ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΔΙΟΙΚΗΗ Γξ. Βαζίιεο Π. Αγγειίδεο Τκήκα Μεραληθώλ Παξαγσγήο & Γηνίθεζεο Γεκνθξίηεην Παλεπηζηήκην Θξάθεο Γηαθάλεηεο βαζηζκέλεο ζην βηβιίν: Laudon & Laudon, Management Information Systems, 6 ε έθδ., Prentice-Hall, 2006
Τειεπηθνηλσλίεο θαη Γίθηπα ππνινγηζηώλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 2
ηόσοι ηος Μαθήμαηορ Πνηα είλαη ηα ραξαθηεξηζηηθά ελόο ζύγρξνλνπ εηαηξηθνύ ζπζηήκαηνο ηειεπηθνηλσληώλ; Σε πνηεο ζεκαληηθέο ηερλνινγηθέο εμειίμεηο βαζίδνληαη Πνηα κέζα κεηάδνζεο ηειεπηθνηλσληώλ πξέπεη λα ρξεζηκνπνηήζεη ν νξγαληζκόο καο Πνηα είδε δηθηύσλ θαη ππεξεζηώλ δηθηύσλ είλαη θαηάιιεια γηα ηνλ νξγαληζκό καο Πνηεο εθαξκνγέο ηειεπηθνηλσληώλ κπνξνύλ λα ρξεζηκνπνηεζνύλ γηα ην ειεθηξνληθό επηρεηξείλ θαη ην ειεθηξνληθό εκπόξην Πνηα δεηήκαηα πξέπεη λα εμεηάδνληαη ζηνλ πξνγξακκαηηζκό ησλ ηειεπηθνηλσληώλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 3
Ανηικείμενα ηηρ ενόηηηαρ Πεξηγξαθή δνκηθώλ ζηνηρείσλ ελόο ζπζηήκαηνο ηειεπηθνηλσληώλ Καλάιηα ηειεπηθνηλσληώλ θαη αμηνιόγεζε κέζσλ κεηάδνζεο Σύγθξηζε δηαθόξσλ ηύπσλ δηθηύσλ ηειεπηθνηλσληώλ Βαζηθνί παξάγνληεο θαηά ηελ αλάπηπμε δηθηύνπ κηαο επηρείξεζεο Δθαξκνγέο ηειεπηθνηλσληώλ γηα ππνζηήξημε Ζιεθηξνληθνύ Δκπνξίνπ θαη Ζιεθηξνληθνύ Δπηρεηξείλ Αλάιπζε ησλ ζρεηηθώλ δηνηθεηηθώλ θαη νξγαλσηηθώλ πξνβιεκάησλ θαη πξόηαζε ιύζεσλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 4
Σηλεπικοινωνίερ Τειεπηθνηλσλία (telecommunication) Ζ αληαιιαγή πιεξνθνξηώλ κεηαμύ δύν απνκαθξπζκέλσλ ζεκείσλ κε ρξήζε ειεθηξνληθώλ κέζσλ Δπηθνηλσλία κέζσ Ζ/Υ Αλάπηπμε ηερλνινγίαο δηθηύσλ Ζ/Υ θαη ηειεπιεξνθνξηθήο Βαζηθνί παξάγνληεο ζηελ ηειεπηθνηλσλία Ταρύηεηα κεηάδνζεο Αθξίβεηα κεηαθεξόκελσλ δεδνκέλσλ Μνξθή (format) κεηαθεξόκελσλ δεδνκέλσλ Λεσθόξνο Πιεξνθνξηώλ (information highway) Πνιύ κεγάια δηεζλή ή εζληθά δίθηπα πςειήο ηαρύηεηαο γηα κεηάδνζε ςεθηαθώλ δεδνκέλσλ πνπ παξέρνπλ πξόζβαζε ζε όινπο (δελ ρξεζηκνπνηνύληαη κόλν από θάπνηεο ζπγθεθξηκέλεο επηρεηξήζεηο) Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 5
