ΠΡΟΣΑΕΙ. I.ηόρν: II. Εύρος:

Project Sexual Abuse Against Children in Residential Institutions, financed through the European Commission's Daphne III Programme 2007-2013, JLS/2007/DAP-1/178/-30-CE-0229207/00-68 ΠΡΟΣΑΕΙ I.ηόρν: Κχξηνο ζηφρνο απηφλ ησλ πξνηάζεσλ είλαη λα ζπλδξάκνπλ ηηο πνιηηηθέο θαη ηηο πξαθηηθέο ησλ ρσξψλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα, θαζψο θαη ηηο πνιηηηθέο θαη ηηο πξαθηηθέο ζε επξσπατθφ επίπεδν. Οη πξνηάζεηο νινθιεξψζεθαλ βάζεη ησλ απνηειεζκάησλ θαη ησλ ζπκπεξαζκάησλ ηεο έξεπλαο πνπ δηεμάρζεθε ζε πέληε ρψξεο κε αληηθείκελν ην θαηλφκελν ηεο ζεμνπαιηθήο θαθνπνίεζεο παηδηψλ ζε ηδξχκαηα θηινμελίαο. II. Εύρος: Σηηο πξνηάζεηο ζπκπεξηιακβάλνληαη βαζηθέο θαηεπζχλζεηο γηα ηελ αληηκεηψπηζε ηνπ πξνβιήκαηνο ηεο θαθνπνίεζεο παηδηψλ ζε ηδξχκαηα, θαζψο θαη γηα ηελ επίδξαζε πνπ αζθεί ε ηδξπκαηηθή δσή ησλ παηδηψλ ζηελ επαισηφηεηά ηνπο. Οη πξνηάζεηο αλαθέξνληαη ζηε βειηίσζε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ησλ παηδηψλ ζηα ηδξχκαηα θηινμελίαο κε ηε βνήζεηα ζχλζεησλ κέηξσλ θαη παξεκβάζεσλ ηφζν ζηηο νηθνγέλεηεο ησλ παηδηψλ φζν θαη ζηα ηδξχκαηα πνπ ηνπο παξέρνπλ ηε θξνληίδα. Δπίζεο νη πξνηάζεηο απνβιέπνπλ ζηελ ελίζρπζε ηεο θνηλσληθήο αληίδξαζεο κε ηε βνήζεηα θνηλψλ επξσπατθψλ κεραληζκψλ αληηκεηψπηζεο ηεο παηδηθήο θαθνπνίεζεο. III. Υαξαθηεξηζηηθό: Απηέο νη πξνηάζεηο πεξηνξίδνληαη εθ φζνλ ε έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε κφλν ζε πέληε ρψξεο, ηέζζεξηο απφ ηηο νπνίεο είλαη λενεληαρζέληα θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. Υπφ ηελ έλλνηα απηή νη πξνηάζεηο ραξαθηεξίδνληαη απφ θάπνηεο 1

ηδηαηηεξφηεηεο σο πξνο ηελ εθαξκνγή ηνπο ζε φια ηα θξάηε κέιε ηεο Δπξσπατθήο Έλσζεο. IV. Πιαίζην: Σπκπεξάζκαηα γηα ην θαηλφκελν ηεο ζεμνπαιηθήο θαθνπνίεζεο ησλ παηδηψλ εληφο ηδξπκάησλ πκπέξαζκα 1 Η δσή ησλ παηδηώλ ζηα ηδξύκαηα δελ ηνπο εμαζθαιίδεη ην δηθαίσκα γηα παξνρή θαιήο θξνληίδαο, λννύκελεο πξσηίζησο σο θαιήο ζπκπεξηθνξάο. 1.1. Τα ζηνηρεία ηεο έξεπλαο απνδεηθλχνπλ φηη ζηα παηδηά, γηα ηα νπνία ην θξάηνο έρεη αλαιάβεη ηελ επηκέιεηα θαη δηακέλνπλ ζε ηδξχκαηα, δελ εμαζθαιίδνληαη ηα δηθαηώκαηα πνπ αθνξνύλ ηελ πξνζηαζία ηνπο, ηελ αζθάιεηα θαη ηελ πξόιεςε θαθνπνίεζεο. Όιεο νη εζληθέο έξεπλεο πξαγκαηνπνηήζεθαλ ζε ρψξεο πνπ έρνπλ επηθπξψζεη ηε Σχκβαζε ηνπ ΟΗΔ γηα ηα Γηθαηψκαηα ηνπ Παηδηνχ θαη έρνπλ αλαπηχμεη πνιηηηθέο θαη λνκνζεηηθέο αιιαγέο ψζηε λα εθαξκφδνπλ απηή ηε Σχκβαζε. 1.2. Η έξεπλα δείρλεη φηη ε πιεηνλόηεηα ησλ παηδηώλ έρνπλ δήζεη ζπλερώο ζε ηδξύκαηα πάλσ από ηξία ρξόληα, γεγνλόο πνπ εγείξεη ην εξώηεκα αλ απηό ην κέηξν εθαξκόδεηαη σο έζραην θαη βξαρππξόζεζκν. Η αλάιπζε ησλ ζπλεληεχμεσλ κε ηνπο λένπο πνπ κεγάισζαλ ζηα ηδξχκαηα δείρλεη φηη εηζάρζεθαλ ζηα ηδξχκαηα ζε δηαθνξεηηθή ειηθία, φκσο νη πεξηζζφηεξνη ήηαλ ειηθίαο 3-7 εηψλ. Κάπνηα απφ απηά εγθαηαζηάζεθαλ ζηα ηδξχκαηα ακέζσο κεηά ηε γέλλεζή ηνπο. Οη ηζηνξίεο ησλ παηδηψλ καξηπξνχλ γηα ηελ κεηαθφκηζή ηνπο απφ ίδξπκα ζε ίδξπκα θαη γηα θελά ζην παξειζφλ ηνπο. Υπάξρνπλ θαη ηέηνηα παηδηά πνπ έθεπγαλ επαλεηιεκκέλα απφ ηα ηδξχκαηα ζηηο νηθνγέλεηέο ηνπο θαη χζηεξα μαλαγχξηδαλ πίζσ, αιιά ηα πεξηζζφηεξα απφ απηά /ζε φιεο ηηο ρψξεο ηεο έξεπλαο/ εγθαηαζηάζεθαλ ζηα ηδξχκαηα ζε πξψηκε παηδηθή ειηθία θαη έθπγαλ κε ηελ ελειηθίσζή ηνπο. 1.3. Η έξεπλα έδεημε φηη ν ηξφπνο θξνληίδαο δελ επλνεί ηηο ζηελέο ζρέζεηο νηθεηφηεηαο θαη αθνζίσζεο κεηαμχ ελφο παηδηνχ θαη ελήιηθα θαη ιείπεη ε εκπηζηνζχλε. Τα παηδηά 2

