ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΙΑΘΕΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΑΝ ΡΑΣ ΚΑΙ ΚΟΥΤΣΟΧΕΡΟΥ,.Ε. ΚΟΙΛΑ ΑΣ, ΗΜΟΥ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ

ΗΜΟΤΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ Υ ΡΕΥΣΗΣ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ ΛΑΡΙΣΑΣ (.Ε.Υ.Α.Λ.) ΕΡΓΟ : ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΕΡΓΩΝ ΑΠΟΧΕΤΕΥΣΗΣ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΙΑΘΕΣΗΣ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΟΙΚΙΣΜΩΝ ΜΑΝ ΡΑΣ ΚΑΙ ΚΟΥΤΣΟΧΕΡΟΥ,.Ε. ΚΟΙΛΑ ΑΣ, ΗΜΟΥ ΛΑΡΙΣΑΙΩΝ ΜΕΛΕΤΗ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ & ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ ΕΠΑΝΑΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΣΥΝΤΑΞΗ : ΤΕΧΝΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ.Ε.Υ.Α.Λ. ΛΑΡΙΣΑ ΜΑΡΤΙΟΣ 2013

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Εισαγωγή... 2 2. Συνοπτική περιγραφή σχεδιαζόµενων έργων διαχείρισης λυµάτων... 3 3. Υδρογεωλογικό υπόβαθρο... 8 3.1. Ανάγλυφο µορφολογία... 8 3.2. Γεωλογία... 8 3.3. Εδαφολογία... 8 3.4. Υδρογεωλογία... 9 3.5. Ερευνητικές εργασίες πεδίου και συµπεράσµατα... 11 3.6. Υδρευτικές γεωτρήσεις περιοχής µελέτης... 12 4. Ποιότητα εκροής προς διάθεση... 14 5. Θεσµικές ρυθµίσεις στην περιοχή µελέτης... 17 6. Αξιολόγηση και επιλογή µεθόδων επαναχρησιµοποίησης επεξεργασµένων λυµάτων... 24 6.1. Πιθανές λύσεις διάθεσης επεξεργασµένων λυµάτων... 24 6.2. Αξιολόγηση περιοχής µελέτης και δυνατοτήτων επαναχρησιµοποίησης... 24 6.3. Γενικά για τη διάθεση επεξεργασµένων λυµάτων στο έδαφος... 28 6.4. Επιλογή και περιγραφή µεθόδου επαναχρησιµοποίησης επεξεργασµένων λυµάτων... 32 6.5. εδοµένα σχεδιασµού του Συστήµατος Βραδείας Εφαρµογής... 40 7. ιαστασιολόγηση του πεδίου διάθεσης... 63 7.1. Χαρακτηριστικά χώρου διάθεσης... 64 7.2. Επιλογή της φυτικής βλάστησης... 64 7.3. Σχεδιασµός του έργου... 67 7.3.1. Υπολογισµός υδατικών αναγκών των φυτών... 67 7.3.2. Υπολογισµός του υδραυλικού φορτίου εφαρµογής... 72 7.3.3. Υπολογισµός του οργανικού φορτίου... 78 7.3.4. Υπολογισµός φορτίου σε αιωρούµενα στερεά... 78 7.3.5. Υπολογισµός φορτίου σε θρεπτικά υλικά... 78 7.3.6. Υπολογισµός συγκέντρωσης αλάτων... 80 7.3.7. Συνοπτική περιγραφή µορφής του έργου... 81 8. Μέτρα, περιορισµοί και παρακολούθηση λειτουργίας εγκαταστάσεων... 85 8.1. Έλεγχος Ε.Ε.Λ.... 85 8.2. Έλεγχος στο χώρο διάθεσης εκροής... 85 8.3. Μέτρα και περιορισµοί σε σχέση µε ΚΥΑ 39626/2208/2009 (ΦΕΚ 2075/Β/2009)... 86 8.4. Μέτρα ασφαλείας από φορέα λειτουργίας... 87 8.5. Προβλέψεις ασφαλείας σε περιπτώσεις έκτακτης ανάγκης... 88 8.6. ειγµατοληψίες αναλύσεις... 89 9. Συµπεράσµατα... 90 10. Πηγές βιβλιογραφία... 92 Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 1

1. Εισαγωγή Η παρούσα αποτελεί τη Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης του έργου: «Κατασκευή Εργων αποχέτευσης, επεξεργασίας και διάθεσης αστικών λυµάτων οικισµών Μάνδρας και Κουτσόχερου,.Ε. Κοιλάδας, ήµου Λαρισαίων», η οποία εκπονήθηκε από την Τεχνική Υπηρεσία της ηµοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης Αποχέτευσης Λάρισας και αποτελεί τµήµα της Μελέτης Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων του έργου. Στη σύνταξη της Μελέτης συνέβαλε µε προτάσεις, παρατηρήσεις και γενικότερα µε την καθοδήγησή του ο ρ. ιαλυνάς Εµµανουήλ, Χηµικός Μηχανικός, µε εξειδίκευση σε µελέτες και έργα διαχείρισης λυµάτων. Για τη σύνταξη της παρούσας προσέφερε πολύτιµα στοιχεία και συµβουλές, ο ρ. Αγγελάκης Ανδρέας, Πολιτικός Μηχανικός, Ερευνητής στο Ινστιτούτο Ηρακλείου του ΕΘΙΑΓΕ, Τεχνικός Σύµβουλος της Ένωσης ΕΥΑ, πρώην πρόεδρος της European Federation of National Associations of Water and Waste Water Services (EUREAU), µε µεγάλη εµπειρία και εξειδίκευση στα θέµατα διαχείρισης νερού, λυµάτων, περιβαλλοντικής µηχανικής, επαναχρησιµοποίησης εκροής από ΕΕΛ, κλπ. Επίσης, για τη σύνταξη της παρούσας προσέφερε πολύτιµα στοιχεία και πληροφορίες, ο Κος Νανάς Μενέλεος, Γεωλόγος, µε µεγάλη γνώση των γεωλογικών, υδρογεωλογικών και περιβαλλοντικών δεδοµένων της περιοχής µελέτης. Το περιεχόµενο της παρούσας Μελέτης Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Άρδευσης καθορίζεται από την Κοινή Υπουργική Απόφαση οικ. 145116 ΦΕΚ 354-Β-2011 «Καθορισµός µέτρων, όρων & διαδικασιών για την επαναχρησιµοποίηση επεξεργασµένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει, και τις επιµέρους εγκυκλίους, οδηγίες και διατάξεις που τη συνοδεύουν. Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 2

