ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΠΟΤ ΔΠΖΡΔΑΕΟΤΝ ΣΖΝ ΠΡΟΘΔΖ ΓΗΑ «ΚΑΣΔΒΑΜΑ» ΜΟΤΗΚΧΝ ΑΡΥΔΗΧΝ: ΜΗΑ ΔΜΠΔΗΡΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ

ΑΣΔΗ ΚΑΒΑΛΑ ΥΟΛΖ ΓΗΟΗΚΖΖ ΚΑΗ ΟΗΚΟΝΟΜΗΑ ΣΜΖΜΑ ΓΗΟΗΚΖΖ ΔΠΗΥΔΗΡΖΔΧΝ ΠΑΡΑΓΟΝΣΔ ΠΟΤ ΔΠΖΡΔΑΕΟΤΝ ΣΖΝ ΠΡΟΘΔΖ ΓΗΑ «ΚΑΣΔΒΑΜΑ» ΜΟΤΗΚΧΝ ΑΡΥΔΗΧΝ: ΜΗΑ ΔΜΠΔΗΡΗΚΖ ΔΡΔΤΝΑ Καξαζαββίδε Δηξήλε ΔΠΟΠΣΖ ΚΑΘΖΓΖΣΖ: ΔΠΣΔΜΒΡΗΟ 2012 Υαηδνχδεο Γεκήηξηνο Δθπνλεζείζα Πηπρηαθή Δξγαζία απαξαίηεηε γηα ηελ ιήςε πηπρίνπ 1

ΠΔΡΙΔΥΟΜΔΝΑ ΠΔΡΙΛΗΦΗ 9 ΔΙΑΓΧΓΗ 9 Κεθάλαιο 1: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗΗ 12 1.1 Δηζαγσγή 12 1.2 Λίγα ιφγηα γηα ηελ κνπζηθή 12 1.3 πκπεξηθνξά θαηαλαισηή 13 1.3.1 Πποθέζειρ καηαναλυηών 15 1.4 Μνπζηθή Βηνκεραλία 17 1.4.1 Μάπκεηινγκ-πυλήζειρ 17 1.4.2 Η Παπαγυγή δίζκυν 22 1.5 Καηλνχξγηεο ηερλνινγίεο 23 1.5.1 Mp3 28 1.5.2 Σςζηήμαηα Peer to Peer 31 1.5.2.1 Παπάδειγμα P2P: Bit Torrent 35 1.6 Πλεπκαηηθά δηθαηψκαηα 36 1.6.1 Πειπαηεία 41 1.7 Δπίινγνο 43 2

Κεθάλαιο 2: Δννοιολογικό πλαίζιο ηης έρεσνας/ ερεσνηηικό μονηέλο 44 2.1 Δηζαγσγή 45 2.2 Παξνπζίαζε ησλ παξαγφλησλ πνπ πεξηιακβάλεη ην ελλνηνινγηθφ πιαίζην (κνληέιν) ηεο έξεπλαο 45 2.2.1 Ππόθεζη για «καηέβαζμα» μοςζικήρ και ηθικό επίπεδο 45 2.2.2 Αξία και ικανοποίηζη ανάμεζα ζηο «καηέβαζμα» μοςζικήρ και ηην αγοπά cd 47 2.2.3 Μόδα 49 2.3 Παξνπζίαζε εξεπλεηηθψλ ππνζέζεσλ 50 2.4 Δπίινγνο 52 3

Κεθάλαιο 3: Δρεσνηηική μεθοδολογία 54 3.1 Δηζαγσγή 54 3.2 Πιεζπζκφο, δείγκα ηεο έξεπλαο, κέζνδνο δεηγκαηνιεςίαο 54 3.3 Μέηξεζε εξεπλεηηθψλ παξαγφλησλ 54 3.4 Έιεγρνο ηεο εγθπξφηεηαο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ 56 3.5 Δπίινγνο 58 4

Κεθάλαιο 4: Ανάλσζη Γεδομένφν 59 4.1 εηζαγσγή 59 4.2 Έιεγρνο Τπνζέζεσλ 59 4.2.1 Έλεγσορ ςποθέζευν 1 έυρ 4 60 4.2.2 Έλεγσορ ςποθέζευν 5, 6 62 4.3 Απνηειέζκαηα 62 4.4 Δπίινγνο 63 5

Κεθάλαιο 5: σμπεράζμαηα ηης έρεσνας 64 5.1 Δηζαγσγή 64 5.2 πκπεξάζκαηα 64 5.3 Γηνηθεηηθέο Δπηπηψζεηο 66 5.3 Πεξηνξηζκνί θαη κειινληηθή έξεπλα 67 6

Βιβλιογραθία 68 Παράρηημα 1: Δρφηημαηολόγιο 76 Παράρηημα 2: Παροσζίαζη αποηελεζμάηφν μέζφ ηοσ SPSS 83 7

ΔΤΡΔΣΉΡΙΟ ΥΔΓΙΑΓΡΑΜΜΑΣΧΝ/ ΠΙΝΑΚΧΝ Γηάγξακκα 1: Δλλνηνινγηθφ πιαίζην ηεο έξεπλαο/ παξνπζίαζε εξεπλεηηθψλ ππνζέζεσλ 52 Πίλαθαο 1: Μέηξεζε εξεπλεηηθψλ ππνζέζεσλ 55 Πίλαθαο 2: Έιεγρνο ηεο κνλνδηάζηαηεο θχζεο θαη ηεο αμηνπηζηίαο 57 Πίλαθαο 3: Έιεγρνο ππνζέζεσλ 1 έσο 4 (αλάιπζε ζπζρέηηζεο) 60 Πίλαθαο 4: Έιεγρνο Τπνζέζεσλ 5 θαη 6 (αλάιπζε ζπζρέηηζεο) 62 8

ΠΔΡΗΛΖΦΖ Ζ παξνχζα πηπρηαθή εξγαζία εμεηάδεη ηνπο παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ πξφζεζε, πνπ έρνπλ ηα άηνκα, γηα «θαηέβαζκα» κνπζηθψλ θνκκαηηψλ θαζψο θαη ηελ ζρέζε κεηαμχ ηεο πξφζεζεο απηήο, κε ηνπο παξάγνληεο πνπ είλαη: ε πηνζέηεζε ηάζεσλ ηεο κφδαο, ε ηθαλνπνίεζε απφ ην «θαηέβαζκα» κνπζηθήο, ε αληηιακβαλφκελε αμία θαη ν βαζκφο ήζνπο. Πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλεζεί ε ζπγθεθξηκέλε ζρέζε/ επίδξαζε πξαγκαηνπνηήζεθε έξεπλα, κε ηελ ρξήζε δνκεκέλνπ εξσηεκαηνινγίνπ, ζε δείγκα 250 θνηηεηψλ ηνπ ΣΔΗ Καβάιαο, φισλ ησλ ηκεκάησλ. Σα απνηειέζκαηα ηεο έξεπλαο απνθαιχπηνπλ φηη ε αληηιακβαλφκελε αμία, ε ηθαλνπνίεζε ζην «θαηέβαζκα» κνπζηθήο θαη ε πηνζέηεζε ηάζεσλ ηεο κφδαο έρνπλ ζεηηθή ζρέζε ζηελ πξφζεζε γηα «θαηέβαζκα» κνπζηθήο. Δλψ ν βαζκφο ήζνπο έρεη αξλεηηθή ζρέζε. Ζ αλάιπζε απηψλ ησλ ελλνηψλ θαζψο θαη ε δηεμαγσγή θαη ε αλάιπζε απηψλ ησλ απνηειεζκάησλ αλαθέξεηαη ζηα παξαθάησ θεθάιαηα ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο. ΔΗΑΓΧΓΖ Ζ παξνχζα κειέηε απνζθνπεί λα δηεξεπλήζεη ηελ επίδξαζε πνπ έρνπλ νη παξάγνληεο πνπ επεξεάδνπλ ηελ πξφζεζε γηα θαηέβαζκα κνπζηθψλ θνκκαηηψλ θαη παξάιιεια λα παξάζρεη ηελ αλαγθαία πιεξνθφξεζε ζηνπο ππεχζπλνπο γηα ηε δηαδηθαζία ιήςεο απνθάζεσλ ησλ επηρεηξήζεσλ, ζηελ κνπζηθή βηνκεραλία. Πην ζπγθεθξηκέλα γίλεηαη πξνζπάζεηα λα απαληεζνχλ: (α) Τπάξρεη ζεηηθή ζρέζε αλάκεζα ζηελ πηνζέηεζε ηάζεσλ ηεο κφδαο, ηελ αληηιακβαλφκελε αμία, ηελ ηθαλνπνίεζε απφ ην θαηέβαζκα κνπζηθήο θαη ζηελ πξφζεζε γηα «θαηέβαζκα» κνπζηθήο; (β) Τπάξρεη αξλεηηθή ζρέζε αλάκεζα ζην βαζκφ ήζνπο θαη ηελ πξφζεζε γηα «θαηέβαζκα» κνπζηθήο; Σα εξσηήκαηα απηά, δηαηππσκέλα κε ηελ κνξθή εξεπλεηηθψλ ππνζέζεσλ, απαληψληαη κε ηελ δεκηνπξγία θαη ηνλ έιεγρν ελφο ελλνηνινγηθνχ πιαηζίνπ, ην νπνίν ειέγρεη ηελ επίδξαζε αλάκεζα ζηηο έμη εξεπλεηηθέο ππνζέζεηο, φπσο ζα δνχκε. Κάησ απφ ην πιαίζην απηφ, ε παξνχζα έξεπλα κπνξεί λα ραξαθηεξηζηεί σο «επηζηεκνληθή» (scientific) θαη εηδηθφηεξα σο «εθαξκνζκέλε επηρεηξεκαηηθή έξεπλα» (applied business research). 9

Πξαγκαηνπνηήζεθε κηα εκπεηξηθή έξεπλα κε ηε ρξήζε δνκεκέλνπ εξσηεκαηνιφγηνπ, 250 ζην ζχλνιν. Ζ έξεπλα πξαγκαηνπνηήζεθε απφ ηα κέζα Ηνπλίνπ 2011 έσο ηνλ επηέκβξην ηνπ 2012. Σν εξσηεκαηνιφγην πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε ζηελ έξεπλα ειέγρζεθε ζρνιαζηηθά σο πξνο ηελ εγθπξφηεηα ηνπ πεξηερνκέλνπ θαη ηεο δνκήο ηνπ. Σν ζηαηηζηηθφ πξφγξακκα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα ηελ πξαγκαηνπνίεζε ηεο ζπγθεθξηκέλεο αλάιπζεο είλαη ην S.P.S.S 14.0 (Statistical Package for Social Sciences). Οη ζθνπνί θαη νη ζηφρνη ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο πινπνηνχληαη κέζα απφ ηελ παξνπζίαζε ησλ πέληε θεθαιαίσλ ηεο. Σν πξψην απφ απηά απνηειεί ην ζεσξεηηθφ κέξνο ηεο εξγαζίαο θαη ηα ππφινηπα ην εξεπλεηηθφ εκπεηξηθφ κέξνο. ην πξψην θεθάιαην δίλνληαη γεληθά ζηνηρεία γηα ηελ κνπζηθή, παξνπζηάδνληαη ζεκαληηθά ζεκεία ηεο βηβιηνγξαθίαο πνπ αθνξνχλ ζηελ πξφζεζε γηα θαηέβαζκα κνπζηθψλ αξρείσλ, φηαλ ππάξρεη φιε ε παγθφζκηα δηζθνγξαθία ζην δηαδίθηπν. Ση δπλαηφηεηεο δίλεη ην δηαδίθηπν. ε ηη ζέζε βξίζθνληαη νη κνπζηθέο βηνκεραλίεο, ζηελ ςεθηαθή ηερλνινγία θαη ε θξίζε ησλ cd. Πσο επεξέαζαλ ηελ κνπζηθή βηνκεραλία νη λέεο ηερλνινγίεο, φπσο mp3 θαη αλαιχζεθαλ ηα ζπζηήκαηα p2p (peer-to-peer) γηα ηελ θαηαλφεζε ηνπ «θαηεβάζκαηνο» κνπζηθψλ θνκκαηηψλ. Ση είλαη ηα πλεπκαηηθά δηθαηψκαηα ζηελ κνπζηθή θαη ε ζπλέπεηεο ηεο πεηξαηείαο. ην δεχηεξν θεθάιαην πξαγκαηνπνηείηαη ε παξνπζίαζε ηνπ ελλνηνινγηθνχ πιαηζίνπ ηεο έξεπλαο, θαζψο θαη ε δηαηχπσζε ησλ ππνζέζεσλ πνπ δεκηνπξγήζακε γηα λα πεξηγξάςνπκε ηηο ζρέζεηο πνπ δεκηνπξγνχληαη αλάκεζα ζηνπο εξεπλεηηθνχο παξάγνληεο. ην ηξίην θεθάιαην παξνπζηάδεηαη ε εξεπλεηηθή κεζνδνινγία πνπ αθνινπζήζεθε πξνθεηκέλνπ λα εθπιεξσζνχλ νη εξεπλεηηθνί ζθνπνί θαη ζηφρνη. Πην ζπγθεθξηκέλα, γίλεηαη αλαθνξά ζην πιεζπζκφ, ζην δείγκα ζηελ κέζνδν δεηγκαηνιεςίαο ηεο έξεπλαο, ζηνλ ηξφπν κέηξεζεο ησλ εξεπλεηηθψλ κεηαβιεηψλ, ζηηο κεζφδνπο πνπ αθνινπζήζεθαλ γηα ηελ ζπιινγή ησλ εκπεηξηθψλ δεδνκέλσλ, ελψ, ηέινο γίλεηαη αλαιπηηθή αλαθνξά ζηνλ έιεγρν ηεο εγθπξφηεηαο ηνπ εξσηεκαηνινγίνπ. ην ηέηαξην θεθάιαην, αθνινπζεί ε επεμεξγαζία ησλ δεδνκέλσλ θαη ε εμαγσγή ησλ απνηειεζκάησλ απφ ηνλ έιεγρν ησλ ππνζέζεσλ κε ζθνπφ ηελ επίηεπμε ησλ ζηφρσλ ηεο έξεπλαο, φπσο απηνί θαζνξίζηεθαλ ζην εηζαγσγηθφ ηεο θνκκάηη. Σέινο, ζην 10

