΥ ΑΝΝΑ Α4 25. ΣΚΡΙΑΠΑΣ ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Α5 26. ΣΤΟΙΜΕΝΟΥ ΗΜΗΤΡΑ Α5 27. ΦΑΝΤΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ Α5 28. ΧΑΤΖΗ ΙΑΚΟΣ ΑΡΓΥΡΙΟΣ Α5 Ο ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ 4

5

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Α 1. Τί ονοµάζουµε εργατικό ατύχηµα: Εργατικό ατύχηµα ονοµάζεται κάθε ανεπιθύµητη σωµατική βλάβη ή θάνατος εργαζοµένου από βίαιο ή απροσδόκητο συµβάν κατά τη διάρκεια της εργασίας ή εξαιτίας αυτής (κατά τη µετάβαση προς ή την αποχώρηση από την εργασία). Ατύχηµα, σύµφωνα µε την ελληνική νοµοθεσία, είναι και αυτό το οποίο συµβαίνει κατά τη µετάβαση προς το χώρο εργασίας ή την αποχώρηση από αυτόν, ανεξάρτητα από το µέσο µεταφοράς, αρκεί να υπάρχει χρονική και χωρική συσχέτιση. 2. Προϋποθέσεις χαρακτηρισµού ατυχήµατος σαν εργατικού Για να χαρακτηριστεί ένα γεγονός σαν εργατικό ατύχηµα πρέπει να υπάρχουν οι εξής προϋποθέσεις: Να πρόκειται για βίαιο γεγονός: Να υπάρχει δηλαδή έκτακτη και αιφνίδια επίδραση εξωτερικού παράγοντα, που δεν έχει σχέση µε την οργανική κατάσταση του εργαζόµενου. Η επίδραση αυτή µπορεί να έχει σαν αιτία την επιβάρυνση των όρων εργασίας κάτω από απρόβλεπτες και έκτακτες συνθήκες. Προϋπάρχουσα ασθένεια η οποία εκδηλώνεται ή επιδεινώνεται κατά την εκτέλεση της εργασίας κάτω από κανονικές συνθήκες δεν αποτελεί εργατικό ατύχηµα. Αν όµως η ασθένεια προήλθε κατά την εκτέλεση της εργασίας κάτω από εξαιρετικές και ασυνήθιστες συνθήκες, τότε χαρακτηρίζεται ως εργατικό ατύχηµα. Από τη νοµολογία έχει κριθεί ότι υπέρµετρη προσπάθεια του εργαζόµενου που προκάλεσε θάνατο ή ανικανότητα για εργασία είναι εργατικό ατύχηµα. Έτσι οξύ έµφραγµα µυοκαρδίου που προκλήθηκε από ασυνήθιστους όρους εργασίας και δυσµενείς συνθήκες κρίθηκε από τα ικαστήρια ότι αποτελεί εργατικό ατύχηµα. Εργατικό ατύχηµα έχει επίσης χαρακτηριστεί εκείνο που συνέβη εξαιτίας ανάθεσης βαρειάς εργασίας σε µη αποθεραπευθέντα εργαζόµενο. Να πρόκειται για γεγονός που συνέβη κατά την εκτέλεση ή µε αφορµή την εργασία: Τρεις περιπτώσεις ατυχηµάτων καλύπτονται από τις σχετικές διατάξεις: Εκείνα που συµβαίνουν κατά την εκτέλεση της εργασίας σαν άµεση συνέπεια αυτής: τραυµατισµός από µηχάνηµα, πτώση κλπ. Εκείνα που συµβαίνουν µε αφορµή την εργασία, δηλαδή εκτός του τόπου και του χρόνου εργασίας, µε την προϋπόθεση να έχουν έστω και έµµεση σχέση µε την εργασία. Έχει κριθεί από τα ικαστήρια ότι αποτελούν εργατικά ατυχήµατα εκείνα που συµβαίνουν κατά την 6