Δομικά ζηοισεία ζςζηήμαηορ ηηλεπικοινωνιών Ζιεθηξνληθνί ππνινγηζηέο Δπεμεξγαζία πιεξνθνξηώλ Τεξκαηηθά θαη ζπζθεπέο εηζόδνπ / εμόδνπ Απνζηνιή θαη ιήςε δεδνκέλσλ Καλάιηα επηθνηλσλίαο Μέζα κεηάδνζεο δεδνκέλσλ ηειεθσληθέο γξακκέο, εηδηθά θαιώδηα, αζύξκαηε επηθνηλσλία Δπεμεξγαζηέο επηθνηλσλίαο Υπνζηήξημε ιεηηνπξγηώλ απνζηνιήο θαη ιήςεο δεδνκέλσλ Γηακνξθσηέο - απνδηακνξθσηέο (modems), πνιππιέθηεο (multiplexers), ειεγθηέο (controllers), front-end επεμεξγαζηέο θιπ Λνγηζκηθό επηθνηλσληώλ Γηαρείξηζε ιεηηνπξγηώλ δηθηύνπ θαη έιεγρνο δξαζηεξηνηήησλ εηζόδνπ / εμόδνπ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 6
Εθαπμογέρ πος δημιοςπγούν ανηαγωνιζηικά πλεονεκηήμαηα για ηην επισείπηζη Ζιεθηξνληθό ηαρπδξνκείν voice over IP (VoIP) Fax Άκεζα κελύκαηα (instant messaging) Πνιινί ζπκκεηέρνληεο Εσληαλή απνζηνιή ήρνπ & βίληεν, απνζηνιή αξρείσλ, θνηλή ρξήζε αξρείσλ Οκάδεο ζπδεηήζεσλ (discussion groups) Μόλν θείκελν Καζνξηζκέλν εμαξρήο ζέκα ειεθηξνληθέο ππεξεζίεο πιεξνθνξηώλ(κεηνρέο, θαηάινγνη, αγνξέο, θξαηήζεηο, θιπ) ηειεδηάζθεςε (teleconferencing) Data conferencing video conferencing Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 7
Επικοινωνίερ Μέρξη ην 1990 όιεο νη εηαηξηθέο επηθνηλσλίεο δηεθπεξαηώλνληαλ κε ηαρπδξνκείν ή ηειέθσλν (θσλή ή θαμ). Αποππύθμιζη. Σήκεξα: ειεθηξνληθό ηαρπδξνκείν Γηαδίθηπν θηλεηά ηειέθσλα αζύξκαηα δίθηπα ππνινγηζηώλ. Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 8
ηοισεία ενόρ απλού δικηύος Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 9
Ππωηόκολλο επικοινωνίαρ Σύλνιν θαλόλσλ θαη δηαδηθαζηώλ ζρεηηθώλ κε ηε κεηάδνζε δεδνκέλσλ αλάκεζα ζε δύν ζεκεία ελόο δηθηύνπ Δπηθνηλσλία δηαθνξεηηθώλ ζπζθεπώλ ζε έλα δίθηπν Αλαγλώξηζε ζπζθεπώλ Γηαζθάιηζε επηθνηλσλίαο Δπαιήζεπζε ζσζηήο ιήςεο ελόο κελύκαηνο Δπαλαιεπηηθή κεηάδνζε ελόο κελύκαηνο όηαλ απηό δελ κπνξεί λα εξκελεπηεί ζσζηά Απνθαηάζηαζε νκαιήο ιεηηνπξγίαο κεηά από εκθάληζε ιαζώλ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 10
Σύποι ζημάηων Αλαινγηθό ζήκα Τα δεδνκέλα αλαπαξίζηαληαη από κηα ζπλερή θπκαηνκνξθή Φαξαθηεξίδνληαη από ηε ζπλερή κεηαβνιή κηαο παξακέηξνπ ηνπο ζηε κνλάδα ηνπ ρξόλνπ Ζ ζεκαληηθόηεξε παξάκεηξνο ελόο αλαινγηθνύ ζήκαηνο είλαη ε ζπρλόηεηα ηνπ (κεηξηέηαη ζε θύθινπο αλά δεπηεξόιεπην ή Hz) Με αλαινγηθά ζήκαηα πξαγκαηνπνηείηαη ε κεηάδνζε ξαδηνθσληθώλ θαη ηειενπηηθώλ ζεκάησλ Χεθηαθό ζήκα Φπζηθή αλαινγία δεδνκέλσλ ζε δπαδηθή κνξθή Τα ςεθηαθά ζήκαηα ραξαθηεξίδνληαη από κηα δηαθξηηή κεηαβνιή κηαο παξακέηξνπ ηνπο ζηε κνλάδα ηνπ ρξόλνπ Ζ θπξηόηεξε παξάκεηξνο ηνπ ςεθηαθνύ ζήκαηνο είλαη ν αξηζκόο ησλ δηαθνξεηηθώλ δηαθξηηώλ ηηκώλ πνπ κπνξεί λα πάξεη ην ζήκα ζηε κνλάδα ηνπ ρξόλνπ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 11