έρνπλ δηάθνξεο αλακλήζεηο είηε θαιέο είηε γηα ηνλ θφβν ησλ ηηκσξηψλ. Γεληθά, νη ζπζηάζεηο εθείλσλ πνπ έρνπλ ήδε εγθαηαιείςεη ηα ηδξχκαηα είλαη γηα έλα πην θηιηθφ πεξηβάιινλ. πκπέξαζκα 2 Σν πξόβιεκα ηεο γεληθήο ζπκαηνπνίεζεο είλαη πξαγκαηηθό θαη ζνβαξό γηα ηα ηδξπκαηηθά παηδηά ησλ ρσξώλ πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα απηή. 2.1. Σηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ππάξρεη λνκνζεηηθή πξνζηαζία ησ παηδηψλ πνπ εθηίζεληαη ζε θίλδπλν, ε θαθνπνίεζε παηδηψλ δηψθεηαη πνηληθά, ππάξρνπλ θαλφλεο γηα ηελ παξνρή παξνρήο θξνληίδαο ζε παηδηά εληφο ηδξπκάησλ νη νπνίνη αληαπνθξίλνληαη ζηηο δηεζλέο πξνδηαγξαθέο θαη πξφηππα. Ωζηφζν, ε θαθνπνίεζε θαηά ησλ παηδηώλ πνπ δνπλ ζε ηδξύκαηα αλαγλσξίδεηαη σο πξόβιεκα από ηα ίδηα παηδηά, από ηνπο ελειίθνπο πνπ έρνπλ κεγαιώζεη ζε απηά, από ην πξνζσπηθό ησλ ηδξπκάησλ θαη από ηνπο εκπεηξνγλώκνλεο ζε εζληθφ επίπεδν θαη ζηηο ρψξεο πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα. 2.2. Σα παηδηά δνπλ κέζα ζε έλα πεξηβάιινλ πνπ ραξαθηεξίδεηαη από πςειή αλεθηηθόηεηα ζηελ θαθνπνίεζε. Αμηνζεκείσηε είλαη ε ζσκαηηθή θαθνπνίεζε, θαζψο θαη ε ςπρνινγηθή πίεζε αλάκεζα ζηα παηδηά πνπ παξαηεξνχληαη ζηα πεξηζζφηεξα απφ ηα κηζά παηδηά πνπ πήξαλ κέξνο ζηελ έξεπλα. Η νξγάλσζε ηεο δσήο κέζα ζηα ηδξχκαηα ζπλεπάγεηαη ζσκαηηθή θαη ςπρνινγηθή θαθνπνίεζε, πξψηκε ζεμνπαιηθή αγσγή απφ άιια παηδηά θαη φρη απφ ελήιηθεο, πξψηκεο ζεμνπαιηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ παηδηψλ θαη έληνλε αίζζεζε αλαζθάιεηαο. Ο θιεηζηφο ραξαθηήξαο ησλ ηδξπκάησλ, ε άπνςε «ηα ελ νίθσ κε ελ δήκσ» θαη φηη ε αλίρλεπζε ησλ πεξηπηψζεσλ είλαη «πξνδνζία», ε έιιεηςε θαηάιιεισλ δηαδηθαζηψλ γηα ηελ αληηκεηψπηζε θαη ηελ πξφιεςε ησλ πεξηζηαηηθψλ θαθνπνίεζεο, κεηαηξέπνπλ ηα ηδξχκαηα ζε πεξηβάιινλ νπ επλνεί ην θαηλφκελν ηεο θαθνπνίεζεο. Δίλαη γεγνλφο γηα φιν ην ρξνληθφ δηάζηεκα ηεο έξεπλαο θαη ηνπ πξνγξάκκαηνο ζηνπο εηδηθνχο ρψξνπο γηα παηδηά κε πξνβιήκαηα κφλν ηξία εθκπζηεξεχζεθαλ ην πεξηζηαηηθφ πσο έπεζαλ ζχκαηα ζεμνπαιηθήο θαθνπνίεζεο, φκσο ηα ζηνηρεία δείρλνπλ φηη ηα ζχκαηα είλαη πνιχ πεξηζζφηεξα. 3

2.3. ηηο πεξηζζόηεξεο θνξέο ν ζύηεο ηεο ζεμνπαιηθήο θαθνπνίεζεο εηο βάξνο παηδηνύ ηνπ ηδξύκαηνο είλαη θάπνην άιιν παηδί είηε από ην ίδην ίδξπκα είηε ζπκκαζεηή ζην ζρνιείν. Σε ζρέζε κε ηελ θαθνπνίεζε ζε φιεο ηηο εθζέζεηο απφ ηηο πξνζσπηθέο ζπλεληεχμεηο κε ηα παηδηά αλαθέξεηαη ε ζπλαηζζεκαηηθή θαθνπνίεζε ησλ παηδηψλ, ηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο απφ κεγαιχηεξα παηδηά. Τα παηδηά κηινχλ γηα άζρεκε ζπκπεξηθνξά, εθκεηάιιεπζε, ζπρλά θαη γηα ζσκαηηθή θαθνπνίεζε. Όινη νη λένη θαη παηδηά πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα δειψλνπλ φηη ε θαθνπνίεζε (θπξίσο ε ζσκαηηθή θαη ε ζεμνπαιηθή) απνηειεί έλα κέξνο ηεο δσήο ηνπο κέζα ζηα ηδξχκαηα. Τα ζηνηρεία δείρλνπλ φηη ζηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο ηα παηδηά πέθηνπλ ζχκαηα ζσκαηηθήο θαθνπνίεζεο απφ άιιν παηδί ηνπ ηδξχκαηνο (απηφ είλαη ηδηαίηεξα ελδεηθηηθφ γηα ηα παηδηά απφ ηε Βνπιγαξία θαη ηε Λεηνλία) ή απφ ζπκκαζεηή γηα ηα παηδηά απφ ηελ Πνισλία θαη ηε Ληζνπαλία (βι. Παξάξηεκα 2, πίλαθα Н-2). Όπσο θαίλεηαη απφ ηα ζηνηρεία, ζρεδφλ ηα κηζά ησλ εξσηεζέλησλ παηδηψλ απφ ηε Λεηνλία θαη ηε Ληζνπαλία θαη πεξίπνπ 2/3 απφ απηά ζηε Βνπιγαξία, ζηε Βαξζνβία θαη ζηελ Διιάδα είλαη κάξηπξεο ζσκαηηθήο θαθνπνίεζεο θαη ςπρνινγηθήο πίεζεο παηδηνχ απφ άιιν παηδί (βι. Παξάξηεκα 2, πίλαθα Н-3). Με βάζε ηα παξαπάλσ ζεσξνχκε φηη αλάκεζα ζηα παηδηά παξαηεξείηαη ζε κεγάιν βαζκφ ην θαηλφκελν ηεο δεχηεξεο ζπκαηνπνίεζεο. πκπέξαζκα 3 Σν θαηλόκελν ηεο ζεμνπαιηθήο θαθνπνίεζεο παηδηώλ εληόο ηδξπκάησλ παξνρήο θξνληίδαο απνηειεί έλα πξαγκαηηθό θαη ζνβαξό πξόβιεκα ζύκθσλα κε ηηο έξεπλεο πνπ δηεμάρζεθαλ θαη ζηηο πέληε ρώξεο. Σν πξόβιεκα επαιεζεύζεθε από ηα ζηνηρεία ηεο πνζνηηθήο κειέηεο θαη από ηελ γλσκνδόηεζε ησλ εκπεηξνγλσκόλσλ θαη ησλ ελειίθσλ πνπ έρνπλ κεγαιώζεη ζε ηδξύκαηα. 