ενέργεια µια πράξης προς το συµφέρον του εργοδότη, ακόµα και χωρίς την εντολή του. Έχει κριθεί επίσης ότι αποτελούν εργατικά ατυχήµατα (κάτω από προϋποθέσεις) και εκείνα που συµβαίνουν κατά τη µετάβαση του εργαζόµενου από την κατοικία του στην εργασία και αντιστρόφως. Εκείνα που οφείλονται σε επαγγελµατική ασθένεια. Επαγγελµατικές ασθένειες είναι αυτές που οφείλονται στις επιδράσεις των συνθηκών εργασίας, όπως αναλυτικά αναφέρονται στον Κανονισµό Ασθένειας του ΙΚΑ. Ευρύτερα όµως, κάθε επιδείνωση προϋπάρχουσας ασθένειας που συνέβη λόγω εξακολούθησης της αυτής εργασίας αποτελεί επίσης εργατικό ατύχηµα. 3. Τα εργατικά ατυχήµατα διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: ανάλογα µε τη σχέση εργασίας εργατικά ατυχήµατα προσωπικού της επιχείρησης εργατικά ατυχήµατα υπεργολάβων που απασχολούνται στο χώρο της επιχείρησης µη εργατικά ατυχήµατα τρίτων ανάλογα µε τη σοβαρότητα µικρά ατυχήµατα (διακοπή εργασίας µιας ηµέρας) κοινά ατυχήµατα (διακοπή εργασίας πάνω από µια ηµέρα) σοβαρά ατυχήµατα (ακρωτηριασµοί, µόνιµες αναπηρίες) θανατηφόρα ανάλογα µε το χώρο που συνέβησαν ατυχήµατα που συνέβησαν στους χώρους δραστηριοτήτων της επιχείρησης ατυχήµατα µετάβασης από και προς την εργασία 4. Ποιές είναι οι συνέπειες των εργατικών ατυχηµάτων; ΑΜΕΣΕΣ Έξοδα και δαπάνες Α' βοηθειών νοσοκοµειακή και ιατροφαρµακευτική περίθαλψη επιδοτήσεις και αποζηµιώσεις συντάξεις 7

πρόωρος θάνατος ΕΜΜΕΣΕΣ οικονοµική αποζηµίωση του θύµατος χαµένες εργατοώρες χρόνος απασχόλησης για τη διερεύνηση των αιτίων ζηµιά σε µηχανήµατα, υλικά, εγκαταστάσεις κόστος αντικατάστασης θύµατος από άλλο εργαζόµενο καθυστέρηση ή σταµάτηµα παραγωγής κακό ψυχολογικό κλίµα στην επιχείρηση ανθρώπινος πόνος του θύµατος & της οικογένειάς του ψυχολογικά προβλήµατα θύµατος (φοβία-µετατραυµατική εκδικητική συµπεριφορά κόστος αποκατάστασης-επανένταξης µείωση απόδοσης ή ανάγκη αλλαγής θέσης κακή εικόνα προς τα έξω 8

