ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ Βρυξέλλες, 21 Μαΐου 2014 (OR. en) 10116/14 FREMP 100 JAI 352 POLGEN 72 ASILE 16 COHOM 88 COPEN 157 CULT 85 DATAPROTECT 78 DROIPEN 78 ECOFIN 501 INF 206 JUSTCIV 130 MI 448 SOC 389 VISA 131 ΣΗΜΕΙΩΜΑ της: Επιτροπής των Μόνιμων Αντιπροσώπων προς: το Συμβούλιο Έκθεση Επιτρ.: 9042/14 FREMP 64 JAI 239 POLGEN 54 ASILE 10 COHOM 63 COPEN 126 CULT 65 DATAPROTECT 61 DROIPEN 58 ECOFIN 400 INF 126 JUSTCIV 101 MI 381 SOC 301 VISA 105 αριθ. προηγ. εγγρ.: 9897/14 FREMP 94 JAI 321 POLGEN 68 ASILE 14 COHOM 82 COPEN 152 CULT 81 DATAPROTECT 73 DROIPEN 72 ECOFIN 484 INF 197 JUSTCIV 126 MI 429 SOC 362 VISA 126 Θέμα: Συμπεράσματα του Συμβουλίου για την έκθεση της Επιτροπής του 2013 σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και τη συνοχή μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών πτυχών της προστασίας και της προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση - Έγκριση Ι. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1. Στις 15 Απριλίου 2014, η Επιτροπή υπέβαλε στο Συμβούλιο την έκθεση σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ για το έτος 2013, όπως παρατίθεται στο έγγραφο 9042/14. 10116/14 ΜΧΡ/νικ/ΚΣ 1 DG D 2B EL
2. Κατόπιν των συζητήσεων στις 21 Νοεμβρίου 2013 1 και στις 15 Ιανουαρίου 2014 2, στις 9 Απριλίου 2014 η Ομάδα «Θεμελιώδη δικαιώματα, δικαιώματα του πολίτη και ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων» (FREMP) συζήτησε σχετικά με τη συνοχή μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών πτυχών της προστασίας και της προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση βάσει ανεπίσημου εγγράφου της Προεδρίας, όπως παρατίθεται στο έγγρ. 8318/14. 3. Λαμβάνοντας ως βάση την έκθεση καθώς και τις συζητήσεις στο πλαίσιο της Ομάδας FREMP της 9ης Απριλίου 2014, η Προεδρία κατήρτισε σχέδιο συμπερασμάτων του Συμβουλίου για την έκθεση της Επιτροπής του 2013 σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και τη συνοχή μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών πτυχών της προστασίας και της προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. 4. Η Ομάδα FREMP συζήτησε το εν λόγω σχέδιο συμπερασμάτων κατά τη συνεδρίασή της στις 13 και 14 Μαΐου 2014 και η Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων επιβεβαίωσε συμφωνία επί του κειμένου κατά τη συνεδρίασή της στις 20 Μαΐου 2014. II. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ 5. Κατόπιν τούτου, καλείται το Συμβούλιο να εγκρίνει τα συμπεράσματα. 1 2 17049/13 FREMP 201 JAI 1089 COSCE 16 COHOM 268. 5886/14 FREMP 16 JAI 50 COHOM 18. 10116/14 ΜΧΡ/νικ/ΚΣ 2 DG D 2B EL
ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Σχέδιο συμπερασμάτων του Συμβουλίου για την έκθεση της Επιτροπής του 2013 σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και τη συνοχή μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών πτυχών της προστασίας και της προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση Έχοντας υπόψη τα άρθρα 2 και 6 της ΣΕΕ σχετικά με τις αξίες στις οποίες βασίζεται η Ένωση και όσον αφορά τα θεμελιώδη δικαιώματα που αποτελούν τις γενικές αρχές του δικαίου της Ένωσης, Εκτιμώντας ότι ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής ο «Χάρτης») έχει την ίδια νομική ισχύ με τις Συνθήκες, Υπενθυμίζοντας τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 25ης Φεβρουαρίου 2011 σχετικά με τον ρόλο του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής του Χάρτη 3, τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 23ης Μαΐου 2011 σχετικά με τις δράσεις και πρωτοβουλίες του Συμβουλίου για την εφαρμογή του Χάρτη 4, τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα μεθοδολογικά βήματα που θα