3.1. Τν πξφβιεκα εθδειψλεηαη ζηηο πξώηκεο ζεμνπαιηθέο ζρέζεηο, ζηνλ πςειό βαζκό ηεο επαισηόηεηαο ησλ παηδηώλ θαη ησλ δύν θύισλ ζε πνξλεία, παξάλνκε δηαθίλεζε θαη θαηάρξεζε παηδηώλ. Τα παηδηά πνπ κεγαιψλνπλ ζε ηδξχκαηα παξνρήο θξνληίδαο είλαη επάισηα ζε θαθνπνίεζε. Η δηαπίζησζε πξνβιεκάησλ ζηελ απηνεθηίκεζε/απηνζεβαζκφ ησλ παηδηψλ εθιακβάλεηαη απφ φιεο ηηο ρψξεο σο ζεκαληηθφ ζηνηρείν ηεο επαισηφηεηαο ησλ παηδηψλ. Οη ηδηαηηεξφηεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ζεμνπαιηθήο θαθνπνίεζεο ζηα ηδξχκαηα εθδειψλνληαη κε ηελ έιιεηςε αληηιήςεσλ 4

γηα ηελ λνκηκφηεηα ησλ ζεμνπαιηθψλ ζρέζεσλ εθηφο ησλ επηηξεπφκελσλ νξίσλ ειηθίαο θαη κε ηελ θαηαλφεζε ηεο θαθνπνίεζεο σο εμαλαγθαζκφ γεγνλφο πνπ απνηειεί πξνυπφζεζε γηα ηελ ιεθηηθή ζεμνπαιηθή επηζεηηθφηεηα ζηε δσή ησλ ηδξπκαηηθψλ παηδηψλ (π.ρ. πξψηκεο ζεμνπαιηθέο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ παηδηψλ ηνπ ηδξχκαηνο θαη κεηαμχ ησλ παηδηψλ θαη ησλ ελειίθσλ ζπρλά έμσ απφ ηα ηδξχκαηα). Καηά ηνπο εκπεηξνγλψκνλεο ησλ δηάθνξσλ ρσξψλ ην ζνβαξφηεξν πξφβιεκα είλαη έιιεηςε πξνζσπηθήο ζπκπεξηθνξάο ζηα παηδηά θαη ε αδπλακία κηα ηέηνηα ζπκπεξηθνξά λα δεκηνπξγεζεί ζε πεξηβάιινλ φπνπ επηθξαηεί απηή ε κνξθή θξνληίδαο. Πνιινί απφ απηνχο νξίδνπλ απηήλ ηε κνξθή θξνληίδαο σο «αθαηάιιειε», βιαβεξή γηα ηα παηδηά. 3.2. Ο θίλδπλνο γηα ηελ επαισηόηεηα ησλ παηδηώλ ζηελ θαθνπνίεζε ζρεηίδεηαη κε ηηο κεγάιεο δηαζηάζεηο ησλ ηδξπκάησλ όπνπ θαη δνπλ. Όινη νη εκπεηξνγλψκνλεο πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα ζεσξνχλ φηη ηα ηδξπκαηηθά παηδηά είλαη πην επάισηα ζε θαθνπνίεζε ζε ζχγθξηζε κε ηα παηδηά πνπ δνπλ ζε νηθνγέλεηεο, απηφ ηζρχεη ηδηαίηεξα γηα εθείλα πνπ ζπλήζσο δηακέλνπλ ζε ηδξχκαηα «θιαζηθνχ ηχπνπ» κε ρσξεηηθφηεηα πάλσ απφ 50 παηδηά θαη απνκαθξπζκέλα απφ ηηο κεγάιεο πφιεηο. Μεξηθνί απφ ηνπο εκπεηξνγλψκνλεο ηεο Ληζνπαλίαο ζεσξνχλ φηη ν θίλδπλνο ηεο θαθνπνίεζεο απμάλεηαη κε ηελ αύμεζε ηνπ αξηζκνύ ησλ παηδηώλ ζηα ηδξύκαηα. 3.3. Οη αηηίεο γηα ηελ θαθνπνίεζε ησλ παηδηώλ εληόο ησλ ηδξπκάησλ ζρεηίδνληαη κε ηελ πξνεγνπκέλε ηξαπκαηηθή εκπεηξία από ηηο νηθνγέλεηέο ηνπο, κε ηελ νξγάλσζε ηεο ζπιινγηθήο δσήο θαη ηελ ηδηαηηεξόηεηα ησλ ζρέζεσλ κεηαμύ ησλ ελειίθσλ θαη ησλ παηδηώλ. Τα παηδηά πνπ έρνπλ εγθαηαζηαζεί ζε ηδξχκαηα παξνρήο θξνληίδαο βηψλνπλ ην ηξαχκα ηεο εγθαηάιεηςεο, ζπρλά έξρνληαη ζηα ηδξχκαηα εμαηηίαο πςεινχ θηλδχλνπ θαθνπνίεζεο θαη παξακέιεζεο απφ ην νηθνγελεηαθφ ηνπο πεξηβάιινλ. Η επαισηφηεηα ησλ παηδηψλ εληφο ησλ ηδξπκάησλ ζε κεγάιν βαζκφ ζρεηίδεηαη κε ην γεγνλφο φηη έρνπλ επηβαξπκέλν νηθνγελεηαθφ ηζηνξηθφ είηε σο κάξηπξεο θαθνπνίεζεο είηε επεηδή ππήξρε πξνεγνχκελε απφπεηξα θαθνπνίεζεο ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο ζεμνπαιηθήο. Τα ηδξχκαηα σο εγθαηαζηάζεηο δηαβίσζεο πνιιψλ παηδηψλ δελ πξνζθέξνπλ πάληνηε θαηάιιειεο ζπλζήθεο γηα απνκφλσζε, αλάπηπμε ηνπ αηζζήκαηνο ληξνπήο ζηα παηδηά θαη γλψζεηο λα ζέβνληαη ην ζψκα ηνπο. πκπέξαζκα 4 5