9

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Β 1. ΠΡΟΛΗΨΗ ΕΡΓΑΤΙΚΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ Η πρόληψη των εργατικών ατυχηµάτων και ασθενειών δεν µειώνει µόνο τις δαπάνες, αλλά συµβάλλει και στη βελτίωση της απόδοσης της επιχείρησης µε πολλούς τρόπους: Οι υγιείς εργαζόµενοι είναι πιο παραγωγικοί και η παραγωγή τους είναι περισσότερο ποιοτική. Λιγότερα εργατικά ατυχήµατα και ασθένειες οδηγούν σε λιγότερες αναρρωτικές άδειες µε αποτέλεσµα µικρότερες δαπάνες και µικρότερη αποδιοργάνωση της παραγωγικής διαδικασίας. Η βελτιστοποίηση του εξοπλισµού και του περιβάλλοντος εργασίας ως προς τις ανάγκες της εργασιακής διαδικασίας και η καλή συντήρησή τους συνεπάγονται µεγαλύτερη παραγωγικότητα, καλύτερη ποιότητα και λιγότερους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια. Η µείωση των τραυµατισµών και των ασθενειών σηµαίνει λιγότερες ζηµιές και λιγότερες υποχρεώσεις για την αποκατάστασή τους. 2. Ποιοί παράγοντες συµβάλλουν στην επίτευξη πρόληψης εργατικών ατυχηµάτων; I. συγκροτηµένη διαχείριση των κινδύνων για την υγεία και την ασφάλεια, η οποία εµπεριέχει: διαµόρφωση συγκεκριµένης πολιτικής καθορισµό στόχων όσον αφορά την υγεία και την ασφάλεια παροχή επαρκών πόρων για την υλοποίηση της πολιτικής ενσωµάτωση της υγείας και της ασφάλειας σε όλα τα επίπεδα των καθηκόντων διαχειριστικής λειτουργίας και λήψης αποφάσεων παροχή συµβουλών στους εργαζοµένους παρακολούθηση και αναθεώρηση της πολιτικής προκειµένου να ελέγχεται η αποτελεσµατικότητά της και το σύνολο του συστήµατος II. συµµετοχή των εργαζοµένων: διαβούλευση µε το εργατικό δυναµικό 10

αξιοποίηση των γνώσεων των εργαζοµένων για τον προσδιορισµό των κινδύνων και την υλοποίηση εύχρηστων λύσεων 3. Στατιστικά εργατικών ατυχηµάτων στην Ελλάδα Στα τέλη Σεπτεµβρίου 2005, το Σώµα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε) δηµοσίευσε µια σειρά από στατιστικά στοιχεία σε σχέση εργατικά ατυχήµατα στην Ελλάδα το χρονικό διάστηµα 2000-2005.Τα στατιστικά αυτά στοιχεία αφορούν στα δηλωθέντα στο Σώµα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) εργατικά και θανατηφόρα εργατικά ατυχήµατα ανά περιφέρεια (2000-2005), στην τάση των θανατηφόρων εργατικών ατυχηµάτων ανά κλάδο (2005), καθώς και στα αίτια των θανατηφόρων ατυχηµάτων στον κλάδο των οικοδοµών (2005). Από το 1977 µέχρι σήµερα ο αριθµός των εργατικών ατυχηµάτων παρουσιάζει µια σταθερή µείωση. Σχετικά µε τα δηλωθέντα (ανά περιφέρεια) στο Σώµα Επιθεώρησης Εργασίας (Σ.ΕΠ.Ε.) εργατικά ατυχήµατα, αυτά παρουσιάζουν µια αύξηση κατά την χρονική περίοδο 2000-2005 (Πίνακας 1). Μερίδιο ευθύνης για την αύξηση των εργατικών ατυχηµάτων κατά την συγκεκριµένη χρονική περίοδο (ιδιαίτερα από το 2001-2004) αποδίδεται και στην προσπάθεια ολοκλήρωσης των Ολυµπιακών Έργων, που επέβαλε µια εντατικοποίηση των εργασιακών ρυθµών. Η αύξηση των δηλωθέντων ατυχηµάτων δεν σηµαίνει απαραίτητα και µια γενικότερη αύξηση των εργατικών ατυχηµάτων, δεδοµένου ότι παλαιότερα συχνά δηλωνόντουσαν µόνο τα θανατηφόρα και τα πολύ σοβαρά εργατικά ατυχήµατα. Όσον αφορά στα θανατηφόρα ατυχήµατα που έχουν δηλωθεί στο Σ.ΕΠ.Ε., αυτά παρουσιάζουν µια γενικά πτωτική πορεία κατά την χρονική περίοδο 2000-2005, αν και παρατηρείται µια άνοδος κυρίως το 2001, καθώς και το 2002. ΤΑΣΗ ΘΑΝΑΤΗΦΟΡΩΝ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ 2005 9µηνο 2005 12µηνο 2005 Θανατηφόρα 80 106 Οικοδοµές 43 57 (53.75%) Επιχειρήσεις 37 49 (46.25%) 11