πραγματοποιηθούν για τον έλεγχο της συμβατότητας με τα θεμελιώδη δικαιώματα στα προπαρασκευαστικά όργανα του Συμβουλίου 5, τα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με την έκθεση της Επιτροπής του 2011 σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη 6, καθώς και τα συμπεράσματα του Συμβουλίου της 6ης Ιουνίου 2013 σχετικά με τα θεμελιώδη δικαιώματα και το κράτος δικαίου και για την έκθεση της Επιτροπής του 2012 σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης 7, 3 4 5 6 7 6387/11 FREMP 13 JAI 101 COHOM 44 JUSTCIV 19 JURINFO 5 10139/1/11 FREMP 53 JAI 318 COHOM 131 JUSTCIV 128 JURINFO 30 10140/11 FREMP 54 JAI 319 COHOM 132 JURINFO 31 JUSTCIV 129 http://www.consilium.europa.eu/uedocs/cms_data/docs/pressdata/en/jha/131230.pdf. 10168/13 FREMP 73 JAI 430 COHOM 99 JUSTCIV 139 EJUSTICE 53 SOC 386 CULT 65 DROIPEN 63 10116/14 ΜΧΡ/νικ/ΚΣ 3
ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ: Ι. Προς μια αποτελεσματική και συστηματική εφαρμογή του Χάρτη 1. Χαιρετίζει την έκθεση της Επιτροπής του 2013 σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη, η οποία τονίζει τις σημαντικές εξελίξεις και προκλήσεις κατά την αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη, συμπεριλαμβανομένων των νομοθετικών δράσεων της Ένωσης και της συνεχούς ανάπτυξης της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (εφεξής το «ΔΕΕ») που σχετίζεται με τον Χάρτη. 2. Υπογραμμίζει ότι ο Χάρτης αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο της αποτελεσματικής και συστηματικής προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων στο πλαίσιο της Ένωσης και είναι πλήρως δεσμευτικός για τα θεσμικά όργανα της Ένωσης και τα κράτη μέλη όταν τα τελευταία εφαρμόζουν το δίκαιο της Ένωσης, αναγνωρίζοντας παράλληλα ότι συμπληρώνει τα εθνικά συστήματα προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και δεν τα αντικαθιστά. 3. Σημειώνει την εξελισσόμενη νομολογία του ΔΕΕ που διευκρινίζει τις καταστάσεις στις οποίες εφαρμόζεται ο Χάρτης για τα κράτη μέλη. 4. Τονίζει την ανάγκη συνεπούς εφαρμογής σαφών και επακριβών αρχών οριοθέτησης σύμφωνα με τις αντίστοιχες αρμοδιότητες της Ένωσης και των κρατών μελών και σύμφωνα με τη νομολογία του ΔΕΕ. 5. Υπογραμμίζει ότι το σύστημα δικαστικής προστασίας της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένων των ένδικων μέσων σε εθνικό επίπεδο 8, παρέχει τα απαραίτητα εχέγγυα για την αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη και τονίζει την ανάγκη για αποτελεσματική και συστηματική εφαρμογή του Χάρτη, βάσει των μηχανισμών που προβλέπονται από τις Συνθήκες. 8 Βλέπε άρθρο 19 παράγραφος 1 της ΣΕΕ. 10116/14 ΜΧΡ/νικ/ΚΣ 4
6. Εκτιμά ότι οι εθνικοί δικαστές, όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της Ένωσης, είναι βασικοί παράγοντες για τη διασφάλιση αποτελεσματικής δικαστικής προστασίας όσον αφορά τα δικαιώματα που προβλέπονται στον Χάρτη και σημειώνει τον αυξανόμενο αριθμό αιτήσεων για έκδοση προδικαστικής απόφασης με ειδική αναφορά στον Χάρτη που έχουν υποβάλει τα εθνικά δικαστήρια στο ΔΕΕ από το 2010. 7. Επαναλαμβάνει τη δέσμευσή του να ελέγχει τη συμβατότητα με τα θεμελιώδη δικαιώματα καθ' όλη τη διάρκεια των εσωτερικών διαδικασιών λήψης αποφάσεων του Συμβουλίου 9, ειδικά σε σχέση με νομοθετικές διαδικασίες σε διάφορους τομείς πολιτικής. Σε αυτό το πλαίσιο απαιτείται η αυστηρή εκτίμηση της αναλογικότητας και της αναγκαιότητας των μέτρων που αποτελούν σοβαρούς περιορισμούς για τα θεμελιώδη δικαιώματα. 