Σν πξνζσπηθό ησλ ηδξπκάησλ αλαγλσξίδεη ηελ θαθνπνίεζεο σο πξόβιεκα, ηείλεη λα ην επεμεγεί πεξηζζόηεξν κε εμσηεξηθνύο παξάγνληεο θαη κε γλσξίδνληαο ηελ έθηαζε θαη ην βάζνο ηνπ πξνβιήκαηνο βξίζθεηαη ζε αδπλακία λα ην αληηκεησπίζεη κε απνηειεζκαηηθό ηξόπν. 4.1. Τν πξνζσπηθφ ζρεηίδεη ηελ θαθνπνίεζε κέζα ζηα ηδξχκαηα πεξηζζφηεξν κε ηελ πξνεγνχκελε εκπεηξία θαθνπνίεζεο ησλ παηδηψλ θαη ζε θάπνηεο απφ ηηο ρψξεο νη ζπλζήθεο δηαβίσζεο ζην ίδξπκα δελ αλαθέξνληαη θαζφινπ σο παξάγνληαο ηεο θαθνπνίεζεο. 4.2. Οη νκάδεο εζηίαζεο θαη νη ζπλεληεχμεηο κε ηνπο εκπεηξνγλψκνλεο δείρλνπλ φηη ζε φιεο ηηο ρψξεο ην πην ζνβαξφ πξφβιεκα ησλ ηδξπκάησλ είλαη ην ειιηπέο πξνζσπηθφ θαη ε αλεπαξθήο θαηάξηηζε λα παξέρεη θξνληίδεο ζηα παηδηά πνπ έξρνληαη. 4.3. Οη εξγαδφκελνη ζηα ηδξχκαηα πεξηζζφηεξν ζεσξνχλ φηη πξφβιεκα είλαη ην ρακειφ επίπεδν ακνηβήο, νη ζπρλέο αιιαγέο θαη κεηαξξπζκίζεηο, θαζψο θαη νιφθιεξν ην ζχζηεκα παξνρήο ηδξπκαηηθψλ θξνληίδσλ. 4.4. Οη εκπεηξνγλψκνλεο πνπ εξγάδνληαη ζηα ηδξχκαηα επεμεγνχλ ηελ κεγαιχηεξε επαισηφηεηα ησλ ηδξπκαηηθψλ παηδηψλ ζε ζεμνπαιηθή θαθνπνίεζε θπξίσο ηα πξνεγνχκελα πεξηζηαηηθά βίαο πνπ ηνπο είραλ ζπκβεί ζην νηθνγελεηαθφ ηνπο πεξηβάιινλ. 4.5. Δπίζεο, κεξηθνί απφ απηνχο ζεσξνχλ πσο ε αληθαλφηεηα ηνπ πξνζσπηθνχ λα αληηκεησπίδεη ηηο ζρέζεηο κεηαμχ ησλ παηδηψλ θαη ηνλ θνηλσληθφ ηνπο απνθιεηζκφ επίζεο απνηεινχλ ζνβαξέο αηηίεο γηα ην θαηλφκελν απηφ. 4.6. Η επαισηφηεηα ζηελ ζεμνπαιηθή θαθνπνίεζε επίζεο επεμεγείηαη θαη κε ηηο αλάγθεο ησλ παηδηψλ πνπ δνπλ ζηα ηδξχκαηα απφ ζηελέο ζρέζεηο κε ελειίθνπο αλζξψπνπο, γεγνλφο πνπ ηνπο θάλεη πην εχπηζηα θαη πξφζπκα λα αληηθαηαζηήζνπλ απηή ηελ έιιεηςε κε ηηο ζεμνπαιηθέο ζρέζεηο. 4.7. Σηα βηψκαηα ησλ παηδηψλ παξαηεξνχληαη ζνβαξέο δηαθνξέο ζρεηηθά κε ηα πξνβιήκαηα ηεο έξεπλαο, ηδηαίηεξα ζηε ζεμνπαιηθή θαθνπνίεζε θαη ζηηο αληηιήςεηο ηνπ πξνζσπηθνχ γηα ηελ πξαγκαηηθή θαηάζηαζε πνπ επηθξαηεί (βι. εζληθέο αλαθνξέο 1 ησλ 1 Τα ζηνηρεία ηεο έξεπλαο γηα ην πξνζσπηθφ ησλ ηδξπκάησλ παξνρήο θξνληίδαο ζε παηδηά παξνπζηάδνληαη ιεπηνκεξψο ζηηο εζληθέο αλαθνξέο ησλ ρσξψλ. 6

ρσξψλ, www.sacri-sapi.eu, ελφηεηα «Έθδνζε»). Καηά πάζα πηζαλφηεηα απηφ νθείιεηαη ζηελ έιιεηςε θηιηθψλ ζρέζεσλ θαη εκπηζηνζχλεο κεηαμχ ηνπ πξνζσπηθνχ θαη ησλ παηδηψλ, θαζψο θαη ζηελ αλεπαξθή θαηάξηηζε ηνπ πξνζσπηθνχ γηα ηελ αλαγλψξηζε ηεο θαθνπνίεζεο θαη ηεο αηπρίαο ησλ παηδηψλ ρσξίο γνληθή θξνληίδα. V. Πεξηερόκελν ησλ ζπζηάζεσλ 1. Η δηαδηθαζία ηεο απντδξπκαηνπνίεζεο ηεο θξνληίδαο πνπ παξέρεηαη ζε παηδηά ζηελ Επξώπε ζα πξέπεη λα ζπλερηζηεί γηα λα εμαζθαιηζηεί ε πξόνδνο ζηηο πξνζπάζεηεο ππνζηήξημεο ησλ θαιύηεξσλ ζπκθεξόλησλ ησλ παηδηώλ. Σα ζηνηρεία ηεο έξεπλαο δείρλνπλ όηη νη ηδηαηηεξόηεηεο ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο ζεμνπαιηθήο θαθνπνίεζεο ζηα ηδξύκαηα θηινμελίαο είλαη ηόζν ζπλδεδεκέλεο κε ηνλ ηξόπν αλαηξνθήο ησλ παηδηώλ πνπ ε πξαγκαηηθή πξόιεςε ηεο θαθνπνίεζεο, ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο ζεμνπαιηθήο, νδεγεί ζε θιείζηκν ησλ κεγάισλ ηδξπκάησλ θηινμελίαο. 1.1.