Λειηοςπγία ενόρ modem Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 12
Καλωδιακή επικοινωνία Απνηειεί ηνλ πην θνηλό ηξόπν ζύλδεζεο Τν θαλάιη επηθνηλσλίαο είλαη έλα θπζηθό πιηθό κέζν ην νπνίν είλαη θαιόο αγσγόο ηνπ κεηαδηδόκελνπ ζήκαηνο Καλωδιακά μέζα μεηάδοζηρ Καλώδια ζςνεζηπαμμένων ζεςγών (twisted pair wires) Δίλαη ηα γλσζηά ράιθηλα ζύξκαηα ησλ ηειεθσληθώλ γξακκώλ Απνηειείηαη από ηέζζεξηο ή πεξηζζόηεξνπο ράιθηλνπο αγσγνύο ζπλεζηξακκέλνπο ζε δεύγε (έλα γηα ηε γείσζε θη έλα γηα ηε κεηαθνξά ηνπ ζήκαηνο) Σπλήζσο, κε ην έλα δεύγνο γίλεηαη ε απνζηνιή θαη κε ην άιιν ε ιήςε Ομοαξονικά καλώδια (coaxial cables) Οη (δύν) αγσγνί είλαη ηνπνζεηεκέλνη ό έλαο κέζα ζηνλ άιιν θαη ρσξίδνληαη κεηαμύ ηνπο από έλα κνλσηηθό πιηθό Μεγαιύηεξεο ηαρύηεηεο κεηάδνζεο (κέρξη 200 Mbits αλά sec) Καλώδια οπηικών ινών (fiber-optic cables) Απνηειεί ην ηαρύηεξν (έσο billions of bits per sec), αζθαιέζηεξν αιιά θαη πην δαπαλεξό κέζν κεηάδνζεο Πξόθεηηαη γηα εύθακπηεο ίλεο (λήκαηα-θαιώδηα) από πιαζηηθή ύιε ή γπαιί, κέζσ ησλ νπνίσλ δηέξρνληαη αθηίλεο θσηόο ή laser Πξνηηκάηαη ζπρλά σο ιύζε ζην ζηήζηκν ηεο ξαρνθνθαιηάο (backbone) ελόο δηθηύνπ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 13
Άλλα κανάλια επικοινωνίαρ Αζύξκαηε επηθνηλσλία Ζ κεηάδνζε ησλ ζεκάησλ γίλεηαη κέζσ ηεο αηκόζθαηξαο Φξήζε αλακεηαδνηώλ Τερλνινγίεο Pagers, beepers Μεηάδνζε ζύληνκσλ αιθαξηζκεηηθώλ κελπκάησλ Κηλεηή ηειεθσλία Αζύξκαηα δίθηπα δεδνκέλσλ Personal Digital Assistants (PDAs) Υπνινγηζηέο ρεηξόο (δπλαηόηεηεο e-mail θαη πξόζβαζεο ζην Internet, δηάθνξα πξνγξάκκαηα εθαξκνγώλ) Smart phones Αζύξκαηε ηειεθσλία κε δπλαηόηεηεο κεηάδνζεο θσλήο, θεηκέλνπ θαη πξόζβαζεο ζην Internet Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 14
Μέζα μεηάδοζηρ και ηασύηηηερ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 15
Σύποι μεηάδοζηρ δεδομένων Μνλόδξνκε θαηεύζπλζε (simplex) Τα δεδνκέλα κεηαθέξνληαη πξνο κηα θαηεύζπλζε κόλν Π.ρ., ηειεόξαζε, ξαδηόθσλν Δλαιιαζζόκελε θαηεύζπλζε (half-duplex) Μηα ζπζθεπή κπνξεί είηε λα ζηέιλεη είηε λα ιακβάλεη δεδνκέλα, όρη όκσο ηελ ίδηα ρξνληθή ζηηγκή Π.ρ., αεξνπνξηθνί θαη λαπηηθνί πνκπνδέθηεο Ακθίδξνκε θαηεύζπλζε (duplex) Μηα ζπζθεπή κπνξεί λα ζηέιλεη ή λα ιακβάλεη δεδνκέλα ζπγρξόλσο Π.ρ., ηειεθσληθή ζπζθεπή Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 16
