Ψυχολογία της προσωπικότητας θεωρίες. Οι διάφορες θεωρίες προσωπικότητας προσπαθούν να απαντήσουν και να ερμηνεύσουν τα ακόλουθα ερωτήματα: α) Πώς είναι τα άτομα; Ποια είναι τα χαρακτηριστικά του ατόμου (ειλικρινές, με υψηλές προσδοκίες, κ.λ.π.) και πώς έχουν οργανωθεί μεταξύ τους; β) Πώς έγιναν έτσι όπως είναι; Ποιοι είναι οι καθοριστικοί παράγοντες (γενετικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες) που επέδρασαν στη διαμόρφωση της προσωπικότητας γ) Γιατί συμπεριφέρονται έτσι όπως συμπεριφέρονται; Ποιοι είναι οι λόγοι της συγκεκριμένης συμπεριφοράς (δηλ. τα κίνητρα και οι στόχοι) Οι βασικές σχολές για την μελέτη της ψυχολογίας της προσωπικότητας μπορούν να συνοψιστούν στις ακόλουθες... 1)Η ψυχοδυναμική θεωρία του Freud. Σημαντικά στοιχεία είναι η ύπαρξη του ασυνείδητου, οι έννοιες του εκείνο, Εγώ, Υπερεγώ και ο διαχωρισμός σε στοματικό/πρωκτικό/φαλλικό τύπο προσωπικότητας. 2)Η προσωποκεντρική θεωρία του Carl Rogers. 3)Η θεωρία των χαρακτηριστικών του Gordon Allport. 4)Η θεωρία των τριών χαρακτηριστικών του Hans Eysenck 5)H παραγoντική ανάλυση του Cattell. 6) Οι μαθησιακές θεωρείες των Palvov, Skinner, Hull-Dollard-Miller. 7)Η θεωρία των προσωπικών νοητικών κατασκευών του Kelly. 8)Η κοινωνικογνωστική θεωρία του Bandura και Mischel. Κάθε θεωρητική προσέγγιση έχει διαμορφώσει μια θεωρία για την ερμηνεία της ανθρώπινης φύσης, της προσωπικότητας, της ψυχοπαθολογίας και της ψυχοθεραπείας: - Ψυχοδυναμική προσέγγιση: κυρίαρχος ο ρόλος των ασυνείδητων συγκρούσεων στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του ατόμου. Ταξινόμηση: A) Φροϋδική προσέγγιση: Freud, Anna Freud, Erikson, Β) Διαπροσωπικοί: Jung, Γ) Κοινωνική προσέγγιση: Adler, Horney, Fromm, Sullivan, Ellis - Συμπεριφοριστική προσέγγιση: τόσο η φυσιολογική όσο και η παθολογική συμπεριφορά του ατόμου θεωρούνται προϊόν μάθησης. Ιδρυτές: Pavlov και Watson. Εκπρόσωποι: Skinner, Bandura, Mahoney, Meichenbaum, Beck. Θεωρίες: 1)Κλασσική εξαρτημένη μάθηση-ivan Pavlov (1849-1936), 2) Συντελεστική μάθηση B. F. Skinner (1904-1990), 3)Κοινωνική μάθηση Albert Bandura (1925- ), 4) Γνωστικός συμπεριφορισμός Aaron Beck (1921-) 5) Λογικο-θυμική προσέγγιση Albert Ellis (1926- ). - Ανθρωπιστική/Υπαρξιστική προσέγγιση: δίνεται πρωταρχική σημασία στην ελευθερία της βούλησης του ατόμου. Ιδρυτής: Kohler, Boss, Kant. Εκπρόσωποι: A) Ανθρωπιστική προσέγγιση: Lewin, Kelly, Rogers, Maslow Β) Υπαρξιστική προσέγγιση: Binswanger, Frankl. Θεωρίες: 1)Πελατοκεντρική προσέγγιση Carl Rogers (1902-1987), 2)Συνδιαλεκτική Ανάλυση Eric Berne (1910-1970) 3)Λογοθεραπεία Victor Frankl (1905-1997), 4)Υπαρξιστική Φαινομενολογική προσέγγιση Ronald D. Laing (1927-1989) 5) Ανθρωπιστική προσέγγιση Rollo May (1909-) - Μοντέλο της Συμβατότητας: ο άνθρωπος χαρακτηρίζεται από μια συνεχή προσπάθεια να προβλέψει και να ελέγξει τις εμπειρίες του. Εκφραστής είναι ο George A. Kelly (1905-1966) - Βιολογικό μοντέλο: όλες οι φυσιολογικές και όλες οι παθολογικές συμπεριφορές προσεγγίζονται ως λειτουργίες ή δυσλειτουργίες αντίστοιχα του νευρικού συστήματος και του εγκεφάλου - Συνθετικό μοντέλο: προσπάθεια σύνθεσης των διαφόρων μοντέλων που εξηγούν τη φύση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, την προσωπικότητα, την ψυχοπαθολογία και την ψυχοθεραπεία. Λίγα λόγια. H προσωπικότητα περιλαμβάνει 8 βασικές πλευρές, οι οποίες σε συνδυασμό μας βοηθούν να