Η θαηαλόεζε ηεο απντδξπκαηνπνίεζεο πεξηζζόηεξν σο ππνζηήξημε γηα ηελ βηνινγηθή νηθνγέλεηα. Δίλαη αλαγθαίν ζε επξσπατθφ θαη εζληθφ επίπεδν λα επηβάιιεηαη κηα ζαθέζηεξε πνιηηηθή πξνζηαζίαο ζπκθεξφλησλ ησλ παηδηψλ φζνλ αθνξά ην βηνινγηθφ ηνπ νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ. Τα ηδξχκαηα θηινμελίαο παηδηψλ επί καθξφ ρξνληθφ δηάζηεκα εμππεξεηνχζαλ ηελ αληίιεςε «αλ νη νηθνγέλεηα είλαη θαθή είλαη εχθνιν λα αληηθαηαζηαζεί». Η απντδξπκαηνπνίεζε λνκνηειψο θαηαλνείηαη πεξηζζφηεξν σο αλαδνρή θαη πηνζεζία παξά σο ππνζηήξημε γηα ηελ βηνινγηθή νηθνγέλεηα ησλ παηδηψλ. Οη ρψξεο ζηηο νπνίεο δηεμάρζεθε ε έξεπλα πξέπεη λα αλαπηύμνπλ κηα λέα πνιηηηθή σο πξνο ην νηθνγελεηαθή πξαγκαηηθόηεηα, επίζεο ρξεηάδνληαη πιήξε εκπινπηηζκό ησλ θαζνιηθώλ, θνηλσληθώλ θαη εθπαηδεπηηθώλ ππεξεζηώλ, ησλ ππεξεζηώλ πεξίζαιςεο θαη άιισλ πνπ πξνζθέξνληαη όρη κόλν ζε νηθνγέλεηεο γεληθά, αιιά θαη ζε νηθνγέλεηεο πνπ βξίζθνληαη ζε θίλδπλν. απηέο ηηο ρώξεο ηα πξνβιήκαηα πνπ απνξξένπλ από ηε θηώρεηα βξίζθνληαη ζην ζεκέιην ηεο εγθαηάιεηςεο ησλ παηδηώλ. 1.2. Δίλαη απαξαίηεην λα αλαπηπρζνύλ ππεξεζίεο πνπ λα παξέρνπλ θνηλέο θξνληίδεο, θνηλή «γνληθή κέξηκλα» θαη αγσγή ζε παηδηά από νηθνγέλεηεο πνπ βξίζθνληαη ζε θίλδπλν, έηζη ψζηε αθ ελφο ε βηνινγηθή νηθνγέλεηα λα απνηειεί 7

κέξνο ηεο δσήο ηνπ παηδηνχ θαη αθ εηέξνπ λα εμαζθαιίδνληαη ηα δηθαηψκαηά ηνπ γηα εθπαίδεπζε, αγσγή θαη ππνζηήξημε. Πξέπεη λα αιιάμεη ε αληίιεςε ησλ νξγάλσλ, ηα νπνία απνθαίλνληαη, φηη ε θξνληίδα θαη ε αγσγή ησλ παηδηψλ είλαη επζχλε κφλν ηεο νηθνγέλεηαο πνπ είηε ηελ εθπιεξψλνπλ επζπλείδεηα είηε θαηαιήγνπλ ζε ηνπνζέηεζε ησλ παηδηψλ ηνπο ζε ηδξχκαηα. Υπάξρεη αλάγθε απφ πνιηηηθέο θαη πξαθηηθέο γηα αληηκεηψπηζε ηεο «βάλαπζεο απφζπαζεο» ησλ παηδηψλ απφ ην βηνινγηθφ ηνπο νηθνγελεηαθφ πεξηβάιινλ επεηδή ε εγθαηάζηαζε ζε ίδξπκα ζπρλά ζεκαίλεη θαη δηαθνπή ησλ ζρέζεσλ. Δίλαη ζεκαληηθφ λα ιεθζεί ππ φςε φηη κέξνο ησλ θξνληίδσλ θαη ησλ νηθνγελεηαθψλ ιεηηνπξγηψλ αλαιακβάλεηαη θαη απφ ηηο θνηλσληθέο, εθπαηδεπηηθέο θαη άιιεο ππεξεζίεο παίδνληαο ππνζηεξηθηηθφ ξφιν (φκσο πάληνηε κε ηε ζπκκεηνρή ηεο νηθνγέλεηαο). 1.3. Αλάπηπμε κηαο ζεηξάο ππεξεζηψλ πνπ ζα παξέρνληαη ζε γνλείο πξόιεςε θαη απνθαηάζηαζε ηεο θαλνληθήο ζπκπεξηθνξάο ησλ γνλέσλ ζπηώλ. Σηηο ρψξεο φπνπ δηεμάρζεθε ε έξεπλα δελ παξέρνληαη απηέο νη ππεξεζίεο θαη ηα πεξηζζφηεξα παηδηά εληφο ησλ ηδξπκάησλ εγθαηαζηάζεθαλ εθεί αθνχ είραλ ιεθζεί κέηξα πξνζηαζίαο απφ θαθνπνίεζε. Γηα έλα παηδί ζεσξείηαη αξθεηφ λα ηνπνζεηεζεί ζε ελαιιαθηηθή θξνληίδα. Οπζηαζηηθά, ε πξαγκαηηθή αιεζηλή θξνληίδα γηα ηελ εμαζθάιηζε ησλ δηθαησκάησλ ηνπο είλαη λα θαηαβάινπκε φιεο ηηο δπλαηέο πξνζπάζεηέο καο λα πξνζθέξνπκε ζ απηά ηα παηδηά κηα επαλνξζσηηθή γηα ηνλ επαηφ ηνπο ζρέζε κε ηνπο γνλείο ηνπο (ζπκπεξηιακβαλνκέλσλ θαη ησλ γνλέσλ ζπηψλ). 1.4. Βάζεη ησλ παξαπάλσ ζα κπνξνχζακε λα δψζνπκε κία θχξηα πξφηαζε, φζνλ αθνξά ηε κεηαξξπζκηζηηθή δηαδηθαζία ζηελ ελαιιαθηηθή θξνληίδα (θξνληίδα γηα παηδηά έμσ απφ ηελ βηνινγηθή ηνπο νηθνγέλεηα), ε νπνία ζπλίζηαηαη ζηελ εμαηνκίθεπζε ηεο θξνληίδαο θαη ησλ απνθάζεσλ ηνπνζέηεζεο ζε ηδξύκαηα ζύκθσλα κε ηηο αηνκηθέο αλάγθεο ηνπ παηδηνύ θαη αλάινγα κε ηηο απνθάζεηο γηα κία καθξνπξόζεζκε θξνληίδα νηθνγελεηαθνύ ηύπνπ. Δίλαη απαξαίηεην λα θαηαβιεζνχλ πξνζπάζεηεο λα εμαζθαιηζηεί ε πξνζσξηλή ηνπνζέηεζε θαη δηακνλή ησλ παηδηψλ ζηα ηδξχκαηα θηινμελίαο π.ρ. εθπόλεζε πξνηύπσλ θαη πξνδηαγξαθώλ γηα ην ρξνληθό δηάζηεκα δηακνλήο κέζα ζην ίδξπκα, εμέηαζε ηεο βαζηκόηεηαο ηεο ηνπνζέηεζεο ζε ίδξπκα, έιεγρνο θαη παξαθνινύζεζε (monitoring) ησλ απνηειεζκάησλ. 8

