ΜΑΘΗΜΑ 5 Η ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΖΩΗ (ICT IN EVERYDAY LIFE) ΣΤΟΧΟΙ: 1. Τεχνολογία Πληροφορικής Και Επικοινωνιών 2. Υπηρεσίες Διαδικτύου Για Καταναλωτές 3. Ηλεκτρονική Εκπαίδευση 4. Τηλεργασία 5. Επικοινωνία 6. Διαδικτυακή Εικονική Κοινότητα 7. Διαδικτυακή Δημοσίευση Και Διαμοιρασμός Περιεχομένου 8. Προφυλάξεις Στη Χρήση Διαδικτυακών Εικονικών Κοινοτήτων 1. Τεχνολογία Πληροφορικής Και Επικοινωνιών Ο όρος Τεχνολογία Πληροφορικής και Επικοινωνίας (Information and Communication Technology - ICT) αναφέρεται στην συγχώνευση (σύγκλιση) των τηλεφωνικών δικτύων με τα δίκτυα Η/Υ, μέσω ενός ενιαίου συστήματος καλωδίωσης ή σύνδεσης. Ο όρος Τεχνολογία Πληροφορικής και Επικοινωνίας έχει αυξηθεί σε χρήση από τα τεράστια οικονομικά κίνητρα για τη συγχώνευση του τηλεφωνικού δικτύου με το σύστημα δικτύου Η/Υ. Αυτό με τη σειρά του, έχει κεντρίσει μια βιομηχανία να αναπτύσσεται με οργανισμούς που χρησιμοποιούν τον όρο Τεχνολογία Πληροφορικής και Επικοινωνίας στα ονόματα τους, για να υποδηλώνουν την εξειδίκευση τους στο πλαίσιο της διαδικασίας για τη συγχώνευση των δύο συστημάτων δικτύων μαζί. Ο όρος Τεχνολογία Πληροφορικής και Επικοινωνίας καλύπτει ένα ευρύ φάσμα περιοχών που σχετίζονται με Η/Υ. Αυτές συμπεριλαμβάνουν την εγκατάσταση και συντήρηση των συστημάτων Η/Υ και εφαρμογών, το σχεδιασμό, εγκατάσταση και συντήρηση των δικτύων Η/Υ, τη διαχείριση δεδομένων, τη συντήρηση του υλικού Η/Υ, το σχεδιασμό βάσης δεδομένων και λογισμικού κ.λπ. 2. Υπηρεσίες Διαδικτύου Για Καταναλωτές 2.1 Ηλεκτρονικό Εμπόριο (Electronic Commerce) Το ηλεκτρονικό εμπόριο ή απλά e-commerce αναφέρεται στην αγορά και πώληση προϊόντων ή υπηρεσιών μέσω του Διαδικτύου. Η αγορά αγαθών από το Διαδίκτυο μπορεί να πραγματοποιηθεί απευθείας μέσω ενός ιστοχώρου, όπως το ebay ή το Amazon και η πληρωμή γίνεται με μια πιστωτική κάρτα ή οποιαδήποτε άλλη μέθοδο ηλεκτρονικής πληρωμής. Πλεονεκτήματα Ηλεκτρονικού Εμπορίου Πρόσβαση σε μεγαλύτερη ποικιλία προϊόντων Ψηλή διαθεσιμότητα Χαμηλότερες τιμές Αγορά προϊόντων ανεξαρτήτως γεωγραφικής τοποθεσίας Αυξημένη πληροφόρηση για τα προσφερόμενα προϊόντα Εύκολος τρόπος σύγκρισης τιμών ΜΑΘΗΜΑ 5-60 -
Αυξημένη ταχύτητα συναλλαγών Διεύρυνση του κύκλου εργασιών μιας εταιρείας Μειονεκτήματα Ηλεκτρονικού Εμπορίου Έλλειψη ανθρώπινης επαφής Έλλειψη δυνατότητας δοκιμής προϊόντων Κίνδυνος πληρωμών με πιστωτική κάρτα Κίνδυνος εξαπάτησης σε αγορές από μη υπαρκτά καταστήματα 2.2 Ηλεκτρονική Τραπεζική Εργασία (Electronic Banking) Η Ηλεκτρονική Τραπεζική Εργασία (e-banking) αναφέρεται στη διαδικασία με την οποία ένας πελάτης μπορεί να εκτελέσει τραπεζικές συναλλαγές ή άλλες υπηρεσίες ηλεκτρονικά χωρίς να επισκεφθεί μια πραγματική