πέκπην θαη ηειεπηαίν θεθάιαην ηεο πηπρηαθήο εξγαζίαο παξνπζηάδνληαη ηα ζπκπεξάζκαηα ηεο έξεπλαο, ε επίδξαζε ησλ απνηειεζκάησλ ζηελ κνπζηθή βηνκεραλία, επίζεο παξνπζηάδνληαη νη πεξηνξηζκνί ηεο έξεπλαο θαη νη πηζαλέο επηινγέο γηα κειινληηθή έξεπλα. 11

ΚΔΦΑΛΑΙΟ 1: ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΚΟΠΗΗ 1.1 Διζαγφγή Αληηθείκελν ηεο παξνχζαο πηπρηαθήο εξγαζίαο απνηειεί ε δηεξεχλεζε ηεο ζρέζεο πνπ ππάξρεη αλάκεζα ζηελ πξφζεζε γηα θαηέβαζκα κνπζηθψλ θνκκαηηψλ θαη ηνπο παξάγνληεο πνπ ηελ επεξεάδνπλ. Πξνηνχ, φκσο, πξνρσξήζνπκε ζηελ παξνπζίαζε ηεο έξεπλαο πνπ δηεμαγάγακε πξνθεηκέλνπ λα δηεξεπλήζνπκε ηε ζρέζε απηή, ζα επηθεληξσζνχκε ζηελ ζεσξεηηθή πεξηγξαθή ηεο ζπκπεξηθνξάο γηα θαηέβαζκα κνπζηθψλ θνκκαηηψλ. Σν θεθάιαην ηεο βηβιηνγξαθηθήο αλαζθφπεζεο ζα μεθηλήζεη κε γεληθέο πεξηγξαθέο πεξί κνπζηθήο (παξάγξαθνο 1.2), ζα αθνινπζήζεη ε αλάιπζε ησλ πξνζέζεσλ γηα «θαηέβαζκα» κνπζηθήο θαη πνηνη ιφγνη νδεγνχλ ζε απηή ηε ζπκπεξηθνξά κε ηα ζεκεξηλά δεδνκέλα (παξάγξαθνο 1.3). Πσο αληηδξνχλ νη δηζθνγξαθηθέο εηαηξείεο (παξάγξαθνο 1.4), πσο επεξέαζαλ νη λέεο ηερλνινγίεο ηελ ςεθηαθή κνπζηθή (παξάγξαθνο 1.5) ηέινο ζα αλαιπζνχλ ηα πλεπκαηηθά δηθαηψκαηα θαη ε παξάλνκε νδφο, πεηξαηεία (παξάγξαθνο 1.6). 1.2Λίγα λόγια για ηην μοσζική Ζ κνπζηθή είλαη γιψζζα φια φζα ηζρχνπλ γηα ηηο νκηινχκελεο γιψζζεο ηζρχνπλ θαη γηα θάζε γιψζζα. Ηζρχνπλ δειαδή θαη γηα ηε κνπζηθή. Ζ κνπζηθή είλαη κηα απφ ηηο θαιιηηερληθέο γιψζζεο (ή ηέρλεο) πνπ ρξεζηκνπνηνχλ νη άλζξσπνη απφ ηα παλάξραηα ρξφληα γηα λα εθθξάδνπλ ηα ζπλαηζζήκαηα ηνπο θαη λα επηθνηλσλνχλ θαιιηηερληθά. Τπάξρνπλ ηξφπνη κε ηνπο νπνίνπο κπνξνχκε λα θαηαιάβνπκε ηηο δηαζέζεηο θαη ηα ζπλαηζζήκαηα ησλ άιισλ αλζξψπσλ πνπ δελ ρξεηάδεηαη λα εθθξαζηνχλ κε ηελ νκηινχκελε γιψζζα (Γξεγνξίνπ, 1994). Πνηα απνζέκαηα είρε ζηε δηάζεζε ηνπ ν πξψηνο θηιφκνπζνο; Σνλ ππφθσθν ζφξπβν πνπ έβγαηλε ζαλ ρηππνχζε ηα δχν ηνπ ρέξηα ην έλα κε ην άιιν, ηελ θξνχζε ελφο ππξηηφιηζνπ ή ελφο θνκκαηηνχ μεξακέλνπ μχινπ θαη ην αλεβνθαηέβαζκα ηεο ίδηαο ηνπ ηεο θσλήο (Βνπιεξκφδ 1979). πσο γξάθεη ν Toop (1998), o David Sylvian πηζηεχεη φηη ε κνπζηθή πξέπεη λα δίλεη ηε δπλαηφηεηα ζηνπο αθξναηέο λα ζπιινγίδνληαη. Ζ θαληαζία λα είλαη απεξηφξηζηε Κη φρη λα ππαγνξεχεηαη απφ ηε κνπζηθή. 12

Ζ κνπζηθή, πεξηέρεη ζηνηρεία δηαζθέδαζεο αιιά θαη ζηνηρεία θνηλσληθνχ πξνβιεκαηηζκνχ. Οη λένη βξίζθνληαη ζε έληνλε πξνζσπηθή αλαδήηεζε θαη απηφ αληαλαθιάηαη θαη ζηελ κνπζηθή (Παπαδνπνχινπ θαη Υξπζίδεο, 2006). Απηφ πνπ εκείο νη άλζξσπνη αληηιακβαλφκαζηε σο «ήρν» είλαη κηα πεξίπινθε ππφζεζε. Ο ήρνο δεκηνπξγείηαη απφ αληηθείκελα πνπ ηίζεληαη ζε ηαιάλησζε. Σα αληηθείκελα απηά κεηαδίδνπλ απηήλ ηελ αλαηαξαρή ζε νπνηνδήπνηε πιηθφ βξίζθεηαη γχξσ ηνπο (ζπλήζσο ηνλ αέξα) κέρξη ηα απηηά καο, ηα νπνία κεηαδίδνπλ απηφλ ηνλ εξεζηζκφ ζηνλ εγθέθαιν. Ο ήρνο πνπ παξάγεηαη απφ κηα πεγή θαη ζπιιακβάλεηαη απφ ην απηί καο, απνηειεί έλα απφ ηα πην εληππσζηαθά ζηνηρεία ησλ πνιπκεζηθψλ εθαξκνγψλ, θαζψο κπνξεί λα πξνζθέξεη αθνπζηηθή απφιαπζε, λα εληππσζηάζεη κε δηαθνξεηηθά ερεηηθά εθέ θαη λα μεθνπξάδεη ζαλ ερεηηθή ππφθξνπζε ( Καςαιάθε, 2010). 1.3 σμπεριθορά καηαναλφηών ην δηαδίθηπν ηα άηνκα επηθνηλσλνχλ πην εχθνια φπσο γηα παξάδεηγκα κε ηελ ελαζρφιεζε ηνπο ζε ςεθηαθά παηρλίδηα πηζηεχνπλ πσο δηακνξθψλνπλ ραξαθηήξα. Δπηπιένλ, θνηλσληθνπνηνχληαη κε ην λα ζπκκεηέρνπλ ζε νκαδηθέο απνζηνιέο θαη έηζη απνθηνχλ δηαδηθηπαθνχο «θίινπο» κε θνηλά ελδηαθέξνληα. Φαίλεηαη λα πξνηηκνχλ απηήλ ηελ πξαγκαηηθφηεηα απφ ηελ αιεζηλή θαη μνδεχνπλ απεξηφξηζην ρξφλν ζην δηαδίθηπν παίδνληαο θαη ζεξθάξνληαο, κε ζπλέπεηα λα ακεινχλ ηηο ππνρξεψζεηο θαη ηε πξαγκαηηθή ηνπο δσή (Λαγνπηάξεο θαη Σζνπθαιάο, 2010). Μπνξνχλ λα αγνξάζνπλ έλα CD, λα «θαηεβάζνπλ» έλα θνκκάηη, έλα κνπζηθφ βίληεν, λα γίλνπλ κέιε ζε έλα δίθηπν θνηλσληθήο ζπλαλαζηξνθήο (Διιεληθφ θαηλφκελν, 2008). Ζ επθνιία κε ηελ νπνία κπνξεί λα βξεη θαλείο νπνηνδήπνηε ηξαγνχδη επηζπκεί, γξήγνξα θαη ρσξίο ηδηαίηεξν θφπν είλαη έλα επηπιένλ ζεηηθφ ζηνηρείν (Αξγχξνπ, 2009). Ο ζχγρξνλνο θνζκνπνιίηεο, δελ πθίζηαηαη πηα ρσξν-ρξνληθά δεζκά θαηά ηε δηαθίλεζε ηεο πιεξνθνξίαο, κε απνηέιεζκα είηε λα επηιέγεη αχμεζε ηεο δηαθίλεζεο (θεξδίδσ ρξφλν άξα κπνξψ λα θάλσ πεξηζζφηεξα) είηε λα επηιέγεη ηελ πιάηπλζε ησλ ελδηαθεξφλησλ (ζηνλ ίδην ρξφλν κπνξψ πιένλ λα θάλσ/ κάζσ πεξηζζφηεξα πξάγκαηα (civilitas.gr, 2006). ζσλ αθνξά ηνπο ηζηφηνπνπο αληαιιαγήο απφςεσλ (forums, blogs), νη λένη βξίζθνπλ έλα ηξφπν λα κνηξαζηνχλ ηηο αλεζπρίεο ηνπο θαη ηνπο πξνβιεκαηηζκνχο ηνπο ρσξίο θφβν θξηηηθήο θαη ππνηίκεζεο (Λαγνπηάξεο θαη Σζνπθαιάο, 2010). Ο Καηαλαισηήο 13

επηιέγεη ηξφπνπο ςπραγσγίαο κέζσ youtube θαη facebook (Παπαλαζηαζίνπ θαη Κνπξεκέλνο, 2009). Με εχθνιε θαη γξήγνξε έξεπλα αγνξάο απφ ηελ θαξέθια ηνπο, πνιινί πξνηηκνχλ λα δηαζθεδάζνπλ ειεθηξνληθά θαη γηα νηθνλνκηθνχο ιφγνπο θαηεβάδνπλ κνπζηθή. πκθέξεη πνιχ πεξηζζφηεξν γηαηί εθηφο απφ ηελ ηαιαηπσξία πνπ γιηηψλεηο, αθνχ είλαη πνιχ πην γξήγνξν απφ ην λα επηζθεθζείο έλα δηζθνπσιείν, είλαη θαη πην νηθνλνκηθφ (Λαγνπηάξεο θαη Σζνπθαιάο, 2010). Σν facebook είλαη έλαο θνηλσληθφο ηζηνρψξνο δηθηχσζεο πνπ μεθίλεζε ζηηο 4 Φεβξνπαξίνπ ηνπ 2004. Iδξχζεθε απφ ηνλ Mark Zuckerberg κέινο ηνπ παλεπηζηεκίνπ ηνπ Harvard. Οη ρξήζηεο κπνξνχλ λα επηθνηλσλνχλ κέζσ κελπκάησλ κε ηηο επαθέο ηνπο θαη λα ηνπο εηδνπνηνχλ φηαλ αλαλεψλνπλ ηηο πξνζσπηθέο πιεξνθνξίεο ηνπο. Σν Facebook κεηξνχζε ην 2008 πάλσ απφ 100 εθαηνκκχξηα ελεξγνχο ρξήζηεο, ελψ ην 2009 μεπέξαζε ηνπο 200.000.000 αλζξψπνπο ζε φιν ζρεδφλ ηνλ θφζκν (Παπαλαζηαζίνπ θαη Κνπξεκέλνο, 2009). Μηιάκε πξνθαλψο γηα έλα λέν θαζεζηψο θνηλσληθνπνίεζεο ζην νπνίν ν ζχγρξνλνο θνζκνπνιίηεο αιιειεπηδξά κε ην θνηλσληθφ ηνπ ζχλνιν θάησ απφ έλα εληειψο λέν πιαίζην. Σν θαζεζηψο ηεο απνηίκεζεο ηνπ επηθνηλσληαθνχ νθέινπο ζε ζρέζε κε πξνζδνθψκελν γλσζηαθφ θέξδνο πνπ ε ελ ιφγν επηθνηλσλία ζα ηνπ επηθέξεη (civilitas.gr, 2006). κσο νη αλήιηθνη ηα θάλνπλ φια απηά ζπλήζσο ρσξίο επίβιεςε, κε κηα πξσηφγλσξε ειεπζεξία, πνπ δελ ππάξρεη ζηελ πξαγκαηηθή δσή. Έλαο ζεκαληηθφο ζθνπφο ηεο δηαπαηδαγψγεζεο είλαη ε πξνεηνηκαζία ησλ παηδηψλ γηα ηηο ησξηλέο θαη κειινληηθέο απαηηήζεηο ησλ δηαθνξεηηθψλ πνιηηηζκψλ (Λαγνπηάξεο θαη Σζνπθαιάο, 2010). ε φηη αθνξά ηελ αγνξαζηηθή ζπλήζεηα θαη δπλακηθή ηνπ αηφκνπ ζεκαληηθφ ξφιν παίδνπλ νη θνηλσληθή-κνξθσηηθή θαηάζηαζε ηνπ αηφκνπ. Ζ ζπκπεξηθνξά ηνπ αθξναηή ζήκεξα δελ δηαθνξνπνηείηαη ζε ηίπνηα απφ ηε ζπκπεξηθνξά ηνπ κέζνπ θαηαλαισηή. Οη ςπρνινγηθέο πιεπξέο πνπ νξίδνπλ απηή ηελ ζπκπεξηθνξά είλαη ηα θίλεηξα, ε αληίιεςε, νη δηαζέζεηο θαη ε κάζεζε (Παπαδνπνχινπ θαη Υξπζίδεο, 2006). ηελ ζεκεξηλή επνρή ηεο γλψζεο, ε ηθαλφηεηα ζηελ ρξήζε ησλ κέζσλ επηθνηλσλίαο απνηειεί ην λέν πξνζφλ θιεηδί. Ηδηαίηεξα ηα παηδηά ρξήδνπλ βνήζεηαο θαη ππνζηήξημεο πξνθεηκέλνπ λα ζπλαλαζηξέθνληαη κε δηθή ηνπο επζχλε κε ηελ πνιιαπιή πξνζθνξά κέζσλ. ηηο ηθαλφηεηεο πξνο κάζεζε αλήθνπλ γηα παξάδεηγκα: ε κάζεζε ησλ νξίσλ θαη ησλ δπλαηνηήησλ ησλ κέζσλ, ε ηθαλφηεηα 14