Ως κύρια αιτία των θανατηφόρων εργατικών ατυχηµάτων στις οικοδοµές για το 2005 καταγράφεται η πτώση από ύψος, ενώ ακολουθούν οι καταπλακώσεις και οι ηλεκτροπληξίες. 12

13

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Γ 1. Υποχρεώσεις του εργοδότη Ο εργοδότης έχει υποχρέωση να αναγγείλει το εργατικό ατύχηµα στις αρµόδιες αρχές και συγκεκριµένα: Στην πλησιέστερη αστυνοµική αρχή αµέσως Στην αρµόδια Επιθεώρηση Εργασίας µέσα σε 48 ώρες Στο ΙΚΑ µέσα σε 5 ηµέρες Εφόσον ο εργαζόµενος είναι ασφαλισµένος στο ΙΚΑ, ο εργοδότης απαλλάσσεται από την υποχρέωση καταβολής αποζηµίωσης εξαιτίας του ατυχήµατος, έξοδα νοσηλείας ή κηδείας. Η απαλλαγή ισχύει ακόµη και στην περίπτωση αµέλειας του εργοδότη ή µη τήρησης κανόνων υγιεινής και ασφάλειας. Ο εργοδότης έχει υποχρέωση µόνο στην καταβολή του µισθού όπως περιγράφεται στην επόµενη ενότητα. Εάν όµως µε δικαστική απόφαση εξάγεται ότι το ατύχηµα οφείλεται σε δόλο του εργοδότη, τότε υποχρεούται να καταβάλλει στον παθόντα (ή στην οικογένειά του) οποιαδήποτε διαφορά προκύπτει µεταξύ του ποσού της αποζηµίωσης που οφείλει βάσει των διατάξεων του Αστικού Κώδικα και του ποσού των ασφαλιστικών παροχών που ο παθών εισέπραξε. 2. ικαιώµατα εργαζόµενου Περίθαλψη Εάν ο εργαζόµενος δεν είναι ασφαλισµένος στο ΙΚΑ, τα έξοδα ιατροφαρµακευτικής και νοσοκοµειακής περίθαλψης υποχρεώνεται να τα πληρώσει ο εργοδότης. ιαφορετικά ο εργοδότης απαλλάσσεται από τα έξοδα αυτά και ο εργαζόµενος καλύπτεται από το ΙΚΑ. Αποδοχές - Επίδοµα ασθενείας Ο εργαζόµενος δικαιούται κατά το διάστηµα της ανικανότητας προς εργασία επίδοµα ασθενείας από το ΙΚΑ και το υπόλοιπο του µισθού του από τον εργοδότη για διάστηµα 15 ηµερών, εάν έχει υπηρεσία µικρότερη του έτους ή 1 µηνός για υπηρεσία πάνω από έτος. Η επιδότηση του ΙΚΑ αρχίζει από την πρώτη µέρα αναγγελίας του ατυχήµατος. Εφάπαξ αποζηµίωση µη ασφαλισµένων ΙΚΑ Αν ο εργαζόµενος είναι ασφαλισµένος σε άλλο ταµείο εκτός του ΙΚΑ ισχύει ο νόµος 551/1915 που προβλέπει ότι ο εργοδότης ευθύνεται αντικειµενικά για το εργατικό ατύχηµα, ανεξάρτητα αν επέδειξε αµέλεια ή όχι. Το ύψος της αποζηµίωσης που 14