τράπεζα. Σχετίζεται με τη διαχείριση των χρημάτων μας διαδικτυακά, για παράδειγμα μπορούμε να πληρώσουμε τους λογαριασμούς μας, να μεταφέρουμε χρήματα από ένα λογαριασμό σε ένα άλλο ή να παραγγείλουμε ένα καινούργιο βιβλιάριο επιταγών. Πρέπει να είμαστε προσεκτικοί για να μην αποκαλύπτουμε τους κωδικούς πρόσβασης μας ειδικά διαμέσου των e-mails. Οι τράπεζες ποτέ δεν αποστέλλουν e-mails ρωτώντας για τα προσωπικά μας δεδομένα. 2.3 Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση (Electronic Government) Η Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση ή απλά e-government αναφέρεται στη διαδικασία με την οποία ένα κράτος διανέμει πληροφορίες και υπηρεσίες ηλεκτρονικά. Επιτρέπει στους πολίτες και στις επιχειρήσεις μια εύκολη ηλεκτρονική πρόσβαση σε κυβερνητικές πληροφορίες και υπηρεσίες καθώς και εξορθολογισμό των επιχειρηματικών διαδικασιών. Μερικά παραδείγματα συμπεριλαμβάνουν απογραφή πληθυσμού, δήλωση τροχοφόρων οχημάτων, είσπραξη δημοσίων εσόδων, διεξαγωγή ηλεκτρονικών ψηφοφοριών. 3. Ηλεκτρονική Εκπαίδευση Η ηλεκτρονική εκπαίδευση ή απλά e-learning αναφέρεται στη μελέτη διαμέσου του Διαδικτύου. Μπορεί να πάρει πολλές μορφές που ποικίλουν από μια απλή διαδικτυακή έκδοση ενός βιβλίου, μέχρι μια προχωρημένη χρήση γραφικών βίντεο με ήχο. Σε πολλές περιπτώσεις, μπορεί να ύπαρξη επικοινωνία διπλής κατεύθυνσης σε πραγματικό χρόνο μεταξύ του δασκάλου και του μαθητή. Μερικά χαρακτηριστικά του e-learning είναι: Ο ευέλικτος χρόνος και τόπος μάθησης Η εμπειρία εκμάθησης με πολυμέσα Η αποτελεσματικότητα κόστους Η δυνατότητα επανάληψης κάποιων τμημάτων της εκπαιδευτικής ύλης 4. Τηλεργασία 4.1 Τηλεργασία (Teleworking) H Τηλεργασία (Teleworking) είναι ένας γενικός όρος ο οποίος αναφέρεται σε άτομα που εργάζονται στο σπίτι και είναι συνδεδεμένα με τον υπόλοιπο οργανισμό διαμέσου ενός δικτύου Η/Υ. Έτσι μπορεί να χρησιμοποιεί κοινούς πόρους (π.χ. βάσεις δεδομένων, αρχεία) που θα είχε αν βρισκόταν στο ΜΑΘΗΜΑ 5-61 -
εργασιακό του χώρο. Η επικοινωνία μεταξύ των υπαλλήλων και των οργανισμών γίνεται διαμέσου του e-mail, του τηλεφώνου ή μιας Web Camera και μπορεί να υπάρξει φωνητική ή οπτική επικοινωνία με άλλους συναδέλφους που βρίσκονται στο χώρο εργασίας. 4.2 Πλεονεκτήματα Τηλεργασίας (Advantages Of Teleworking) Μείωση ή εξάλειψη του χρόνου μεταβίβασης στην εργασία Μεγαλύτερη δυνατότητα για εστίαση σε μια εργασία Ευέλικτο πρόγραμμα εργασίας Μείωση του χώρου εργασίας 4.3 Μειονεκτήματα Τηλεργασίας (Disadvantages Of Teleworking) Έλλειψη ανθρώπινης επαφής και επικοινωνίας Λιγότερη έμφαση στην ομαδική εργασία Αυτοπειθαρχία Πιθανή εκμετάλλευση των εργαζομένων 5. Επικοινωνία 5.1 Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο (Electronic Mail e-mail) Η ηλεκτρονική αλληλογραφία (e-mail) είναι μια μέθοδος ηλεκτρονικής επικοινωνίας, η οποία χρησιμοποιείται για την αποστολή μηνυμάτων και αρχείων σε άλλους ανθρώπους. Ένα e-mail μεταδίδεται σχεδόν αμέσως και μπορεί να αποσταλεί σε πολλά άτομα ταυτόχρονα. Για να αποστείλουμε και να παραλάβουμε ηλεκτρονικά μηνύματα πρέπει να έχουμε μια διεύθυνση e-mail και να χρησιμοποιήσουμε μια εφαρμογή ηλεκτρονικής αλληλογραφίας. Υπάρχουν πολλές εφαρμογές ηλεκτρονικής αλληλογραφίας, όπως το Microsoft Outlook. Όταν γίνουμε συνδρομητές για να χρησιμοποιήσουμε το Διαδίκτυο διαμέσου ενός παρόχου υπηρεσιών Διαδικτύου, παίρνουμε αυτόματα μια διεύθυνση e-mail την οποία μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για να έχουμε πρόσβαση στο λογαριασμό του e-mail μας. 5.2 Άμεσα Μηνύματα (Instant Messaging ΙΜ) Η λειτουργία Άμεσων Μηνυμάτων (ΙΜ) είναι μια μορφή απευθείας επικοινωνίας βασισμένης σε κείμενο σε πραγματικό χρόνο, ανάμεσα σε δύο ή περισσότερα άτομα που χρησιμοποιούν Η/Υ ή άλλες συσκευές μαζί με κοινό λογισμικό. Το κείμενο του χρήστη μεταφέρεται διαμέσου ενός δικτύου, όπως το Διαδίκτυο. Σε αντίθεση με το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, οι συνομιλητές πρέπει να είναι παρόντες για να μπορέσει να διεξαχθεί μια συνομιλία. Τα περισσότερα συστήματα επιτρέπουν στο χρήστη να καθορίσει αν είναι διαθέσιμος, απασχολημένος, ή μακριά από τον υπολογιστή. Την καθορισμένη αυτή δυνατότητα μπορούν να δουν οι υπόλοιποι συνομιλητές και να γνωρίζουν κατά πόσο υπάρχει δυνατότητα να διεξαχθεί η συνομιλία. 5.3 Τηλεφωνία Μέσω Διαδικτύου (Voice over Internet Protocol VoIP) Η τηλεφωνία μέσω Διαδικτύου (VoIP) είναι ένας γενικός όρος για μια οικογένεια τεχνολογιών μετάδοσης οι οποίες δίνουν τη δυνατότητα μετάδοσης φωνητικών επικοινωνιών, φωνής, φαξ και/ή εφαρμογές φωνητικών μηνυμάτων, οι οποίες μεταφέρονται μέσω του Διαδικτύου αντί από το δημόσιο τηλεφωνικό δίκτυο. Το μεγάλο προτέρημα της υπηρεσίας αυτής είναι το μειωμένο κόστος τηλεφωνημάτων αφού τα δεδομένα μεταφέρονται κυρίως μέσω του Διαδικτύου. ΜΑΘΗΜΑ 5-62 -
Μια εφαρμογή λογισμικού είναι το Skype η οποία επιτρέπει στους χρήστες να πραγματοποιήσουν φωνητικές κλήσεις μέσω του Διαδικτύου. Αυτές οι κλήσεις μεταξύ των χρηστών της υπηρεσίας Skype είναι δωρεάν. 5.4 Τροφοδοσία Ενημέρωσης Δημοσιευμάτων (Really Simple Syndication RSS) Η Ενημέρωση Δημοσιευμάτων (RSS) είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιείται για τη δημοσίευση πληροφοριών οι οποίες χρειάζεται να ενημερώνονται συχνά, όπως πρωτοσέλιδα ειδήσεων, καταχωρίσεις ιστολογιών, κλπ. Ένα έγγραφο RSS ονομάζεται τροφοδοσία ή κανάλι. Πρέπει να εγγραφούμε σε μια τροφοδοσία ενημέρωσης δημοσιεύσεων