πξνζαλαηνιηζκνχ κέζα ζε έλα πνιπκεζηθφ πεξηβάιινλ, ε ηερλνγλσζία, ε πινήγεζε ζην Γηαδίθηπν, ηα ςεθηαθά παηρλίδηα θαη ε ςεθηαθή κάζεζε, θαζψο θαη ε ππεχζπλε ζπλαλαζηξνθή κε ηνπο πεηξαζκνχο ησλ ςεθηαθψλ θφζκσλ (Λαγνπηάξεο θαη Σζνπθαιάο, 2010). Οη ειηθησκέλνη άλσ ησλ 60 πνπ δελ έρνπλ πξφζβαζε ζην internet είλαη ιηγφηεξν πηζαλφ, ζε ζρέζε κε ην κέζν φξν ηνπ πιεζπζκνχ, λα δειψζνπλ φηη επηζπκνχλ λα απνθηήζνπλ πξφζβαζε ηνλ επφκελν ρξφλν, θπξίσο δηφηη ζεσξνχλ φηη δελ ηνπο ρξεηάδεηαη. Χζηφζν νξηζκέλνη απφ εθείλν ην ηκήκα ησλ ειηθησκέλσλ πνπ ρξεζηκνπνηνχλ ην δηαδίθηπν παξαηεξείηαη φηη εθηεινχλ ιηγφηεξεο δξαζηεξηφηεηεο απφ ην κέζν φξν ηνπ πιεζπζκνχ θαη είλαη ζπλδεδεκέλνη γηα κηθξφηεξν ρξνληθφ δηάζηεκα. Χο θπζηθφ επαθφινπζν ησλ αλσηέξσ, νη ειηθησκέλνη παξνπζηάδνπλ κηθξφηεξε πξνδηάζεζε λα κάζνπλ γηα ηελ ςεθηαθή ηερλνινγία θαη ηηο ρξήζεηο ηεο (πρλφηεηεο, 2009β). 1.3.1 Πξνζέζεηο θαηαλαισηψλ Σν δηαδίθηπν έρεη ζρεδφλ φιε ηελ παγθφζκηα δηζθνγξαθία (Αξγχξνπ, 2009). Έξεπλα ηνπ παλεπηζηεκίνπ Harvard, πνπ δηεμήρζε ην 2002, θαηέιεμε ζην ζπκπέξαζκα φηη ην «θαηέβαζκα» κνπζηθψλ θνκκαηηψλ έρνπλ ηφζε επίδξαζε ζηηο πξαγκαηηθέο πσιήζεηο ψζηε λα είλαη ζηαηηζηηθά κε δηαθξηηέο απφ ην κεδέλ. Γίζθνπ πνπ πνπινχζαλ ζηα θαηαζηήκαηα πεξηζζφηεξν απφ 600 ρηιηάδεο αληίγξαθα θαίλεηαη λα πσινχζαλ αθφκα θαιχηεξα φηαλ νη ρξήζηεο ηνπ δηαδηθηχνπ ηνπο «θαηέβαδαλ» θαλαηηθά (civilitas.gr, 2006). Δπίζεο νη εξεπλεηέο απφ ην Παλεπηζηήκην ηνπ Λνλδίλνπ, Brigitte Andersen θαη Marion Frenz εξεχλεζαλ (Geist, 2007) αλάκεζα ζε κηα πνιχ κεγάιε νκάδα αηφκσλ απφ ηνλ Καλαδά, πνηα είλαη ε επίπησζε ηεο κνπζηθήο πεηξαηείαο πάλσ ζηηο πσιήζεηο ησλ κνπζηθψλ cd. Σα απνηειέζκαηα Andersen θαη Frenz (2011), είλαη πξαγκαηηθά εθπιεθηηθά, ηνπιάρηζηνλ γηα ηελ κνπζηθή βηνκεραλία. Οη εξεπλεηέο απνθάλζεθαλ φηη ηα άηνκα πνπ έρνπλ θαηεβάζεη πεξηζζφηεξε κνπζηθή, ζα αγνξάζνπλ θαη πεξηζζφηεξε κνπζηθή. Έλα παξάδεηγκα πνπ αλαθέξεηαη είλαη φηη εάλ θάπνηνο θαηεβάζεη 270 ηξαγνχδηα ζε έλα ρξφλν κέζσ P2P, απηφ ην άηνκν ζα αγνξάζεη 9 πεξηζζφηεξα CD απφ θάπνηνλ πνπ έρεη θαηεβάζεη κφιηο 27 ηξαγνχδηα. Οπφηε κπνξεί λα πεη θάπνηνο φηη ε κνπζηθή πεηξαηεία βνεζάεη ζηηο πσιήζεηο ησλ κνπζηθψλ cd. 15

Γεληθψο νη εξεπλεηέο δελ βξήθαλ δηαθνξέο κεηαμχ ησλ πεηξαηψλ θαη ησλ ππνινίπσλ αλζξψπσλ ζηνλ αξηζκφ ησλ cd πνπ αγνξάδνπλ. Γελ βξήθαλ αξλεηηθή ή ζεηηθή ζρέζε κεηά ηεο παξάλνκεο δηαλνκήο ηεο κνπζηθήο θαη ησλ πσιήζεσλ ησλ cd. Οπφηε ζηελ ρεηξφηεξε πεξίπησζε, ε πεηξαηεία είλαη ε θχξηα αηηία γηα ηηο πηψζεηο ησλ πσιήζεσλ ησλ cd. Μάιηζηα ζα κπνξνχζε θάπνηνο λα αλαθέξεη ην αληίζεην (Andersen θαη Frenz, 2011). Ζ κειέηε απηή επηβεβαηψλεη γηα άιιε κηα θνξά φηη ε πεηξαηεία δελ είλαη ηφζν θαθή φζν πνιινί πηζηεχνπλ θαη φπσο νη κνπζηθέο εηαηξείεο ζέινπλ λα καο θάλνπλ λα πηζηέςνπκε. Σν filesharing δίλεη ηελ δπλαηφηεηα ζηνλ θφζκν λα αλαθαιχπηεη λέα κνπζηθή δσξεάλ. Γίλεη ηελ δπλαηφηεηα λα δνθηκάζεη θάπνηνο λέα αθνχζκαηα πην εχθνια θαη εθφζνλ ηνπ αξέζνπλ λα ηα αγνξάζεη ηειηθψο. Απηή ηε ζηηγκή ην «θαηέβαζκα» ηξαγνπδηψλ κέζσ P2P έλαη ν κνλαδηθφο ηξφπνο λα αθνχζεηο έλα λέν άικπνπκ πξηλ απνθαζίζεηο εάλ ζα ην αγνξάζεηο ή φρη (Andersen θαη Frenz, 2011).Θα πξέπεη επίζεο λα αλαθεξζεί φηη ππάξρνπλ θαη λφκηκεο ελαιιαθηηθέο, φπσο ην Lala s.com s, φπνπ ζε αθήλνπλ λα αθνχο νιφθιεξα ηα ηξαγνχδηα δσξεάλ (Kuang, 2007). Πξφζθαηε έξεπλα ηνπ Παλεπηζηεκίνπ ηεο Β. Καξνιίλα απέδεημε φηη ηα torrents φρη κφλν δε βιάπηνπλ αιιά αληηζέησο εληζρχνπλ ηηο πσιήζεηο ησλ παξάλνκα θαηεβαζκέλσλ κνπζηθψλ albums. Χζηφζν, νη εξεπλεηέο ηνλίδνπλ φηη απηφ δε ζεκαίλεη ζε θακία πεξίπησζε φηη ε πεηξαηεία θάλεη θαιφ ζηηο ζπλνιηθέο κνπζηθέο πσιήζεηο (Hammond, 2012). ρεηηθά κε ηελ ζηάζε ησλ πνιηηψλ γηα ρξέσζε δηαδηθηπαθνχ πεξηερνκέλνπ, νη κηζνί Δπξσπαίνη θαη έλαο ζηνπο ηξείο Έιιελεο δειψλνπλ ηειείσο αξλεηηθνί, δειαδή φηη δελ έρνπλ θακία πξφζεζε λα πιεξψζνπλ γηα νπνηνδήπνηε ιφγν. Ζ πεξηνξηζκέλε πξφζεζε ησλ πνιηηψλ γηα ρξέσζε θαλεξψλεη ηελ αληίιεςε ησλ πνιηηψλ-ρξεζηψλ (θαη εηδηθά γηα ηνπο λένπο, φηη επηθξαηεί ε άπνςε πσο κέζσ ηεο ζηαζεξήο ρξέσζεο απνθηνχλ απεξηφξηζην δηθαίσκα ζην «θαηέβαζκα» θαη ηελ αληηγξαθή δηαδηθηπαθνχ πεξηερνκέλνπ θαη επηινγήλ θαη απεξηφξηζηα (Κνπληέξεο θαη Κσλζηαληάηνο, 2010). 16

1.4 Μοσζική Βιομητανία 1.4.1 Μάξθεηηλγθ-Πσιήζεηο Ζ δηζθνγξαθηθή βηνκεραλία βξίζθεηαη ζε αλαβξαζκφ θαη ζε δηαδηθαζία επαλαπξνζδηνξηζκνχ. Γπζηπρψο ή επηπρψο έλαο δίζθνο απφ ηελ ζηηγκή πνπ δηαηίζεηαη πξνο πψιεζε ζεσξείηε έλα πξντφλ θαη εκπίπηεη ζε φινπο ηνπο θαλφλεο marketing ηνπο νπνίνπο αθνινπζεί νηηδήπνηε είλαη πξνο θαηαλάισζε απφ ην αγνξαζηηθφ θνηλφ (πρλφηεηεο, 2009β). Σν marketing θαη ε κνπζηθή παξαγσγή γίλνληαη πιένλ δχν αιιεινεμαξηψκελνη θιάδνη. Μηιάκε γηα κηα νινθιεξσκέλε βηνκεραλία πνπ ζρεδηάδεη ην πξντφλ ηεο απφ ηελ παξαγσγή έσο ηελ θαηαλάισζε (Παπαδνπνχινπ θαη Υξπζίδεο, 2006). ηαλ κπήθε ζην παηρλίδη θαη ε ηειεφξαζε κε ην γλσζηφ MTV ε νπηηθνπνίεζε ηεο κνπζηθήο κε ηα video clip ήηαλ κηα εμέιημε πνπ πξνθάιεζε ηε βίαηε εμάπισζε θαη θαζηέξσζε ησλ ηάζεσλ θαη ηελ κφδαο. Απηφ θπζηθά επλφεζε ηηο κνπζηθέο βηνκεραλίεο πνπ μαθληθά απέθηεζαλ πνιπεζληθή δπλαηφηεηα δξαζηεξηνπνίεζεο. ια θπινχζαλ ππέξνρα γηα ηνπο κεγαινκεηφρνπο ηηο κνπζηθήο βηνκεραλίαο κέρξη πξφζθαηα. Σν βαζηθφ γλψξηζκα ησλ κεγάισλ παηθηψλ ηεο κνπζηθήο βηνκεραλίαο είλαη ην φηη ζπγθεληξψλνπλ ηελ παξαγσγή ηνπο ζε εκπνξηθά είδε κε κηθξφ ξίζθν ρξεζηκνπνηψληαο ηαπηφρξνλα ηα θαλάιηα πξνψζεζεο πνπ δηαζέηνπλ γηα λα εληζρχζνπλ ηηο πσιήζεηο (ξαδηφθσλν, ηειεφξαζε, ξηάιηηπ θαη ηα ινηπά) (Αξγχξνπ, 2009). Ζ πεξίνδνο 2001-2003 απνηειεί γηα πνιινχο ηνλ καχξν ζηαζκφ ηεο κνπζηθήο βηνκεραλίαο. Ήηαλ ηφηε πνπ νη θαηαλαισηέο έθαλαλ ηελ απνθαζηζηηθή ζηξνθή ζηηο πξνηηκήζεηο ηνπο, γεγνλφο πνπ ζήκεξα πιένλ θαίλεηαη κε αλαζηξέςηκν. Ζ RIIA ην 2003 έθαλε αγσγή θαηά ρξεζηψλ πνπ είραλ πξνκεζεπηεί παξάλνκα mp3 απφ ην Internet θαη γίλεηαη έηζη ε πξψηε βηνκεραλία πνπ κελχεη ηνπο ίδηνπο ή έζησ ηνπο ελ δπλάκεη πειάηεο ηεο. Ζ πξαθηηθή απηή ζπλερίδεηαη κέρξη θαη ζήκεξα, παξφιν πνπ νη πεξηζζφηεξνη έρνπλ θαηαιάβεη πηα πσο ην πξφβιεκα δελ κπνξεί λα ιπζεί κε απηφλ ηνλ ηξφπν. «Δίκαζηε φινη ππνρξεσκέλνη λα ζπλεηδεηνπνηήζνπκε πσο νη θαηξνί άιιαμαλ», είρε πεη ν Lyor Cohen, δηεπζχλσλ ζχκβνπινο ηεο warner music ζηηο ΖΠΑ (Αξγχξνπ, 2009). 17