Σύποι μεηάδοζηρ δεδομένων Μνλόδξνκε θαηεύζπλζε (simplex) Τα δεδνκέλα κεηαθέξνληαη πξνο κηα θαηεύζπλζε κόλν Π.ρ., ηειεόξαζε, ξαδηόθσλν Δλαιιαζζόκελε θαηεύζπλζε (half-duplex) Μηα ζπζθεπή κπνξεί είηε λα ζηέιλεη είηε λα ιακβάλεη δεδνκέλα, όρη όκσο ηελ ίδηα ρξνληθή ζηηγκή Π.ρ., αεξνπνξηθνί θαη λαπηηθνί πνκπνδέθηεο Ακθίδξνκε θαηεύζπλζε (duplex) Μηα ζπζθεπή κπνξεί λα ζηέιλεη ή λα ιακβάλεη δεδνκέλα ζπγρξόλσο Π.ρ., ηειεθσληθή ζπζθεπή Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 17
TCP/IP Transmission Control Protocol / Internet Protocol Οκάδα πξσηνθόιισλ πνπ απνηειεί ην κνληέιν αλαθνξάο γηα ζύλδεζε δηαθνξεηηθώλ ηύπσλ Ζ/Υ θαη δηθηύσλ (ζηα νπνία βαζίδεηαη ην Γηαδίθηπν) Αλαπηύρζεθε ην 1972 από ην Ακεξηθάληθν Υπνπξγείν Άκπλαο Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 18
Ενεπγά Δικηύος Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 19
Repeater - Swich Repeater (επαναλήπηηρ) Switch Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 20
Παπάδειγμα Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 21
Router Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 22
Σοπικά δίκηςα ςπολογιζηών (LAN) Γίθηπν πνπ απαηηεί ηα δηθά ηνπ θαλάιηα επηθνηλσλίαο θαη ζπλδέεη ζπζθεπέο πνπ βξίζθνληαη ζε πεξηνξηζκέλε αθηίλα (ζπλήζσο ζην ίδην ή ζε γεηηνληθά θηίξηα), Κνηλή ρξήζε εηδηθνύ (αθξηβνύ) ινγηζκηθνύ θαη πιηθνύ Απσιηεκηονικέρ: Client-server vs. peer-to-peer Εξςπηπεηηηήρ: Απνζήθεπζε πξνγξακκάησλ εθαξκνγώλ, δεδνκέλσλ, Γηαρείξηζε ηεο πξόζβαζεο ζην δίθηπν (πνηνο ρξεζηκνπνηεί ηη θαη κε πνηα ζεηξά) Πύλη επικοινωνίαρ : Δπεμεξγαζηήο επηθνηλσληώλ (communications processor) γηα ηε ζύλδεζε δηαθνξεηηθώλ δηθηύσλ («κεηάθξαζε» ησλ ζρεηηθώλ πξσηνθόιισλ επηθνηλσλίαο) Λειηοςπγικό ζύζηημα Δικηύος (Network Operating System - NOS): Γξνκνιόγεζε θαη δηαρείξηζε ησλ επηθνηλσληώλ, Σπληνληζκόο πόξσλ δηθηύνπ Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 23
Σοπολογίερ Δικηύων Σοπολογία ηύπος αζηέπα (star) Κάζε ζπζθεπή είλαη ζπλδεδεκέλε κε κία θεληξηθή κεραλή (host computer) Πνιύ θαιή ιύζε όηαλ θάπνηεο δηεξγαζίεο πξέπεη λα δηεθπεξαησζνύλ θεληξηθά, ελώ θάπνηεο άιιεο ηνπηθά Μεηνλέθηεκα: όιε ε επηθνηλσλία κεηαμύ ησλ ζπζθεπώλ γίλεηαη κέζσ ηεο θεληξηθήο κεραλήο Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 24
