Παρασκευή Οµοιοπαθητικού φαρµάκου

1 Παρασκευή Οµοιοπαθητικού φαρµάκου

2 Παρασκευή Οµοιοπαθητικού φαρµάκου

3 Παρασκευή Οµοιοπαθητικού φαρµάκου Ο όρος «Ομοιοπαθητική Φαρμακοποιία» αναφέρεται στη διαδικασία παρασκευής του ομοιοπαθητικού φαρμάκου από την αρχική δραστική του μέχρι το τελικό ομοιοπαθητικό σκεύασμα. Τα στάδια παραγωγής απεικονίζονται στο παρακάτω διάγραμμα ροής: Επιλογή δραστικών και έλεγχος α' υλών : Παραγωγή ομοιοπαθητικών βοηθητικών α' υλών -Φυσικοχημικός & δυναμοποιήσεων σε υγρή & μικροβιολογικός στερεή μορφή έλεγχος τελικού προϊόντος, Παραγωγή εμβροχών Συσκευασία τελικού προϊόντος φυσικοχημικοί & μικροβιολογικοί έλεγχοι

4 Επιλογή Παρασκευή Οµοιοπαθητικού φαρµάκου Επιλογή Α Υλών

5 Επιλογή Παρασκευή Οµοιοπαθητικού φαρµάκου Επιλογή Α Υλών Οι πρώτες ύλες της Ομοιοπαθητικής γνωστές και ως «Ομοιοπαθητικές πηγές - stocks» ή «μητρικά βάμματα» αποτελούν το Α και το Ω στην επιτυχία της δραστικότητας του ομοιοπαθητικού φαρμάκου. Στο εργαστήριο Ομοιοπαθητικής Κορρέ επιλέγεται η Γερμανική Ομοιοπαθητική Φαρμακοποιία (GHP ή HAB) ως οδηγός επιλογής των βαμμάτων αλλά και παραγωγής αυτών. Αποσπάσματα της GHP περιέχονται και στην Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία (6 th edition).

6 Μονογραφία Επιλογή Α Υλών Μονογραφία της Arnica Montana Οι προδιαγραφές των μητρικών βαμμάτων ή αλλιώς RMS ( Raw Material Specification) αναπτύσσονται και με επάρκεια καθορίζονται στις σελίδες της Γερμανικής Ομοιοπαθητικής Φαρμακοποιίας (GHP ή ΗΑΒ). Παρατίθεται ένα παράδειγμα μονογραφίας της GHP για το γνωστό ομοιοπαθητικό φάρμακο Arnica Montana. Σημαντικά στοιχεία : Η ονομασία του φαρμάκου, αλλά και δεύτερη ονομασία αυτού, εάν υπάρχει, π.χ. Arnica & Arnica Montana Προσδιορισμός του τμήματος του φυτού που χρησιμοποιείται για την παραγωγή γή του βάμματος Στο παράδειγμα μας τονίζεται η χρήση του υπόγειου μέρους του φυτού, σε ξηρή μορφή, με ελάχιστη περιεκτικότητα σε αιθέρια έλαια 15ml/kg φυτού Το έτος έκδοσης της μονογραφίας στο κάτω μέρος της σελίδας, GHP 2000.

7 Μονογραφία Επιλογή Α Υλών Μονογραφία της Arnica Montana Ακολουθεί η γενική περιγραφή του φυτού και τα μικροσκοπικά χαρακτηριστικά αυτού Με επάρκεια επίσης καθορίζονται οι ποιοτικοίποσοτικοί έλεγχοι και τα tests καθαρότητας με τα οποία ο παραγωγός του μητρικού βάμματος πιστοποιεί τη χρησιμοποιούμενη α ύλη του, δηλαδή το φυτό.

8 Μονογραφία Επιλογή Α Υλών Μονογραφία της Arnica Montana Κάτω από την παράγραφο Production, αναφέρεται η μέθοδος της φαρμακοποιίας με την οποία θα παρασκευαστεί το μητρικό βάμμα από το φυτό αλλά και στη συνέχεια οι ομοιοπαθητικές δυναμοποιήσεις από το μητρικό βάμμα. Στο παράδειγμα της Arnica η μέθοδος αυτή είναι η method 4a (86% m/m in alcohol)

9 Μονογραφία Επιλογή Α Υλών της Arnica Montana Στη συνέχεια αναφέρονται οι ποιοτικές αναλύσεις και τα tests καθαρότητας, βάσει των οποίων θα γίνει και η ταυτοποίηση του βάμματος κατά την παραλαβή του στο εργαστήριο. Τέλος αναφέρονται οι συνθήκες αποθήκευσης του, στην περίπτωση της Arnica «προστασία από το φως»

10 Είδη Eισερχόµενων A Yλών Χημικές Ανόργανες ουσίες ή χημικά στοιχεία φυσικής προέλευσης Εκχυλίσματα βοτάνων Ζωικής προέλευσης Εισερχόμενες δραστικές α' ύλες

11 Εκχυλίσµατα Είδη Eισερχόµενων A Yλών βοτάνων σε µίγµατα αιθανόλης-νερούνερού Ένα εκχύλισμα βοτάνου για να χαρακτηριστεί Ομοιοπαθητικό μητρικό βάμμα οφείλει να έχει παρασκευαστεί κάτω από τις μεθόδους εκχύλισης της Ομοιοπαθητικής φαρμακοποιίας. Κάθε φυτό κατατάσσεται αυτομάτως σε μία και μοναδική μέθοδο εκχύλισης, η οποία λαμβάνει υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του φυτού, όπως τη χημική του σύσταση π.χ. περιεκτικότητα σε ρητίνες ή νερό,, την περίοδο χρήσης του στον κύκλο της ζωής του, π.χ. περίοδο άνθησης, το τμήμα του φυτού που χρησιμοποιείται στην εκχύλιση π.χ. ρίζες, ανθός, φύλλωμα και βέβαια τις συνθήκες εκχύλισης, όπως την περιεκτικότητα του μέσου εκχύλισης σε αιθυλική αλκοόλη, το χρόνο εκχύλισης, την εκχύλιση σε νωπή ή ξηρά μορφή. Ελέγχονται μέσω πιστοποιητικών προέλευσης οι συνθήκες ανάπτυξης του φυτού, εάν είναι αυτοφυές ή καλλιεργήθηκε υπό ελεγχόμενες συνθήκες και εάν έχει γίνει χρήση χημικών λιπασμάτων ή εντομοκτόνων. Τα φυτικής προέλευσης βάμματα αποτελούν και τη μεγαλύτερη μερίδα στην πίτα των ομοιοπαθητικών ομοο βαμμάτων, φτάνοντας το ποσοστό των 80% κατά προσέγγιση. ση Παραδείγματα αυτών αποτελούν τα πολύ γνωστά φάρμακα Arnica, Ignatia, Belladonna, Pulsatilla,Hypericum.