Ζ ςεθηαθή ηερλνινγία αλαγθάδεη ηηο δηζθνγξαθηθέο λα εγθαηαιείςνπλ ηελ επί θαηξφ πξαθηηθή ηνπο λα επηβάιινπλ ζηνπο κνπζηθφθηινπο ηελ αγνξά άικπνπκ θαη λα επηζηξέςνπλ ζην παξειζφλ θαη ζηηο πσιήζεηο ησλ singles). ε απηφ ην κάιινλ άλαξρν πεξηβάιινλ πνπ έρεη δεκηνπξγεζεί θπξίσο εληφο θπβεξλνρψξνπ, ν νπνίνο θαηαθιχδεηαη απφ παξάλνκε θαη δσξεάλ κνπζηθή, ε κάρε πνπ έρνπλ λα δψζνπλ νη δηζθνγξαθηθέο είλαη δχζθνιε. Γελ είλαη ιίγνη εθείλνη πνπ ππνζηεξίδνπλ φηη ε βηνκεραλία πξέπεη λα πάςεη ην κάηαην αγψλα ηεο θαηαπνιέκεζεο ησλ «πεηξαηψλ». Αληίζεηα, πξέπεη λα πξνζπαζήζεη λα αληηγξάςεη ηηο πξαθηηθέο ηνπο, αλαπηχζζνληαο λέα κνληέια θαηαλάισζεο κνπζηθήο πνπ κπνξνχλ αθελφο λα ππνζηεξίμνπλ ηνπο θαιιηηέρλεο θαη αθεηέξνπ λα δψζνπλ ζην θνηλφ απηφ πνπ ζέιεη (πρλφηεηεο, 2009β). Ζ ςεθηαθή ηερλνινγία, ην δηαδίθηπν θαη νη λέεο ζπλήζεηεο ηνπ θνηλνχ κπνξνχλ, αληί γηα απεηιέο, λα κεηαηξαπνχλ ζε λέεο επθαηξίεο γηα ηε κνπζηθή βηνκεραλία. Οη δηζθνγξαθηθέο εηαηξείεο βξίζθνληαη ζε πιενλεθηηθή ζέζε, ζε ζρέζε κε άιινπο ηνκείο παξαγσγήο πεξηερνκέλνπ, φζνλ αθνξά ηε δπλαηφηεηά ηνπο λα αλακνξθσζνχλ θαη λα αλαδνκεζνχλ, θαζψο αλέθαζελ ε ηζηνξία ηεο δηζθνγξαθίαο ππήξμε κηα ηζηνξία δηαξθνχο πξνζαξκνγήο ζε λέεο ζπλζήθεο αιιά θαη ζε λέεο θφξκεο θαηαγξαθήο θαη εκπνξίαο κνπζηθψλ έξγσλ. Τπάξρεη φκσο θαη θάηη πνπ παξακέλεη ζηαζεξφ θαη απηφ είλαη ε ίδηα ε κνπζηθή. Ο θφζκνο πάληα άθνπγε θαη πάληα ζα αθνχεη κνπζηθή ζε νπνηαδήπνηε κνξθή θαη απφ νπνηνδήπνηε θαλάιη έρεη δηαζέζηκν (πρλφηεηεο, 2009β). Έηζη ινηπφλ, εθηφο απφ ην λα δεκηνπξγήζνπλ θαη λα πξνζθέξνπλ ζην θνηλφ λφκηκα θαλάιηα δηάζεζεο κνπζηθήο, νη δηζθνγξαθηθέο επηηεινχλ θαη άιινπο δχν βαζηθνχο ξφινπο: λα αλαθαιχςνπλ ηα ηαιέληα θαη λα ηα πξνσζήζνπλ κε ην ζσζηφ ηξφπν ζηε λέα, ηεξάζηηα θαη πεξίπινθε αγνξά. Ίζσο απηή λα είλαη θαη ε ζεκαληηθφηεξε θαη αξθεηά επσθειήο απνζηνιή ησλ δηζθνγξαθηθψλ εηαηξεηψλ: δειαδή λα θαηαθέξνπλ κέζα ζε φιν απηφ ηνλ ςεθηαθφ ζφξπβν λα μερσξίζνπλ ηηο κεισδίεο (πρλφηεηεο, 2009β). Ο αληαγσληζκφο νδήγεζε θνξπθαίεο εηαηξείεο λα ζπλεξγάδνληαη κε ηελ ηζηνζειίδα imeem πνπ επηηξέπεη ζηνπο ρξήζηεο λα ιακβάλνπλ θαη λα κνηξάδνληαη απεξηφξηζην αξηζκφ κνπζηθψλ ηξαγνπδηψλ θαη αξρείσλ βίληεν, ρσξίο φκσο δπλαηφηεηα αληηγξαθήο ζηνλ ππνινγηζηή ή ζε άιια απνζεθεπηηθά κέζα. Αληίζηνηρα ζην Ζλσκέλν Βαζίιεην, επηά κεγάινη δηαλνκείο θαζψο θαη νη ηζηφηνπνη γλσζηψλ 18

αιπζίδσλ θαηαζηεκάησλ απνθάζηζαλ λα εγθαηαιείςνπλ ηα DRM (Digital Rights Management) ζε αξρεία πνπ πσινχλ ρξεζηκνπνηψληαο απνθιεηζηηθά ηε κνξθή MP3. Δχθνιε πξφζβαζε ζε λφκηκν πεξηερφκελν επηδηψθεη ε Sony πνπ δηαζέηεη πξνπιεξσκέλεο θάξηεο γηα «θαηέβαζκα» κνπζηθψλ άικπνπκ απφ ηελ ηζηνζειίδα ηεο (πρλφηεηεο, 2009β). Γελ κηιάκε γηα θξίζε ηεο κνπζηθήο βηνκεραλίαο αιιά γηα θξίζε ησλ CD. Ζ κνπζηθή βηνκεραλία ζην κεηαίρκην ηεο ρηιηεηίαο θαηάθεξλε λα πνπιήζεη ζηελ αγνξά πεξίπνπ 1,2 δηο κνλάδεο, ελψ κφιηο δέθα ρξφληα κεηά ν αξηζκφο απηφο θαηξαθχιεζε ζην κηζφ, ιίγν πεξηζζφηεξν δειαδή απφ 500 εθαηνκκχξηα κνλάδεο. Ζ κείσζε απηή είλαη απνηέιεζκα θπξίσο ηεο ςεθηνπνηεκέλεο δηαθίλεζεο ηεο κνπζηθήο κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ θαη ηεο απμεκέλεο πεηξαηείαο (πρλφηεηεο, 2009β). Δίλαη ραξαθηεξηζηηθφ πσο ην 2000 νη θαηαλαισηέο κφλν ζηελ Ακεξηθή αγφξαζαλ ζπλνιηθά 785,1εθ. άικπνπκ ελψ ην 2007 κφιηο 588,2εθ. άικπνπκ, ζηα νπνία πεξηιακβάλνληαη CD θαη λφκηκα θαηεβαζκέλα ςεθηαθά πξντφληα απφ ην δηαδίθηπν. Απηφ ζεκαίλεη ζε νηθνλνκηθά κεγέζε πσο απφ ηα 14,3 δηο δνιάξηα πνπ θέξδηδε κφλν ε Ακεξηθάληθε βηνκεραλία ην 2000, ηα έζνδα κεηψζεθαλ ζε 10,3 δηο ην 2007 θαη ζχκθσλα κε ηνπο αλαιπηέο ηεο Forrester Research πνζφλ απηφ ζα κεησζεί ζηα 9,2 δηο κέρξη ην 2013. Δηδηθφηεξα γηα ηε ρψξα καο πνπ ην πνζνζηφ ησλ παξάλνκσλ πσιήζεσλ cd μεπεξλάεη ην 50% ηα δηαθπγφληα θέξδε κφλν γηα ηελ πεξίνδν 1996-2005 αγγίδνπλ ην έλα δηζεθαηνκκχξην επξψ (Αξγπξνχ, 2009). Απφ ην 1999 θαη κεηά αξρίδεη κηα πηψζε ε νπνία ζηαζεξνπνηείηαη θάπσο αλάκεζα ζηα έηε 2002-2004 θαη ζπλερίδεη ηελ θαζνδηθή ηεο πνξεία ζηε ζπλέρεηα. Απηφ ζπκβαίλεη γηαηί έλα πνιχ κεγάιν πνζνζηφ παξαδνζηαθψλ πειαηψλ ηεο, θπξίσο απφ ην λεαληθφ θνηλφ έρεη βξεη λένπο ελαιιαθηηθνχο ηξφπνπο δηαθίλεζεο, παξαθάκπηνληαο ηνπο λφκνπο ηεο αγνξάο (κπξλαίνο, 2010). ηελ Διιάδα βξίζθνπκε επίζεο ζηηο πξψηεο ζέζεηο ησλ πσιήζεσλ δχν εηαηξείεο πνπ εμαξηψληαη απφ νκίινπο, ηε Heaven ηνπ Οκίινπ Κπξηαθνχ θαη ηελ ΔΓΔ ηνπ Οκίινπ Γηαλλίθνπ. Σν βαζηθφ γλψξηζκα ησλ κεγάισλ παηθηψλ ηεο κνπζηθήο βηνκεραλίαο είλαη ην φηη ζπγθεληξψλνπλ ηελ παξαγσγή ηνπο ζε εκπνξηθά είδε κε κηθξφ ξίζθν ρξεζηκνπνηψληαο ηαπηφρξνλα ηα θαλάιηα πξνψζεζεο πνπ δηαζέηνπλ γηα λα εληζρχζνπλ ηηο πσιήζεηο (ξαδηφθσλν, ηειεφξαζε, ξηάιηηπ θαη ηα ινηπά). πσο 19

δείρλεη έξεπλα ε θπξίαξρε δηζθνγξαθηθή βηνκεραλία πεξηζηξέθεηαη γχξσ απφ ιίγεο δεθάδεο δεκηνπξγνχο θαη εθηειεζηέο πνπ κνλνπσινχλ ηηο πσιήζεηο δίζθσλ θαη ηα πλεπκαηηθά δηθαηψκαηα πνπ πεγάδνπλ απφ απηέο. Ο ρψξνο πνπ κέλεη γηα πεηξακαηηζκφ θαη θαηλνηνκία είλαη ειάρηζηνο. Απηή ε ηάζε πξνυπήξρε αιιά εληάζεθε φηαλ άξρηζε ε πηψζε ησλ πσιήζεσλ ζηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 2000 (Αξγπξνχ, 2009). χκθσλα κε ηνλ κπξλαίν (2010), κεξηθέο δεθάδεο ζπγθξνηεκάησλ θπξηαξρνχλ ζηηο ηνπηθέο αγνξέο πνιηηηζηηθψλ θαη πιεξνθνξηαθψλ αγαζψλ θαη επηβάιινπλ ηηο επηινγέο ηνπο ζην επξχ θνηλφ. Σα ραξαθηεξηζηηθά απηά επεξεάδνπλ αξλεηηθά ηηο πσιήζεηο θαζψο θαη άιινη παξάγνληεο φπσο νη δπζαλάινγα πςειέο ηηκέο ησλ πνιηηηζηηθψλ πξντφλησλ, ε νηθνλνκηθή θξίζε, ηα νξγαλσκέλα θπθιψκαηα πψιεζεο πεηξαηηθψλ CD θαη DVD. ε φηη αθνξά ηελ αληαιιαγή αξρείσλ ζην δηαδίθηπν νη έξεπλεο πνπ έρνπλ δηελεξγεζεί έρνπλ αληηθξνπφκελα απνηειέζκαηα. Πνιιέο απφ ηηο έξεπλεο πνπ ζπλδένπλ άκεζα ηελ πηψζε ησλ πσιήζεσλ κε ηηο δηαδηθηπαθέο πξαθηηθέο ησλ ρξεζηψλ έρνπλ ρξεκαηνδνηεζεί απφ ηελ ίδηα ηελ πνιηηηζηηθή βηνκεραλία, θάηη πνπ ππνζθάπηεη ην θχξνο ηνπο. Μηα έξεπλα έδεημε φηη ζπρλά ηα πεξηερφκελα πνπ δηαθηλνχληαη πεξηζζφηεξν ζηα δίθηπα peer-to-peer είλαη απηά πνπ επηηπγράλνπλ ηηο κεγαιχηεξεο πσιήζεηο. Πνιιέο έξεπλεο έρνπλ δείμεη φηη νη ρξήζηεο πνπ αληαιιάζνπλ πεξηερφκελν ζε βάζε ηζνηηκίαο έρνπλ επίζεο πςειά πνζνζηά αγνξάο πνιηηηζηηθψλ πξντφλησλ θπξίσο ζε φηη αθνξά ηελ επηγξακκηθή δηάζεζε. Σν βαζηθφ επηρείξεκα ηεο πνιηηηζηηθήο βηνκεραλίαο ελάληηα ζην peer-to-peer βαζίδεηαη ζηε παξαδνρή φηη κηα δσξεάλ πξφζβαζε ζε έλα πνιηηηζκηθφ πεξηερφκελν ηζνδπλακεί κε κηα πψιεζε ιηγφηεξν ηνπ ίδηνπ αγαζνχ (A Free Download Equals a Lost Sale). Έηζη ππνινγίδνληαη θαη ηα αζηξνλνκηθά δηαθπγφληα θέξδε πνπ δειψλεη φηη έρεη ε βηνκεραλία (κπξλαίνο, 2010). κσο ε δηεζλή έξεπλα έρεη δείμεη φηη θάηη ηέηνην δελ ηζρχεη. Κάλεηο δελ κπνξεί λα μέξεη εάλ θάπνηνο πνπ θαηέβαζε έλα άικπνπκ κνπζηθήο ή κηα ηαηλία κέζσ ελφο δηθηχνπ peer-to-peer, εάλ δελ είρε απηή ηε δπλαηφηεηα ζα ην αγφξαδε. ε γεληθέο γξακκέο, έζησ θη αλ παξαδερηεί θαλείο φηη ν δηακνηξαζκφο πεξηερνκέλνπ ζην δηαδίθηπν έρεη αξλεηηθέο επηπηψζεηο ζηα θέξδε ηεο πνιηηηζηηθήο βηνκεραλίαο απηέο είλαη ιηγφηεξν ζθνδξέο απφ φηη ππνζηεξίδνπλ νη παξάγνληεο ηεο (κπξλαίνο, 2010). 20

