Πράσινοι Χαρτογράφοι «Το Βιβλίο με τους Χάρτες ακόμα γράφεται. Ο Χάρτης που θα μας δείχνει ΟΛΟΥΣ τους χάρτες, όσους υπάρχουν κι όσους θα υπάρξουν, δεν έχει σχεδιαστεί ακόμα κι όλα δείχνουν ότι θα είναι under construction για πολύ καιρό ακόμα.» «Γιατί αυτό που τελικά μετράει στους κόσμους τους πραγματικούς και τους φανταστικούς εξίσου είναι η χάραξη των συνόρων από τη μία και η χάραξη των διαδρομών από την άλλη.» Μαρία Αγγελίδου: «Xάρτες: η σημασία τους» στο ομώνυμο αφιέρωμα στο http://www.bookbook.gr/ Πολύ σωστά! Υπάρχουν άπειροι χάρτες που δεν έχουν φτιαχτεί ακόμη. Όπως ο χάρτης με τους χώρους πρασίνου της γειτονιάς σας! Ένας χάρτης που κι αυτός θα πρέπει να είναι έργο σε διαρκή εξέλιξη, μια και τα δεδομένα διαρκώς αλλάζουν. Το εργαστήριο αυτό συνίσταται στη δημιουργία αυτού του χάρτη. Του χάρτη ελεύθερων χώρων πρασίνου στη γειτονιά της βιβλιοθήκης και της κατάστασής τους. Στόχοι Γνωριμία με αυτούς τους χώρους, ευαισθητοποίηση για τη σημασία τους Καλλιέργεια κριτικής σκέψης απέναντι στη σχέση μας με τον δημόσιο χώρο Ενθάρρυνση της χρήσης αυτών των χώρων για αναψυχή Διεκδίκηση του δικαιώματός μας σε ελεύθερους χώρους πρασίνου Άσκηση στη χρήση και δημιουργία χάρτη Ενθάρρυνση ανάγνωσης βιβλίων σχετικών με το θέμα Άνοιγμα της βιβλιοθήκης στη γειτονιά Δημιουργία «πράσινων γεφυριών» ανάμεσα στα σχολεία της γειτονιάς και τη βιβλιοθήκη Σύνδεση με την καμπάνια της Καλύτερης Ζωής για τους ελεύθερους χώρους πρασίνου και την ηλεκτρονική εφαρμογή καταγραφής τους «Green Spaces». Σε ποιούς απευθύνεται το εργαστήριο Σε μαθητές Σε οικογένειες Σε ομάδες ενηλίκων (π.χ. τοπικές περιβαλλοντικές ομάδες ή ευρύ κοινό που θα ενδιαφερθεί για τη δράση καταγραφής χώρων πρασίνου).
Προκαταρκτικό στάδιο Έμπνευση ημών των ιδίων Εμπνεόμαστε εμείς οι ίδιοι για τη σημασία του χάρτη στην ιστορία του πολιτισμού. Διαβάζουμε το σχετικό αφιέρωμα του Bookbook.gr και σκεφτόμαστε τι είδους χάρτη άραγε θα θέλαμε να φτιάξουμε στη βιβλιοθήκη για τους ελεύθερους χώρους πρασίνου. Έναν «χάρτη επαναστάτη», λόγου χάρη, έναν «χάρτη όπλο» ή έναν «χάρτη παιχνίδι»; Έναν αισιόδοξο ή έναν απαισιόδοξο χάρτη; Γιατί κανένας χάρτης δεν είναι μια απλή αναπαράσταση ή καταγραφή της πραγματικότητας. Είναι μια ερμηνεία της. Ακόμη και οι ηλεκτρονικοί χάρτες του Google Earth δεν είναι άμοιροι επιλογών. Σε τι κλίμακα θα μπορεί να εστιάζει ο χάρτης, π.