12 Χηµικής Είδη Eισερχόµενων A Yλών Χηµικής προέλευσης µητρικά βάµµατα. Αναφέρονται σε χημικές ουσίες που κατά κύριο λόγο προέρχονται από φυσικές πηγές ή χημικά στοιχεία που απαντώνται συνήθως σε ορυκτά. Τα μητρικά βάμματα αυτών αποκτώνται μέσω διάλυσης των πρότυπων, υψηλής καθαρότητας ουσιών στα κατάλληλα μέσα αραίωσης υγρής ή στερεής μορφής, όπως καθορίζει η μονογραφία της GHP για κάθε φάρμακο. Η μέθοδος της λιοτρίβισης με τη χρήση γουδιού πραγματοποιείται στην περίπτωση των αδιάλυτων σε υγρά ουσιών (method 6, GHP). Παράδειγμα της κατηγορίας αυτής αποτελεί η γνωστή στην Ομοιοπαθητική Calcarea Carbonica, ή ανθρακικό ασβέστιο στη χημική ορολογία (CaCO 3 ), με πηγή προέλευσης το κέλυφος των στρειδιών!

13 Ζωικής Είδη Eισερχόµενων A Yλών Ζωικής προέλευσης µητρικά βάµµατα Πρόκειται για εκχυλίσματα ουσιών ζωικής προέλευσης. Παραδείγματα αποτελούν τα εκχυλίσματα τμημάτων ή ολόκληρων εντόμων όπως τα γνωστά ομοιοπαθητικά φάρμακα Apis melifica,,(μέλισσα), Cantharis (Spanish fly), αλλά επίσης ζωικής προέλευσης χαρακτηρίζονται και τα βάμματα των φαρμάκων Euspongia officinalis (σπόγγος), Sepia (μελάνι σουπιάς). Και στην κατηγορία αυτή απαραίτητα πιστοποιητικά προέλευσης της πηγής, συνοδεύουν την α ύλη στην παραλαβή.

14 Ποιοτικός έλεγχος α υλών Ποιοτική ταυτοποίηση Ποσοτικός Προσδιορισµός δραστικών Έλεγχοι καθαρότητας Παραλαβή Α υλών Ελευθέρωση Μικροβιολογικοί Α υλών έλεγχοι Απαραίτητη προϋπόθεση για την ελευθέρωση και χρήση των μητρικών βαμμάτων αποτελεί λίο ποιοτικός έλεγχος όπου σε ειδικά άδιαμορφωμένα με κατάλληλο άλλλ επιστημονικό εξοπλισμό εργαστήρια εκτελούνται οι φυσικοχημικοί έλεγχοι αλλά και μικροβιολογικοί (όπου αυτοί απαιτούνται), σύμφωνα με τις μονογραφίες των φαρμάκων στη GHP.

15 ελτίο Ποιοτικός έλεγχος α υλών ελέγχου Arnica Με μία προσεκτική ματιά παρατηρεί κανείς πως οι έλεγχοι που αποτυπώνονται στο φύλλο αυτό είναι σε συμφωνία με τις προδιαγραφές της μονογραφίας, στο δεύτερο σκέλος αυτής, που αναφέρεται καθαρά στο μητρικό βάμμα και όχι στο φυτό, και αναπτύχθηκε στην ενότητα «Επιλογή μητρικών βαμμάτων». Εφόσον τα ποιοτικά κριτήρια εκπληρώνονται οι πρώτες ύλες ελευθερώνονται και χρησιμοποιούνται στα επόμενα στάδια παραγωγής.

16 Παραγωγή Παρασκευή Οµοιοπαθητικού φαρµάκου Παραγωγή Οµοιοπαθητικών δυναµοποιήσεων

17 Παραγωγή Οµοιοπαθητικών δυναµοποιήσεων Αναφέρεται στη διαδικασία «ανάπτυξης» των ομοιοπαθητικών φαρμάκων μέσω της μεθοδολογίας των συνεχών αραιώσεων (του αρχικού μητρικού βάμματος) και των μηχανικών κρούσεων. Με κριτήριο την αναλογία αραίωσης τα ομοιοπαθητικά φάρμακα διακλαδίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες. Την κλίμακα Χ (ή D ή DH) ή δεκατιαία και την κλίμακα CH (ή CK) ή εκατοστιαία

18 εκατιαία Παραγωγή Οµοιοπαθητικών δυναµοποιήσεων εκατιαία κλίµακα Χ Εντός φιαλιδίου αραιώνεται 1 μέρος του μητρικού βάμματος με 9 μέρη διαλύτη, και ακολουθούν 100κρούσεις. Έτσι προκύπτει η 1Χ δυναμοποίηση. Η 2Χ δυναμοποίηση η παράγεται ομοίως με αραίωση 1 μέρους της 1Χ δυναμοποίησης με 9 μέρη διαλύτη, εντός φιαλιδίου και 100 κρούσεων. Πανομοιότυπα παράγονται οι επόμενες Χ δυναμοποιήσεις από τις προηγούμενες τους. Το μέσο αραίωσης που χρησιμοποιείται για κάθε φάρμακο καθορίζεται ξεχωριστά στην αντίστοιχη μονογραφία της Γερμανικής Ομοιοπαθητικής Φαρμακοποιίας. Ουσιαστικά αναφέρεται σε μίγματα αιθανόληςνερού, ή στη lactose monohydrate ή κοινώς γαλακτοσάκχαρο για τα αδιάλυτα σε υγρά μητρικά βάμματα (method 6, GHP). Οι επικρατέστερες δεκατιαίες δυναμοποιήσεις αναγράφονται στον πίνακα 1. 6Χ =1*10 6 = 1/10 6 12Χ=1*10 12 = 1/10 12