Ο δηακνηξαζκφο είλαη έλαο απφ ηνπο ιφγνπο ηεο πηψζεηο ησλ πσιήζεσλ πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ αιιά φρη ν θπξηφηεξνο. Σν γεληθφηεξν νηθνλνκηθφ πιαίζην αιιά θαη ε ηάζε ηεο βηνκεραλίαο γηα νκνγελνπνίεζε ησλ πξντφλησλ ηεο είλαη εμίζνπ αλ φρη πην ζεκαληηθνί ιφγνη πνπ εμεγνχλ ηελ θξίζε ηεο δηζθνγξαθηθήο βηνκεραλίαο. Σαπηφρξνλα νη πσιήζεηο αληηθεηκέλσλ (CD, DVD) δελ είλαη παξά έλα κφλν θνκκάηη ηεο δξαζηεξηφηεηαο ηεο πνιηηηζηηθήο βηνκεραλίαο. Σα έζνδα άιισλ ηνκέσλ φπσο ηα εθηειεζηηθά δηθαηψκαηα θαη νη επηγξακκηθέο πσιήζεηο είλαη ζε άλνδν, ππεξθεξάδνληαο ζε πνιιέο πεξηπηψζεηο ηελ θξίζε ηνπ CD θαη ηνπ DVD. Ζ νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ηεο πνιηηηζηηθήο βηνκεραλίαο ζην ζχλνιν ηεο είλαη ινηπφλ πνιχ θαιχηεξε απφ φηη πηζηεχεηαη ζπρλά. Ζ δξακαηνπνίεζε ηεο θαηάζηαζεο απφ ηνπο εθπξνζψπνπο ηεο βηνκεραλίαο ρξεζηκεχεη πνιιέο θνξέο σο κέζν πίεζεο πξνο ην θξάηνο γηα ηελ πηνζέηεζε ππνζηεξηθηηθψλ πξνο απηήλ κέηξσλ (κπξλαίνο, 2010). Σν 2007 ήηαλ ρεηξφηεξε ρξνληά γηα ηε κνπζηθή βηνκεραλία εδψ θαη πεξηζζφηεξν απφ έλα ηέηαξην ηνπ αηψλα. Σα πεηξαηηθά CD θαη ην Γηαδίθηπν έρνπλ νδεγήζεη ηνλ κνπζηθφ θιάδν ζε απηή ηελ άζρεκε νηθνλνκηθή θαηάζηαζε ζε φινλ ηνλ θφζκν, φπσο θαη ζηελ Διιάδα, ε νπνία θαηέρεη ηελ πξψηε ζέζε ζηηο ρψξεο ηεο ΔΔ φζνλ αθνξά ηε δηάζεζε θαη ηελ πψιεζε παξάλνκσλ CD. Δπηπιένλ ηα λεαξά άηνκα θπξίσο πνπ «θαηεβάδνπλ» δσξεάλ ηξαγνχδηα απφ sites ηα νπνία ιεηηνπξγνχλ επίζεο παξάλνκα, αιιά θαη ε λφκηκε δηαδηθηπαθή ππεξεζία αγνξάο ηξαγνπδηψλ (iσunes) επεξεάδνπλ αξλεηηθά ηηο πσιήζεηο ησλ CD. Μάιηζηα ε αλακελφκελε δηείζδπζε ηνπ γξήγνξνπ Ηnternet ζηελ Διιάδα εθηηκάηαη φηη ζα πιήμεη αθφκε πεξηζζφηεξν ηηο πσιήζεηο ησλ δηζθνγξαθηθψλ εηαηξεηψλ, αιιά θαη ησλ δηζθνπσιείσλ (Σζαθίξε, 2007). Ζ κεγάιε αξλεηηθή επηξξνή ησλ πεηξαηηθψλ CD, αιιά θαη ηνπ Γηαδηθηχνπ θαίλεηαη ήδε ζηνλ ειιεληθφ κνπζηθφ θιάδν, αθνχ ην 1996 ιεηηνπξγνχζαλ πεξηζζφηεξα απφ 3.000 δηζθνπσιεία, ελψ ζήκεξα μεπεξλνχλ κφιηο ηα 300.ζν αλαθνξά ηα έζνδα απφ θαηέβαζκα κνπζηθήο απμήζεθαλ ην 2007 θαηά 40% θηάλνληαο παγθνζκίσο ζηα 2,9 δηο $. Οη κνπζηθφθηινη κπνξνχλ λα ρξεζηκνπνηήζνπλ ηηο ππεξεζίεο πεξίπνπ 500 λφκηκσλ δηαδηθηπαθψλ θαηαζηεκάησλ παγθνζκίσο απφ ηα νπνία πσιήζεθαλ, ην 2007, πεξίπνπ 1,7 δηο κνπζηθά θνκκάηηα. ηηο ΖΠΑ, κφιηο πέληε ρξφληα κεηά ηελ αλάδπζε ησλ πξψησλ εκπνξηθψλ επηρεηξήζεσλ «θαηεβάζκαηνο» κνπζηθήο, ην 30% ησλ ζπλνιηθψλ πσιήζεσλ είλαη είηε ζην δηαδίθηπν, είηε ζε ζπζθεπή θηλεηνχ 21

ηειεθψλνπ. Γηεζλψο ην πνζνζηφ απηφ θηάλεη ην 2007 ζην 15%, απφ 11% ην 2006 (Σζαθίξε, 2007). Ζ ηειεπηαία κειέηε ηεο Nielsen γηα ηηο πσιήζεηο κνπζηθήο δελ θέξεη θαζφινπ θαιά καληάηα γηα ηηο δηζθνγξαθηθέο εηαηξείεο πνπ επηκέλνπλ λα θάλνπλ ηερλεηέο αλαπλνέο ζηνλ δεηλφζαπξν κε ην φλνκα «CD». Σν 2010 παξαηεξήζεθε πηψζε πσιήζεσλ ησλ CD, ελψ ε ςεθηαθή κνπζηθή παξνπζίαδε ζηαζεξή πνξεία. Σν 2011 ε ςεθηαθή κνπζηθή θαηάθεξε ην αλακελφκελν, δειαδή λα μεπεξάζεη ζε πσιήζεηο ηε κνπζηθή πνπ δηαηίζεηαη ζε νπηηθνχο δίζθνπο. Οη πσιήζεηο ςεθηαθψλ κεκνλσκέλσλ ηξαγνπδηψλ απμήζεθαλ θαηά 8,4%, νη πσιήζεηο νιφθιεξσλ ςεθηαθψλ άικπνπκ θαηά 19,5%, ελψ νη πσιήζεηο ησλ CD κεηψζεθαλ θαηά 5.7%. Ζ κεγαιχηεξε έθπιεμε φκσο είλαη ην γεγνλφο φηη νη πσιήζεηο δίζθσλ βηλπιίνπ απμήζεθαλ θαηά 36% (Θσκαδάθεο, 2012). 1.4.2 Ζ παξαγσγή δίζθσλ Ηζηνξηθά αλαθέξνληαη ζην αλαινγηθφ ζχζηεκα ν Γίζθνο βηλπιίνπ πνπ θπθινθφξεζε γηα πξψηε θνξά ην 1897, νη Μαγλεηηθέο ηαηλίεο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ ην 190 θαη ε θαζέηα φπνπ δεκηνπξγήζεθε ην 1945. ην Φεθηαθφ χζηεκα, ρσξίο ζπκπίεζε ην CD εκθαλίζηεθε γηα πξψηε θνξά ην 1980, ην DVD AUDIO πξσηνεκθαλίζηεθε ην 2000. Με ζπκπίεζε ην DVD VIDEO εκθαλίζηεθε ην 1996, ην MP3 εκθαλίζηεθε ην 1991, ην IPOD παξνπζηάζηεθε ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2001 (Καςαιάθε, 2010). Ζ εκθάληζε ησλ νπηηθψλ δίζθσλ απνηέιεζε ζεκαληηθφ ζηαζκφ γηα ηνλ θιάδν θαζψο πξνζέθεξε πνιχ θαιχηεξε πνηφηεηα γηα ηνπο θαηαλαισηέο (Δζληθφ παξαηεξεηήξην γηα ηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, ρ.ρ). Μηθξφ κέγεζνο, κεγάιε ρσξεηηθφηεηα, αλζεθηηθφ πιηθφ, θαιή πνηφηεηα ήρνπ, εχθνιε πινήγεζε ζην κνπζηθφ πεξηερφκελν ήηαλ κεξηθά απφ ηα ραξαθηεξηζηηθά πνπ γξήγνξα θαζηέξσζαλ ην cd σο ην θχξην κέζν εγγξαθήο θαη αλαπαξαγσγήο ήρνπ θαη κνπζηθήο ζηε δεθαεηία ηνπ 1980, παγθνζκίσο. ηελ Διιάδα, ηε δεθαεηία ηνπ 1990, νη δηζθνγξαθηθέο εηαηξίεο επαλέθδνζαλ καδηθά έλαλ πνιχ κεγάιν αξηζκφ δίζθσλ βηλπιίνπ ζε cd, μεθηλψληαο απφ ηα θιαζηθά έξγα ησλ Διιήλσλ δεκηνπξγψλ. ηηο αξρέο ηεο δεθαεηίαο ηνπ 1990, κία λέα θαη ηδηαίηεξα δεκνθηιήο κέρξη ηηο κέξεο καο ςεθηαθή θσδηθνπνίεζε ηνπ ήρνπ έθαλε ηελ εκθάληζή ηεο. Δίλαη ηα αξρεία mp3 (Παπαλαζηαζίνπ θαη Κνπξεκέλνο, 2009). 22