8. Υπενθυμίζει ότι όλα τα θεσμικά όργανα της Ένωσης υποχρεούνται να ελέγχουν τη δράση τους σε σχέση με τις διατάξεις του Χάρτη και τάσσεται υπέρ μιας ανανεωμένης αποφασιστικότητας των θεσμικών οργάνων της Ένωσης να διασφαλίζουν τη συνεπή εφαρμογή του Χάρτη στο πλαίσιο της νομοθετικής δραστηριότητας. Η εν λόγω ανανεωμένη αποφασιστικότητα θα πρέπει επίσης να συνεκτιμηθεί στο πλαίσιο της νομολογίας του ΔΕΕ. II. Δράσεις ενίσχυσης και προώθησης της αποτελεσματικής εφαρμογής του Χάρτη 9. Χαιρετίζει την έγκριση μιας σειράς νομοθετικών μέτρων το 2013 που ενισχύουν περαιτέρω την προστασία των δικαιωμάτων που προβλέπονται στον Χάρτη, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, περιλαμβανομένης της οδηγίας σχετικά με το δικαίωμα πρόσβασης σε δικηγόρο 10, καθώς και των προτάσεων που επί του παρόντος βρίσκονται στο στάδιο των διαπραγματεύσεων και στοχεύουν στην περαιτέρω ενίσχυση της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων, ιδίως εκείνων που αφορούν την απαγόρευση των διακρίσεων, την προστασία των δεδομένων και τα δικονομικά δικαιώματα στο πλαίσιο ποινικών διαδικασιών 11, και προσβλέπει σε περαιτέρω πρόοδο. 9 10 11 Βλέπε τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα μεθοδολογικά βήματα που θα πραγματοποιηθούν για τον έλεγχο της συμβατότητας με τα θεμελιώδη δικαιώματα στα προπαρασκευαστικά όργανα του Συμβουλίου, 10140/11 FREMP 54 JAI 319 COHOM 132 JURINFO 31 JUSTCIV 129. Οδηγία 2013/48/ΕΕ, ΕΕ L 294. Βλέπε επίσης αιτιολογικές σκέψεις (58) και (59) της οδηγίας. Με τη δέουσα συνεκτίμηση των Πρωτοκόλλων 21 και 22 των Συνθηκών. 10116/14 ΜΧΡ/νικ/ΚΣ 5
10. Χαιρετίζει την έγκριση μη νομοθετικών πρωτοβουλιών που προωθούν θεμελιώδη δικαιώματα, παραδείγματος χάριν μεταξύ άλλων για την καταπολέμηση των εγκλημάτων μίσους 12. III. Συνοχή μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών πτυχών της προστασίας και της προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση 11. Υπενθυμίζει ότι, σύμφωνα με τις Συνθήκες, η Ένωση έχει καθήκον να διασφαλίζει τη συνοχή μεταξύ των διάφορων τομέων της εξωτερικής της δράσης και μεταξύ αυτών και των άλλων πολιτικών της 13. 12. Υπενθυμίζει ότι τα πρότυπα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο της Ένωσης θα πρέπει να εφαρμόζονται, στους αντίστοιχους τομείς αρμοδιοτήτων τους, από την Ένωση, σύμφωνα με τον Χάρτη και λαμβανομένων δεόντως υπόψη των αρχών της επικουρικότητας και της αναλογικότητας, και από τα κράτη μέλη. 13. Αναγνωρίζει τη σημασία της συνοχής μεταξύ εσωτερικών και εξωτερικών πτυχών της προστασίας και της προώθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο πλαίσιο της Ένωσης, όσον αφορά τη βελτίωση της αξιοπιστίας της Ένωσης στις εξωτερικές της σχέσεις και την παραδειγματική της συμπεριφορά στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 14. Υπενθυμίζει ότι οι διατάξεις του Χάρτη εφαρμόζονται επίσης στην εξωτερική δράση της Ένωσης. 15. Υπογραμμίζει σχετικά ότι οι διατάξεις του Χάρτη είναι δεσμευτικές για τα κράτη μέλη όταν εφαρμόζουν το δίκαιο της Ένωσης, και ότι ορισμένες διατάξεις των Συνθηκών καθώς και διατάξεις του παράγωγου δικαίου παραπέμπουν άμεσα ή έμμεσα σε θεμελιώδη δικαιώματα και είναι επίσης δεσμευτικές για τα κράτη μέλη. 12 13 Συμπεράσματα του Συμβουλίου της 6ης Δεκεμβρίου 2013 για την καταπολέμηση των εγκλημάτων μίσους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Άρθρο 21 παράγραφος 3 της ΣΕΕ. 10116/14 ΜΧΡ/νικ/ΚΣ 6