RSS για να είμαστε σε θέση να διαβάζουμε το ενημερωτικό περιεχόμενο. Σε πολλές περιπτώσεις αυτό μπορεί να γίνει με ένα κλικ σε ένα κουμπί μέσα σε έναν ιστοχώρο. Ο σκοπός της εγγραφής είναι ότι το περιεχόμενο θα ενημερώνεται αυτόματα χωρίς την ανάγκη να πατούμε το κουμπί Refresh όλη την ώρα. 5.5 Ιστολόγιο (Blog) Ένας ιστός καταγραφής ή απλά ιστολόγιο (Blog) είναι ένας τύπος ιστοχώρου ή μέρος ενός ιστοχώρου, που συνήθως συντηρείται από ένα άτομο με τακτικές καταχωρίσεις σχολιασμού, περιγραφές των γεγονότων ή άλλο υλικό, όπως γραφικά ή βίντεο. Οι καταχωρήσεις του ιστολογίου εμφανίζονται από τις πιο πρόσφατες στις παλαιότερες. Πολλά ιστολόγια παρέχουν σχόλια ή ειδήσεων για συγκεκριμένα θέματα και άλλα λειτουργούν ως πιο προσωπικά διαδικτυακά ημερολόγια. Η δυνατότητα των αναγνωστών να αφήνουν σχόλια σε μια διαδραστική μορφή είναι ένα σημαντικό μέρος ιστολογίων. 5.6 Εκπομπή Κατ αίτηση (Podcast) Μια εκπομπή κατ αίτηση (Podcast) είναι ένας τρόπος παροχής περιεχομένου, όπως προγράμματα ραδιοφώνου, σε μια μορφή η οποία μπορεί εύκολα να καταβιβαστεί και να ακουστεί αργότερα σε ένα Η/Υ ή κινητή συσκευή, όπως ένα Apple ipod. Είναι ένας τρόπος για ψηφιακά αρχεία ενημέρωσης, είτε ήχου ή βίντεο, να κυκλοφορούν επεισοδιακά. Ο όρος εκπομπή κατ αίτηση είναι ένας συνδυασμός των λέξεων ipod και εκπομπή. Πρέπει επίσης να εγγραφούμε σε μια εκπομπή κατ αίτηση και ο σκοπός της εγγραφής είναι ότι αυτή θα καταβιβαστεί για μας. 6. Διαδικτυακή Εικονική Κοινότητα H διαδικτυακή εικονική κοινότητα (Online Virtual Community) αποτελείται από άτομα από διάφορες κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες με κάποιο κοινό ενδιαφέρον ή κοινό χαρακτηριστικό, που εκτός από συναντήσεις πρόσωπο με πρόσωπο μπορούν να αλληλεπιδρούν μέσω του Διαδικτύου. Οι διαδικτυακές εικονικές κοινότητες έχουν γίνει επίσης μια συμπληρωματική μορφή επικοινωνίας μεταξύ των ανθρώπων που γνωρίζονται μεταξύ τους στην πραγματική ζωή. Χρησιμοποιούνται από διάφορες κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες μέσω του Διαδικτύου. Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει ισχυρός δεσμός μεταξύ των μελών. Για παράδειγμα μια λίστα διανομής e-mail μπορεί να έχει εκατοντάδες μέλη και η επικοινωνία, η οποία λαμβάνει χώρα, μπορεί να είναι απλώς ενημερωτική και τα μέλη μπορεί να παραμένουν σχετικά άγνωστα μεταξύ τους, αλλά το ποσοστό του κύκλου εργασιών έντασης θα μπορούσε να είναι ψηλό. Μερικά παραδείγματα διαδικτυακών εικονικών κοινοτήτων είναι τα ακόλουθα: ΜΑΘΗΜΑ 5-63 -