19 Εκατοστιαία Παραγωγή Οµοιοπαθητικών δυναµοποιήσεων Εκατοστιαία κλίµακα CH Ισχύει η ίδια ακριβώς αρχή μεθόδου με τις δεκατιαίες δυναμοποιήσεις με μόνη και σημαντική διαφορά την αναλογία της δραστικής ουσίας προς τον διαλύτη, όπου είναι 1μέρος δραστικής / 99 μέρη διαλύτη (αντί για 1/9 που ισχύει στη δεκατιαία κλίμακα) Οι επικρατέστερες εκατοστιαίες δυναμοποιήσεις αναγράφονται στον πίνακα. 6CH = 1*100 6 = 1/100 6 12CH= 1*100 12 = 1/100 12 30CH=1*100 100 30 = 1/100 30 200CH=1*100 200 = 1/100 200 1M=1*100 1000 = 1/100 1000 10M=1*100 10.000 = 1/100 10.000 50M=1*100 50.000 = 1/100 50.000

20 Αυτοµατοποίηση Παραγωγή Οµοιοπαθητικών δυναµοποιήσεων Αυτοµατοποίηση της διαδικασίας παραγωγής Την εποχή του S.Hanheman (πατέρα της ομοιοπαθητικής ) η αραίωση γινόταν με ένα σταγονόμετρο και οι κρούσεις με το χέρι επάνω στην επιφάνεια ενός βιβλίου με σκληρό εξώφυλλο. Σήμερα οι αραιώσεις λαμβάνουν χώρα με τη χρήση διακριβωμένων μικροπιπετών και ζυγών ακριβείας, και οι κρούσεις με τη χρήση αυτόματων μηχανικών δυναμοποιητών και μηχανικών γουδιών. Με τον τρόπο αυτό η παραγωγή ομοιοπαθητικών δυναμοποιήσεων παγιώνεται από σταθερές παραμέτρους που οδηγούν σε επαναληψημότητα της διαδικασίας, και κατ επέκταση σε σταθερή ποιότητα προϊόντων.

21 «Πέρασµα» Αυτοµατοποίηση της διαδικασίας παραγωγής «Πέρασµα» από το παραδοσιακό γουδί στο µηχανικό λειοτριβητή

22 Μηχανικός Αυτοµατοποίηση της διαδικασίας παραγωγής Μηχανικός δυναµοποιητής

23 Μηχανικoί Αυτοµατοποίηση της διαδικασίας παραγωγής Μηχανικoί δυναµοποιητές

24 Εντυποποίηση Παραγωγή Οµοιοπαθητικών δυναµοποιήσεων Εντυποποίηση της παραγωγικής διαδικασίας δυναµοποίησης Κατά τη διαδικασία παραγωγής υγρών και στερεών δυναμοποιήσεων γίνεται χρήση εντύπων παραγωγής όπου αποτυπώνεται : η μέθοδος της φαρμακοποιίας που εφαρμόζεται σύμφωνα με τη μονογραφία της GHP, οι δυναμοποιήσεις οι οποίες παρήχθησαν, οι παρτίδες των δραστικών και βοηθητικών α υλών που χρησιμοποιήθηκαν (ιχνηλασιμότητα) Παράδειγμα του εντύπου παραγωγής παρατίθεται για το παράδειγμα της Arnica

25 Εντυποποίηση Παραγωγή Οµοιοπαθητικών δυναµοποιήσεων Εντυποποίηση της παραγωγικής διαδικασίας δυναµοποίησης οι αναλογίες που τηρήθηκαν σε διαλύτη και δραστικές, οι κρούσεις που έγιναν ανά στάδιο αραίωσης

26 Εντυποποίηση Παραγωγή Οµοιοπαθητικών δυναµοποιήσεων Εντυποποίηση της παραγωγικής διαδικασίας δυναµοποίησης

27 Νερό Παραγωγή Οµοιοπαθητικών δυναµοποιήσεων Νερό παραγωγής υγρών δυναµοποιηµένων διαλυµάτων Ιδιαίτερη σημασία δίνεται στην ποιότητα του χρησιμοποιούμενου νερού στην παραγωγική ήδιαδικασία. δ Το νερό μαζί με την αιθυλική αλκοόλη αποτελεί κύριο διαλύτη στο στάδιο των αραιώσεων.

28 Νερό Παραγωγή Οµοιοπαθητικών δυναµοποιήσεων Νερό παραγωγής υγρών δυναµοποιηµένων διαλυµάτων Οι προδιαγραφές του νερού είναι σύμφωνες με την Ευρωπαϊκή Φαρμακοποιία (water purified) και εκπληρώνουν αυστηρά κριτήρια περιεκτικότητας σε αιωρούμενα σωματίδια οργανικών και ανόργανων ουσιών,μικρή τιμή αγωγιμότητας 0,8μS/cm, με όριο φαρμακοποιίας για την παραγωγή ομοιοπαθητικών φαρμάκων τα 4,3μS/cm(20 o C) χαρακτηρίζεται από χαμηλό μικροβιακό φορτίο max TAMC 100Cfu/ml. Στα Ομοιοπαθητικά Κορρέ τα παραπάνω επιτυγχάνονται με την εγκατάσταση δικτύου επεξεργασίας νερού, όπου το νερό αναβαθμίζεται ποιοτικά διερχόμενο μέσα από σύστημα αντίστροφων ωσμώσεων, απιονιστές μικτής κλίνης και μικροβιοκρατή φίλτρα. Καθημερινά εκτελούνται μικροβιολογικοί έλεγχοι στο νερό παραγωγής.