16. Υπενθυμίζει ότι όλα τα κράτη μέλη είναι συμμετέχουν σε μια σειρά από διεθνή μέσα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και στην παρακολούθησή τους και τους δικαστικούς μηχανισμούς τους, ιδίως το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, και ότι τα δικαιώματα που προβλέπονται στον Χάρτη πρέπει να ερμηνεύονται ως έχοντα την ίδια έννοια και εμβέλεια με τα αντίστοιχα δικαιώματα που διασφαλίζονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (εφεξής η «ΕΣΑΔ») 14. 17. Υπογραμμίζει ότι η προσχώρηση της Ένωσης στην ΕΣΑΔ θα συμβάλει σε περαιτέρω συνέπεια όσον αφορά την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρώπη ως σύνολο και υπενθυμίζει την παράγραφο 5 των συμπερασμάτων του της 6ης Ιουνίου 2013. 18. Σημειώνει τον σημαντικό ρόλο των μηχανισμών προστασίας του Συμβουλίου της Ευρώπης στον τομέα της δημοκρατίας, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τη σημασία επιδίωξης καλής συνεργασίας με το Συμβούλιο της Ευρώπης, αποφεύγοντας παράλληλα την επικάλυψη εργασιών. 19. Θεωρεί ότι στο πλαίσιο αυτού του πολυεπίπεδου συστήματος προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων τόσο η Ένωση όσο και τα κράτη μέλη διασφαλίζουν στο εσωτερικό υψηλά πρότυπα προστασίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που μπορούν να εφαρμόζονται περαιτέρω στην εξωτερική σφαίρα δραστηριοτήτων της Ένωσης 15, σύμφωνα με τις αντίστοιχες αρμοδιότητες της Ένωσης και των κρατών μελών, και να παρουσιάζονται και να προβάλλονται με συνεκτικό τρόπο στις σχέσεις με τρίτους εταίρους. 20. Εκτιμά ότι θα πρέπει να δοθεί περισσότερη προσοχή στην επίτευξη περαιτέρω προόδου σε σχέση με την κύρωση από την Ένωση και τα κράτη μέλη, κατά περίπτωση, διεθνών πράξεων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την εφαρμογή συστάσεων που εκδίδονται από διεθνείς οργανισμούς παρακολούθησης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, ιδίως συστάσεων των Ηνωμένων Εθνών, του Συμβουλίου της Ευρώπης και του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη. 14 15 Βλέπε άρθρο 52 παράγραφος 3 του Χάρτη. Βλέπε 14806/11 FREMP 88 COHOM 227. 10116/14 ΜΧΡ/νικ/ΚΣ 7
21. Θεωρεί ότι είναι σημαντικό να ενισχυθεί η συνεργασία μεταξύ διάφορων ομάδων εργασίας του Συμβουλίου, ιδίως μεταξύ των FREMP και COHOM, κυρίως μέσω της τακτικής ανταλλαγής πληροφοριών και κοινών θεματικών συνεδριάσεων, κατά περίπτωση, για συγκεκριμένα θέματα. IV. Εξορθολογισμός της δράσης της Ένωσης για την προστασία και την προώθηση των δικαιωμάτων που προβλέπονται στον Χάρτη 22. Τονίζει την ευθύνη που φέρει για την αποτελεσματική και συστηματική εφαρμογή του Χάρτη, τον οποίο θεωρεί βασικό στοιχείο τήρησης των αξιών στις οποίες βασίζεται η Ευρωπαϊκή Ένωση καθώς και για την προώθηση μιας πολιτικής με συνέπεια ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα στο πλαίσιο της Ένωσης. 23. Χαιρετίζει την επέκταση της συζήτησης σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη και υπενθυμίζει τη δέσμευσή του να συνεχίσει να διοργανώνει ετήσια διοργανική ανταλλαγή απόψεων σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη, με βάση την ετήσια έκθεση της Επιτροπής για την εφαρμογή του Χάρτη, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τα ψηφίσματα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και την ετήσια έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Θα πρέπει να αναληφθούν περαιτέρω δράσεις που θα βασίζονται στις τρέχουσες πρακτικές και θα τις αξιολογούν, ιδίως προκειμένου να διασφαλιστεί ο συντονισμός και να αποφευχθεί η επικάλυψη εργασιών εντός του Συμβουλίου, καθώς και για να υπάρξει μεγαλύτερη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών. 24. Υπενθυμίζει τα συμπεράσματά του της 23ης Μαΐου 2011, ιδίως την παράγραφο 10, και σημειώνει με ενδιαφέρον την ιδέα μιας ετήσιας εκτίμησης του Συμβουλίου όσον αφορά τη δράση της Ένωσης σχετικά με τις διατάξεις του Χάρτη, με βάση την ετήσια έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη, καθώς και της επισήμανσης τομέων για μελλοντική δράση. Με αυτόν τον τρόπο θα μπορούσε να προκύψει σταδιακά μια εσωτερική στρατηγική της Ένωσης για τα θεμελιώδη δικαιώματα, ενδεχομένως μέσω σχεδίου δράσης σε μεσοπρόθεσμη βάση όσον αφορά τον σεβασμό και την προώθηση του Χάρτη. 10116/14 ΜΧΡ/νικ/ΚΣ 8