Ιστοχώροι Κοινωνικής Δικτύωσης (Social Networking Websites): Στις σελίδες αυτές ο κάθε χρήστης δημιουργεί το ένα προφίλ στο οποίο μπορεί να προσθέσει πληροφορίες για τον εαυτό του. Οι πληροφορίες αυτές είναι διαθέσιμες σε άλλους χρήστες. Κάθε χρήστης μπορεί να συνδέσει στο δικό του προφίλ, τα προφίλ άλλων χρηστών, είτε που γνωρίζει στην πραγματικότητα, είτε μέσω μιας συνομιλίας μέσω του Διαδικτύου. Το Facebook και Twitter είναι δύο καλά παραδείγματα ιστοχώρων κοινωνικής δικτύωσης. Ιστοχώροι Δημόσιας Δικτύωσης (Internet Forums): Στις ιστοσελίδες αυτές, άτομα με κοινά ενδιαφέροντα μπορούν να διεξάγουν συζητήσεις για θέματα που τους αφορούν, αφήνοντας γραπτά μηνύματα που εμφανίζονται με χρονολογική σειρά καταχώρησης και μπορούν να δουν οι υπόλοιποι συνομιλητές. Δωμάτια Συνομιλίας (Chat Rooms): Με τη χρήση της φωνητικής επικοινωνίας, πληκτρολόγησης κειμένου και βίντεο οι χρήστες αυτών των υπηρεσιών έχουν τη δυνατότητα να επικοινωνήσουν με άλλους χρήστες που βρίσκονται στο ίδιο δωμάτιο συνομιλίας σε πραγματικό χρόνο. Το Windows Live Messenger, το Yahoo! Messenger και το Internet Relay Chart (IRC) είναι ένα είδος αυτή της υπηρεσίας. Διαδικτυακά Παιχνίδια Υπολογιστή (Online Computer Games): Τα διαδικτυακά παιχνίδια Η/Υ είναι μια τεχνολογία και ένας μηχανισμός για τη σύνδεση παικτών μεταξύ τους. Τα διαδικτυακά παιχνίδια παίζονται πάνω σε κάποια μορφή δικτύου Η/Υ, τώρα συνήθως στο Διαδίκτυο. Ένα πλεονέκτημα των διαδικτυακών παιχνιδιών είναι η δυνατότητα να συνδεθούν με παιχνίδια για πολλούς παίκτες, αν και τα διαδικτυακά παιχνίδια με έναν παίκτη είναι επίσης αρκετά συνηθισμένα. 7. Διαδικτυακή Δημοσίευση Και Διαμοιρασμός Περιεχομένου Οι χρήστες μπορούν να δημοσιεύσουν και να διαμοιραστούν κάποιο περιεχόμενο διαδικτυακά με πολλούς τρόπους. Μπορούν να χρησιμοποιήσουν ένα ιστολόγιο για να βάλουν τις καταχωρήσεις τους ή μια εκπομπή κατ αίτηση για να έχουν πρόσβαση σε ψηφιακά αρχεία ενημέρωσης, είτε ήχου ή βίντεο. Επίσης, μπορούν να χρησιμοποιήσουν ιστοχώρους, όπως το Facebook για να φορτώσουν τις φωτογραφίες τους ή όπως το YouTube για να φορτώσουν ή να καταβιβάσουν αποσπάσματα βίντεο και ήχου. 8. Προφυλάξεις Στη Χρήση Διαδικτυακών Εικονικών Κοινοτήτων Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί όταν χρησιμοποιούμε τις διαδικτυακές εικονικές κοινότητες για να αποφεύγουμε ανεπιθύμητες καταστάσεις που μπορούν να προκαλέσουν κίνδυνο για την προσωπική μας ασφάλεια. Θα πρέπει να παίρνουμε μέτρα προφύλαξης όταν χρησιμοποιούμε τις διαδικτυακές εικονικές κοινότητες όπως: Περιορισμό των προσωπικών στοιχείων που εμφανίζονται στο προφίλ, έτσι ώστε να μη μπορεί οποιοδήποτε να τις βλέπει παρά μόνο αυτοί που εμείς καθορίζουμε. Διατήρηση της μυστικότητας του προφίλ, ώστε να μην μπορεί οποιοσδήποτε να διαβάσει το περιεχόμενο του. Αποφυγή στις συνομιλίες με αγνώστους που δεν γνωρίζουμε ποιοι είναι οι σκοποί τους. ΜΑΘΗΜΑ 5-64 -