χ., ώστε να γίνονται σεβαστά τα προσωπικά δεδομένα, είναι μια επιλογή. Είναι χαρακτηριστικό ότι μπορούμε να τραβήξουμε μια φωτογραφία που να δείχνει έναν χώρο πρασίνου σα ζούγκλα ή σαν σκουπιδότοπο. Και θα είναι εξίσου αληθινές και οι δυο φωτογραφίες. Οι χάρτες είναι όπλο πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, περιβαλλοντικό. Αρκεί να σκεφτούμε τη σημασία των δασικών χαρτών και του κτηματολογίου που λείπουν ακόμη από αυτή τη χώρα. Είναι τυχαίο ότι δεν ολοκληρώνονται τόσα χρόνια τώρα; Ποιοι ωφελούνται άραγε από αυτό; Είναι σημαντικό να στοχαστούμε λίγο πάνω σε αυτά, γιατί έτσι αποκτά μεγαλύτερο ενδιαφέρον και αυτό το εργαστήριο. Και μπορούμε να το προσαρμόσουμε σε όλες τις ηλικίες ανάλογα με τα ερωτήματα που θα θέσουμε. Μπορούμε επίσης να σκεφτούμε να εστιάσουμε σε μια πτυχή των ελεύθερων χώρων πρασίνου: στη δυνατότητα που προσφέρουν για παιχνίδι ή για ανάγνωση βιβλίου, για άθληση ή για βόλτα με το κατοικίδιο. Υπάρχει πάντα η δυνατότητα για δημιουργία σειράς θεματικών χαρτών των ελεύθερων χώρων πρασίνου. Και η ακόμη πιο παιχνιδιάρικη ιδέα της χαρτογράφησης του αόρατου κόσμου των χώρων πρασίνου της γειτονιάς μας: του κόσμου που κρύβεται στο υπέδαφος ή στα κλαδιά των δέντρων, των εντόμων ή των διαθέσεων των χρηστών του χώρου! Και φυσικά υπάρχει η απολύτως πραγματική και συναρπαστική, ιδίως για τη νέα γενιά, δυνατότητα που προσφέρει η εφαρμογή Green Spaces! Το πρόγραμμα της Καλύτερης Ζωής για την ηλεκτρονική χαρτογράφηση των χώρων πρασίνου και την αξιολόγησή τους. Γι αυτή την εφαρμογή θα χρειαστεί κινητό τηλέφωνο ή τάμπλετ, ένα ανά μικρές ομάδες των 5 10 ατόμων. Θα κατεβάσετε την εφαρμογή από το http://greenspaces.gr, θα περιηγηθείτε στους χώρους της επιλογής σας και θα συμβάλετε στη δημιουργία του μεγαλύτερου συμμετοχικού χάρτη για το αστικό πράσινο της Ελλάδας.
«Ο χάρτης του Πάρκου του Κένσινγκτον αιωρείται κάπου ανάμεσα στην πραγματικότητα και στη φαντασία: το πάρκο φυσικά υπάρχει κι όλοι ξέρουν πού βρίσκεται. Αλλά ανάμεσα στα γνωστά πραγματικά μέρη του κήπου φιγουράρουν και μέρη πέρα για πέρα φανταστικά, όπως το σημείο, όπου προσγειώθηκε ο Πήτερ Παν, ή το σπίτι όπου κρύφτηκε ο Μάρμαντιουκ Πέρρυ. J. M. Barrie, Ο Πήτερ Παν στου Κήπους του Κένσιγκτον, μτφ. Αργυρώ Εμανουήλ, εικ. Arthur Rackham, ISIS» [Όπως παρατίθεται