ίγνπξα φκσο δελ κπνξνχκε λα κηιήζνπκε γηα καδηθή παξαγσγή νχηε ζηα αξραία ρξφληα, νχηε ζηα κεηέπεηηα ρξφληα πνπ ε θιαζηθή κνπζηθή είρε ηεξάζηηα απήρεζε θαη άλζεζε. Παξφιν πνπ ε κνπζηθή πνιιέο θνξέο παηδφηαλ κε αληάιιαγκα θάπνην ρξεκαηηθφ πνζφ, ζε θακία πεξίπησζε φκσο δελ είρε αλαπηπρζεί έλαο κεραληζκφο ηέηνηνο πνπ λα καδηθνπνηεί ηελ κνπζηθή κε ζθνπφ ην θέξδνο (Εάξθνο ρ.ρ.) Πνιινί δεκηνπξγνί επηρείξεζαλ λα εκπιαθνχλ ζηε δηζθνγξαθία είηε γηαηί ήζειαλ λα θεξδίζνπλ ρξήκαηα είηε γηαηί ήζειαλ λα κπνξνχλ λα εθδίδνπλ ηα ηξαγνχδηα πνχ εθείλνη πίζηεπαλ (Δθεκεξίδα Καζεκεξηλή, 1998). Ηζηνξηθά αλαθέξνληαη ζην αλαινγηθφ ζχζηεκα ν Γίζθνο βηλπιίνπ πνπ θπθινθφξεζε γηα πξψηε θνξά ην 1897, νη Μαγλεηηθέο ηαηλίεο πνπ δεκηνπξγήζεθαλ ην 190 θαη ε θαζέηα φπνπ δεκηνπξγήζεθε ην 1945. ην Φεθηαθφ χζηεκα, ρσξίο ζπκπίεζε ην CD εκθαλίζηεθε γηα πξψηε θνξά ην 1980, ην DVD AUDIO πξσηνεκθαλίζηεθε ην 2000. Με ζπκπίεζε ην DVD VIDEO εκθαλίζηεθε ην 1996, ην MP3 εκθαλίζηεθε ην 1991, ην IPOD παξνπζηάζηεθε ηνλ Οθηψβξην ηνπ 2001 (Καςαιάθε, 2010). Ζ εκθάληζε ησλ νπηηθψλ δίζθσλ απνηέιεζε ζεκαληηθφ ζηαζκφ γηα ηνλ θιάδν θαζψο πξνζέθεξε πνιχ θαιχηεξε πνηφηεηα γηα ηνπο θαηαλαισηέο (Δζληθφ παξαηεξεηήξην γηα ηηο κηθξνκεζαίεο επηρεηξήζεηο, ρ.ρ). Ζ αξρή ηεο δηζθνγξαθίαο ηνπνζεηείηαη ζηα κέζα ηνπ 19νπ αηψλα κεηά ηελ δεκηνπξγία ησλ πξψησλ ζπζθεπψλ θαηαγξαθήο θ αλαπαξαγσγήο ηνπ ήρνπ (Παπαλαζηαζίνπ θαη Κνπξεκέλνο, 2009). χκθσλα κε ηα ζηνηρεία πνπ έρνπλ κέρξη ζήκεξα νη πξψηεο ερνγξαθήζεηο ειιεληθψλ ηξαγνπδηψλ θαη κνπζηθήο ζε επίπεδνπο δίζθνπο, πξαγκαηνπνηήζεθαλ ην 1896 ζηηο ΖΠΑ. Ζ κεγάιε εκπνξηθή επηηπρία ησλ δίζθσλ είρε ζαλ απνηέιεζκα λα δεκηνπξγεζνχλ πνιιέο κηθξέο δηζθνγξαθηθέο εηαηξίεο (Δθεκεξίδα Καζεκεξηλή, 1998). 1.5 Καινούργιες Σετνολογίες Οη λέεο ηερλνινγίεο δεκηνχξγεζαλ θαη λέεο αγνξέο ζην ρψξν θπξίσο ηεο κνπζηθήο, π.ρ. ηα θαηαζηήκαηα i-tunes γηα online κνπζηθή, ηα ring-tones ζηα θηλεηά ηειέθσλα απνηεινχλ λέα πεγή εηζνδήκαηνο γηα ηνπο θαιιηηέρλεο, λέα ζπγθξνηήκαηα θαη ηξαγνχδηα κπνξνχλ λα αλαδεηεζνχλ πιένλ ζην δηαδίθηπν (Καιιηλίθνπ ρ.ρ.). Σν 2000 ή ην 2001 ζίγνπξα θαλείο δελ πίζηεπε φηη κέζα ζε κηα πεληαεηία θαλείο πιένλ δελ ζα αγφξαδε cd-player εάλ δελ ππήξρε ζπκβαηφηεηα mp3. Αθφκα θαη νη 23

απηνθηλεηνβηνκεραλίεο αλαγθάζηεθαλ λα ελζσκαηψζνπλ ζηα ερεηηθά ζπζηήκαηα ησλ ακαμηψλ ηνπο usb driver ιέγνληαο έηζη αληίν ζηα ''απαξραησκέλα'' cd changers (Αξγχξνπ, 2009). To mp3 έρεη βγεη έμσ απφ ην ίληεξλεη, ζηελ πξαγκαηηθή καο δσή, έρεη γίλεη θνκκάηη ηεο θαζεκεξηλφηεηαο καο. Σν φρεκα ηεο ηερλνινγηθήο πξνφδνπ ηνπο πξνζπέξαζε κε ηαρχηεηα ρσξίο απηνί λα ην αθνινπζήζνπλ. Ζ δηάδνζε ηεο ςεθηαθήο κνπζηθήο(πνπ ζηηο πεξηζζφηεξεο θνξέο δηαθηλείηαη παξάλνκα) κέζσ ηνπ δηαδηθηχνπ απεηιεί λα γθξεκίζεη ηελ απηνθξαηνξία πνπ εδψ θαη εθαηφ ρξφληα ρηηδφηαλ ζηγά ζηγά (Αξγχξνπ, 2009). Βέβαηα ε Φξαγγνπιίδνπ (2006), παξαηεξεί πσο ην πεξηερφκελν ηνπ Γηαδηθηχνπ θαζνξίδεηαη ηφζν απφ ηνπο ρξήζηεο ηνπ φζν θαη απφ κεγάιεο εηαηξείεο ςεθηαθήο ηερλνινγίαο πνπ απαζρνινχλ ζρεδηαζηέο πεξηερνκέλσλ πξνθεηκέλνπ λα επεξεάζνπλ ηελ θαηαλαισηηθή ζπκπεξηθνξά, ηηο ζηάζεηο θαη ηηο πξνηηκήζεηο ησλ ρξεζηψλ. Σν Γηαδίθηπν είλαη πξαγκαηηθά έλα θαηαπιεθηηθφ εξγαιείν. Με ιίγα θιηθ κηθξνί θαη κεγάινη κπνξνχλ λα βξεζνχλ ζε έλαλ απέξαλην εηθνληθφ ρψξν γεκάην ρίιηα ζαχκαηα. Μπνξνχλ λα παίμνπλ, λα κάζνπλ, λα αιιεινγξαθήζνπλ θαη λα ζπλνκηιήζνπλ, λα βξνπλ αξρεία θάζε ινγήο. Με ηελ ζπλερή εμέιημε ησλ λέσλ ηερλνινγηψλ, νη ρξήζηεο ηνπ Γηαδηθηχνπ είλαη πηα ζε ζέζε λα πξαγκαηνπνηνχλ ειεθηξνληθέο αγνξέο, ζπλαιιαγέο κε ην Γεκφζην θαη ηηο ηξάπεδεο θαη λα αζρνιεζνχλ κε ηελ εθπαίδεπζε θαη ηελ εξγαζία εμ απνζηάζεσο (Λαγνπηάξεο θαη Σζνπθαιάο, 2010). Ζ εκθάληζε, εμάπισζε θαη θαζηέξσζε ηνπ δηαδηθηχνπ (internet), ραξαθηεξίδεηαη ζπρλά σο ην «πνιηηηζκηθφ ζνθ» ηνπ αηψλα. Δληππσζηαθή βέβαηα δελ είλαη κφλν ε ηδέα ηνπ δηαδηθηχνπ σο επηηεχγκαηνο φζν ε λέα εζηθή πνπ θαίλεηαη φηη δεκηνπξγεί απηφο ν λένο ηξφπνο επηθνηλσλίαο ησλ ζχγρξνλσλ θνηλσληψλ (civilitas.gr, 2006). Δθηφο απφ ηελ ηερλνινγηθή πξφνδν, ηε ζπκβαηφηεηα κε θνξεηνχο ππνινγηζηέο θαη ηελ εχθνιε πξφζβαζε ππάξρνπλ θαη άιινη ιφγνη πνπ επηθαινχληαη νη ρξήζηεο ζρεηηθά κε ηελ πξνηίκεζε ηνπο ζηα ςεθηαθά πξντφληα. Ο ζεκαληηθφηεξνο κε πνζνζηφ 59% είλαη ε πιεζψξα επηινγψλ πνπ πξνζθέξεη ην internet (Αξγχξνπ, 2009). Ζ εμέιημε ηεο ηερλνινγίαο έρεη βνεζήζεη ζηελ αλαπαξαγσγή, απνζήθεπζε θαη επεμεξγαζία ηνπ ήρνπ, έρεη ζπκβάιιεη ζην λα δεκηνπξγεζνχλ θαιχηεξα κέζα απνζήθεπζεο ηνπ ήρνπ. ην ρξνληθφ δηάζηεκα 1897 έσο θαη 2001 ηα κέζα 24

απνζήθεπζεο ηνπ ήρνπ έρνπλ δερζεί ηεξάζηηεο αιιαγέο. Ζ πνηφηεηα ηνπ απνζεθεπκέλνπ ήρνπ γίλεηαη φιν θαη πην θαιή θαη νη ζπζθεπέο απνζήθεπζεο κηθξαίλνπλ ζε φγθν θαη κεγαιψλνπλ ζε ρσξεηηθφηεηα (Καςαιάθε, 2010). Ζ απμαλφκελε ρξήζε επξπδσληθψλ ζπλδέζεσλ, θηλεηψλ ηειεθψλσλ θαη θνξεηψλ ζπζθεπψλ έρεη βνεζήζεη ζηε δεκηνπξγία εθαηνληάδσλ ππεξεζηψλ ςεθηαθήο κνπζηθήο. Απηφ θπζηθά έρεη σο ζπλέπεηα ηε δεκηνπξγία πεξηζζφηεξσλ επηινγψλ γηα ηνπο θαηαλαισηέο φζνλ αθνξά ην πψο, πνπ θαη πφηε ζα αθνχζνπλ κνπζηθή. Μπνξνχλ λα αγνξάζνπλ έλα CD, λα «θαηεβάζνπλ» έλα κνπζηθφ θνκκάηη, έλα κνπζηθφ video, λα γίλνπλ κέιε ζε έλα δίθηπν θνηλσληθήο ζπλαλαζηξνθήο (Ηλζηηηνχην Οπηηθναθνπζηηθψλ Μέζσλ, 2008). Ζ Καιιηλίθνπ (2010), ζεκεηψλεη φηη ην δηαδίθηπν δελ είλαη κφλν ηερλνινγία, αιιά θαη κηα λέα θνπιηνχξα πνπ δεκηνπξγεί ην δηθφ ηεο ηχπν αλζξψπνπ, ηνλ άλζξσπν ηνπ θπβεξλνρψξνπ θαη ηεο ςεθηαθήο επηθξάηεηαο. Σν ςεθηαθφ δίιεκκα θαη νη ηερλνινγηθέο πξνθιήζεηο νδήγεζαλ ζε πξσηνπνξηαθέο αλαδεηήζεηο θαη πξνηάζεηο κε ζηφρν ηνλ επαλαπξνζδηνξηζκφ ηεο πλεπκαηηθήο ηδηνθηεζίαο. Ο κπξλαίνο (2010) ππνζηεξίδεη φηη ε δηαδηθηπαθή πξνζθνξά πνιηηηζηηθψλ αγαζψλ δελ πεξηνξίδεηαη νχηε απφ ηελ θπζηθή απφζηαζε, αθνχ θαζέλαο κπνξεί λα επηζθεθηεί νπνηνδήπνηε ηζηφηνπν απφ νπνηνδήπνηε ζεκείν, νχηε απφ ηνλ δηαζέζηκν απνζεθεπηηθφ ρψξν. ε έλα δσκάηην κε ιίγεο δεθάδεο ειεθηξνληθνχο ππνινγηζηέο κπνξνχλ απνζεθεπηνχλ εθαηνληάδεο ρηιηάδεο δηαθνξεηηθά βηβιία ή ηαηλίεο. Ζ θιαζηθή δηαδηθαζία ηνπ studio editing κε ηελ αικαηψδε αλάπηπμε ηεο ηερλνινγίαο ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ θαη ζπλάκα ηε κείσζε ησλ ηηκψλ ηνπο έρεη αξρίζεη λα ράλεη έδαθνο παξφιν πνπ νη πεξηζζφηεξνη επαγγεικαηίεο επηκέλνπλ ζε απηή ηελ παξαδνζηαθή κέζνδν. Σψξα πηα είλαη εθηθηφ γηα εθείλν πνπ ην ζειήζεη θαη έρεη ηελ απαξαίηεηε ππνκνλή λα δεκηνπξγήζεη κφλνο ηνπ έλα κνπζηθφ θνκκάηη, ρσξίο απαξαίηεηα λα ρξεηάδεηαη άιινπο κνπζηθνχο, ελνξρεζηξσηέο, ερνιήπηεο. Ο ειεθηξνληθφο ππνινγηζηήο δίλεη ηελ δπλαηφηεηα κεγάιεο επειημίαο ζε απηά ηα ζηάδηα (Αξγχξνπ, 2009). Ζ ηερλνινγία επεξεάδεη αθφκα θαη ηε δηαλνκή αθνχ νινέλα θαη πεξηζζφηεξνη είλαη απηνί πνπ θπθινθνξνχλ ηα ηξαγνχδηα ηνπο κέζα απφ ην δηαδίθηπν κε ελαιιαθηηθέο κνξθέο δηαθήκηζεο (myspace, facebook θιπ.). Παξ' φιε ηελ απμαλφκελε ηάζε απηήο 25