1.5. Δίλαη απαξαίηεην επίζεο λα θαηαβιεζεί πξνζπάζεηα ζην λα κελ αληηθαζίζηαληαη ηα κεγάια ηδξύκαηα κε κηθξά φπνπ λα δηαζσζεί ε ηδξπκαηηθή θνπιηνχξα θαη ην ραξαθηεξηζηηθφ ηεο λνζειεπηηθφ κνληέιν θξνληίδαο. Γηα ηνπο ιφγνπο απηνχο ζεσξνχκε φηη αμηνζεκείσηα είλαη ηα εμήο: - θαζνξηζκφο ειάρηζηνπ νξίνπ ειηθίαο ησλ παηδηψλ γηα ηνπνζέηεζε ζε ηδξχκαηα (π.ρ. δχν εηψλ θαη άλσ ) - εζηίαζε ησλ λέσλ ηδξπκάησλ (κηθξά νκαδηθά ηδξχκαηα, θέληξα νηθνγελεηαθνχ ηχπνπ, πξνζηαηεπφκελεο θαηνηθίεο θηι.) ζην παηδί θαη φρη ζην πξφβιεκα. Δίλαη απαξαίηεην λα κεησζεί ν θίλδπλνο απφ επαλάιεςε ηνπ πξνεγνχκελνπ ηδξπκαηηθνχ κνληέινπ (π.ρ. ζε ηδξχκαηα θηινμελίαο βξεθψλ, αηφκσλ κε εηδηθέο αλάγθεο, νξθαλψλ θηι). - θάζεηε πξνζέγγηζε ζηνλ θαζνξηζκφ ηεο θαηάιιειεο ειηθίαο ησλ παηδηψλ πνπ ζα κέλνπλ καδί κέζα ζην ίδξπκα. Σπρλά ηα ηδξχκαηα εθαξκφδνπλ δηθέο ηνπο πξνζεγγίζεηο θαη νκαδνπνηνχλ ηα παηδηά νξηδφληηα (δει. κε θξηηήξην ηελ θνληηλή ειηθία). - βαζηθφ ραξαθηεξηζηηθφ γλψξηζκα ηεο ηδξπκαηηθήο θνπιηνχξαο είλαη ε έιιεηςε αθνζίσζεο θαη δεζηαζηάο, επζπλψλ θαη ζπκκεηνρήο θαη ε έιιεηςε αλσλπκίαο ηεο θξνληίδαο., επεηδή αθξηβψο νη ζρέζεηο θαζηζηνχλ ηελ νηθνγέλεηα δηαθνξεηηθή θαη φρη ε δηαθνξά ζηνλ αξηζκφ ησλ αηφκσλ ή νη δηαζηάζεηο ησλ θηεξίσλ πνπ δνπλ. Όια απηά απαηηνχλ ηδηαίηεξεο πξνζπάζεηεο γηα πξνζηαζία απφ ηε δηείζδπζε ηεο ηδξπκαηηθήο θνπιηνχξαο ζηελ παξνρή απηψλ ησλ λέσλ ππεξεζηψλ. - αξθεηά θαιφ θαη θαηαξηηζκέλν πξνζσπηθφ, θαιά ππνθηλνχκελν, ηθαλφ φρη απιψο λα δηαπηζηψλεη θαη απνθεχγεη ηνλ θίλδπλν βίαο ή θαθνπνίεζεο, αιιά λα δεκηνπξγεί ζρέζεηο «θαιήο κεηαρείξηζεο» κε ζθνπφ ηελ πξαγκαηηθά πνηνηηθή παξνρή θνηλσληθψλ ππεξεζηψλ. 2. Πξέπεη λα ιεθζνύλ επείγνληα κέηξα γηα ηελ βειηίσζε ηεο πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ησλ παηδηώλ πνπ είλαη ηνπνζεηεκέλα ζε ηδξύκαηα θηινμελίαο. ε όιεο ηηο εζληθέο αλαθνξέο ζπλνςίδνληαη πξνηάζεηο γηα ηελ βειηίσζε ηεο 9

πθηζηάκελεο θαηάζηαζεο ησλ παηδηώλ κε κεηαξξπζκίζεηο θαη αλαβάζκηζε ηεο πνηόηεηαο ηεο θξνληίδαο. 2.1. Δίλαη απαξαίηεην ζε επξσπατθφ επίπεδν ηα θξάηε κέιε ππνρξεσηηθά λα εθαξκφδνπλ ζπζηεκαηηθή θαη ηαθηηθή παξαθνινχζεζε θαη έιεγρν γηα ηελ ηήξεζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ ηνπνζεηεκέλσλ παηδηψλ ζε ελαιιαθηηθή θξνληίδα θαη ζε ηδξχκαηα θηινμελίαο. Ο έιεγρνο ζα πξέπεη λα εζηηάδεη ζηα απνηειέζκαηα θαη φρη ζηελ χπαξμε δηαδηθαζηψλ, επεηδή φιεο νη ρψξεο δηαζέηνπλ πξνδηαγξαθέο θαη πξφηππα ην πξφβιεκα είλαη φηη απηά δελ εθαξκφδνληαη κε ηξφπν ψζηε λα δηαζθαιηζζνχλ ηα δηθαηψκαηα ησλ παηδηψλ. Τν 2005 βάζεη ησλ εγθεθξηκέλσλ πξνηάζεσλ απφ ην Σπκβνχιην ηεο Δπξψπεο (Recommendation Rec(2005) ζρεηηθά κε ηε Σχκβαζεο Γηθαησκάησλ ησλ Παηδηψλ πνπ δνπλ ζε Ιδξχκαηα Φξνληίδαο (2009) απνθαζίζζεθε θάζε θξάηνο λα θαηαξηίζεη δηθά ηνπ πξφηππα πνπ λα εμαζθαιίδνπλ ηα δηθαηψκαηα ησλ παηδηψλ, θαζψο θαη ζχζηεκα αλεμάξηεηεο παξαθνινχζεζεο θαη ειέγρνπ γηα ηελ ηήξεζε απηψλ ησλ πξνηχπσλ. Θεσξήζεθε ζθφπηκν απηά ηα πξφηππα λα είλαη κέξνο ησλ πξνηεξαηνηήησλ ησλ επξσπατθψλ πξνγξακκάησλ «Γάθλε», «Βαζηθά Αλζξψπηλα Γηθαηψκαηα» θηι. 2.2. Λακβάλνληαο ππφςε φηη ε θξνληίδα πξψη απ φια θαη θαηά ηε θχζε ηεο είλαη «ζρέζε», ζεσξνχκε φηη θάζε θξάηνο ρξεηάδεηαη επείγνπζεο αιιαγέο ζηελ πνιηηηθή ηνπ πξνο ηα ζηειέρε ηνπ πξνζσπηθνύ πνπ είλαη ππεύζπλα γηα ηελ παξνρή θξνληίδσλ ζε παηδηά εληόο ηδξπκάησλ: - εηδηθέο δηαδηθαζίεο γηα επηινγή ζηειερψλ πξνζσπηθνχ, πξνδηαγξαθέο θαη πξφηππα επαγγεικαηηθψλ αξκνδηνηήησλ, απαξαίηεησλ γηα ηελ δηαζθάιηζε ηεο πνηφηεηαο ηεο παξερφκελεο θξνληίδαο. - εηζαγσγηθή εθπαίδεπζε γηα φινπο ηνπο εξγαδνκέλνπο ζηα ηδξχκαηα παξνρήο θξνληίδαο θαη θηινμελίαο παηδηψλ. Δγθεθξηκέλα πξνγξάκκαηα πεξαηηέξσ εθπαίδεπζεο ε νπνία ζα ζπκβάιιεη ζεκαληηθά ζηελ αλάπηπμε ησλ αξκνδηνηήησλ ησλ ζηειερψλ, ζηελ αλίρλεπζε, ηελ θαηαγξαθή θαη ηελ αλαγλψξηζε ησλ πεξηζηαηηθψλ θαθνπνίεζεο (πξσηίζησο ηεο ζεμνπαιηθήο). 10