οφείλει καθορίζεται σα συνάρτηση της έκτασης και της διάρκειας της ανικανότητας για εργασία που προκλήθηκε. Αν προκλήθηκε πλήρης/διαρκής (δηλ πάνω από 2 έτη) ανικανότητα οφείλει αποζηµίωση ίση µε µισθούς έξι (6) ετών Αν προκλήθηκε µερική/διαρκής ανικανότητα για εργασία οφείλει σαν αποζηµίωση το εξαπλάσιο του ποσού κατά το οποίο ελαττώθηκε το ετήσιο εισόδηµα (από µισθό) του παθόντος Αν προκλήθηκε πλήρης/πρόσκαιρη (δηλ µέχρι 2 έτη) ανικανότητα οφείλει ηµερήσια αποζηµίωση ίση µε το 1/2 του µισθού που ελάµβανε ο εργαζόµενος την ηµέρα του ατυχήµατος. Αν προκλήθηκε µερική/πρόσκαιρη ανικανότητα οφείλει ηµερήσια αποζηµίωση ίση µε το 1/2 της ελαττώσεως που υφίσταται ο µισθός του εργαζόµενου εξαιτίας της ανικανότητας αυτής Σε περίπτωση θανάτου η αποζηµίωση ισούται µε τους µισθούς πέντε (5) ετών. Αν ο εργοδότης τηρούσε όλους τους προβλεπόµενους κανόνες ασφάλειας και αποδειχθεί ότι το ατύχηµα προκλήθηκε αποκλειστικά από αµέλεια του εργαζόµενου, το δικαστήριο µπορεί να κρίνει και να µειώσει το ύψος της αποζηµίωσης στο µισό. Αποζηµίωση για ηθική βλάβη Όλοι οι εργαζόµενοι ανεξάρτητα αν είναι ασφαλισµένοι ή όχι στο ΙΚΑ, εφόσον υποστούν εργατικό ατύχηµα που οφείλεται σε δόλο ή αµέλεια του εργοδότη ή των προσώπων του ή αν υπάρχει παράβαση των διατάξεων για τους όρους υγιεινής και ασφάλειας, δικαιούνται χρηµατική αποζηµίωση για ηθική βλάβη βάσει του άρθρου 932 ΑΚ. Σε περίπτωση θανάτου η αποζηµίωση επιδικάζεται στα µέλη της οικογένειας (ψυχική οδύνη). Το ποσό της αποζηµίωσης εξαρτάται από το βαθµό της βλάβης και ρυθµίζεται από το δικαστήριο. Οι αξιώσεις αυτές παραγράφονται 5 χρόνια µετά το ατύχηµα. 15