στο αφιέρωμα του Bookbook.gr] Απολύτως πραγματικοί και ρεαλιστικοί ή μέσα από τα φίλτρα των επιθυμιών μας, οι χώροι πρασίνου που θα χαρτογραφήσουμε είναι ευκαιρία για περιπέτεια και κοινωνική δράση. Περιγραφή εργαστηρίου Διάρκεια 2,5 ώρες περίπου Βήμα 1 ο. Στάσου στην άποψή σου Εισάγουμε το θέμα μας ζητώντας από τους συμμετέχοντες να σκεφτούν πώς κρίνουν τη γειτονιά σε σχέση με τους ελεύθερους χώρους πρασίνου (πλατείες, παιδικές χαρές, πάρκα, άλση, μικροί ακάλυπτοι χώροι με πράσινο). Υπάρχουν αρκετοί τέτοιοι χώροι κατά τη γνώμη τους;
Ζητάμε να σταθούν σε μια σειρά (μια λωρίδα χαρτοταινίας στο δάπεδο βοηθάει) ορίζοντας τα δυο άκρα: Στο ένα άκρο στέκονται όσοι πιστεύουν ότι η γειτονιά τους δεν έχει καθόλου πράσινο. Στο άλλο όσοι πιστεύουν ότι είναι καταπράσινη. Και ενδιάμεσα οι υπόλοιποι ανάλογα με το προς τα πού κλίνει η άποψή τους. Οι συμμετέχοντες σκέφτονται και τοποθετούνται κάπου σε αυτό το συνεχές. Ζητάμε την άποψη τριών εκπροσώπων: των δυο άκρων και της μέσης. Συζητάμε τις απόψεις μας. Βήμα 2 ο. Μπίνγκο Διαμορφώνουμε ένα παιχνίδι Μπίνγκο με 9 ερωτήσεις (μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την έτοιμη καρτελα): 1. Βρες κάποιον που έχει παίξει μια φορά σε παιδική χαρά στη γειτονιά μας 2. Βρες κάποιον που να μπορεί να ονομάσει ένα πάρκο στη γειτονιά 3. Βρες κάποιον που να έχει βγάλει βόλτα τον σκύλο του σε ένα πάρκο εδώ κοντά 4. Βρες κάποιον που να έχει διαβάσει ένα βιβλίο μια φορά σε ένα πάρκο εδώ κοντά 5. Βρες κάποιον που να μπορεί να ονομάσει μια πλατεία της περιοχής 6. Βρες κάποιον που να μπορεί να ονομάσει ένα κοινό είδος δέντρου στην περιοχή 7. Βρες κάποιον που να ξέρει ποιος είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση των πάρκων στην περιοχή 8. Τι σημαίνει «αστική βιοποικιλότητα»; 9. Βρες κάποιον που να βλέπει από το παράθυρό του πράσινο! Οι συμμετέχοντες παίζουν το Μπίνγκο. Συμπληρώνουν τις απαντήσεις, που πρέπει να πάρουν από διαφορετικό μέλος της ομάδας, εννέα απαντήσεις από εννέα διαφορετικά άτομα, και ο πρώτος που συμπληρώνει το ερωτηματολόγιο φωνάζει «Μπίνγκο». Το παιχνίδι τελειώνει. Σχολιάζουμε τις απαντήσεις. Εξηγούμε τον στόχο του εργαστηρίου που είναι η χαρτογράφηση των χώρων πρασίνου της γειτονιάς μας. Παρουσιάζουμε τον χώρο εξερεύνησης (έχουμε χαράξει τη διαδρομή ώστε να περιλαμβάνει τουλάχιστο έναν