2. Συνοπτική περιγραφή σχεδιαζόµενων έργων διαχείρισης λυµάτων Οι οικισµοί της περιοχής µελέτης δεν διαθέτουν αποχετευτικό δίκτυο και η διάθεση των λυµάτων τους γίνεται ως επί το πλείστον σε απορροφητικούς βόθρους, συνιστώντας µόνιµη απειλή για το περιβάλλον και τη δηµόσια υγεία. Με την κατασκευή και τη λειτουργία των προτεινόµενων υποδοµών διαχείρισης των λυµάτων, θα αντιµετωπιστούν οι σηµερινοί και µελλοντικοί κίνδυνοι µόλυνσης των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων της περιοχής και παράλληλα θα προστατευθεί η δηµόσια υγεία και το περιβάλλον. Τα έργα της αποχέτευσης (συλλογής και µεταφοράς) των οικισµών Μάνδρας και Κουτσόχερου, θα αποτελούνται από τα παρακάτω επιµέρους τµήµατα: α) Εσωτερικό δίκτυο συλλογής των λυµάτων του Κουτσόχερου, αποτελούµενο από βαρυτικούς αγωγούς, µε τον κεντρικό συλλεκτήριο αγωγό να καταλήγει στο αντλιοστάσιο Α1 στο νοτιοδυτικό άκρο του οικισµού. β) Εσωτερικό δίκτυο συλλογής των λυµάτων της Μάνδρας, αποτελούµενο από βαρυτικούς αγωγούς, µε τον κεντρικό συλλεκτήριο αγωγό να καταλήγει στο αντλιοστάσιο Α2 στο νοτιοδυτικό άκρο του οικισµού. γ) Καταθλιπτικοί αγωγοί µεταφοράς των λυµάτων από το αντλιοστάσιο Α1 στο αντλιοστάσιο Α2 και στη συνέχεια από το αντλιοστάσιο Α2 έως την είσοδο της ΕΕΛ, η οποία χωροθετείται στα νοτιοδυτικά της Μάνδρας. Η Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυµάτων (ΕΕΛ) των οικισµών Μάνδρας και Κουτσόχερου σχεδιάστηκε να λειτουργεί µε τη µέθοδο που συνδυάζει προεπεξεργασία σε σηπτική δεξαµενή, δευτεροβάθµια επεξεργασία σε σύστηµα προσκολληµένης βιοµάζας µε βιορότορες, τριτοβάθµια επεξεργασία µε βιοαντιδραστήρα µεµβρανών υπερδιήθησης (MBR) και απολύµανση µε χλωρίωση. Αναλυτικότερα η ΕΕΛ θα αποτελείται από τα παρακάτω επιµέρους τµήµατα: Φρεάτιο εισόδου «χονδρού» εσχαρισµού (για συγκράτηση µεγάλων αντικειµένων). Σηπτική δεξαµενή διθάλαµη (προκαθίζηση αιωρηµάτων, συγκράτηση λιπών-άµµου, ήπια-αναερόβια χώνευση βιοστερεών). Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 3

εξαµενή τροφοδοσίας της βιολογικής επεξεργασίας µε αντλιοστάσιο µερικής εξισσορόπησης-τροφοδοσίας των λυµάτων στις µονάδες προσκολληµένης βιοµάζας χαµηλής φόρτισης µε βιορότορες. Βιολογική επεξεργασία σε αερόβιο σύστηµα προσκολληµένης βιοµάζας χαµηλής φόρτισης, µε βιορότορες (ενδεικτικά 6 παράλληλες µονάδες). Βιοαντιδραστήρας µεµβρανών (MBR) για πρόσθετη τριτοβάθµια επεξεργασία εξαµενή απολύµανσης (χλωρίωσης) της εκροής. εξαµενή αποθήκευσης και άντλησης της εκροής προς το σύστηµα διάθεσης της εκροής (σύστηµα Βραδείας Εφαρµογής). Οικίσκο ελέγχου ( µε χώρο ηλεκτρικού πίνακα, Η/Ζ, και WC). Μονάδα εξουδετέρωσης οσµαερίων µε βιοφίλτρο της σηπτικής δεξαµενής και των λοιπών υποµονάδων. Η Ε.Ε.Λ. σχεδιάζεται µε χρονικό ορίζοντα 40ετίας και για πληθυσµό σχεδιασµού 1.070 ισοδύναµους κατοίκους (για το έτος 2053). Ο σχεδιασµός και η κατασκευή των εγκαταστάσεων επιτρέπει µια σχετική ελαστικότητα και να µη δηµιουργούνται προβλήµατα ακόµη και όταν έχουµε µικρή υπέρβαση των φορτίων ή έχουµε βλάβη ή συντήρηση σε ένα τµήµα της µονάδας. Τα χαρακτηριστικά και τα πλεονεκτήµατα του συστήµατος που επιλέχθηκε είναι: Πλήρης κάλυψη των µονάδων προεπεξεργασίας και όλων των οχλουσών τµηµάτων της µονάδας (σηπτική δεξαµενή) ώστε να µην υπάρχει καµιά όχληση στην περιοχή (ούτε σε µερικές δεκάδες µέτρα απόσταση). Η παραγόµενη λάσπη από την σηπτική δεξαµενή θα είναι αρκετά σταθεροποιηµένη και ελάχιστη σε ποσότητα ώστε να µπορεί να διατεθεί για περαιτέρω επεξεργασία στην Ε.Ε.Λ. Λάρισας. εν δηµιουργεί αισθητικά προβλήµατα και εξουδετερώνει µε µεγάλες αποδόσεις τα παθογόνα µικρόβια των λυµάτων. Mεγάλη ανθεκτικότητα και ελαστικότητα σε µεταβολές του υδραυλικού και βιολογικού φορτίου (ακόµη και σε απότοµες µεταβολές φορτίων). Mεγάλη αντοχή σε διακοπές ηλεκτρικού ρεύµατος. Υπάρχει δυνατότητα πλήρους νιτροποίησης και µερικής απονιτροποίησης των λυµάτων µε τη διακοπτόµενη φόρτιση και ανακυκλοφορία. Mεγάλη απλότητα στο χειρισµό. Χαµηλό κόστος λειτουργίας έναντι του κλασσικού συστήµατος παρατεταµένου αερισµού. Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 4

Άριστη ποιότητα εκροής, µε δυνατότητες µελλοντικής επαναχρησιµοποίησης για ωφέλιµους σκοπούς. υνατότητα εύκολης µελλοντικής επέκτασης της εγκατάστασης αν αυτό απαιτηθεί, λόγω π.χ. αύξησης του εξυπηρετούµενου πληθυσµού. Η Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυµάτων θα δέχεται λύµατα που προέρχονται κυρίως από υπολείµµατα τουαλέτας, απόνερα λουτρού και κουζίνας, απόνερα καθαριότητας κλπ. (οικιακά ή αστικά λύµατα). Σε αυτά περιλαµβάνονται οργανικές ουσίες σε διάλυση ή αιωρούµενα σωµατίδια, λίπη-έλαια, ανόργανες ουσίες και διαλυµένα αέρια. εν προβλέπεται όµως να επεξεργάζεται βιοµηχανικά λύµατα ή άλλα ειδικά απόβλητα, τα οποία αν διοχετευτούν στο δίκτυο χωρίς την προβλεπόµενη από τον Νόµο προεπεξεργασία είναι δυνατόν να επιφέρουν ανυπολόγιστες και µόνιµες βλάβες στην εγκατάσταση. ΠΙΝΑΚΑΣ 2.1: ΤΥΠΙΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΟΙΚΙΑΚΩΝ ΑΣΤΙΚΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ ΠΟΣΟΤΗΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΗ (γραµ/κατ-ηµ) (mg/lt) Ολικά στερεά 115-170 680-1000 Πτητικά στερεά 65-85 380-500 Αιωρούµενα στερεά 35-50 200-290 Βιοχηµικά απαιτούµενο οξυγόνο 50-70 290-410 Χηµικά απαιτούµενο οξυγόνο 115-125 680-730 Ολικό Άζωτο 6-17 35-100 Αµµωνία 1-3 6-18 Νιτρικά & Νιτρώδη <1 <5 Ολικός Φώσφορος 1-4 6-24 Ολικά κωλοβακτηρίδια 10 10 10 12 απ/ml Κοπρανώδη κωλοβακτηρίδια 10 8 10 10 απ/ml Όσον αφορά το φορτίο σχεδιασµού (υδραυλικό και ποιοτικό), στον παρακάτω πίνακα αποτυπώνονται τα βασικά µεγέθη, διακεκριµένα κατά περιόδους: τη χειµερινή περίοδο (που κατά συνθήκη προσδιορίζεται τους µήνες Οκτώβριο έως Μάρτιο) και τη θερινή περίοδο περίοδο αιχµής (που αντίστοιχα προσδιορίζεται τους µήνες Απρίλιο έως Σεπτέµβριο). Επισηµαίνεται ότι η διαφορά στον ισοδύναµο πληθυσµό σχεδιασµού ανάµεσα στις δύο περιόδους, οφείλεται στη γενικώς παρατηρούµενη αύξηση του εξυπηρετούµενου πληθυσµού στις ηµιαστικές αγροτικές περιοχές το θέρος (είτε για συνεχείς περιόδους όπως διακοπές δεκαπενταύγουστου είτε σε µεµονωµένες ηµέρες για πανηγύρια, γάµους, εκδηλώσεις, κλπ). Από την άλλη και η παροχή των λυµάτων ανά κάτοικο είναι αντίστοιχα αυξηµένη κατά τη θερινή περίοδο, την περίοδο δηλαδή που η αυξηµένη θερµοκρασία και τα θαλασσινά µπάνια (σε περιοχές κοντά σε θάλασσα), οδηγούν σε περισσότερη χρήση νερού (ντους, πλύσιµο ρούχων, κλπ). Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 5