16

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΕΣ ΑΣΘΕΝΕΙΕΣ Στην Ελλάδα οι επαγγελµατικές ασθένειες καθορίζονται µε βάση το άρθρο 40 του Κανονισµού Ασθενείας του Ι.Κ.Α. Με βάση τον κανονισµό αυτό, για να χαρακτηριστεί µια ασθένεια ως επαγγελµατική, απαιτείται η προσβολή του εργαζοµένου από οξεία ή χρόνια δηλητηρίαση ή νόσο που περιλαµβάνεται στους πίνακες του άρθρου 40 και επιπλέον: 1. Ο να απασχολείται στην εργασία που ενοχοποιείται για την επαγγελµατική ασθένεια κατά το ελάχιστο οριζόµενο από το νόµο χρονικό διάστηµα. 2. Ο να διαπιστωθεί η νόσηση µέσα στο ελάχιστο αυτό οριζόµενο διάστηµα απασχόλησης ή, εάν διακοπεί η εργασία, εντός του οριζόµενου από το νόµο για κάθε επαγγελµατική ασθένεια µέγιστο χρονικό διάστηµα µετά τη διακοπή. Με βάση το άρθρο 40 διακρίνονται οι εξής µεγάλες οµάδες επαγγελµατικών ασθενειών: 1. ηλητηριάσεις και αλλεργικές εκδηλώσεις: δηλητηριάσεις από διάφορα µέταλλα (π.χ. µόλυβδο, υδράργυρο, κάδµιο, βηρύλλιο, φθόριο) και τοξικά αέρια και αλλεργικές εκδηλώσεις από το δέρµα (αλλεργική δερµατίτιδα, αλλεργικό-ερεθιστικό έκζεµα, έκζεµα εξ επαφής) 2. Λοιµώδη ή παρασιτικά νοσήµατα: άνθρακας, ίκτερος, τέτανος, ιογενής ηπατίτιδα, αγκυλοστοµίαση, φυµατίωση βοείου και ορνίθειου τύπου, µελιταίος πυρετός. 3. Νοσήµατα οφειλόµενα σε φυσικά αίτια: από µεταβολή της ατµοσφαιρικής πίεσης (π.χ. νόσος των δυτών), οφειλόµενες σε πίεση & τριβή (π.χ. υποδόριος κυτταρίτιδα), σε ήχο και θόρυβο (π.χ. Μείωση ακουστικής οξύτητας-επαγγελµατική βαρηκοΐα), σε ιονίζουσες ακτινοβολίες και ραδιενεργά σωµατίδια (λευχαιµία, ακτινοδερµατίτιδα). 4. Συστηµατικές δερµατοπάθειες: πρωτοπαθείς και δευτεροπαθείς δερµατοπάθειες. 5. Συστηµατικές παθήσεις πνευµόνων: πνευµονοκονιάσεις πνευµονοκοκκιάσεις, βρογχοπνευµονικές παθήσεις, άσθµα. 2. ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΧΩΡΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Ως εξοπλισµός εργασίας ορίζεται κάθε εργαλείο, µηχανή, συσκευή ή εγκατάσταση που χρησιµοποιείται κατά την εργασία. Κατά τη λειτουργία του ο εξοπλισµός µπορεί να δηµιουργεί γύρω του µια επικίνδυνη ζώνη και κάθε εργαζόµενος που 17

βρίσκεται εξολοκλήρου ή εν µέρει στη ζώνη αυτή θεωρείται εκτεθειµένος σε κίνδυνο. Ο εξοπλισµός εργασίας που τίθεται στη διάθεση κάθε εργαζοµένου θα πρέπει να είναι κατάλληλος για την προς εκτέλεση εργασία ή κατάλληλα προσαρµοσµένος, και να συντηρείται κατάλληλα, ώστε να εξασφαλίζεται η υγιεινή και η ασφάλεια των εργαζοµένων. Όταν αυτό δεν είναι δυνατό, λαµβάνονται τα κατάλληλα µέτρα για να περιορίζονται στο ελάχιστο οι κίνδυνοι. Επιλογή και διάταξη εξοπλισµού εργασίας: κατά την επιλογή του εξοπλισµού εργασίας ο εργοδότης πρέπει να λαµβάνει υπόψη του: 1. Τις ειδικές συνθήκες στην επιχείρηση & τα χαρακτηριστικά της εργασίας. 2. Τους κινδύνους που υπάρχουν στην επιχείρηση 3. Τους κινδύνους που µπορεί να προκύψουν 4. Τη γνώµη του τεχνικού ασφαλείας. Ο εξοπλισµός εργασίας θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις ελάχιστες προδιαγραφές του Προεδρικού ιατάγµατος 395/94. Αν εγκυµονεί ιδιαίτερους κινδύνους για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζοµένων, θα πρέπει να συντηρείται από ειδικά εκπαιδευµένους εργαζόµενους. Οι ελάχιστες προδιαγραφές για τους εξοπλισµούς εργασίας είναι: 1. Συστήµατα χειρισµού και ελέγχου: να είναι σαφώς αναγνωρίσιµα και εργονοµικά τοποθετηµένα, να µην έχουν κίνδυνο ακούσιων χειρισµών και σε περίπτωση διακοπής ή βλάβης να µη δηµιουργούνται επικίνδυνες καταστάσεις. 2. ιατάξεις ασφαλείας και προστασίας: θα πρέπει να είναι ανθεκτικής κατασκευής, να µην παρακωλύουν τις εργασίες και τη συντήρησή τους και να µπορούν να παρακαµφθούν ή να αχρηστευθούν γρήγορα. 3. Κατάλληλος φωτισµός και εύκολα κατανοητά συστήµατα συναγερµού 4. Προστασία από την έκθεση, άµεση ή έµµεση στο ηλεκτρικό ρεύµα Η διάταξη του εξοπλισµού εργασίας θα πρέπει να είναι τέτοια, ώστε: 1. να υπάρχει επαρκής χώρος γύρω από τα µηχανήµατα για κυκλοφορία ανθρώπων και υλικών 2. ο χώρος του χειριστή να µη βρίσκεται µέσα σε διάδροµο κυκλοφορίας 3. να διατίθενται πάγκοι και τροχήλατα ντουλάπια για εργαλεία, ώστε να ελαχιστοποιούνται οι αναγκαίες κινήσεις του χειριστή, και να µην υπάρχουν σκόρπια εργαλεία 4. τα άχρηστα υλικά να συσσωρεύονται σε ειδικά δοχεία ή χώρους 18