29 Στάδιο Παρασκευή Οµοιοπαθητικού φαρµάκου Στάδιο Εµβροχής

30 Εµβροχή Στο επόμενο στάδιο παραγωγής εμβρέχουμε το υγρό δυναμοποιημένο υγρό σε αδρανές υπόστρωμα ή έκδοχο, τη lactose monohydrate ή μίγμα αυτής με sucrose φαρμακευτικής καθαρότητας. Η δόση εμβροχής ορίζεται στη GHP method 10 σε 1% m/m, δηλαδή 1 μέρος (σε g) του υγρού φαρμάκου εμβρέχεται σε 100 μέρη (σε g) εκδόχου. Ηδ διαδικασία δ πραγματοποιείται σε ειδική συσκευή εμβροχής, όπου μέσω του καλιμπραρίσματος παρέχουμε στη συσκευή τις απαιτούμενες πληροφορίες που οδηγούν σε επιτυχή και ομοιόμορφη εμβροχή.

31 Critical Εµβροχή Critical Control Points Παράμετρος Βάρος σε g του εκδόχου ( π.χ. 300γ) Τύπος εκδόχου: σκόνη, granules, pills Περιεκτικότητα σε αιθυλική αλκοόλη του προς εμβροχή υγρού (70% v/v 95% v/v) Ροή του υγρού στη συσκευή (mg/sec) Hydrocapacity του εκδόχου στο νερό Θερμοκρασία ξήρανσης (40 o C)

32 Ο Εµβροχή Ο ρόλος της περιεκτικότητας του διαλύµατος σε αιθυλική αλκοόλη-νερό Τα ομοιοπαθητικά διαλύματα είναι μίγματα αιθανόλης- νερού (βάσει GHP). Το έκδοχο χημικά είναι lactose monohydrate/ sucrose. Όσο αυξάνεται η περιεκτικότητα σε νερό αυξάνεται ο κίνδυνος διάλυσης του εκδόχου κατά την εμβροχή δημιουργώντας μία κολλώδη επιφάνεια στους κόκκους αυτού. Οι κόκκοι μπορεί να ενωθούν μεταξύ τους δημιουργώντας συσσωματώματα κόκκων (agglomerates) Η αιθανόλη εμποδίζει τη διάλυση του εκδόχου

33 Πρόληψη Εµβροχή Πρόληψη της διάλυσης του εκδόχου µέσω της χρήσης της συσκευής εµβροχής Συνεχής περιστροφή του εκδόχου κατά την έμβροχή εντός ειδικών γυάλινων περιεκτών Κύκλοι ξήρανσης με θερμό αέρα 40 ο C, αμέσως μετά τον ψεκασμό Υπολογισμός μέσω software του παράγοντα Hydrocapacity, που ορίζεται ως η μέγιστη ποσότητα νερού ( σε g ) που μπορεί να απορροφήσει ανά ψεκασμό, μία ποσότητα γαλακτοσακχάρου, πριν αρχίσει να λιώνει και να κολλάει

34 Ψεκασµός Εµβροχή Ψεκασµός µε «Dilu-Jet» Ο ψεκασμός του υγρού φαρμάκου γίνεται με τη χρήση ειδικού εξαρτήματος spray, που ονομάζεται «Dilu-Jet» και εφαρμόζεται στο φιαλίδιο του φαρμάκου. Εξασφαλίζεται με αυτόν τον τρόπο: Η παραγωγή ενός λεπτού, ομοιόμορφου spray ψεκασμού Η άμεση επαφή του φαρμάκου με το υλικό κατασκευής του dilu-jet (Teflon), χωρίς κίνδυνο μεταβολής των χημικών & φυσικών ιδιοτήτων του υγρού Η αντοχή του υλικού στον κλιβανισμό στους 120 o C για 20min (με στόχο της απαλοιφή οποιασδήποτε ομοιοπαθητικής δράσης), μετά από κάθε εμβροχή.

35 Στάδια Εµβροχής Oµογενοποίηση υλικού µε περιστροφή εντός ειδικών φιαλίων Ψεκασµός µε κλάσµα του συνολικού υγρού Οµογενοποίηση µίγµατος Νέος ψεκασµός Οµογενοποίηση υλικού Ξήρανση µέσω θερµού αέρα

36 «In Εµβροχή «In process control» της απόδοσης εµβροχής Η απόδοση εμβροχής ελέγχεται ανά παρτίδα (in process control), μέσω της εντυποποίησης της διαδικασίας σε φόρμες παραγωγής εμβροχών Παράλληλα στη φόρμα καταγράφονται και στοιχεία της παρτίδας του εκδόχου και του ομοιοπαθητικού διαλύματος που χρησιμοποιούνται, συμβάλλοντας με αυτό τον τρόπο στην ιχνηλασιμότητα της διαδικασίας.

37 «In Εµβροχή «In process control» της απόδοσης εµβροχής Η τελική απόδοση εμβροχής υπολογίζεται από τη διαφορά βάρους κατά την έναρξη και μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας.

38 Laminar Εµβροχή Laminar Air Flow Η όλη διαδικασία εμβροχής λαμβάνει χώρα εντός laminar air flow οριζόντιας νηματικής ροής. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως ο αέρας φιλτράρεται εντός της καμπίνας της συσκευής του laminar, μέσω φίλτρων Hepa (high efficiency particulate absorbing filters), με αποτέλεσμα την αναβάθμιση της ποιότητας του, με τη μείωση της συγκέντρωσης των αιωρούμενων σωματιδίων.

39 Καθαρισµός Εµβροχή Καθαρισµός σκευών Τουλίπες: (πρόκειται για τους γυάλινους περιέκτες εντός των οποίων ζυγίζεται το έκδοχο). 1) Πλένονται με ζεστό νερό, 2) Ψεκάζονται με ισοπροπυλική αλκοόλη 3) Ξεπλένονται με επεξεργασμένο νερό- purified water 4) Τοποθετούνται στον κλίβανο στους 120 o C/20min Dilu-Jets: 1) Πλένονται εξωτερικά με νερό 2) Πλένονται εσωτερικά με διάλυμα αιθυλικής αλκοόλης (φαρμακευτικής καθαρότητας), μέσω της διαδικασίας ψεκασμού της συσκευής εμβροχής, ακριβώς όπως με το φάρμακο 3) Ξεπλένονται εξωτερικά με purified water 4) Τοποθετούνται στον κλίβανο στους 120 o C/20min

40 Τεστ Οµοιοµορφία εµβροχής Τεστ µε Methylene Blue Η ομοιομορφία εμβροχής ελέγχεται περιοδικά μέσω μίας διαδικασίας αξιολόγησης και επικύρωσης της συσκευής που στηρίζεται σε φασματοφωτομετρική μέθοδο UV, κάνοντας χρήση ενός χημικού δείκτη με το όνομα methylene blue. Το συγκεκριμένο test ονομάζεται «Uniformity of impregnation» και αναφέρεται στη μονογραφία του «sucrose globuli for homoeopathic preparations» της GHP.