ΠΙΝΑΚΑΣ 2.2 : ΠΟΣΟΤΙΚΑ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ 2053 2053 Ετος Σχεδιασµού Χειµώνας Θέρος (Αιχµή) 1. ΒΑΣΙΚΕΣ ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΙ ΣΧΕ ΙΑΣΜΟΥ Φορτία σχεδιασµού εγκατάστασης Ισοδύναµος πληθυσµός 900 1.070 Μέγιστη παροχή λυµάτων/κάτοικο (λιτ/ηµ) 180,0 200,0 Μέγιστη ηµερήσια παροχή λυµάτων µ3/ηµ 162,0 214,0 Εισροές, µ3/ηµ 0,0% 0,0% Μέση ηµερήσια παροχή (µ3/ηµ) 126,0 162,0 Συντελεστής αιχµής 3,00 3,00 Παροχή αιχµής (µ3/ώρα) 20,25 26,75 Επιλογή παροχής αιχµής (µ3/ώρα) 20,25 26,75 " " (λιτ/sec) 5,63 7,43 Φορτία ανά ισοδύναµο κάτοικο Οργανικό φορτίο (BOD5) (g/ηµ) 60,0 Αιωρούµενα στερεά (SS) (g/ηµ) 70,0 Ολικό άζωτο (Ν) (g/ηµ) 8,0 Ολικός φώσφορος (Ρ) (g/ηµ) 2,5 Ηµερήσια φορτία σχεδιασµού ΕΕΛ Οργανικό φορτίο (BOD5) (kg/ηµ) 64,2 Αιωρούµενα στερεά (SS) (kg/ηµ) 74,9 Ολικό άζωτο (Ν) (kg/ηµ) 8,6 Ολικός φώσφορος (Ρ) (kg/ηµ) 2,7 Συγκεντρώσεις εισερχόµενων λυµάτων Οργανικό φορτίο (BOD5) (mg/l) 300,0 Αιωρούµενα στερεά (SS) (mg/l) 350,0 Ολικό άζωτο (Ν) (mg/l) 40,0 Ολικός φώσφορος (Ρ) (mg/l) 12,5 Η παραγόµενη εκροή της Ε.Ε.Λ. θα πρέπει να τηρεί τα όρια του Πίνακα 3 του Παραρτήµατος Ι της ΚΥΑ οικ. 145116 ΦΕΚ 354-Β-2011, συνεπώς τίθενται οι αυστηρότερες προβλεπόµενες από τη σχετική νοµοθεσία προδιαγραφές. Η διάθεση των επεξεργασµένων λυµάτων σχεδιάστηκε να πραγµατοποιείται µε σύστηµα βραδείας εφαρµογής (Slow Rate System SRS) σε έδαφος µε φυτική βλάστηση, σε παρακείµενο χώρο της έκτασης της ΕΕΛ. Η άριστη ποιότητα της εκροής και ο σχεδιασµός του συστήµατος διάθεσης, διασφαλίζουν στο µέγιστο δυνατό βαθµό το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχής, τα υπόγεια και επιφανειακά νερά και τη δηµόσια υγεία και καθιστούν την προτεινόµενη λύση την πλέον κατάλληλη και ασφαλή για την περιοχή. Αναλυτική παρουσίαση της φιλοσοφίας του σχεδιασµού, των παραµέτρων Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 6

που λαµβάνονται υπόψη, του τρόπου σχεδιασµού και των προτεινόµενων χαρακτηριστικών του ακολουθεί σε επόµενα κεφάλαια. Σηµειώνεται ότι η παραπάνω προτεινόµενη µέθοδος επαναχρησιµοποίησης εµπίπτει στο άρθρο 4 της ΚΥΑ οικ. 145116/2011 ΦΕΚ 354-Β-2011 «Καθορισµός µέτρων, όρων & διαδικασιών για την επαναχρησιµοποίηση επεξεργασµένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις» για επαναχρησιµοποίηση για άρδευση και στο άρθρο 5 για εµπλουτισµό υπόγειων υδροφορέων (µε διήθηση δια µέσου στρώµατος εδάφους). Σε σχέση µε τα ζητούµενα στην ΚΥΑ οικ. 145116/2011 ΦΕΚ 354-Β-2011 «Καθορισµός µέτρων, όρων & διαδικασιών για την επαναχρησιµοποίηση επεξεργασµένων υγρών αποβλήτων και άλλες διατάξεις» που θα πρέπει να περιλαµβάνει η παρούσα µελέτη, το σύνολό τους παρουσιάζεται στην παρούσα, όχι όµως µε τη συγκεκριµένη σειρά που αναφέρεται στην παραπάνω ΚΥΑ, αλλά σε σηµεία που εξυπηρετούν καλύτερα τον ειρµό της µελέτης. Προς διευκόλυνση του αναγνώστη παραθέτουµε τα κεφάλαια της µελέτης, όπου αναφέρονται τα βασικότερα σηµεία που η παραπάνω ΚΥΑ αναφέρει ότι θα πρέπει να περιλαµβάνονται. Ωστόσο, για να σχηµατιστεί µία ολοκληρωµένη εικόνα, θα πρέπει να αναγνωστεί το σύνολο της µελέτης. Σηµεία παρ. 2 άρθρου 4 ΚΥΑ οικ. 145116/2011 α) Κεφ. 7.3 β) Κεφ. 7.3 γ) Κεφ. 8 δ) Κεφ. 8 ε) Κεφ. 8 στ) Κεφ. 8 Σηµεία παρ. 4 άρθρου 5 ΚΥΑ οικ. 145116/2011 α) Κεφ. 4 β) Κεφ. 7.3 γ) Κεφ. 2, κεφ. 4, κεφ. 7 δ) Κεφ. 8 ε) Κεφ. 7.3 Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 7