5. να αποφεύγονται πρόχειρες κατασκευές για χρήση τους ως καθίσµατα 3. Μέτρα ατοµικής προστασίας Μέτρα ατοµικής προστασίας: ως µέτρο ατοµικής προστασίας νοείται κάθε εξοπλισµός που ο εργαζόµενος θα πρέπει να τον φορά ή να τον φέρει κατά τη διάρκεια της εργασίας του για να προστατεύεται από έναν ή περισσότερους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία του, καθώς και κάθε συµπλήρωµα ή εξάρτηµα του εξοπλισµού που εξυπηρετεί το σκοπό αυτό. Τα µέτρα ατοµικής προστασίας θα πρέπει να χρησιµοποιούνται µόνο όταν οι κίνδυνοι δεν µπορούν να αποφευχθούν µε συλλογικά µέτρα προστασίας, τεχνικά µέτρα ή διαδικασίες οργάνωσης εργασίας. Θα πρέπει επίσης: 1. να σχεδιάζονται και να κατασκευάζονται σύµφωνα µε τις ισχύουσες διατάξεις 2. να είναι κατάλληλα για τους κινδύνους που σχεδιάζονται και η χρήση τους να µη συνεπάγεται νέους κινδύνους 3. να προσαρµόζονται στο χρήστη 4. να χρησιµοποιούνται µόνο για τις προβλεπόµενες χρήσεις και σύµφωνα µε τις οδηγίες του κατασκευαστή 5. να χορηγούνται δωρεάν από τον εργοδότη και να προορίζονται για ατοµική χρήση 6. να καθαρίζονται, να συντηρούνται και να φυλάσσονται κατάλληλα κάτω από συνθήκες υγιεινής 7. να συνοδεύονται από οδηγίες χρήσης 8. σε περίπτωση πολλαπλών κινδύνων να χρησιµοποιούνται περισσότερα του ενός και να παρουσιάζουν συµβατότητα µεταξύ τους. Σε ποιές κατηγορίες διακρίνονται τα Μέσα Ατοµικής Προστασίας (Μ.Α.Π.); Ανάλογα µε το µέρος του σώµατος που προστατεύουν, τα Μ.Α.Π. διακρίνονται στις εξής κατηγορίες: 1) προσώπου & κεφαλής 2) κορµού 3) µατιών & προσώπου 4) κορµού 5) ακοής 6) αναπνευστικών οδών 19