ηεο κνξθήο παξαγσγήο ε εηαηξείεο δίζθσλ εμαθνινπζνχλ λα θαηέρνπλ ζρεδφλ απνθιεηζηηθά ην ζχλνιν ηεο κνπζηθήο παξαγσγήο θαη ηεο δηαθίλεζεο ηεο. κσο ε πησηηθή πνξεία ηεο αγνξάο ησλ δηζθνγξαθηθψλ πξντφλησλ ιφγσ ηεο ειεπζεξίαο πνπ πξνζέθεξε ε ηερλνινγία, έρεη θάλεη πιένλ ηνπο άκεζα εκπιεθφκελνπο λα ςάρλνπλ ιχζεηο θαη θαηλνχξγηεο κεζφδνπο πξνζθνξάο ηνπ πξντφληνο ηνπ (Αξγπξνχ, 2009). Δλψ απφ κηα άιιε νπηηθή γσλία ππνζηεξίδνπλ πσο ε ηερλνινγία δελ πείζεη ην θνηλφ. Αλ δελ έρεηο θαιά ηξαγνχδηα απιψο ράλεηο ηα ιεθηά ζνπ (Δθεκεξίδα ην Βήκα, 1997). Σν θηλεηφ ηειέθσλν είλαη πνιπεξγαιείν, πνιχ κνληέξλνο ηξφπνο επηθνηλσλίαο θαη νη πάληεο πιένλ, ηνπιάρηζηνλ ζην δπηηθφ θφζκν, δηαζέηνπλ ην ιηγφηεξν απφ έλα. Οη ρξήζηεο ηνπο κπνξνχλ λα θαηεβάδνπλ ηξαγνχδηα λφκηκα κέζσ απηνχ. Ζ αχμεζε ησλ πσιήζεσλ ζην ζπγθεθξηκέλν ηνκέα θαηά 11% ζίγνπξα ζπλέβαιε θαη απηή ζηελ ζπλνιηθή αχμεζε ηεο ςεθηαθήο κνπζηθήο. Ο Αξγχξνπ (2009), ζπλερίδεη ιέγνληαο πσο ζηηο 26-11-08 ε εθεκεξίδα θαζεκεξηλή αλαδεκνζίεπζε έλα άξζξν ησλ New York Times ην νπνίν απιά πηζηνπνηνχζε θαη ηππηθά απηφ πνπ φινη πεξίκελαλ λα γίλεη ζχληνκα. χκθσλα ινηπφλ κε απηφ, ε ακεξηθαληθή εηαηξία atlantic records αλαθνίλσζε φηη γηα πξψηε θνξά πεξηζζφηεξν απφ 50% ησλ πσιήζεσλ ηεο πξνέξρνληαη απφ ςεθηαθά πξντφληα, φπσο ηξαγνχδηα ζε κνξθή mp3 θαη ήρνη θιήζεο γηα θηλεηά ηειέθσλα (Αξγχξνπ, 2009). To youtube είλαη έλαο δεκνθηιήο δηαδηθηπαθφο ηφπνο, ν νπνίνο επηηξέπεη ηελ απνζήθεπζε, αλαδήηεζε θαη αλαπαξαγσγή ςεθηαθψλ video. Γεκηνπξγήζεθε ην Φεβξνπάξην ηνπ 2005 θαη ην Ννέκβξην ηνπ 2006 νλνκάζηεθε απφ ην πεξηνδηθφ TIME "Invention of the Year 2006" (Ζ Δθεχξεζε ηνπ 2006). Σνλ Οθηψβξην ηνπ 2006, ε εηαηξεία αγνξάζηεθε απφ ηελ Google (Παπαλαζηαζίνπ θαη Κνπξεκέλνο, 2009). Πνιινί θαιιηηέρλεο αλεβάδνληαο πιηθφ ζην youtube θαηάθεξαλ λα δηαθξηζνχλ ζηνλ θπβεξλνρψξν θαη λα απνθηήζνπλ θνηλφ απφ φιν ηνλ θφζκν. Σφζν δεκνθηιή sites θνηλσληθήο δηθηχσζεο παίδνπλ κεγάιν ξφιν ζηελ κεηάδνζε θαη πξνψζεζε ηεο κνπζηθήο ζήκεξα, απφ ηελ ζηηγκή κάιηζηα πνπ δελ απεπζχλεηαη κφλν ζε απηνχο πνπ ζέινπλ λα ςάμνπλ θαη λα αθνχζνπλ κνπζηθή αιιά ζε φιν ηνλ θφζκν θαη απνηειεί πιένλ έλαλ απφ ηνπο πην επηηπρεκέλνπο ηξφπνπο δηαθήκηζεο (Παπαλαζηαζίνπ θαη Κνπξεκέλνο, 2009). Ζ επθνιία κε ηελ νπνία κπνξεί λα βξεη θαλείο νπνηνδήπνηε ηξαγνχδη επηζπκεί, γξήγνξα θαη ρσξίο ηδηαίηεξν θφπν είλαη έλα επηπιένλ ζεηηθφ 26

ζηνηρείν. Μηα απιή αλαδήηεζε κε ην φλνκα ηνπ ηξαγνπδηνχ είλαη αξθεηή (Αξγχξνπ, 2006). Πεξηζζφηεξνη απφ 5 ρηιηάδεο θαιιηηέρλεο επέιεμαλ λα δηαθεκηζηνχλ κέζα απφ ην pirate bay. Παξά ην γεγνλφο φηη ην Pirate Bay βξίζθεηαη ζηε καχξε ιίζηα ησλ δηζθνγξαθηθψλ εηαηξηψλ, θαη θαη επέθηαζε ησλ θαιιηηερλψλ, νη ππεχζπλνη ηνπ απνθάζηζαλ λα εθκεηαιιεπηνχλ ηελ αλππνιφγηζηε επηζθεςεκφηεηα θαη λα πξνζθέξνπλ δηαθεκηζηηθφ ρψξν γηα ηελ πξνψζεζε ησλ δεκηνπξγψλ (κνπζηθνί, ζπγγξαθείο, θηλεκαηνγξαθηζηέο θιπ.). Ο θαιιηηέρλεο πνπ ζέιεη λα δηαθεκηζηεί ζα πξέπεη λα πξνζθέξεη θάηη απφ ην έξγν ηνπ δσξεάλ, αιιά ην θέξδνο κάιινλ είλαη κεγαιχηεξν. Υαξαθηεξηζηηθφ παξάδεηγκα είλαη ν George Barnett, ν νπνίνο θαηάθεξε κέζα ζε ιίγεο εκέξεο λα θεξδίζεη πεξηζζφηεξνπο απφ 4.000 fans ζηε Facebook Page πνπ δηαηεξεί, ελψ ην video πήξε 85.000 views (Διπίδεο, 2012). Σν the pirate bay είλαη κηα παγθνζκηνπνηεκέλε πιαηθφξκα αληαιιαγήο αξρείσλ πνπ δεκηνπξγήζεθε ην 2003 ζηε νπεδία απφ ηε νπεδηθή anti-copyright νξγάλσζε. Οη θχξηεο παξάκεηξνη ηνπ κεραληζκνχ ιεηηνπξγίαο ηνπ the pirate bay είλαη νη εμήο: (α) έλα θεληξηθφ απνζεηήξην (inventory) κε αξρεία torrent θαη ρξήζε ηνπ εηδηθνχ πξσηνθφιινπ Bit Torrent protocol, έλα πξσηφθνιιν βαζηζκέλν ζηε ινγηθή p2p (πην ζπγθεθξηκέλα many to many. Σα αξρεία κηθξνχ κεγέζνπο πνπ πεξηέρνπλ ηα δεδνκέλα ησλ δηακνηξαδφκελσλ αξρείσλ, θαζψο θαη ηα url ησλ tracker sites, δειαδή ησλ εμππεξεηεηψλ πνπ ζπληνλίδνπλ ην δηακνηξαζκφ (νη νπνίνη βξίζθνληαη δηαζθνξπηζκέλνη ζε πνιιέο ρψξεο), (β) έλαο Bit Torrent client, δειαδή γηα ηελ αλαδήηεζε θαη ην θαηέβαζκα ησλ terrents θαη ησλ αληίζηνηρσλ αξρείσλ (Tan, 2010). Το Γηαδίθηπν, απφξξνηα ηεο ηερλνινγηθήο αλάπηπμεο, φζν εληείλεη ηελ παξνπζία ηνπ ζηε δσή καο, ηφζν ηζρπξνπνηεί ηε ζέζε ηνπ σο έλα ηδηαίηεξν πεδίν δξάζεο θαη πιεξνθφξεζεο. Ζ έιεπζε ηεο ςεθηαθήο ηερλνινγίαο δελ απνηειεί απιψο κία βειηίσζε ζηα κέζα θαη ηηο ηερληθέο, αιιά επηδξά ζηνλ ηξφπν δεκηνπξγίαο θαη θαηαλάισζεο απηνχ ηνπ πεξηερνκέλνπ, φπσο θαη ζηελ ίδηα ηε δνκή ηεο αγνξάο. Ζ απμαλφκελε ρξήζε επξπδσληθψλ ζπλδέζεσλ, θηλεηψλ ηειεθψλσλ θαη θνξεηψλ ζπζθεπψλ έρεη βνεζήζεη ζηε δεκηνπξγία εθαηνληάδσλ ππεξεζηψλ ςεθηαθήο κνπζηθήο (πρλφηεηεο 2009β). 27

Παξαδείγκαηα θαιιηηερλψλ πνπ θαηάθεξαλ λα δηαθξηζνχλ ζην δηαδίθηπν είλαη ε Οιιαλδή Δζκε Νηέληεξο, πξηλ αθφκα ελειηθησζεί αγφξαζε κηα web θάκεξα κε ηελ νπνία έβαιε ην πνιχρξσκν εθεβηθφ δσκάηηφ ηεο ζε θνηλή ζέα. ε νιηγφιεπηα βίληεν πνπ αλέβαζε ζην youtube δηαζθεχαζε επηηπρίεο ηεο Αιίζηα Κηο, ηεο Μπηγηνλζέ, ηεο Αιάληο Μφξηζεη. Μέζα ζε ιηγφηεξν απφ ελλέα κήλεο πξνζέιθπζε πάλσ απφ 21 εθαηνκκχξηα επηζθέπηεο. Έλαο απφ απηνχο ήηαλ θαη ν Σδάζηηλ Σίκπεξιετθ, πνπ ηελ πήξε ζηελ εηαηξεία ηνπ, ηελ Tennman Records, απφ φπνπ έβγαιε θαη άικπνπκ (Παπαλαζηαζίνπ θαη θνπξεκέλνο, 2009). Αλαιφγσο θηλήζεθε θαη ε Ηδακπέια Μπξέηβ πνπ ζήκεξα έρεη ήδε ππνγξάςεη ζηε Warner. Πέξπζη ηνλ Ηνχιην θπθινθφξεζε ζην youtube βίληεν φπνπ ηξαγνπδνχζε δηαζθεπέο γλσζηψλ ηδαδ, κπινπδ θαη ζφνπι θνκκαηηψλ. Έλα ρξφλν κεηά ηα θιηπ ηεο είραλ παηρηεί πάλσ απφ επηά εθαηνκκχξηα θνξέο (Παπαλαζηαζίνπ θαη Κνπξεκέλνο, 2009). ην Ζλ. Βαζίιεην ε αλεμάξηεηε ξπζκηζηηθή αξρή γηα ηα ΜΜΔ OFCOM πινπνίεζε έξεπλα ην 2008 κε ηίηιν «Οη Έιεγρνη ηεο Οπηηθναθνπζηηθήο Παηδείαο», ηα απνηειέζκαηα ηεο νπνίαο θαηέδεημαλ φηη νη ειηθησκέλνη, ζε ζρέζε κε ην κέζν φξν ηνπ πιεζπζκνχ, είλαη ιηγφηεξν πηζαλφ λα δνπλ ζε λνηθνθπξηά πνπ δηαζέηνπλ ςεθηαθή ηειεφξαζε θαη internet. Δπίζεο, είλαη ιηγφηεξν πηζαλφ λα ρξεζηκνπνηνχλ ζπρλά λεφηεξεο ειεθηξνληθέο ζπζθεπέο, φπσο ηα θηλεηά ηειέθσλα, ηηο θνλζφιεο βηληενπαηρληδηψλ θαη ηνπο MP3 Players (πρλφηεηεο, 2009β). 1.5.1 Μp3 Σα αξρεία ζε κνξθή mp3 ρξεζηκνπνηνχλ έλαλ απσιεζηηθφ αιγφξηζκν ζπκπίεζεο πξάγκα πνπ ζεκαίλεη νπζηαζηηθά πσο έλα κέξνο απφ ηα αξρηθά δεδνκέλα ήρνπ, δελ ζα ζπκπεξηιεθζνχλ ζην ηειηθφ ζπκπηεζκέλν αξρείν mp3. Με απηφ ηνλ ηξφπν ην κέγεζνο ηνπ αξρείνπ είλαη ζεκαληηθά κηθξφηεξν θαη ν ρξήζηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα απνζεθεχζεη πεξηζζφηεξα ζην ζθιεξφ ηνπ δίζθν ε ζε έλα cd θαζψο θαη λα ην θαηεβάζεη απφ ην Internet πνιχ γξεγνξφηεξα (Αξγχξνπ, 2009). Ζ ηερλνινγία ηνπ δηαδηθηχνπ, ιίγν ή πνιχ ηείλεη λα αληηθαηαζηήζεη νξηζκέλεο παξαδνζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο ηνπ αλζξψπνπ, φπσο ε εθπαίδεπζε, ην εκπφξην, ε επηθνηλσλία, ε ςπραγσγία (Civilitas.gr, 2006). Σν mp3 θέξλεη πξαγκαηηθά κηα επαλάζηαζε ζην ρψξν ηεο κνπζηθήο θαη ηεο κνπζηθήο βηνκεραλίαο παξάιιεια κε ηελ ηεξάζηηα δηάδνζε ηνπ κέζσ ηνπ Internet (Αξγχξνπ, 28