3. Υδρογεωλογικό υπόβαθρο (Η παρούσα συνοπτική περιγραφή του υδρογεωλογικού υποβάθρου της περιοχής µελέτης έχει ληφθεί από τη Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων, στην οποία επισυνάπτεται η παρούσα, σε συνδυασµό µε την Υδρογεωλογική µελέτη του έργου: «ίκτυο αποχέτευσης ακαθάρτων & ΕΕΛ Τ.Κ. Μάνδρας του ήµου Λαρισαίων», Γουλούλης Ε., Γεωλόγος, Λάρισα, Φεβρουάριος 2013. Σε µερικά σηµεία σηµειώνονται σχόλια του συντάκτη της παρούσας εντός παρενθέσεως. Το υποκεφάλαιο που αφορά τις υδρευτικές γεωτρήσεις της περιοχής µελέτης συντάχθηκε από τον εκπονητή της παρούσας). 3.1. Ανάγλυφο µορφολογία Μορφολογικά, η ευρύτερη περιοχή µελέτης είναι ιδιαίτερα επίπεδη και χαρακτηρίζεται από πολύ ήπιες κλίσεις µε γενική κλίση προς τον ποταµό Πηνειό. Η άµεση περιοχή γύρω από το χώρο της Ε.Ε.Λ. είναι αγροτική µε ήπια µορφολογία εδάφους. 3.2. Γεωλογία Στην άµεση περιοχή του έργου όπου θα κατασκευαστεί η ΕΕΛ και το υπεδάφιο πεδίο διάθεσης (σ.σ. αναφέρεται στον ίδιο χώρο όπου µε την παρούσα προτείνεται διαφορετικό σύστηµα διάθεσης των επεξεργασµένων), διακρίνονται δύο κύριες ενότητες σχηµατισµών: ανώτεροι χαλαροί ορίζοντες σχηµατισµοί αλλουβιακής πεδιάδας Ανώτεροι χαλαροί ορίζοντες: Στα ανώτερα 0,5m -5,0m οι σχηµατισµοί της αλλουβιακής πεδιάδας, καλύπτονται στο µεγαλύτερο µέρος τους από ένα επιφανειακό χαλαρό εδαφικό ορίζοντα, ο οποίος έχει περίπου την ίδια σύσταση µε το εκάστοτε υποκείµενό του (µίγµατα αργίλων, ιλύων καθώς και φυτικών υπολειµµάτων). Οι γεωργικές δραστηριότητες, όπως η άροση και η φύτευση, έχουν συµβάλει στην διαµόρφωση των χαρακτηριστικών του, εντείνοντας τη χαλαρή δοµή, το πάχος του και εν µέρει αλλάζοντας την σύσταση του (αποµάκρυνση ποσοστού χαλικιών, µεγαλύτερη συµµετοχή φυτικών υπολειµµάτων, κλπ). Σχηµατισµοί αλλουβιακής πεδιάδας (al): Πρόκειται για αργιλοιλύες κόκκινου καφέ ή σκούρου καφέ, µε κατά τόπους ενστρώσεις λεπτόκοκκης άµµου και αµµοχάλικων. Επίσης παρατηρούνται ορίζοντες µε αυξηµένο ποσοστό ασβεστιτικών συγκριµµάτων, καθώς και ορίζοντες µε µεγάλο ποσοστό οργανικών υλικών. Το πάχος του σχηµατισµού ποικίλει ανάλογα µε την περιοχή και κυµαίνεται από 10-15 m ελάχιστο και 100-120 m µέγιστο. 3.3. Εδαφολογία Με βάση εδαφολογική µελέτη στην ευρύτερη περιοχή, τα εδάφη χαρακτηρίζονται ως αλλουβιακά, δεν παρουσιάζουν δυσµενείς φυσικές και χηµικές συνθήκες, ενώ Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 8

παρουσιάζεται ανεπάρκεια οργανικής ουσίας. Το πάχος του αλλουβιακού στρώµατος στην πεδινή περιοχή της Λάρισας φθάνει µέχρι και τα 250m (σύµφωνα µε τη γεωλογική τοµή που παρουσιάζεται στο γεωλογικό χάρτη του ΙΓΜΕ). Προβλήµατα διάβρωσης δεν έχουν αναφερθεί στην περιοχή αφού η µορφή του ανάγλυφου καθώς και η σύστασή του εδάφους ευνοούν τη σταθερότητά του. 3.4. Υδρογεωλογία Η υδρογεωλογική συµπεριφορά των διαφόρων γεωλογικών σχηµατισµών είναι συνάρτηση της λιθολογικής σύστασης, της κοκκοµετρίας (ιζηµατογενή πετρώµατα), του βαθµού διαγέννεσης και του τεκτονισµού που έχουν υποστεί. Σηµαντικός παράγοντας στη δίαιτα των υπογείων υδάτων, είναι επίσης ο κύκλος νερού, δηλαδή τα ατµοσφαιρικά κατακρηµνίσµατα, η εξατµισοδιαπνοή, η επιφανειακή απορροή και η κατείσδυση. Βασική όµως προϋπόθεση για να λειτουργήσει ένας σχηµατισµός ως υδροφόρος είναι η ικανότητά του να αποθηκεύει σηµαντικές ποσότητες νερού στα διάκενά του, πρωτογενή ή δευτερογενή και να το µεταβιβάζει. Το πραγµατικό ή ολικό πορώδες ενός σχηµατισµού είναι ο λόγος του όγκου των κενών, δια του συνολικού όγκου. Είναι καθαρός αριθµός και εκφράζεται συνήθως επί της εκατό. Στην υδρογεωλογία, το ολικό πορώδες εκφράζει το σχετικό όγκο του νερού που θα µπορούσε να αποθηκευτεί σε ένα πέτρωµα, εάν σε αυτό δεν υπήρχαν απόλυτα αποµονωµένοι πόροι. Το ολικό πορώδες ενός σχηµατισµού διακρίνεται σε πρωτογενές και δευτερογενές πορώδες: Το πρωτογενές πορώδες, οφείλεται στα κενά που υπάρχουν µεταξύ των κόκκων των πετρωµάτων και συναντάται κυρίως στους χαλαρούς - ιζηµατογενείς σχηµατισµούς. Το δευτερογενές πορώδες, εξαρτάται από το µέγεθος και την πυκνότητα των τεκτονικών ασυνεχειών στα συµπαγή ή ρωγµώδη πετρώµατα, καθώς και από το µέγεθος και πυκνότητα των εγκοίλων στα ανθρακικά πετρώµατα. Η περατότητα ή υδροπερατότητα είναι η ικανότητα των πετρωµάτων να επιτρέπουν την κίνηση του υπόγειου νερού δια µέσω αυτών. Εκφράζεται από τον συντελεστή περατότητας ή υδροπερατότητας ή συντελεστή υδραυλικής αγωγιµότητας Κ, ο οποίος αντιπροσωπεύει το µέτρο της ικανότητας των σχηµατισµών να επιτρέπουν την κίνηση του υπόγειου ή επιφανειακού νερού µέσα από τον όγκο τους. Μονάδα µέτρησης του συντελεστή υδροπερατότητας είναι το m/sec ή cm/sec. Η υδροπερατότητα των σχηµατισµών και Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 9