41 Τεστ Οµοιοµορφία εµβροχής Τεστ µε Methylene Blue Πραγματοποιείται εμβροχή με αλκοολικό διάλυμα methyl blue με την ίδια ακριβώς διαδικασία και τις ίδιες παραμέτρους που λαμβάνει χώρα και μία εμβροχή υγρού φαρμάκου. Οι μπλέ κόκκοι- δείγματα μετατρέπονται σε υγρά διαλύματα και μετράται η απορρόφηση η του δείκτη σε φασματοφωτόμετρο UV, στα 665nm. Για μία επιτυχή εμβροχή του μηχανήματος η σχετική τυπική απόκλιση των μετρήσεων από τη μέση τιμή, δεν πρέπει να ξεπερνά το 5,0%

42 Μικροβιολογικοί, Έλεγχοι τελικού προϊόντος Μικροβιολογικοί, Φυσικοχηµικοί Στο τελικό προϊόν λαμβάνει χώρα μικροβιολογικός έλεγχος σύμφωνα με τις παραγράφους 2.6.12- Microbiological examination of non-sterile products και 2.6.13, της Ευρωπαϊκής φαρμακοποιίας. Ελέγχονται συγκεκριμένα οι παράμετροι του πίνακα Φυσικά δεν παραλείπονται φυσικοχημικοί έλεγχοι όπως βάρος κάψουλας, ελαττωματικά τεμάχια, οργανοληπτικά χαρακτηριστικά. Total Viable Aerobic Count Yeasts & Moulds Count Salmonella Staphylococcus aureus Escherichia Coli Pseudomonas aeruginosa 1000Cfu/g 100Cfu/g negative/10g negative/10g negative/10g negative/10g

43 Φίλτρα Αποθήκευση & έλεγχος συνθηκών αέρα Φίλτρα HEPA Η αποθήκευση του τελικού προϊόντος γίνεται σε ελεγχόμενες συνθήκες υγρασίας και θερμοκρασίας, διασφαλίζοντας σταθερή ποιότητα προϊόντων. Προτεινόμενες συνθήκες αποθήκευσης 20-23 ο C / 45-50% RH. Ο έλεγχος της ποιότητας του αέρα τόσο στους χώρους αποθήκευσης όσο και στους χώρους παραγωγής και συσκευασίας επιτυγχάνεται με την εγκατάσταση ενός δικτύου αέρα, όπου ο εισερχόμενος αέρας εντός του εργαστηρίου διέρχεται από φίλτρα HEPA και βρίσκεται σε συνεχή ανακυκλοφορία. Το αποτέλεσμα είναι η μείωση του αριθμού των αιωρούμενων σωματιδίων σε χαμηλά επίπεδα που πληρούν τις απαιτήσεις του ακόλουθου νομοθετικού πίνακα:

44 Kριτήρια Φίλτρα HEPA Kριτήρια At rest In operation Grade Max number of particles/ m 3 0.5µ 5.0µ 0.5µ 5.0µ A 3.520 20 3.520 20 B 3.520 29 352.000 2.900 C 352.000 2.900 3.520.000 29.000 D 3.520.000 29.000 Not defined Not defined

45 Εφαρµογή Συνθήκες Αέρα Εφαρµογή θετικών πιέσεων σε κάθε αίθουσα Επιπλέον εφαρμόζεται σε κάθε αίθουσα του εργαστηρίου θετική πίεση ως προς το διάδρομο, ώστε ο αέρας να έχει μία «φυσική ροή» από το εσωτερικό της κάθε αίθουσας προς το εξωτερικό περιβάλλον. Αυτή η διαφορά πίεσης (dp) είναι τουλάχιστον 10 μονάδες Pascal. Παράγοντες όπως οι παραπάνω οδηγούν στη δημιουργία ενός καθαρού χώρου εργασίας και σταθερών συνθηκών χώρου αποθήκευσης των ομοιοπαθητικών φαρμάκων.

46 Καθαρισµός χώρου και εξοπλισµού Στον τομέα καθαριότητας τόσο του χώρου όσο και του εξοπλισμού δίνεται ιδιαίτερη έμφαση καθώς συμβάλλει καθοριστικά στη μείωση του ολικού μικροβιακού φορτίου, που αποτελεί και κριτήριο ελευθέρωσης του προϊόντος. Στην κατεύθυνση αυτή λαμβάνουν χώρα τα εξής: Πλύσιμο με purified water και ισοπροπυλικής αλκοόλης όλων των χρησιμοποιούμενων σκευών και κλιβανισμός αυτών (120 0 C/ 20min ) Χρήση φόρμας εργασίας, γαντιών, καλυπτρών κεφαλής & ποδιών κατά την ώρα εργασίας Απολύμανση των επιφανειών εργασίας με αιθανόλη ή ισοπροπυλική αλκοόλη Εφαρμογή ημερήσιου προγράμματος καθαρισμού αλλά και απολύμανσης στους γενικούς χώρους και επιφάνειες Επιλογή καθαριστικών και απολυμαντικών χώρου με κριτήρια την αποτελεσματικότητα, την ελάχιστη δυνατή υπολειμματικότητα και τέλος την αποφυγή αρωμάτων. Εφαρμογή μηνιαίου προγράμματος για επικύρωση των διαδικασιών καθαρισμού, μέσω αναλύσεων μικροβιακού φορτίου αέρα & επιφανειών.

