H Eλληνική Γλώσσα 1100-1453 Τέλη 11ου αι. - 1453 : εισβολές Σελτζούκων : ανεισµός λέξεων τουρκικής Στενή (όχι πάντα φιλική) επαφή µε ύση Στενή (όχι πάντα φιλική) επαφή µε ύση (Σταυροφορίες, Γάλλοι, Ιταλοί, Ισπανοί, Γερµανοί µισθοφόροι στο Βυζαντινό Στρατό, παροικίες εµπόρων) : δανεισµός από ιταλική (λεξιλόγιο ναυτιλίας), γαλλική (φεουδ. δίκαιο), καταλανική, ισπανική
Γλωσσική κατάσταση Η λατινική κυριαρχία έχει ως συνέπεια να ξεπέσει το κύρος της λόγιας γλώσσας, αφού παραµερίζεται ο γλωσσικός µηχανισµός Στη ύση χρησιµοποιούνταν η λαϊκή γλώσσα Η αρχαϊστική παιδεία δεν είναι πια αναγκαία για κοινωνική αναρρίχηση Οι λόγιοι επιθυµούν την "αναλλοίωτη" γραπτή γλώσσα
Πηγές Πτωχοπροδροµικά Μιχαήλ Γλυκάς Ιπποτικά Μυθιστορήµατα ιγενής Ακρίτας Σπανέας Χρονικόν του Μωρέος
Αλλαγές στη φωνητική Ουράνωση του /k/ σε /ts/ Εξαφάνιση τελικού -ν Ανοµοίωση κτ, χθ > χτ : πτ, φθ > φτ : σθ > στ, σχ > σκ Ελληνικές δίφθογγοι
Αλλαγές στη Μορφολογία Κλονίζεται η γενική Η απώλεια του τελικού ν µειώνει το κλιτικό παράδειγµα Αναδιάρθρωση των κλίσεων Θέλω+απαρέµφατο / θέλω ίνα > θα περιφραστικοί χρόνοι (παρακείµενος, υπερσυντέλικος / -ουν και ούσιν Εξαφάνιση ευκτικής και αντικατάσταση µε περιφραστικούς τύπους
Σύνταξη Αναλυτική δοµή της γλώσσας Οι προθέσεις συντάσσονται µε αιτιατική Σύνταξη των εάν/αν+οριστική Επανάληψη άρθρου : το παιδί το µεγάλο Επανάληψη άρνησης : ούτε να µιλήσει δεν ξέρει
Λεξιλόγιο Παραγωγή (-ίτσι, -ούτι) ανεισµός από: Βενετσιάνικα (κουβέρτα, καπετάνιος, φουρτούνα) Αρβανίτικη (µπαµπέσης, γκιόνης) Βλάχικη (µανούρι) Γερµανική (τσίγκος) Τουρκική (κατής, άρτζι) Γαλλική Σλαβικές (σανός)
Έκταση της Ελληνικής Κυρίως Ελληνικός χώρος Τουρκία Κύπρος Βουλγαρία Αλβανία Βορειοηπειρώτες Αίγυπτος Β &Ν Αµερική Ιταλία (Σαλέρνο, Καλαβρία. Οµιλητές όχι έλληνες)
Η ελληνική γλώσσα την περίοδο της Τουρκοκρατίας 1453-18211821 Η Λαϊκή Γραµµατεία δεν έχει το κύρος της Λόγιας εν υπάρχει εθνική Γλώσσα Εξάπλωση πολίτικης εκτός Κων/πολης, άρα εξάπλωση προφορικής κοινής Συνειδητοποίηση αξίας της προφορικής Γραµµατική του Σοφιανού (1540) Λεξικό da Somavera. Συνδέεται η εθνική γλώσσα µε την εθνική Αναγέννηση
ηµιουργία Κοινών Κύπρος : Χρονικό του Βουστρωνίου, Μαχαιρά, ερωτική συλλογή ποιηµάτων. Τα ελληνικά της Κύπρου διαφέρουν πολύ και δεν αποτελούν βάση για µια κοινή γραπτή. Κατάληψη 1571 ωδεκάνησα : Εµ.Γεωργηλάς, ερωτικά ποιήµατα. Κατάκτηση 1522
ηµιουργία Κοινών Κρήτη : Ερωφίλη, Ερωτόκριτος, Ζήνων, Βασιλεύς Ροδολίνος, Γύπαρης. Πρόκειται για λογοτεχνική γλώσσα. Κατάληψη 1669. Η Κρήτη δεν έγινε η Τοσκάνη της Ελλάδος γιατί : έλλειψη ενότητας, απουσία αίγλης δηµώδους γραµµατείας, χαµηλό πολιτιστικό επίπεδο
ηµιουργία Κοινών Επτάνησα : Γραµµατική Σοφιανού
Αλλαγές Ο τόνος στα ουσιαστικά ακολουθεί τον τονισµό της αρχαίας, στα επίθετα όµως ακινητοποιείται τες / τις Παραγωγή : -τζης, -λης Σύνθεση