πετρωµάτων εξαρτάται τόσο από το πρωτογενές όσο και από το δευτερογενές πορώδες τους. Γενικά η υδροπερατότητα χαρακτηρίζεται ως: Πολύ µεγάλη όταν k 10-2 m/sec (χαλίκια) Μεγάλη όταν 10-5 <k< 10-2 m/sec (καθαροί άµµοι και χαλίκια) Μέτρια όταν 10-8 <k< 10-5 m/sec (λεπτόκοκκοι άµµοι) Μικρή όταν 10-10 <k< 10-8 m/sec (ιλυούχος άργιλος). Πολύ µικρή όταν k 10-10 m/sec (καθαρή άργιλος, πρακτικά στεγανά πετρώµατα) Οι υδροπερατοί σχηµατισµοί αναπτύσσονται κύρια στην πεδινή έκταση Πλατανουλίων, ένδρων, Αµυγδαλέας (κώνος κορηµάτων). Ποσοστό (15 20%) των κατακρηµνισµάτων που πέφτει στην επιφάνεια τους κατεισδύσει στα βαθύτερα στρώµατα, όπου εκεί δηµιουργεί υπόγειους υδροφόρους ορίζοντες. Οι αλλουβιακές αποθέσεις (al) του πεδινού τµήµατος της λεκάνης εµφανίζουν πρωτογενές πορώδες µε περατότητα που ποικίλει από θέση σε θέση. Χαρακτηρίζονται ως: Ηµιπερατοί σχηµατισµοί. (µέτρια έως µικρή υδροπερατότητα). Οι χειµαρρικοί κώνοι των ρεµάτων που καταλήγουν στην πεδινή έκταση και τα πλευρικά κορήµατα δηµιουργούν περιφερειακούς υδροφόρους σχηµατισµούς µε ελεύθερη υδροφορία µικρού πάχους. Στα ενδότερα της πεδινής έκτασης τα αλλούβια αυξάνουν το πάχος και οι υδροφόροι σχηµατισµοί από αµµοχάλικες βρίσκονται σε εναλλαγές µε αργίλους δηλ. υπό πίεση υδροφορία έως ηµιελεύθερη. Οι υδροφόροι ορίζοντες που σχηµατίζονται χαρακτηρίζονται ελεύθεροι ή µερικώς υπό πίεση και έχουν ικανοποιητικό συντελεστή εναποθήκευσης. Η υδροφορία τους εξαρτάται από την φύση τους και το πάχος τους το οποίο µεταβάλλεται από θέση σε θέση και έχει σχέση µε το παλαιοανάγλυφο της περιοχής. Όσο πιο πολύ αποµακρυνόµαστε από τα περιθώρια της πεδινής έκτασης τόσο µεγαλύτερο γίνεται, µεταβάλλεται από πάχος λίγων µέτρων έως 120µ. Οι υδροφόροι που αναπτύσσονται στους Πλειο - Πλειστοκαινικούς σχηµατισµούς (Pl - Pt.) χαρακτηρίζονται σαν υπό πίεση και εµφανίζουν ικανοποιητική εναποθήκευση και υδαταγωγιµότητα µε αποτέλεσµα να έχουµε ικανοποιητικές παροχές νερού εκεί που υπερέχουν τα υδροπερατά κροκαλοπαγή και αµµοχάλικες. Τέτοιοι σχηµατισµοί έχουν µεγάλη εξάπλωση στην λεκάνη Λάρισας - Τυρνάβου από τα περιθώρια προς το εσωτερικό της λεκάνης προς Πλατανούλια - ένδρα. Οι σχηµατισµοί αυτοί είναι υδροπερατοί διότι η λιθολογική τους σύσταση αποτελείται περισσότερο από αδροµερή υλικά. Τροφοδοτούνται µε νερό από κατ' ευθείαν κατείσδυση αλλά και πλευρικά από χείµαρρους που διασχίζουν τους κώνους. Επειδή αυτοί οι σχηµατισµοί αναπτύσσονται στα περιθώρια της λεκάνης η Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 10

πλήρωση αυτών µε νερό έχει σαν αποτέλεσµα να έχουν υδραυλικό φορτίο και να κινούνται προς τα χαµηλότερα σηµεία, τροφοδοτώντας τους υδροφορείς που αναπτύσσονται στο εσωτερικό της λεκάνης. Το υδατικό δυναµικό χαρακτηρίζεται έως µέτριο, µε πτωτική τάση της στάθµης χωρίς ιδιαίτερα προβλήµατα λειτουργικότητας των γεωτρήσεων από την υπεράντληση. Το προς εκµετάλλευση, βαθύ υδροφόρο σύστηµα (βάθος>30 m) που αναπτύσσεται στα κοκκώδη µέλη της ιζηµατογενούς σειράς των Τεταρτογενών σχηµατισµών της περιοχής, χαρακτηρίζεται από επαλληλία υδροφορέων µεγάλης δυναµικότητας, που βρίσκονται υπό πίεση καθώς εναλλάσσονται άµµοι, ψηφίδες, χαλίκια και κροκάλες, µε ιλύες και αργίλους. 3.5. Ερευνητικές εργασίες πεδίου και συµπεράσµατα Για τη συστηµατική αναγνώριση των εδαφικών σχηµατισµών στην θέση κατασκευής της οικοδοµής (σ.σ. αναφέρεται στην Ε.Ε.Λ.), εκτελέστηκε µία δειγµατοληπτική γεώτρηση (Γ 1 ). Η επιλογή της θέσης αυτής, έγινε µε βάση τα εξής κριτήρια: Να είναι δυνατή η περιγραφή όλων των γεωϋλικών που επικρατούν στα επιφανειακά εδαφικά στρώµατα, έτσι ώστε να είναι δυνατή η δηµιουργία µίας πλήρους εικόνας για το υλικό θεµελίωσης του προς κατασκευή έργου. Να είναι εφικτή η περιγραφή των γεωλογικών συνθηκών κατά βάθος, στη θέση θεµελίωσης του έργου. Η γεώτρηση παρουσιάζεται στο Σχήµα 3.1. Το βάθος της καθορίστηκε µε κριτήριο την ανίχνευση των εδαφών σε όλο το βάθος επιρροής της προβλεπόµενης κατασκευής και ήταν πέντε µέτρα (5.0 m). ΣΧΗΜΑ 3.1: ΤΟΜΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΓΕΩΤΡΗΣΗΣ Γ1 Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 11