47 Νοµικό Πλαίσιο

48 Νοµικό Πλαίσιο Κοινοτική οδηγία ΟΔ/ 92/ 73/ ΕΟΚ της 22ας Σεπτεμβρίου 1992 και εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας από 1/ 1/1994 Ορίζονται όλες οι συνθήκες για την παραγωγή των ομοιοπαθητικών φάρμακων, ανάλογες με της υπόλοιπης φαρμακευτικής βιομηχανίας, τον έλεγχο αυτών, και την κυκλοφορία τους. Δίνεται η δυνατότητα διάθεσής τους τόσο σα φαρμακοτεχνικά σκευάσματα, όσο και σαν τελικά φαρμακευτικά προϊόντα. Ανάλογες διατάξεις ισχύουν και σε όλες τις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

49 Συνταγογραφία

50 Συνταγογραφία Όνομα ασθενούς Aρίθμηση Μορφή ομοιοπαθητικού σκευάσματος Όνομα ομοιοπαθητικού σκευάσματος Δυναμοποίηση, ποσότητα Οδηγία λήψης

51 Ετικέτα Συνταγογραφία Ετικέτα Αρίθμηση Όνομα ασθενούς Όνομα ομοιοπαθητικού σκευάσματος/φαρμάκου Δυναμοποίηση, ποσότητα Οδηγία λήψης

52 Οδηγίες Λήψης

53 Οδηγίες Λήψης Τι πρέπει να προσέχει ο ασθενής Εκτός άλλης οδηγίας του γιατρού, η λήψη του φαρμάκου να γίνεται το πρωί, 10 λεπτά πριν το φαγητό. Να αποφεύγεται η φύλαξη του φαρμάκου σε σημεία εκτεθειμένα στον ήλιο, την υγρασία ή σε έντονες οσμές. Κατά τη διάρκεια της λήψης ομοιοπαθητικών φαρμάκων, αλλά και για μεγάλο διάστημα μετά τη θεραπεία να αποφεύγεται η χρησιμοποίηση κατά το δυνατόν: α. Ισχυρών φαρμάκων (αντιβιοτικά, κορτιζόνες, μείζονα ηρεμιστικά κ.α.) β. Καμφοράς (ναφθαλίνης, αλοιφών καμφορούχων) γ. Μέντας (οδοντόκρεμες, τσίχλες, καραμέλες με μέντα κ.ά.) δ. Καφέ (επιτέπονται υποκατάστατα του ελληνικού και του στιγμιαίου καφέ, από κριθάρι, ρεβύθι, κιχώρι, σύκα κ.ά.) Να εφαρμόζονται με κάθε τρόπο οι υποδείξεις του γιατρού σας.

54 Βιβλιογραφία

55 Βιβλιογραφία German Homeopathic Pharmacopoeia The Homeopathic Pharmacopoeia of the United States Homeopathic Pharmacopoeia of India The biochemic system of Medicine (Schuessler) French Pharmacopoeia UK Homeopathic Pharmacopoeia Ομοιοπαθητική Φυτοθεραπευτική, Αικ. Χαρβάλα Εισαγωγή στη φαρμακευτική τεχνολογία του ομοιοπαθητικού σκευάσματος, Ι. Ευσταθίου http://www.echamp.org http://www.homeopathic.org/

56 Συχνές Ερωτήσεις

57 Συχνές Ερωτήσεις Ποιές ασθένειες «θεραπεύει» η Ομοιοπαθητική Η ομοιοπαθητική αντιμετωπίζει οξείες και χρόνιες νόσους, καλύπτοντας ένα ευρύτατο φάσμα της ανθρώπινης παθολογίας. Στην ομοιοπαθητική θεραπευτική κάθε αρρώστια αντιμετωπίζεται σαν μια τελείως ξεχωριστή περίπτωση. Δεν υπάρχουν ασθένειες, αλλά ασθενείς. Ο ανθρώπινος οργανισμός θεωρείται ενιαίο σύνολο, σώματος - συναισθήματος - διανόησης και όχι μεμονωμένα συμπτώματα. Συνεπώς δεν έχει νόημα η ερώτηση «έχετε φάρμακο για την τάδε ασθένεια;» γιατί η κάθε περίπτωση στην Ομοιοπαθητική αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα και σχολαστικά.

58 Συχνές Ερωτήσεις Είναι επικίνδυνα τα ομοιοπαθητικά φάρμακα? Παρουσιάζουν παρενέργειες? Λόγω της μεγάλης αραίωσης κατά την παρασκευή τους, τα ομοιοπαθητικά φάρμακα θεωρούνται απόλυτα ασφαλή και δεν εμφανίζουν παρενέργειες. Υπάρχει μόνο η πιθανότητα κατά τη λήψη τους για πρώτη φορά να προκαλέσουν μια επιδείνωση των συμπτωμάτων (θεραπευτική επιδείνωση) δί η οποία όμως υποχωρεί εντός το πολύ λύ24 ωρών.

59 Συχνές Ερωτήσεις Πως συνταγογραφούνται τα ομοιοπαθητικά φάρμακα Υπεύθυνοι για τη συνταγογράφηση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων είναι μόνο γιατροί με ειδίκευση ε στην ομοιοπαθητική ο ο ιατρική. Πόση ζάχαρη περιέχουν Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα που λαμβάνονται σε μορφή κάψουλας περιέχουν 0,2g γαλακτοσάκχαρου, δηλαδή το 1/25 από ένα κουταλάκι του γλυκού ζάχαρη.

60 Συχνές Ερωτήσεις Μπορούν να συγχορηγηθούν με συμβατικά φάρμακα? Σε γενικές γραμμές τα ομοιοπαθητικά φάρμακα δεν παρουσιάζουν αλληλεπιδράσεις με κανένα από τα συμβατικά φάρμακα. Εντούτοις, είναι σημαντικό να συμβουλευτούμε ένα έμπειρο ομοιοπαθητικό ιατρό για το πως θα γίνεται η λήψη των ομοιοπαθητικών φαρμάκων, όταν ο ασθενής παίρνει παράλληλα και άλλα φάρμακα. Αυτό γίνεται γιατί κάποια φάρμακα (αντιβιοτικά, κορτιζόνη, ισχυρά ηρεμιστικά) μπορούν να αδρανοποιήσουν τη δράση των ομοιοπαθητικών φαρμάκων και γιατί κάποια ομοιοπαθητικά φάρμακα μπορεί να προκαλέσουν μια πρόσκαιρη θεραπευτική επιδείνωση που όμως ο γιατρός λόγω της συγχορήγησης να θέλει να την αποφύγει.