- παξφηξπλζε ησλ ζηειερψλ λα αληρλεχνπλ φια ηα πεξηζηαηηθά θαθνπνίεζεο θαη λα αλαπηχζζνπλ αλάκεζα ζηα παηδηά αληηιήςεηο ελεξγήο αληηκεηψπηζεο ηεο θαθνπνίεζεο. - πξνζπκία ησλ ζηειερψλ ηνπ πξνζσπηθνχ λα εξγάδνληαη ζε νκάδεο κε δηεπηζηεκνληθή θαη δηαζεζκηθή πξνζέγγηζε, θαζψο θαη λα ζπλεξγάδνληαη κε εκπεηξνγλψκνλεο θαη εηδηθνχο απφ άιινπο επηζηεκνληθνχο ηνκείο κε ζθνπφ λα απνθχγνπλ ηνλ θιεηζηφ ραξαθηήξα ηεο ηδξπκαηηθήο πξαγκαηηθφηεηαο. - αλαζεψξεζε ησλ απαηηήζεσλ εξγαζίαο ζηα ηδξχκαηα, ηεο ακνηβήο θαη ηεο αλαπηπμηαθέο πξννπηηθέο ησλ εξγαδνκέλσλ ζηα ηδξχκαηα. 2.3. Απαηηείηαη αιιαγή ζηελ νξγάλσζε ηεο δσήο κέζα ζηα ηδξύκαηα έηζη ψζηε λα εμαζθαιηζηνχλ θαηάιιειεο ζπλζήθεο δεκηνπξγίαο ζρέζεσλ, εμαηνκηθεπκέλεο πξνζνρήο θαη θξνληίδαο ζε θάζε παηδί μερσξηζηά, θαζψο θαη λα δηαζθαιίζνπλ ηελ πξνζηαζία θαη ηελ ππνζηήξημε ησλ παηδηψλ φπσο: - λα ελζαξξχλνπλ ηνπο γνλείο ζηελ εξγαζία κε ηα παηδηά ηνπο θαη λα ζπκβάιινπλ ζηελ αιιαγή ηεο νξγάλσζεο ηεο δηακνλήο κέζα ζηα ηδξχκαηα. - ζπκκεηνρή ησλ παηδηψλ ζηελ κεηαξξχζκηζε ηεο νξγάλσζεο ηεο δηακνλήο - εθπαίδεπζε ησλ παηδηψλ κε ζθνπφ ηελ πξφιεςε ηεο θαθνπνίεζεο - αιιαγή ηνπ αξηζκνχ ησλ παηδηψλ ζηηο νκάδεο θαη ε νκαδνπνίεζήο ηνπο αλάινγα κε ηηο ηδηαηηεξφηεηεο θαη ηηο αλάγθεο ηνπο - εηδηθά πξνγξάκκαηα γηα παηδηά ζχηεο θαη παηδηά κε δηάθνξεο αληηθνηλσληθέο εθδειψζεηο - πξνγξάκκαηα βειηίσζεο ηνπ απηνζεβαζκνχ θαη ηεο απηνεθηίκεζεο ησλ παηδηψλ - πνιηηηθέο θαη θαλφλεο πνπ λα εμαζθαιίδνπλ έλα θηιηθφ θαη αζθαιέο πεξηβάιινλ κέζα ζηα ηδξχκαηα. 3. Θα πξέπεη λα θαηαβιεζνύλ πξνζπάζεηεο ώζηε λα εμαζθαιηζζεί ε ζηαζεξόηεηα ησλ ππεξεζηώλ πξόιεςεο θαη απνθαηάζηαζεο ησλ παηδηώλ πνπ έρνπλ ππνζηεί θαθνπνίεζε, νη νπνίεο, θαηά θαλόλα, παξέρνληαη από κε 11

θπβεξλεηηθέο νξγαλώζεηο ζην πιαίζην ησλ επξσπατθώλ ζρεδίσλ θαη δελ είλαη πξνζηηέο γηα όια ηα παηδηά. 3.1. Δίλαη απαξαίηεην λα αλαπηπρζεί θαηάιιεινο κεραληζκόο ζε επξσπατθό θαη εζληθό επίπεδν γηα ηελ έγθξηζε θαη ηελ πηζηνπνίεζε ησλ θαιώλ πξαθηηθώλ, θαζώο θαη γηα ηε δέζκεπζε ησλ θπβεξλήζεσλ λα ηηο πξνσζήζνπλ. Τα ζηνηρεία ηεο έξεπλαο δείρλνπλ φηη ζηηο ρψξεο ππάξρνπλ δηάθνξεο θαιέο πξαθηηθέο θαη ζηα ηξία επίπεδα πξφιεςεο ηεο θαθνπνίεζεο, νη νπνίεο φκσο δελ είλαη πξνζηηέο θαη ζηαζεξέο ζην ρξφλν. 3.2. Οη δηάθνξεο κνξθέο εθπαίδεπζεο ησλ ζηειερώλ θαη ησλ παηδηώλ κπνξνύλ λα είλαη απνηειεζκαηηθέο κόλν εθ όζνλ απνηεινύλ κέξνο ηεο ζύγρξνλεο δηνίθεζεο ησλ ηδξπκάησλ ελψ ζηελ αληίζεηε πεξίπησζε ζα έρνπλ ειάρηζηα απνηειέζκαηα. 3.3. Δίλαη απαξαίηεην λα θαηαβιεζνχλ ζνβαξέο πξνζπάζεηεο ζε φιεο ηηο ρψξεο πξνθεηκέλνπ λα εμαζθαιηζζεί ε πξόζβαζε ζε ππεξεζίεο πνπ παξέρνληαη ζε παηδηά εληόο ηδξπκάησλ ζρεηηθά κε ηελ πξόιεςε, ηελ απνθαηάζηαζε ησλ ζπκάησλ θαθνπνίεζεο (ζπκπεξηιακβαλνκέλεο θαη ηεο ζεμνπαιηθήο). 3.4. Δίλαη απαξαίηεηε ε παξνρή πξόζβαζεο ζε αλεμάξηεηεο ππεξεζίεο θαη όξγαλα αλίρλεπζεο ηεο θαθνπνίεζεο πνπ ζα αζρνινύληαη κε ηα βηώκελα πεξηζηαηηθά ησλ παηδηώλ ζε ελαιιαθηηθή θξνληίδα. Δπίζεο είλαη ζεκαληηθή ε χπαξμε εηδηθήο ηειεθσληθήο γξακκήο ρσξίο ρξέσζε. 3.5. Τφζν ζε εζληθφ φζν θαη ζε επξσπατθφ επίπεδν ππάξρεη αλάγθε απφ παξνρή επαγγεικαηηθώλ ππεξεζηώλ θαη πξνγξακκάησλ ζε παηδηά ζύηεο κε ζπλδπαζκό ηεο ππνζηεξηθηηθήο θαη ηεο πεξηνξηζηηθή πξνζέγγηζεο. Η πξνζέγγηζε κε ηηκσξίεο θαη θιείζηκν ησλ παηδηψλ δελ νδεγεί ζηα αλακελφκελα ζεηηθά απνηειέζκαηα επεηδή ηα πεξηζζφηεξα παηδηά ππήξμαλ ζχκαηα πξηλ γίλνπλ ζχηεο. 