Η περιγραφή των δειγµάτων συσχετίσθηκε µε τις γεωλογικές πληροφορίες επιφανείας και υπεδάφους καθώς και από τις υπάρχουσες εµφανίσεις των σχηµατισµών στην ευρύτερη περιοχή. Με την κατασκευή του φρέατος (σ.σ. αναφέρεται στο ερευνητικό φρέαρ που κατασκευάστηκε στο χώρο της Ε.Ε.Λ. διάθεσης των επεξεργασµένων) και την πλήρωσή του µε νερό υπολογίστηκε ο συντελεστής υδροπερατότητας χαρακτηρίζοντας την µικρή ως µέτρια (10-9 <k< 10-7 m/sec) για τις γεωλογικές συνθήκες της θέσης στην Τ.Κ. Μάνδρας. Ο υπολογισµός των διαστάσεων του απορροφητικού βόθρου (σ.σ. αναφέρεται στην αρχικά σχεδιαζόµενη µέθοδο διάθεσης των επεξεργασµένων που τροποποιείται µε την παρούσα) σε σχέση µε τη στρωµατογραφία της περιοχής (άργιλος µε ποσότητα άµµου) µπορεί να προσδιοριστεί σε 20 m 2 /m 3 λυµάτων ηµερησίως ως απαιτούµενη παράπλευρος επιφάνεια εκσκαφής. Συµπερασµατικά, µπορούµε να αναφέρουµε ότι το βάθος του υδροφόρου ορίζοντα στην περιοχή µελέτης κυµαίνεται από 34 έως 42 µέτρα από την επιφάνεια του εδάφους (βάθος µεγαλύτερο από οποιαδήποτε εκσκαφή πραγµατοποιηθεί). 3.6. Υδρευτικές γεωτρήσεις περιοχής µελέτης Στην ευρύτερη περιοχή λειτουργούν 2 υδρευτικές γεωτρήσεις, που ανήκουν στη ΕΥΑ Λάρισας, µε τα εξής στοιχεία: Αριθµός Γεώτρησης Ε2 Ε3 ΠΙΝΑΚΑΣ 3.1 : Υ ΡΕΥΤΙΚΕΣ ΓΕΩΤΡΗΣΕΙΣ ΕΥΡΥΤΕΡΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΕΡΓΟΥ Απόσταση Συντεταγµένες από όρια γηπέδου Παροχή έργου Χ = 349585,56 Υ = 4386571,81 Χ = 348209,63 Υ = 4386543,04 Στάθµη άντλησης 1.430 m 50 m 3 /ώρα 35 m 1.620 m 50 m 3 /ώρα 35 m Πηγές : 1. ΜΠΕ Έργου Ανανέωσης Άδειας Χρήσης Νερού της Υφιστάµενης Γεώτρησης Ε2, στη θέση «Βουλγάρα» στην Τοπική Κοινότητα Μάνδρας, του ήµου Λαρισαίων, το Νοµού Λάρισας, Νανάς Μενέλαος, Γεωλόγος, Γεωερευνητική Ο.Ε., Λάρισα, Ιανουάριος 2013. 2. ΕΥΑ Λάρισας. Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 12

Οι γεωλογικοί σχηµατισµοί που δοµούν την περιοχή των γεωτρήσεων (µάρµαρα Τριαδικού Ιουρασικού) ανήκουν στην κατηγορία των υδροπερατών σχηµατισµών. ΤΑ ανθρακικά πετρώµατα εµφανίζουν ρωγµώσεις, κατακερµατισµό και έντονη καρστική διεργασία, µε αποτέλεσµα να εµφανίζουν υψηλή υδροπερατότητα, οφειλόµενη στο δευτερογενές πορώδες τους. Ο υδροφορέας των παραπάνω γεωτρήσεων ανήκει στο Υπόγειο Υδατικό Σύστηµα (ΥΥΣ) GR0800070 Σύστηµα αµασίου-τιτάνου (το οποίο σύµφωνα µε το υπό έγκριση Σχέδιο ιαχείρισης Υδάτων Υδατικού ιαµερίσµατος Θεσσαλίας κατατάσσεται στις περιοχές που προορίζονται για την άντληση ύδατος για ανθρώπινη κατανάλωση σύµφωνα µε το άρθρο 7 του Π 51/2 3 2007.). Αντίθετα, η περιοχή των έργων της παρούσας µελέτης ανήκει στο νοτιότερο ΥΥΣ GR0800130 Σύστηµα Ταουσάνης-Καλού Νερού, το οποίο, σύµφωνα µε το παραπάνω Σχέδιο ιαχείρισης Υδάτων δεν κατατάσσεται στις περιοχές που προορίζονται για την άντληση ύδατος για ανθρώπινη κατανάλωση. Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 13

4. Ποιότητα εκροής προς διάθεση Η παραγόµενη εκροή της Ε.Ε.Λ. θα πρέπει να τηρεί τα όρια του Πίνακα 3 του Παραρτήµατος Ι της ΚΥΑ οικ. 145116/2011 ΦΕΚ 354-Β-2011, και συγκεκριµένα: - Βιοχηµικά απαιτούµενο οξυγόνο BOD 5 10 mg/lt (για το 80% των δειγµάτων) - Αιωρούµενα στερεά S.S. 2 mg/lt (για το 80% των δειγµάτων) - Total coli TC 2 αποικ./100 ml (80% των δειγµάτων) - Total coli TC 20 αποικ./100 ml (95% των δειγµάτων) - Θολότητα NTU 2 (διάµεση τιµή) Παρακάτω παρουσιάζεται αυτούσιος ο Πίνακας 3 της προαναφερόµενης ΚΥΑ, µε τις σηµειώσεις που τον συνοδεύουν. Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 14

Οι παραπάνω αναφερόµενες προδιαγραφές είναι οι πλέον αυστηρές που τίθενται από τη σχετική νοµοθεσία και σε συνδυασµό µε το προτεινόµενο σύστηµα διάθεσης, διασφαλίζουν στο µέγιστο δυνατό βαθµό το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον της περιοχής, τα υπόγεια και επιφανειακά νερά και τη δηµόσια υγεία και καθιστούν την προτεινόµενη λύση την πλέον κατάλληλη και ασφαλή για την περιοχή. Όσον αφορά την εξέταση των συγκεντρώσεων στα επεξεργασµένα υγρά απόβλητα των ουσιών που περιλαµβάνονται στην υπ. αριθ. 39626/2208/2009 ΚΥΑ (Β 2075), που προβλέπεται από την ΚΥΑ οικ. 145116 ΦΕΚ 354-Β-2011 για τις περιπτώσεις όπου εφαρµόζεται εµπλουτισµός του υπόγειου υδροφορέα, παρόλο που αυτή δεν απαιτείται για ΕΕΛ µε ισοδύναµο πληθυσµό µικρότερο των 2.000 κατοίκων (όπως η υπό µελέτη ΕΕΛ), ωστόσο αυτή παρατίθεται ως επιπρόσθετη εξασφάλιση. Όπως φαίνεται, σε όλες τις εξεταζόµενες ουσίες τα επεξεργασµένα υγρά απόβλητα θα έχουν χαµηλότερες συγκεντρώσεις από αυτές που καθορίζονται στην παραπάνω 39626/2208/2009 ΚΥΑ. ΠΙΝΑΚΑΣ 4.1: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΟΥΣΙΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ, ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΤΑ ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΥΠΟΓΕΙΩΝ Υ ΑΤΩΝ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ I ΤΗΣ KYA 39626/2208/Ε130/2009 (Β 2075) Α/Α Ρύπος Ποιοτικό πρότυπο (1) Νιτρικά Άλατα 50 mg/l 9 mg/l ραστικές ουσίες φυτοφαρµάκων 0,1 µg/l εν (2) (συµπεριλαµβάνονται αντίστοιχοι µεταβολίτες, 0,5 µg/l προϊόντα αποικοδόµησης και αντιδράσεων) (συνολικό (2) ). (1) (1) Ανώτερη συγκέντρωση στα επεξεργασµένα λύµατα αναµένεται ανιχνεύσιµη ποσότητα (λόγω της προέλευσης των λυµάτων) Ως «φυτοφάρµακα», νοούνται τα φυτοπροστατευτικά προϊόντα και τα βιοκτόνα, όπως ορίζονται αντίστοιχα στις σχετικές διατάξεις της κείµενης εθνικής και κοινοτικής νοµοθεσίας. (2) Ως «συνολικό», νοείται το άθροισµα όλων των επιµέρους φυτοφαρµάκων που ανιχνεύονται και προσδιορίζονται ποσοτικά κατά τη διαδικασία παρακολούθησης, συµπεριλαµβανοµένων σχετικών προϊόντων µεταβολισµού, προϊόντων αποδόµησης και προϊόντων αντίδρασης. Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 15