7) προστασίας από πτώσεις, πνιγµό & ηλεκτροπληξία. 4. ΥΓΙΕΙΝΗ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ Ο όρος επαγγελµατική υγιεινή αναφέρεται σε κανόνες καθαριότητας, αποφυγής µολύνσεων, λήψη προστατευτικών µέτρων, περιοδικών ελέγχων βιολογικών δεικτών κλπ. Ο όρος επαγγελµατική υγεία αναφέρεται στην πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία επαγγελµατικών ασθενειών που µπορούν να συµβούν είτε µε µακροχρόνια έκθεση σε επικίνδυνους παράγοντες (π.χ. καρκινογόνες ουσίες, ραδιενέργεια), είτε µε άµεση δράση ισχυρώς τοξικών ουσιών (π.χ. τοξικά αέρια, δηλητήρια, επαφή µε το δέρµα κλπ) στους εργαζόµενους. Στην Ελλάδα, σύµφωνα µε το Ν.1568/85 σε επιχειρήσεις που απασχολούν από 50 εργαζοµένους και πάνω ο εργοδότης είναι υποχρεωµένος να χρησιµοποιεί τις υπηρεσίες ενός ιατρού εργασίας. Ο έλεγχος Υγιεινής Ασφάλειας Εργασίας πρέπει να αναφέρεται στους παρακάτω παράγοντες: Φυσικοί παράγοντες: π.χ. ακτίνες Laser, υπεριώδη ακτινοβολία, ιοντίζουσα ακτινοβολία-ραδιενεργά υλικά, θόρυβος, φωτισµός κλπ. Χηµικοί παράγοντες: τοξικές, επικίνδυνες ουσίες (διαβρωτικές, εκρηκτικές, οξειδωτικές κλπ), καρκινογόνες, µεταλλαξιγόνες, ουσίες που επιδρούν στην αναπαραγωγή κλπ. Βιολογικοί παράγοντες: µικρόβια, ιοί, βακτήρια, βιοτεχνολογικά προϊόντα, βιολογικά δείγµατα που µπορούν να προκαλέσουν µόλυνση. Εργονοµικοί παράγοντες: αναφέρονται γενικά στην σχέση του εργαζόµενου µε τις συνθήκες εργασίας: κτιριακές εγκαταστάσεις, θέσεις εργασίας, ρυθµός εργασίας, επαρκής φωτισµός για λεπτές εργασίες, οθόνες οπτικής καταγραφής και θέσεις εργασίας, µηχανήµατα, ψυχολογικό στρες, υπερωρίες, κλπ. Πρακτικές που προάγουν την υγιεινή στους χώρους εργασίας Κατανάλωση µόνο καθαρού, πόσιµου νερού Τα γεύµατα να παρασκευάζονται και να καταναλώνονται µακριά από χώρους όπου χρησιµοποιούνται επικίνδυνα υλικά και σίγουρα όχι µέσα σε τουαλέτες και νιπτήρες. Τακτικό πλύσιµο των χεριών και των µέρων του σώµατος που εκτίθενται σε επικίνδυνες ουσίες και καθηµερινό λουτρό σώµατος. Τακτικό πλύσιµο στόµατος και δοντιών και περιοδικός οδοντιατρικός έλεγχος. Κατάλληλα για κάθε εργασία ενδύµατα και υποδήµατα. 20

Τα ενδύµατα της εργασίας να τακτοποιούνται σε ξεχωριστό χώρο από τα εκτός εργασίας χρησιµοποιούµενα ενδύµατα και να πλένονται σε ειδικό πλυντήριο. Χρήση των ατοµικών µέσων προστασίας (µάσκες,ωτοασπίδες, γάντια) σύµφωνα µε τις οδηγίες. Οι χώροι υγιεινής (τουαλέτες, λουτρά, αποδυτήρια) να βρίσκονται κοντά στους χώρους εργασίας και να καθαρίζονται τακτικά. Όσοι εργαζόµενοι πάσχουν από γρίπη, οξεία εντερική πάθηση ή φλεγµονώδη νοσήµατα, θα πρέπει να παραµένουν εκτός εργασίας µέχρι να τους επιτρέψει ο γιατρός να επιστρέψουν. 21

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ http://www.elinyae.gr/el/index.jsp http://www.mlsi.gov.cy/mlsi/dli/dli.nsf/all/20f5e1d5ca37711ac2256e440023f26 E?OpenDocument http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catid=864&langid=el http://ygieini-asfaleia.pblogs.gr/391184.html 22