χώρο πρασίνου: πάρκο, άλσος, πλατεία, παιδική χαρά). Βήμα 3 ο. Το καρέ των φίλων του πράσινου Κολλάμε στο πάτωμα δυο λωρίδες χαρτοταινίας σε σχήμα σταυρού. Δημιουργούνται τέσσερεις χώροι. Δίνουμε σε κάθε χώρο από μία λέξη και οι συμμετέχοντες πρέπει να διαλέξουν και να σταθούν στο τεταρτημόριο χώρου λέξη που προτιμούν. Πρώτος γύρος: 1. Πάρκο 2. Παιδική χαρά 3. Άλσος 4. Δασάκι
Ο εμψυχωτής δείχνει κάθε φορά σε ποιο τεταρτημόριο αντιστοιχεί η λέξη που προφέρει. Τις επαναλαμβάνει δεύτερη φορά. Οι συμμετέχοντες στέκουν στον χώρο επιλογής τους. Μιλάνε μεταξύ τους. Γιατί διάλεξαν αυτή τη λέξη; Δεύτερος γύρος με τις λέξεις: 1. Βόλτα (στο πάρκο) 2. Τρέξιμο (στο πάρκο) 3. Πικνίκ (στο πάρκο) 4. Μπάλα (στο πάρκο) Τρίτος γύρος: 1. Σκαρφαλώνω στο δέντρο 2. Αράζω στο λιβαδάκι 3. Περπατώ στο μονοπάτι 4. Διαβάζω στο παγκάκι Βήμα 4 ο. Διαβάζοντας χάρτες Εξασφαλίστε χάρτες της γειτονιάς σας και ζητήστε από τους συμμετέχοντες να εντοπίσουν το σπίτι τους, τη βιβλιοθήκη, το σχολείο τους, άλλα τοπόσημα. Αναποδογυρίστε τους χάρτες και ζητήστε τους να κάνουν το ίδιο. Βγείτε έξω από τη βιβλιοθήκη και ζητήστε από τους συμμετέχοντες να κρατήσουν τον χάρτη προς τη φορά που είναι στραμμένοι και οι ίδιοι. Να «βλέπει» ο χάρτης προς την κατεύθυνση που βλέπουν και οι ίδιοι. Που βρίσκεται ο Βορράς; Προσανατολιζόμαστε με τη βοήθεια του χάρτη, του ήλιου, της πυξίδας. Ένα μέλος της ομάδας ανοίγει τα χέρια του σε μια ευθεία. Το δεξί θα πρέπει να δείχνει την Ανατολή και το αριστερό τη Δύση. Ποιος θέλει να τοποθετήσει την ζωντανή πυξίδα στη σωστή της θέση; Βήμα 5 ο. Χαρτογράφοι εν δράσει Μοιράζουμε από έναν χάρτη της περιοχής σε ομάδες των 5 6 ατόμων. Εξηγούμε τη διαδρομή που θα ακολουθήσουμε και τον στόχο: να χαρτογραφήσουμε και να αξιολογήσουμε τους χώρους πρασίνου. Εξηγούμε τι εννοούμε με τον όρο χώροι πρασίνου: πάρκα, άλση, δασάκια, λόφοι, πλατείες, παιδικές χαρές, μικροί χώροι πρασίνου (αλέες, πεζόδρομοι με πράσινο, «τριγωνάκια» πρασίνου). Δείχνουμε στον χάρτη τη διαδρομή που θα ακολουθήσουμε. Οι ομάδες τη σημειώνουν στον χάρτη τους. Αν υπάρχουν ήδη στον χάρτη ενδείξεις με τις πλατείες, τους λόφους, τα άλση της γειτονιάς, εμείς καλούμαστε να επιβεβαιώσουμε την ύπαρξή τους και να αξιολογήσουμε την ποιότητά τους. Αλλά και να ανακαλύψουμε χώρους πρασίνου που πιθανόν δεν φαίνονται στον χάρτη.