ΠΙΝΑΚΑΣ 4.2: ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΣΕΙΣ ΟΥΣΙΩΝ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΩΝ ΛΥΜΑΤΩΝ, ΣΕ ΣΧΕΣΗ ΜΕ ΑΝΩΤΕΡΕΣ ΑΠΟ ΕΚΤΕΣ ΤΙΜΕΣ ΚΑΙ ΕΙΚΤΕΣ ΡΥΠΑΝΣΗΣ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 3 ΤΗΣ ΑΠΟΦΑΣΗΣ 1811/2011, ΓΙΑ ΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΠΟΥ ΕΝ ΕΧΕΤΑΙ ΝΑ ΑΠΑΝΤΟΥΝ ΣΤΗ ΦΥΣΗ Η /ΚΑΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ ΑΝΘΡΩΠΟΓΕΝΩΝ ΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ (ΜΕΡΟΣ Β, ΥΑ 1811/2011) Α/Α Παράµετρος Ανώτερη αποδεκτή τιµή Ανώτερη συγκέντρωση στα επεξεργασµένα λύµατα (1) ph 6,50-9,50 6,50-8,50 (2) Aγωγιµότητα 2500 µs/cm 1170 µs/cm (3) Αρσενικό 10 µg/l 0,1 µg/l (4) Κάδµιο 5 µg/l 0,01 µg/l (5) Μόλυβδος 25 µg/l 0,1 µg/l (6) Υδράργυρος 1,0 µg/l 0,002 µg/l (7) Νικέλιο 20 µg/l 0,2 µg/l (8) Ολικό χρώµιο 50 µg/l 0,1 µg/l (9) Αργίλιο 200 µg/l 5 µg/l (10) Αµµώνιο 0,50 mg/l 0,50 mg/l (11) Νιτρώδη 0,50 mg/l 0,50 mg/l (12) Χλωριούχα ιόντα 250 mg/l 250 mg/l (13) Θειικά ιόντα 250 mg/l 50 mg/l (14) Άθροισµα Τριχλωροαιθυλένιου και Τετραχλωροαιθυλένιου 10 µg/l 1 µg/l Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 16

5. Θεσµικές ρυθµίσεις στην περιοχή µελέτης Οι κυριότερες θεσµικές ρυθµίσεις στην περιοχή της µελέτης, οι οποίες σχετίζονται και επηρεάζουν το θέµα της διαχείρισης των αστικών λυµάτων (και ειδικότερα τη διάθεση των επεξεργασµένων λυµάτων), είναι: Α. Η θέσπιση της χρήσης των νερών του Ποταµού Πηνειού για «ύδρευση», στο τµήµα του από την περιοχή µελέτης έως την είσοδο της πόλης της Λάρισας, όπως αναφέρεται και στη ΜΠΕ του παρόντος έργου. Το γεγονός αυτό δυσχεραίνει ιδιαίτερα την πιθανότητα αδειοδότησης της επιφανειακής διάθεσης των επεξεργασµένων υγρών από τις αρµόδιες υπηρεσίες, ακόµα και αν αυτά έχουν υψηλή καθαρότητα. Β. Η ένταξη της περιοχής µελέτης στην περιοχή Natura 2000 GR1420011 «ΠΕΡΙΟΧΗ ΘΕΣΣΑΛΙΚΟΥ ΚΑΜΠΟΥ» (Ζώνη Ειδικής Προστασίας ΖΕΠ), που αποσκοπεί στην προστασία της ορνιθοπανίδας και των οικοτόπων της και ορίζει µια ευρύτερη περιοχή του κάµπου που εκτείνεται νότια της Ε.Ο. Λάρισας-Τρικάλων, που περιλαµβάνει και τους οικισµούς Ραχούλα, Κοιλάδα, Ελευθερές, Ραχούλα, Κάστρο και εν µέρει τη Μάνδρα και το Κουτσόχερο. Ωστόσο, η διάθεση των επεξεργασµένων ή µη αστικών λυµάτων δεν αναφέρεται στις απειλές των ειδών χαρακτηρισµού της ΖΕΠ, ούτε προτείνονται συγκεκριµένα γενικά ή ειδικά µέτρα για τη διατήρηση των ειδών χαρακτηρισµού που να σχετίζονται µε τα αστικά λύµατα και τη διάθεσή τους. Μόνο ως έµµεση και γενική σχέση ως προς το τελευταίο, µπορεί να θεωρηθεί η ένταξη στις απειλές της οικιστικής ανάπτυξης και στα προτεινόµενα µέτρα διατήρησης η χαρτογράφηση των ευαίσθητων περιοχών εντός ΖΕΠ, για την ορθή χωροθέτηση αναπτυξιακών έργων και δραστηριοτήτων. Εποµένως, κρίνεται ότι ένταξη της περιοχής µελέτης στην περιοχή ΖΕΠ GR1420011, δεν συνδέεται και δεν επιβάλλει επιπλέον περιορισµούς στο θέµα της διαχείρισης των επεξεργασµένων αστικών λυµάτων, πέραν αυτών που απορρέουν από την τήρηση της γενικότερης νοµοθεσίας για τα λύµατα και των λοιπών θεσµικών ρυθµίσεων που ισχύουν στην περιοχή. Γ. Η Απ. Γ.Γ. Περιφέρειας Θεσσαλίας µε αρ. 3163/102253/08 (ΦΕΚ-2716/Β/31-12-08) «Απαγορευτικά, περιοριστικά και λοιπά ρυθµιστικά µέτρα για την προστασία του υδατικού δυναµικού σε ολόκληρη την Περιφέρεια Θεσσαλίας», όπως τροποποιήθηκε και ισχύει. Αφορά «τη λήψη και εφαρµογή απαγορευτικών, περιοριστικών και λοιπών ρυθµιστικών µέτρων που αφορούν στη χρήση επιφανειακών, πηγαίων και υπόγειων υδατικών πόρων της Περιφέρειας Θεσσαλίας, τα οποία στοχεύουν στην προστασία, τη διαχείριση, τη διατήρηση ή και αποκατάσταση αυτών σε ποσοτικά και ποιοτικά όρια τέτοια, ώστε να Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 17