κατανοήσουμε την περίπλοκη φύση του ατόμου: 1. Το άτομο έχει ασυνείδητες πλευρές δυνάμεις που δεν βρίσκονται στη συνείδηση του ατόμου τη δεδομένη χρονική στιγμή (πχ, συνηθίζουμε να λέμε ή να κάνουμε πράγματα που συνήθιζαν να λένε σε μας ή να κάνουν σε μας οι γονείς μας, χωρίς να αναγνωρίζουμε ότι κινητοποιούμαστε ίσως από την επιθυμία μας να μοιάσουμε σ αυτούς). 2. Το άτομο έχει δυνάμεις του Εγώ προάγουν μια αίσθηση ταυτότητας ή «εαυτού» (πχ., συχνά αγωνιζόμαστε να διατηρήσουμε μια αίσθηση κυριαρχίας και συνέπειας στη συμπεριφορά μας). 3. Το άτομο είναι βιολογικό ον έχει μοναδική γενετική, φυσιολογική, σωματική φύση και ιδιοσυγκρασία. 4. Το άτομο εκπαιδεύεται, εξοικειώνεται και διαμορφώνεται από τις εμπειρίες και το γύρω του περιβάλλον δηλ, το γύρω περιβάλλον πολλές φορές μας εκπαιδεύει ώστε να αντιδρούμε με συγκεκριμένους τρόπους αντίδρασης, καθώς αναπτυσσόμαστε σε διαφορετικές κουλτούρες και πολιτισμούς. 5. Το άτομο έχει μια γνωστική διάσταση σκέφτεται σχετικά και δραστηριοποιείται ώστε να ερμηνεύει τον κόσμο που το περιβάλλει (δηλ., διαφορετικοί άνθρωποι εξηγούν και ερμηνεύουν τα ίδια γεγονότα που συμβαίνουν γύρω τους με διαφορετικό τρόπο). 6. Το άτομο συνίσταται από ένα σύνολο συγκεκριμένων χαρακτηριστικών, δεξιοτήτων και προδιαθέσεων κάθε ένας από εμάς παρουσιάζει συγκεκριμένες ειδικές δεξιότητες, ικανότητες και τάσεις. 7. Το άτομο έχει μια πνευματική διάσταση για τη ζωή του η οποία τους εξευγενίζει και τους παροτρύνει να εξετάσουν το νόημα της ύπαρξής τους 8. Η φύση του ατόμου συνιστά μια συνεχή αλληλεπίδραση μεταξύ του ίδιου του ατόμου και του συγκεκριμένου περιβάλλοντός του. Σύντομη περιγραφή ορισμένων θεωριών. Η θεωρία του Freud: Υπάρχει αιτιοκρατία ντετερμινισμός, Το άτομο έχει πολλαπλά επίπεδα προσωπικότητας και υπάρχει σε όλους μια σύγκρουση μεταξύ των επιπέδων καθώς και εντός του κάθε επιπέδου. Η προσωπικότητα είναι δυναμική και προσπαθεί να επιφέρει ισορροπία μεταξύ αντιτιθέμενων δυνάμεων. ΚΡΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣ ΤΟΥ FREUD 1. Έδωσε υπερβολική έμφαση στην βρεφική σεξουαλικότητα 2. Έδωσε υπερβολική σημασία στην ανάπτυξη της προσωπικότητας στα πρώτα πέντε χρόνια της ζωής. 3. Δεν αναφέρθηκε στις αλλαγές της προσωπικότητας κατά την ενήλικη ζωή 4. Έδωσε υπερβολική έμφαση στο ασυνείδητο 5. Προέβηκε σε τεχνητή διαίρεση της προσωπικότητας (εκείνο, εγώ, υπερεγώ) ΣΥΝΕΙΣΦΟΡΑ ΓΕΝΙΚΩΣ ΑΠΟΔΕΚΤΕΣ ΑΠΟΨΕΙΣ 1. Οι άνθρωποι είναι πολύ συχνά παράλογοι 2. Η έννοια του ασυνείδητου 3. Η συμπεριφορά του ανθρώπου έχει πολλά κοινά με την συμπεριφορά των ζώων (ερωτικά και επιθετικά ένστικτα, κ.λπ.) 4. Η βρεφική και η παιδική ηλικία επηρεάζουν πολύ την μετέπειτα ζωή 5. Οι μηχανισμοί άμυνας του εγώ (Η συμπεριφορά δεν είναι πάντα αυτό που φαίνεται) 6. Τα σωματικά συμπτώματα μπορούν να έχουν ψυχολογική αιτιολογία (Ψυχοσωματική ιατρική & Ψυχοφυσιολογία) Μηχανισμοί άμυνας του Εγώ.
Συμπεριφοριστική προσέγγιση.