4. Είλαη απαξαίηεην λα ζπλερηζηνύλ νη έξεπλεο θαθνπνίεζεο παηδηώλ ζε εζληθό θαη επξσπατθό επίπεδν θαη ηδηαίηεξα όζνλ αθνξά ηα παηδηά πνπ ηνπνζεηνύληαη ζε ελαιιαθηηθή θξνληίδα. Η έξεπλα ηεο θαθνπνίεζεο, ηδηαίηεξα ηεο ζεμνπαιηθήο θαθνπνίεζεο ζε παηδηά ηνπνζεηεκέλα ζε ελαιιαθηηθή θαη ηδξπκαηηθή θξνληίδα, είλαη επίθαηξε γηα όιεο ηηο ρώξεο εηαίξνπο. Οη επαγγεικαηίεο πνπ εξγάδνληαη ζε ηδξύκαηα θαη έμσ από απηά δειώλνπλ όηη ππάξρεη αλάγθε από κία βαζύηεξε θαηαλόεζε ηνπ 12

θαηλνκέλνπ ηεο θαθνπνίεζεο. ε νξηζκέλεο ρώξεο απηή ε έξεπλα είλαη πξώηε ζην είδνο ηεο. 4.1. Δίλαη απαξαίηεην ζε ηαθηά ρξνληθά δηαζηήκαηα λα δηεμάγνληαη έξεπλεο ζε εζληθφ θαη επξσπατθφ επίπεδν κε αληηθείκελν ηελ θαθνπνίεζε πνπ εθδειψλεηαη ζηηο δνκέο ηεο ελαιιαθηηθήο θξνληίδαο. 4.2. Θα πξέπεη λα βειηησζνχλ νη φξνη θαη νη ζπλζήθεο πξφζβαζεο γηα δηεμαγσγή εξεπλψλ κε απφιπηε ηήξεζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ παηδηψλ πνπ δνπλ ζε ηδξχκαηα θηινμελίαο. Όινη νη νξγαληζκνί πνπ ζπκκεηείραλ ζηελ έξεπλα αλαθέξνπλ πσο θαηά ηελ δηεμαγσγή ηεο έξεπλαο ππήξραλ ζνβαξέο δπζθνιίεο ζηελ πξφζβαζε, κέξνο ησλ νπνίσλ είραλ ζρέζε πεξηζζφηεξν κε ηελ εμαζθάιηζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ παηδηψλ θαη κε ηελ αληίζηαζε νξηζκέλσλ παηδηψλ λα ζπκκεηέρνπλ ζε παξφκνηεο έξεπλεο. 5. Τπάξρεη αλάγθε από αιιαγέο ζηνλ ηξόπν θαη ζηηο κεζόδνπο ζπγθέληξσζεο πιεξνθνξηώλ γηα ηελ θαθνπνίεζε ησλ παηδηώλ πνπ βξίζθνληαη ζε ελαιιαθηηθή θξνληίδα θαη γηα ηελ θνηλσληθή αληίδξαζε ζην θαηλόκελν απηό. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο έδεημαλ γηα κηα αθόκε θνξά ηελ αλάγθε από θνηλνύο δείθηεο γηα όια ηα θξάηε κέιε ηεο Επξσπατθήο Έλσζεο θαη από έγθπξεο πιεξνθνξίεο νη νπνίεο ζα απνηεινύλ βαζηθό ζεκέιην ζηελ νηθνδόκεζε ησλ θνηλώλ πνιηηηθώλ. Αύμεζε ηεο δέζκεπζεο ηεο Επξσπατθήο Έλσζεο γηα πξόιεςε ηεο θαθνπνίεζεο ζε παηδηά πνπ βξίζθνληαη ζε ελαιιαθηηθή θξνληίδα. 5.1. Πεξηζζφηεξν ζηνρνζεηεκέλα θαη ρξεκαηνδνηχκελα πξνγξάκκαηα πξφιεςεο ηεο ηνπνζέηεζεο παηδηψλ ζε ελαιιαθηηθή θξνληίδα, θαη πξφιεςεο ηεο παηδηθήο θηψρεηαο. 5.2. Γεκηνπξγία παλεπξσπατθνχ δηθηχνπ πξφιεςεο ηεο θαθνπνίεζεο ησλ παηδηψλ πνπ βξίζθνληαη ζε ελαιιαθηηθή θξνληίδα. 5.3. Αχμεζε ηεο επαηζζεζίαο ησλ αλζξψπσλ ζηελ Δπξσπατθή Έλσζε ζηελ θαθνπνίεζε ησλ παηδηψλ θαη ζηελ ζεμνπαιηθή θαθνπνίεζε κε ηε βνήζεηα παλεπξσπατθψλ εθζηξαηεηψλ θαη θνηλψλ πξσηνβνπιηψλ ψζηε λα επηηεπρζεί κία ελνπνηεκέλε επξσπατθή θνπιηνχξα ζ απηφ ηνλ ηνκέα. 6. Βειηίσζε ησλ δηθαζηηθώλ θαη λνκηθώλ πιαηζίσλ σο πξνο ηελ ηήξεζε ησλ δηθαησκάησλ ησλ παηδηώλ: 13

6.1. Η θαηάιιειε εθπαίδεπζε θαη επηκφξθσζε ησλ ζηειερψλ ηνπ δηθαζηηθνχ ζπζηήκαηνο φζνλ αθνξά ηα πξνβιεκαηηθά παηδηά, είλαη ζνβαξφ πξφβιεκα γηα ηηο πεξηζζφηεξεο ρψξεο ζηηο νπνίεο πξαγκαηνπνηήζεθε ε παξνχζα έξεπλα. Η αχμεζε ηεο απνηειεζκαηηθφηεηαο ζηελ αληηκεηψπηζε ηνπ θαηλνκέλνπ ηεο θαθνπνίεζεο εμαξηάηαη ζε πνιχ κεγάιν βαζκφ απφ ηελ θαηάξηηζε ησλ εξγαδνκέλσλ ζην δηθαζηηθφ ζχζηεκα. 6.2. Υπάξρεη αλάγθε απφ αιιαγέο ζηελ εξγαζία ησλ αλαθξηηηθψλ νξγάλσλ φζνλ αθνξά ηελ θαθνπνίεζε παηδηψλ θαη πην ζπγθεθξηκέλα ηελ ζεμνπαιηθή θαθνπνίεζε ησλ παηδηψλ ζε ηδξχκαηα. 6.3. Αιιαγή ηνπ νξίνπ ειηθίαο κε ζθνπφ ηελ πνηληθνπνίεζε ηεο ζεμνπαιηθήο πξάμεο κε αλήιηθν παηδί; 6.4.Αλάπηπμε ελφο θνηλνχ επξσπατθνχ ζπζηήκαηνο πιεξνθφξεζεο γηα ηελ θνηλσληθή πξνζηαζία απφ ζχηεο θαθνπνίεζεο παηδηψλ. 14