εξασφαλίζεται το κοινό όφελος και οι µελλοντικές ανάγκες της περιοχής σε νερό.». Επικεντρώνει στη λήψη των προαναφερόµενων µέτρων που αφορούν τα έργα υδροληψίας στην Περιφέρεια Θεσσαλίας και θεσπίζει τις διαδικασίες χορήγησης των σχετικών αδειών. εν συνδέεται και δεν επιβάλλει µέτρα που να αφορούν τη διαχείριση των αστικών λυµάτων, ως µέσο προστασίας των υδατικών πόρων.. Το υπό έγκριση και θεσµοθέτηση Σχέδιο ιαχείρισης Υδάτων Υδατικού ιαµερίσµατος Θεσσαλίας (εφεξής: Σχεδίου), στο πλαίσιο του έργου «Κατάρτιση Σχεδίων ιαχείρισης των Λεκανών Απορροής των Υδατικών ιαµερισµάτων Θεσσαλίας, Ηπείρου και υτικής Στερεάς Ελλάδας, σύµφωνα µε τις προδιαγραφές της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ, κατ εφαρµογή του Ν. 3199/2003 και του Π 51/2007». Παρόλο που δεν έχει θεσµοθετηθεί ακόµα (έχει ολοκληρωθεί η διαδικασία της διαβούλευσης), κρίνεται ότι θα έχει σηµαντικότατο και πολύπλευρο ρόλο στο σχεδιασµό των έργων υποδοµής του Υδατικού ιαµερίσµατος Θεσσαλίας, συµπεριλαµβανοµένων των έργων διαχείρισης των αστικών λυµάτων και ειδικότερα των επεξεργασµένων λυµάτων. Το Σχέδιο εκπονήθηκε σε εφαρµογή της Οδηγίας 2000/60/ΕΚ και ανάµεσα στους στόχους του είναι η δηµιουργία ενός πλαισίου προστασίας και βελτίωσης των υδατικών συστηµάτων, των διαθέσιµων υδατικών πόρων, βιώσιµης χρήσης του νερού, µείωσης της ρύπανσης των υπογείων υδάτων, κλπ. Μέσω της ανάλυσης της υφιστάµενης κατάστασης της περιοχής, της εκτίµησης και αξιολόγησης της κατάστασης των επιφανειακών και υπόγειων υδατικών συστηµάτων και τη θεώρηση των οικονοµοτεχνικών δεδοµένων, θέτει συγκεκριµένους περιβαλλοντικούς στόχους για τα υδατικά συστήµατα και προτείνει βασικά και συµπληρωµατικά έργα για την επίτευξή τους. Ενσωµατώνει δε στα δεδοµένα του και άλλες θεσµικές ρυθµίσεις, τόσο τις προαναφερόµενες όσο και άλλες γενικότερες (όπως π.χ. το Π.. 51/2007, την ΚΥΑ 39626/2208/Ε130, την Υ.Α. 1811/2011 του Υπ. Περιβάλλοντος, την ΚΥΑ 51354/2641/Ε103/2010), καθιστώντας το ένα πλήρες και ολοκληρωµένο εργαλείο για το σχεδιασµό των έργων υποδοµής που σχετίζονται µε την κατάσταση των υδάτων της ευρύτερης περιοχής. Στα πλαίσια της παρούσας µελέτης λαµβάνονται υπόψη τα δεδοµένα, τα συµπεράσµατα και οι προτάσεις του παραπάνω Σχεδίου, ώστε ο σχεδιασµός των έργων διαχείρισης των λυµάτων όχι µόνο να συνάδει µε τους στόχους του αλλά και να τους ενισχύει κατά το δυνατό. Στο σηµείο αυτό παρουσιάζονται συνοπτικά τα κυριότερα συµπεράσµατα του Σχεδίου που σχετίζονται µε την περιοχή µελέτης και τα προτεινόµενα έργα: Η περιοχή των έργων (περιοχή Ε.Ε.Λ. και διάθεσης επεξεργασµένων λυµάτων), ανήκει στη Λεκάνη Απορροής Πηνειού GR16, και συγκεκριµένα στο Επιφανειακό Υδατικό Σύστηµα (εφεξής: ΕΥΣ) GR0816R000200022N «ΠΗΝΕΙΟΣ Π. 10». Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 18

Η περιοχή των έργων ανήκει στο Υπόγειο Υδατικό Σύστηµα (εφεξής: ΥΥΣ) GR0800130 Σύστηµα Ταουσάνης-Καλού Νερού, κοντά στα βορειοδυτικά όρια αυτού µε το ΥΥΣ GR0800070 Σύστηµα αµασίου-τιτάνου. Το ΕΥΣ όπου ανήκει η περιοχή των έργων κατατάσσεται στα υδάτινα σώµατα µε µέση ή υψηλή ένταση πίεσης ως προς τις σηµειακές πηγές ρύπανσης που περιλαµβάνουν τις βιοµηχανικές µονάδες, τις κτηνοτροφικές µονάδες και τους ΧΑ Α και χαµηλή ένταση πίεσης ως προς τις ΕΕΛ, τις ΒΙΠΕ, τις ιχθυοκαλλιέργειες και τα µεταλλεία. Το ίδιο ΕΥΣ κατατάσσεται στα υδάτινα σώµατα µε µέση ή υψηλή ένταση πίεσης ως προς τις διάχυτες πηγές ρύπανσης (που αξιολογείται µε βάση τη συγκέντρωση BOD 5, αζώτου και φωσφόρου και µε αντίστοιχο δείκτη σηµαντικής πίεσης αντίστοιχα τα 10 mg/l, 10 mg/l και 1 mg/l), και συγκεκριµένα ως προς το BOD 5 (συγκέντρωση 11,24 mg/l). Το ίδιο ΕΥΣ κατατάσσεται στα υδάτινα σώµατα µε µέτρια οικολογική (που αξιολογείται µε βάση τα βιολογικά ποιοτικά στοιχεία δείκτης HES) και καλή χηµική κατάσταση (που αξιολογείται µε βάση τις ουσίες προτεραιότητας για τις οποίες έχουν καθοριστεί Πρότυπα Ποιότητας Περιβάλλοντος (ΠΠΠ) στην Οδηγία 2008/105/ΕΚ και την ΚΥΑ 51354/2641/Ε103/2010). Στο ίδιο ΕΥΣ (όπως και σε όλα τα ΕΥΣ του Υδατικού ιαµερίσµατος Θεσσαλίας) δεν χρησιµοποιούνται επιφανειακά νερά για ύδρευση. Το ΥΥΣ όπου ανήκει η περιοχή των έργων κατατάσσεται στα υδάτινα σώµατα µε κακή χηµική και ποσοτική κατάσταση, κυρίως λόγω επιβαρύνσεων σε ΝΟ 3 από αγροτικές δραστηριότητες (συγκεντρώσεις ΝΟ 3 9-111 mg/l) και υπεραντλήσεων αντίστοιχα. Το ίδιο ΥΥΣ δεν ανήκει στα υδάτινα σώµατα µε προβλήµατα υφαλµύρινσης. Ως προς τις Προστατευόµενες Περιοχές, αναφέρονται τα εξής σε σχέση µε την περιοχή µελέτης και τα προτεινόµενα έργα: Το ΥΥΣ όπου ανήκει η περιοχή των έργων, δεν κατατάσσεται στις περιοχές που προορίζονται για την άντληση ύδατος για ανθρώπινη κατανάλωση σύµφωνα µε το άρθρο 7 του Π 51/2 3 2007. Η περιοχή των έργων δεν ανήκει και βρίσκεται µακριά από Προστατευόµενες Περιοχές Υδρόβιων Ειδών Οικονοµικής Σηµασίας και από ύδατα αναψυχής. Η περιοχή των έργων ανήκει στις ευπρόσβλητες σε νιτρορρύπανση γεωργικής προέλευσης ζώνες. Μελέτη Σχεδιασµού και Εφαρµογής Συστήµατος Επαναχρησιµοποίησης σελ. 19