Κάθε ομάδα έχει ένα σημειωματάριο και ένα μολύβι. Εκεί θα πρέπει να σημειώσει τον όνομα του χώρου πρασίνου που θα εντοπίσουμε (από ποιους δρόμους περιβάλλεται) και θα πρέπει να τον αξιολογήσει με άριστα το 10 ως προς τρία κριτήρια: (α) Πράσινο, (β) Καθαριότητα, (γ) Υποδομές (νερό, τουαλέτες, παγκάκια κλπ.) Πραγματοποιούμε τον περίπατο και τη χαρτογράφησή μας. Σημειώνουμε στους χάρτες, παρατηρούμε, αξιολογούμε, συζητάμε. Η κάθε ομάδα συνεδριάζει και σκέφτεται πριν αξιολογήσει τον χώρο. Φωτογραφίζει τους χώρους φροντίζοντας να τραβήξει μια χαρακτηριστική φωτογραφία. Αν θέλουμε να κάνουμε τη χαρτογράφηση με την εφαρμογή Green spaces, φροντίζουμε στην κάθε μικρή ομάδα να υπάρχει ένα smartphone και να έχουμε κατεβάσει την εφαρμογή και να έχουμε δείξει τη χρήση της. Φροντίζουμε, αν οι συμμετέχοντες είναι μικρά παιδιά, να έχουμε γονείς μαζί, για μεγαλύτερη ασφάλεια, να απλοποιήσουμε την εκφώνηση και την αποστολή μας, να έχουμε μαζί νερό και να έχουμε πάει τουαλέτα. Βήμα 6 ο. Πίσω στη βιβλιοθήκη Συζητάμε τα ευρήματά μας. Ποια ήταν τα δυνατά σημεία και ποια τα αδύνατα στους χώρους πρασίνου που εντοπίσαμε; Υπήρχαν όλοι στους χάρτες; Ανακαλύψαμε νέους; Αναρτάμε τους χάρτες μας. Μπορούμε να φιλοτεχνήσουμε τον δικό μας χάρτη στο χαρτί του μέτρου. Να φτιάξουμε το σκαρίφημα της περιοχής και να κολλήσουμε μια χαρακτηριστική φωτογραφία για κάθε έναν από τους χώρους που καταγράψαμε. Συγκρίνουμε τις αξιολογήσεις μας. Βγάζουμε τους μέσους όρους. Καταθέτουμε προτάσεις για βελτίωση της κατάστασης των χώρων πρασίνου. Μαθαίνουμε ποιος είναι αρμόδιος για τη διαχείριση του χώρου πρασίνου και στέλνουμε τις προτάσεις μας για δράση των πολιτών και των αρμόδιων αρχών. Μπορούμε να συνεχίσουμε με δυο τρεις συναντήσεις εργαστήρια χαρτογράφησης και να φτιάξουμε τον μεγάλο χάρτη των χώρων πρασίνου της γειτονιάς. Ο χάρτης αυτός, αναρτημένος στον τοίχο της βιβλιοθήκης, μπορεί να είναι ένα έργο σε εξέλιξη. Γύρω από τον χάρτη θα αναρτώνται φωτογραφίες από τους χώρους πρασίνου και οι αντίστοιχες αξιολογήσεις. Με τοξάκια θα γίνονται οι αντιστοιχίσεις στον χάρτη. Η ομάδα μπορεί να στοχεύσει στη βελτίωση ενός μόνο χώρου από αυτούς. Μπορεί να τον υιοθετήσει συμβολικά, να κάνει τακτικά καθαρισμούς, ξεναγήσεις, συναντήσεις, πάρτι, αναγνώσεις, κυνήγια θησαυρού, φεστιβάλ παραδοσιακών παιχνιδιών στον χώρο αυτόν! Εάν έχετε χρησιμοποιήσει την εφαρμογή Green Spaces συζητήστε τη χρησιμότητά της, συνδεθείτε με την πλατφόρμα της Καλύτερης Ζωής και δείτε τι άλλες σχετικές δράσεις προτείνει το πρόγραμμα. Καλή επιτυχία!
Bingo Πράσινοι Χαρτογράφοι Βρείτε κάποιον από την ομάδα που θα σας δώσει την απάντηση (Προσοχή: εν μπορείτε να πάρετε δύο ή περισσότερες απαντήσεις από το ίδιο άτομο). Βρες κάποιον που έχει παίξει σε παιδική χαρά στη γειτονιά μας Βρες κάποιον που μπορεί να ονομάσει ένα πάρκο στη γειτονιά. Βρες κάποιον που έχει βγάλει βόλτα τον σκύλο του σε ένα πάρκο εδώ κοντά Βρες κάποιον που έχει διαβάσει ένα βιβλίο μια φορά σε ένα πάρκο εδώ κοντά Βρες κάποιον που μπορεί να ονομάσει μια πλατεία της περιοχής Βρες κάποιον που μπορεί να ονομάσει ένα κοινό είδος δέντρου στην περιοχή Βρες κάποιον ξέρει ποιος είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση των πάρκων στην περιοχή Συμπληρωσε τι σημαίνει «αστική βιοποικιλότητα» Βρες κάποιον που βλέπει από το παράθυρό του πράσινο!