ανεισµός από Τουρκική Σπίτι και νοικοκυριό : κονάκι, σεντούκι, φιτίλι, σοφράς, τέντζερες, τουλούµι Φαϊ, ποτό : γιαχνί, καπαµάς, κεφτές, χαλβάς Ρούχα : φέσι, γελέκι, γιακάς, παπούτσια Στρατός, διοίκηση : µπαρούτι, γιαταγάνι Ανθρωπος : µπόι, νάζι, κέφι, λεβέντης, αφέντης, γλέντι, αµανές, τέλι Λείπουν οι ποιµενικοί όροι
ιαµόρφωση της Εθνικής Γλώσσας Η γλώσσα φτωχαίνει σε αφηρηµένες έννοιες Ανώτερες τάξεις, Ορθόδοξη εκκλησία χρησιµοποιούν τη Λόγια Γλώσσα ηµιουργία Λογοτεχνικών Γλωσσών
Γλωσσικό Ζήτηµα Συντηρητικοί : υπακοή στο Σουλτάνο, λόγια γλώσσα (Π. Κοδρικάς) Επηρεασµένοι από το δυτικό ορθολογισµό Επηρεασµένοι από το δυτικό ορθολογισµό είδαν στη γλώσσα του λαού έναν εκφυλισµένο τύπο γλώσσας (Βούλγαρης, ούκας, Κοµµητάς)
Γλωσσικό Ζήτηµα Αδαµάντιος Κοραής : αφετηρία η λαϊκή αλλά 'καθαρισµός' (απόρριψη λέξεων τουρκικής, φωνολογία αρχαίας, σύνταξη αρχαίας) π.χ. ψάρι / οψάριον
Γλωσσικό Ζήτηµα Προοδευτικοί : παραµερισµός λόγιας παράδοσης και αναγωγής λαϊκής σε εθνική γλώσσα, καλλιεργώντας τις λαϊκές γλωσσικές πηγές (Καταρτζής, Μοισιόδακας, Βηλαράς)
Πελοποννησιακή Κοινή εν είχε ριζικές φωνητικές αλλαγές εν είχε αρχαϊκά γνωρίσµατα Εγγύς στην κοινή της όψιµης βυζαντινής αυτοκρατορίας Περιβεβληµένη µε κύρος (Ρόλος Πελοποννήσιων στον Αγώνα) ΟΜΩΣ άφιξη Φαναριωτών
Καθαρεύουσα 19ος αι. Προοδευτικός καθαρισµός της δηµοτικής Νοθευµένη (ψευτοαρχαϊσµοί, υπερδόκιµοι τύποι, συντακτικά λάθη) δίχως ενότητα και οµοιοµορφία Χρησιµοποιείται στην Παιδεία, Τύπο, ηµόσια Ζωή, Κράτος
Καθαρεύουσα Ρευστότητα : αν δεν ηµπορώ, αν δεν δύναµαι, εάν δεν δύναµαι, εάν µη δύναµαι Ανάµιξη µορφολογικών παραδειγµάτων : έφερες / ήνεγκας Αν ήθελε να γίνει Εθνική Γλώσσα έπρεπε να έχει όρους για κάθε έννοια
ηµοτική Ψυχάρης (1854-1929) "Το Ταξίδι µου" : κωδικοποίηση, συστηµατοποίηση λαϊκής, δανεισµός από καθαρεύουσα για φιλοσοφική, επιστηµονική, φιλολογική έκφραση. Επιχειρήµατα ιστορικά και γλωσσικά.
Καθαρεύουσα- ηµοτική Fallmerayer Μετάφραση Ιλιάδος από Α. Πάλλη Μετάφραση Καινής ιαθήκης 1917 : δηµοτική σε πρώτες τάξεις δηµ. Εκπαιδευτική Μεταρρύθµιση Επαναφορά καθαρεύουσας (1967) 1974 : Θέσπιση δηµοτικής
Αίτια διγλωσσίας Οι ηµιµαθείς έλκονται από την καθαρεύουσα Υπάρχει γεωγραφική αποµόνωση Κύρος αρχαϊσµού που πηγάζει από κύρος της Α.Ε Συνδυασµός Γλωσσικού ζητήµατος µε θρησκευτική και πολιτική ζωή του τόπου
Νεοελληνικά Ιδιώµατα Βόρεια : Σθένωση του /e/ σε /i/ και του /o/ σε /u/, αποβολή φωνηέντων σκλι, γρν, δηµιουργία περίεργων συµφωνικών συµπλεγµάτων (Θρακιώτικα, Μακεδονικά, Λεσβιακά, Ηπειρώτικα, Θεσσαλικά) Νότια : ορίζονται αρνητικά (Μεγάρων, Πελοποννήσου, ωδεκανήσου και Κύπρου, Κρήτης)
Νεοελληνικές ιάλεκτοι Ποντιακή : αρχαϊσµοί (τίµεσον,νύφε), διατήρηση -ν (παιδίον, στόµαν), συναίρεση του ιο σε [oe] κοράσιον, το [x] γίνεται [S ], αφοµοίωση του τ (σο σπίτιν) Kαππαδοκική ΚατωΙταλική Τσακώνικη