2009). Σν 1995 ήηαλ ε ρξνληά πνπ γελλήζεθε ην mp3. Ήηαλ επίζεο ε ρξνληά πνπ ζα ζήκαηλε ηελ αξρή ηνπ ηέινπο ηεο απηνθξαηνξίαο ηεο κνπζηθήο βηνκεραλίαο θαη ηελ ηεξάζηηα αιιαγή πνπ έθεξε ζηνλ ηξφπν πνπ ζα αθνχλ απφ εδψ θαη πέξα νη άλζξσπνη ηε κνπζηθή (Αξγχξνπ, 2009). Σν mp3 έθεξε θπξηνιεθηηθά επαλάζηαζε ηφζν ζηνπο ππνινγηζηέο φζν θαη ζηε κνπζηθή επηηξέπνληαο ηελ εχθνιε δηαθίλεζε θνκκαηηψλ απφ ην internet θαη φρη κφλν (Φεξγαδάθε, 2007). Ζ αλαθάιπςε αλήθεη ζε γεξκαλνχο κεραληθνχο ηνπ ηδξχκαηνο Fraunhofer θαη απνηειεί κία ζπκπηεζκέλε κνξθή αξρείνπ ήρνπ, ζηελ νπνία έρνπλ αθαηξεζεί ζπρλφηεηεο πνπ δελ αθνχεη ην αλζξψπηλν απηί θαη πνπ δίλεη αξρείν κε πνιχ κηθξφηεξν κέγεζνο, αιιά κε έλα αξθεηά ηθαλνπνηεηηθφ κνπζηθφ απνηέιεζκα, πνηφηεηαο ιίγν ππνδεέζηεξεο απφ απηήο ηνπ compact disc (Παπαλαζηαζίνπ θαη Κνπξεκέλνο, 2009). Ζ ζπκπίεζε πνπ πξνζθέξεη ην πξφηππν απηφ νλνκάδεηαη ςπρναθνπζηηθή (Φεξγαδάθε, 2007). Παξφκνηεο κέζνδνη ρξεζηκνπνηνχληαη απφ ην JPEG, κηα κνξθή ζπκπίεζεο εηθφλσλ κε απψιεηεο (Παπαλαζηαζίνπ θαη Κνπξεκέλνο, 2009). Με απηφ ηνλ ηξφπν ην κέγεζνο ηνπ αξρείνπ είλαη ζεκαληηθά κηθξφηεξν θαη ν ρξήζηεο έρεη ηε δπλαηφηεηα λα απνζεθεχζεη πεξηζζφηεξα ζην ζθιεξφ ηνπ δίζθν ή ζε έλα cd θαζψο θαη λα ην θαηεβάζεη απφ ην Internet πνιχ γξεγνξφηεξα. Σν λέν απηφ θαηλφκελν δελ θαίλεηαη λα απαζρφιεζε ηδηαίηεξα ηηο εηαηξείεο ηα πξψηα ρξφληα. Ζ αληαιιαγή κνπζηθψλ θνκκαηηψλ κέζσ ηνπ ίληεξλεη ήηαλ ζρεηηθά πεξηνξηζκέλε. Ζ απεηιή δελ θαηλφηαλ λα είλαη κεγάιε νχηε ηζρπξή ψζηε λα κπνξέζεη λα πξνθαιέζεη ην ελδηαθέξνλ, αθνχ αθφκα θαη ε απιή ρξήζε ηνπ δηαδηθηχνπ δελ ήηαλ εχθνιε ππφζεζε γηα ηνλ απιφ άλζξσπν (Αξγχξνπ, 2009). Ζ γλσζηφηεξε κνξθή ειεθηξνληθήο κνπζηθήο πεηξαηείαο, ζχκθσλα κε ηα ζηνηρεία ηεο IFPI είλαη ε ζπκπίεζε ησλ ηξαγνπδηψλ ζε αξρεία κνξθήο mp3 θαη ε δηάζεζε ηνπο κέζσ internet, ρσξίο ηελ πιεξσκή ησλ δηθαησκάησλ εθκεηάιιεπζεο πιεξνθνξηψλ θαη ε online αθξφαζε ηνπ ηξαγνπδηνχ (Εάξθνο, ρ.ρ.). Γπζηπρψο γηα ηηο εηαηξίεο κνπζηθήο παξαγσγήο, ε ζπλέρεηα, παξά ηελ πξφζθαηξε θαη θαηλνκεληθή λίθε ηνπο, δελ ήηαλ θαζφινπ φπσο ηελ πεξίκελαλ. Αλ πξνζζέζνπκε εδψ ηελ κεγάιε πηψζε ησλ ηηκψλ ησλ ειεθηξνληθψλ ππνινγηζηψλ, ηελ αχμεζε ηεο ηαρχηεηαο δηάδνζεο ησλ δεδνκέλσλ, αιιά θαη ηελ αχμεζε ησλ ηηκψλ ησλ cd, θαηαιαβαίλνπκε γηαηί ην 29

θαηλφκελν απηφ άξρηζε απφ λσξίο λα γίλεηαη επξέσο απνδεθηφ θαη ηθαλφ λα αιιάμεη γηα πάληα ηα ηζρχνληα δεδνκέλα (Αξγχξνπ, 2009). H φιε θάζε ηνπ downloading θαη γεληθφηεξα ηεο αληαιιαγήο έρεη πξνθαιέζεη εδψ θαη κεξηθά ρξφληα ηελ αγαλάθηεζε ηεο RIAA δηφηη ν ηχπνο ηνπ ΜΡ3 δελ έρεη θαλέλα ςεθηαθφ ραξαθηεξηζηηθφ αζθαιείαο, νπφηε θαζεκεξηλά δηαθηλνχληαη εθαηνκκχξηα ηξαγνχδηα απφ εθαηνκκχξηα ρξήζηεο. Σν κέγεζνο ησλ αξρείσλ είλαη αξθεηά κηθξφ, ψζηε λα γίλεηαη εχθνιε ε αληαιιαγή, ή αθφκα θαη ε απνζηνιή ηνπο κε e-mail (Unicorn Project, 2007). Άιινο έλαο ιφγνο πνπ θάλεη ην ΜΡ3 ζπλαξπαζηηθφ είλαη ε επθνιία πνπ δίλεη ζηνπο αλζξψπνπο λα ζπγθεληξψζνπλ ηα αγαπεκέλα ηνπο ηξαγνχδηα απφ δηαθνξεηηθνχο θαιιηηέρλεο θαη ζπγθξνηήκαηα θαη λα ηα γξάςνπλ ζε έλα CD πνιχ γξήγνξα θαη εχθνια. Γίλεη επίζεο ηε δπλαηφηεηα ζηνπο αλζξψπνπο λα γίλνπλ DJs, αλακηγλχνληαο ηα αγαπεκέλα ηνπο ηξαγνχδηα (Unicorn Project, 2007). Σν 2000 ή ην 2001 ζίγνπξα θαλείο δελ πίζηεπε φηη κέζα ζε κηα πεληαεηία θαλείο πιένλ δελ ζα αγφξαδε cd-player εάλ δελ ππήξρε ζπκβαηφηεηα mp3 (Αξγχξνπ, 2009). Απηή ηε ζηηγκή δηαθηλνχληαη εθαηνκκχξηα ηξαγνπδηψλ ζε κνξθή ΜΡ3 θαη φια δείρλνπλ φηη ε βαζηιεία ηνπ θαη ν ζξφλνο ηνπ θξαηηέηαη θαιά. ζεο αδηάθξηηεο κελχζεηο θαη ζπιιήςεηο θαη αλ θάλνπλ νη ππεξεζίεο, ην FBI, ε RIAA, ε CIA, θαη ν MPAA, δε ζα θαηαθέξνπλ ηίπνηα παξά κεκνλσκέλα ρηππήκαηα. Άιισζηε, ε φιε ηζηνξία κε ηα Ρ2Ρ δίθηπα απηή ηε ζηηγκή ζηνλ θπβεξλνρψξν αδηακθηζβήηεηα ζπκίδεη ιίγν ηνλ Ζξαθιή κε ηελ Λεξλαία Όδξα. Έλα θεθάιη έθνβε, δχν έβγαηλαλ (Unicorn Project, 2007). Σν mp3 καδηθνπνηήζεθε ιφγσ ηεο εχθνιεο δηαθίλεζεο ηνπ απφ ην ίληεξλεη θαη κνπζηθνί ηζηνρψξνη κε παξαπνκπέο ζε ηέηνηα αξρεία μεπεηάγνληαη ζα καληηάξηα. Αθφκα θαη νη απηνθηλεηνβηνκεραλίεο αλαγθάζηεθαλ λα ελζσκαηψζνπλ ζηα ερεηηθά ζπζηήκαηα ησλ ακαμηψλ ηνπο usb driver ιέγνληαο έηζη αληίν ζηα ''απαξραησκέλα'' cd changers. Σν mp3 έρεη βγεη έμσ απφ ην ίληεξλεη, ζηελ πξαγκαηηθή καο δσή, έρεη γίλεη θνκκάηη ηεο θαζεκεξηλφηεηαο καο (Αξγχξνπ, 2009). Σερλνινγίεο φπσο ηα δίθηπα νκoηίκσλ θαη ην mp3 ραξαθηεξίδνληαη σο απνδηνξγαλσηηθέο ή ξεθηηθέο ηερλνινγίεο/ θαηλνηνκίεο (disruptive innovation/ technologies), γηαηί πξνθαινχλ «ξήμεηο» κε ηελ εθαξκνγή θαη ηελ ρξήζε ηνπο, 30

σζψληαο ζε αλαδηακφξθσζε ηηο ππάξρνπζεο δνκέο ησλ βηνκεραληψλ θαη ην κεηαμχ ηνπο αληαγσληζκφ. Ο ζηφρνο ηνπο δελ είλαη ην θέξδνο ή ν πινπηηζκφο- αθνχ νη θνηλφηεηεο νκνηίκσλ δελ θηλνχληαη απφ πιηθά θίλεηξα αιιά ε ζπζζψξεπζε πνιηηηζκηθνχ θεθαιαίνπ (Leyshon, 2003). 1.5.2 πζηήκαηα Peer to Peer Σα ηειεπηαία ρξφληα κε ηελ ξαγδαία εμάπισζε ηνπ Internet δεκηνπξγήζεθε κηα αθφκε αλάγθε. Ζ αλάγθε γηα θνηλή ρξήζε ππνινγηζηηθψλ πφξσλ. Έηζη ζπγθξνηνχληαη δίθηπα απφ πνιινχο ππνινγηζηέο κε ζθνπφ ηελ αληαιιαγή αξρείσλ, ζπλήζσο κνπζηθά θνκκάηηα. Σέηνηα δίθηπα είλαη γλσζηά σο peer-to-peer (P2P) δίθηπα (Μπαιηνχζθαο, 2010). Κνηλφηεηεο ρξεζηψλ δηαηεξνχλ ηζηφηνπνπο (νη ιεγφκελνη warez) ζηνπο νπνίνπο ζηαρπνινγνχληαη ζχλδεζκνη πξνο ην πεξηερφκελν ην νπνίν απνζεθεχεηαη ζε εηδηθεπκέλεο ππεξεζίεο φπσο Megaupload θαη Rapidshare (κπξλαίνο, 2010). Σν 1999 έθεξε απξνζδφθεηα ην πξψην κεγάιν πιήγκα πνπ ηαξαθνχλεζε ην κνπζηθφ θφζκν παγθνζκίσο. Ο δεθαελληάρξνλνο ηφηε Shawn Fanning, θνηηεηήο ηνπ Παλεπηζηεκίνπ Northeastern ηεο Βνζηψλεο κεηά απφ παξφηξπλζε ηνπ ζπγθάηνηθνπ ηνπ δεκηνχξγεζε έλα πξσηνπφξν θψδηθα κεηαθνξάο θαη αληαιιαγήο αξρείσλ mp3 πνπ έκειε λα κεηεμειηρζεί ζην γλσζηφ πξφγξακκα napster, ην επηέκβξην ηνπ 2000 έθηαζε λα δηαθηλεί 1,4 δηζεθαηνκκχξηα αξρεία (κπξλαίνο 2010). Σν Napster είλαη ην πην γλσζηφ peer-to-peer ζχζηεκα πνπ ρξεζηκνπνηήζεθε γηα αληαιιαγή κνπζηθψλ αξρείσλ (Μαξγαξίηε, 2005). Έλα δίθηπν ππνινγηζηψλ peer-to-peer (ή P2P) είλαη έλα δίθηπν πνπ επηηξέπεη ζε δχν ή πεξηζζφηεξνπο ππνινγηζηέο λα κνηξάδνληαη ηνπο πφξνπο ηνπο ηζνδχλακα (Μπαιηνχζθαο 2010) ρσξίο ηε δηακεζνιάβεζε θάπνηνη θεληξηθνχ server (Αξγχξνπ, 2009). Σα δηνκφηηκα ζπζηήκαηα έρνπλ πξφζθαηα γίλεη πνιχ δεκνθηιή ζηηο θνηλσληθέο, αθαδεκατθέο θαη επηρεηξεζηαθέο δξαζηεξηφηεηεο. Ζ βαζηθή ηδέα ηνπ peer-to-peer πεγάδεη απφ ην γεγνλφο φηη ππάξρνπλ πνιινί ππνινγηζηέο ζε ζπίηηα θαη γξαθεία νη νπνίνη κέλνπλ γηα κεγάια δηαζηήκαηα αρξεζηκνπνίεηνη, σο εθ ηνχηνπ, ε ηδέα ηνπ δηνκφηηκνπ είλαη λα αμηνπνηεζνχλ νη αρξεζηκνπνίεηνη θχθινη ησλ ππνινγηζηψλ γηα ηελ δεκνζίεπζε θαη αληαιιαγή πιηθνχ ή γηα ηελ επεμεξγαζία πιεξνθνξηψλ ( Γαιάλεο θαη Παπαδεκεηξίνπ, 2011). 31