Σοπολογίερ Δικηύων Σοπολογία ηύπος διαύλος ή απηηπίαρ (bus) Μηα ζεηξά από ζπζθεπέο ζπλδεδεκέλεο κεηαμύ ηνπο κε έλα θαιώδην (δίαπινο ή αξηεξία) Όια ηα κελύκαηα εθπέκπνληαη ζε όιν ην δίθηπν θαη ζηηο δύν θαηεπζύλζεηο (εηδηθό ινγηζκηθό δηαρεηξίδεηαη ην πνηα ζπζθεπή ιακβάλεη θάζε κήλπκα) Κάζε θνξά, έλα κόλν κήλπκα κπνξεί λα βξίζθεηαη ζην δίαπιν Βιάβε ζε κηα ζπζθεπή δελ επεξεάδεη ηηο άιιεο Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 25
Σοπολογίερ Δικηύων Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 26
Σοπολογίερ Δικηύων Σοπολογία ηύπος δακηςλίος (ring) Δίλαη νπζηαζηηθά έλα δίθηπν ηύπνπ δηαύινπ, ηνπ νπνίνπ ηα δύν άθξα είλαη ζπλδεδεκέλα Τα κελύκαηα κεηαδίδνληαη κόλν πξνο κηα θαηεύζπλζε Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 27
Σοπολογίερ Δικηύων Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 28
Δίκηςο Εςπείαρ Πεπιοσήρ Wide Area Network (WAN) - Γίθηπν κεγάιεο γεσγξαθηθήο εκβέιεηαο (εζληθό, δηεζλέο θιπ.) Μπνξεί λα ρξεζηκνπνηεί ηειεθσληθέο γξακκέο θαη δνξπθνξηθέο δεύμεηο γηα ηε ζύλδεζε ηνπηθώλ δηθηύσλ WAN Οη γξακκέο κπνξεί λα είλαη απνθιεηζηηθήο ιεηηνπξγίαο (dedicated lines, ζπλερώο δηαζέζηκεο γηα κεηάδνζε) ή/θαη απιέο γξακκέο κεηαγσγήο (switched lines, δξνκνιόγεζε κε βάζε ηελ ηξέρνπζα θπθινθνξία ζην δίθηπν) ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΚΑ ΤΣΗΜΑΣΑ ΓΙΟΙΚΗΗ / 09 29
Δίκηςο Πποζηιθέμενηρ Αξίαρ Value-Added Network (VAN) - Ηδησηηθό δίθηπν γηα κεηαθνξά δεδνκέλσλ Γηαρείξηζε από ηξίηνπο θαη παξνρή ππεξεζηώλ δηαρείξηζεο πόξσλ, δξνκνιόγεζεο κελπκάησλ, κεηαηξνπήο δεδνκέλσλ, θιπ. Δθκεηάιιεπζε ελόο ηέηνηνπ δηθηύνπ από δηάθνξεο επηρεηξήζεηο / ηδηώηεο κέζσ ζπλδξνκήο Γπλαηόηεηεο Παξνρή δηαθόξσλ ππεξεζηώλ δηεζλώο (dial-up basis) Παξνρή ηδησηηθνύ full-time δηθηύνπ κέζσ ελνηθίαζεο γξακκώλ απνθιεηζηηθήο ιεηηνπξγίαο Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 30
Εικονικό Ιδιωηικό Δίκηςο (VPN) Virtual private network: Φξεζηκνπνηεί ην Γηαδίθηπν σο ηειεπηθνηλσληαθό θαλάιη γηα λα πεξάζεη ηδησηηθά δεδνκέλα. Μηθξόηεξν θόζηνο: αληί γηα κηζζσκέλε γξακκή ή δνξπθνξηθή δεύμε. Σύλδεζε κε πνιιά ζεκεία - αξθεί λα έρνπλ ζύλδεζε κε ην Γηαδίθηπν. Δπεηδή ηδησηηθά δεδνκέλα δηαθηλνύληαη ζε δεκόζην δίθηπν απαηηείηαη θξππηνγξάθεζε θαη έιεγρνο αθεξαηόηεηαο. Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 31
Γρ. Βαζίλης Π. Αγγελίδης Πληροθοριακά σζηήμαηα Γιοίκηζης Γιαθάνεια 32