61 Συχνές Ερωτήσεις Πόσο κοστίζουν Εξαρτάται από το θεραπευτικό σχήμα που ορίζει ο γιατρός. Ένα μέσο μηνιαίο κόστος πάντως μπορεί να προσδιοριστεί μεταξύ 8-15. Καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία? Τα ομοιοπαθητικά φάρμακα δεν καλύπτονται από τα ασφαλιστικά ταμεία. Καλύπτονται από ιδιωτικές ασφαλιστικές εταιρείες, βάσει του συμβολαίου που έχει συμφωνηθεί.

62 Εκχυλίσεις

63 ιάγραµµα Εκχυλίσεις ιάγραµµα ροής Επιλογή α' υλών (δρόγης) Ξήρανση α υλών Κοπή Εκχύλιση δρόγης βάσει μεθόδου Φαρμακοποιίας Διήθηση έλεγχος τελικού προϊόντος, φυσικοχημικοί έλεγχοι

64 Επιλογή Εκχυλίσεις Επιλογή α υλών

65 Ξήρανση Εκχυλίσεις Ξήρανση

66 Κοπή Εκχυλίσεις Κοπή

67 Εκχύλιση Εκχυλίσεις Εκχύλιση βάσει Φαρµακοποιίας

68 ιήθηση Εκχυλίσεις ιήθηση

69 Φυσικοχηµικοί Εκχυλίσεις Φυσικοχηµικοί έλεγχοι Χρωματογραφία λεπτής στοιβάδας (TLC) Ειδικό βάρος Στερεό υπόλειμμα

70 Εκχυλίσεις

71 Φυτοθεραπεία

72 Ιστορική Φυτοθεραπεία Ιστορική αναδροµή Αρχαία Ελλάδα: από τα Οµηρικά Έπη στο Γαληνό. Βυζαντινοί ζ Μυρεψοί ρψ και Φαρµακοί. Αραβική Ιατρική. Βοτανοθεραπεία της νεότερης εποχής. Παραδοσιακή Κινέζικη Ιατρική. Αγιουρβεδική Ιατρική Σύγχρονες τάσεις.

73 Πλεονεκτήµατα Φυτοθεραπεία Πλεονεκτήµατα φυτικών σκευασµάτων Ήπια δράση µε λιγότερες παρενέργειες. Προληπτική και θεραπευτική αντιµετώπιση µ καθηµερινών προβληµάτων υγείας. Χαµηλό κόστος θεραπείας. Ολιστική αντιµετώπιση του ασθενούς.

74 Προφυλάξεις Φυτοθεραπεία Προφυλάξεις κατά την χρήση Πλήρης αποφυγή χρήσης βοτάνων µε ισχυρή δράση και µικρή θεραπευτική δόση. Κίνδυνος αλλεργικής αντίδρασης. Αποφυγή χρήσης βοτάνων κατά την διάρκεια της εγκυµοσύνης. Προσοχή σε µεγάλες ηλικίες και καταπονηµένους οργανισµούς, παιδιά. Πιθανές αλληλεπιδράσεις µε συµβατικά φάρµακα. Κατεύθυνση Κ των ασθενών στον κατάλληλο λ γιατρό, αποθάρρυνση της τάσης για αυτοθεραπεία.

75 Ενηµέρωση Φυτοθεραπεία Ενηµέρωση Είναι ενδιαφέρον να αναφέρουµε πως σε µια έρευνα τον Φεβρουάριο του 1997 στην Αµερική,µόνο το 4% του κοινού πληροφορείτο από τους φαρµακοποιούς για τα θεραπευτικά βότανα Το 41% είχε πληροφόρηση από την οικογένεια το 37% από τα περιοδικά το 35% από βιβλία το 13% από τα Health Food Stores το 9% από τους γιατρούς το 5% από την τηλεόραση

76 Συνήθεις Φυτοθεραπεία Συνήθεις παθήσεις - Χρησιµοποιούµενα Βότανα Κρυολόγηµα Ενίσχυση ανοσοποιητικού Echinacea, Pau d arco, Eleutherococcus, Propolis, Calendula, Θυµάρι Καρδιακές Κυκλοφορικές διαταραχές Crataegus, Ginkgo biloba, Aesculus, Hamamelis, Garlic Γαστρεντερικές διαταραχές Psyllium, Aloe, Cascarea sagrada, Frangula, Ginger, Σέννα,, Melissa ερµατικά προβλήµατα Calendula, Propolis, Malva, Hypericum, Arctium lappa Αϋπνία Νευρικές διαταραχές Valeriana, Passiflora, Hypericum, Melissa, Τίλιο, Crataegus ιαταραχές ουροποιητικού Cranberry, Urtica, Arctostaphylos uva ursi, Sabal serulata, Equisetum Μυοσκελετικά προβλήµατα Arnica, Harpagophytum, Ruta, Pine, Θυµάρι

77 Φαρµακοτεχνικές Φυτοθεραπεία Φαρµακοτεχνικές µορφές Εγχύµατα, αφεψήµατα Κόνεις ς / Κάψουλες Βάµµατα / Λάδια / Εκχυλίσµατα / Σιρόπια Αλοιφές, Λοσιόν, Σαµπουάν,Υπόθετα

78 Calendula Φυτοθεραπεία Calendula officinalis

79 Calendula Φυτοθεραπεία Calendula officinalis Φαρμακολογικές ιδιότητες Αντιφλεγμονώδεις αντιμικροβιακές ιδιότητες. Επιτάχυνση αναδόμησης συνδετικού ιστού. Ενδείξεις Φλεγµονές της στοµατοφαρυγγικής κοιλότητας. Επούλωση εγκαυµάτων και πληγών. Απάλυνση δερματικών ερεθισμών.

80 Calendula Φυτοθεραπεία officinalis Αντενδείξεις Γνωστή υπερευαισθησία σε φυτά της οικογένειας των Asteraceae. Ανεπιθύμητες ενέργειες Καµία γνωστή. Αλληλεπιδράσεις Καμία γνωστή.

81 Arnica Φυτοθεραπεία Arnica montana

82 Arnica Φυτοθεραπεία Arnica montana Φαρμακολογικές ιδιότητες Αντιφλεγμονώδεις αναλγητικές ιδιότητες. Αντιοιδηματικές ιδιότητες. Ενδείξεις Ρευµατισµοί. Φλεγµονές αρθρώσεων. Μυϊκοί τραυματισμοί.

83 Arnica Φυτοθεραπεία montana Αντενδείξεις Γνωστή υπερευαισθησία σε φυτά της οικογένειας των Asteraceae. Επαφή με βλεννογόνους, ανοικτές πληγές. Ανεπιθύμητες ενέργειες Συστηµατική εφαρµογή σε υψηλές συγκεντρώσεις, µπορεί να προκαλέσει εκζεµατική δερµατίτιτδα. Αλληλεπιδράσεις Καμία γνωστή.

84 Ginkgo Φυτοθεραπεία Ginkgo biloba

85 Ginkgo Φυτοθεραπεία Ginkgo biloba Φαρμακολογικές ιδιότητες Βελτίωση της αντοχής υποξίας, ιδιαίτερα του εγκεφαλικού ιστού. Αναστολή της ανάπτυξης τραυματικού ή τοξικολογικού εγκεφαλικού οιδήματος και επιτάχυνση της επούλωσης του. Αύξηση της νοητικής λειτουργίας και της ικανότητας εκμάθησης. Βελτίωση της αιμάτωσης, ιδιαίτερα της μικροκυκλοφορίας. Ενδείξεις Συµπτωµατική αντιµετώπιση διαταραγµένης εγκεφαλικής λειτουργίας σε περιπτώσεις: Απώλειας µνήµης / ιαταραχές συγκέντρωσης Κατάθλιψης Ιλίγγου / Εµβοές ώτων Ηµικρανίες

86 Ginkgo Φυτοθεραπεία biloba Αντενδείξεις Γνωστή υπερευαισθησία σε εκχύλισμα του φυτού. Ασθενείς υπό αντιπηκτική αγωγή. Ανεπιθύμητες ενέργειες Σπάνιες στομαχικές ή εντερικές διαταραχές. Πονοκέφαλος. Αλλεργική δερματική αντίδραση. Αλληλεπιδράσεις Συνέργεια αντιπηκτικής δράσης φαρμάκων.

87 Valeriana Φυτοθεραπεία Valeriana officinalis

88 Valeriana Φυτοθεραπεία Valeriana officinalis Φαρμακολογικές ιδιότητες Μείωση ηχρόνου εισόδου σε 1 ο στάδιο ύπνου. Αύξηση συγκέντρωσης GABA. Σπασμολυτικές ιδιότητες. Ενδείξεις Υπερένταση. Έλλειψη συγκέντρωσης. ιαταραχές ύπνου. Νευραλγία. Νεύρωση στοµάχου.

89 Valeriana Φυτοθεραπεία Valeriana officinalis Αντενδείξεις Ασθενείς με επιβαρυμένη ηπατική λειτουργία. Ανεπιθύμητες ενέργειες Σπάνιες γαστρεντερικές διαταραχές. Αλλεργική αντίδραση εξ επαφής. Σε μακροχρόνια χρήση, κεφαλαλγία, διαταραχές καρδιακής λειτουργίας. Αλληλεπιδράσεις Ηπατοτοξικές ουσίες Αλκοόλ Βαρβιτουρικά Βενζοδιαζεπίνες Οπιούχα αναλγητικά

90 Echinacea Φυτοθεραπεία Echinacea angustifolia

91 Echinacea Φυτοθεραπεία Echinacea angustifolia Φαρμακολογικές ιδιότητες Ενίσχυση ανοσοποιητικού συστήματος. Αντιβακτηριδιακές ιδιότητες. Αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες. Αναστολή αποδόμησης κολλαγόνου. Ενδείξεις Καταπολέµηση κοινού κρυολογήµατος. Βήχας / Βρογχίτιδα. Πυρετός. Λοιµώξεις του ουροποιητικού. Φλεγµονές του στόµατος και του φάρυγγα.

92 Echinacea Φυτοθεραπεία Echinacea angustifolia Αντενδείξεις Γνωστή υπερευαισθησία σε φυτά της οικογένειας των Asteraceae. Προϊούσες συστηµατικές διαταραχές όπως φυµατίωση, λευχαιµία, αυτοάνοσες παθήσεις, σκλήρυνση κατά πλάκας και λοίµωξη από HIV. Ασθενείς σε διαδικασία µεταµόσχευσης οργάνων. Ανεπιθύμητες ενέργειες Σπάνιες γαστρεντερικές διαταραχές. Αλλεργική αντίδραση εξ επαφής. Σε μακροχρόνια χρήση, κεφαλαλγία, ίλιγγος. Αλληλεπιδράσεις Ανοσοκατασταλτικές ουσίες Κορτικοστεροειδή

93 Crataegus Φυτοθεραπεία Crataegus monogyna

94 Crataegus Φυτοθεραπεία Crataegus monogyna Φαρμακολογικές ιδιότητες Θετική ινότροπος δράση. Αύξηση αιμάτωσης στεφανιαίων αγγείων-μυοκαρδίου. Ενδείξεις Υπέρταση. Υπόταση. ιαταραχές αιµάτωσης µυοκαρδίου.

95 Crataegus Φυτοθεραπεία monogyna Αντενδείξεις Εγκυμοσύνη. Παιδιά κάτω των 12 ετών. Ανεπιθύμητες ενέργειες Ταχυκαρδία, ίλιγγος. Πονοκέφαλος. Γαστρεντερικές διαταραχές. Αλληλεπιδράσεις Συνέργεια αντιπηκτικής δράσης φαρμάκων. Πιθανή συνέργεια δράσης σε καρδιακούς γλυκοσίδες.