ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ Βρυξέλλες, 14.10.2015 COM(2015) 510 final ANNEX 3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ στην ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΤΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ ΠΡΟΣ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ, ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΚΑΙ ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ Διαχείριση της προσφυγικής κρίσης: η κατάσταση όσον αφορά την εφαρμογή των δράσεων προτεραιότητας στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος Δράσης για τη Μετανάστευση EL EL
Παράρτημα 3: Ιταλία Έκθεση προόδου από τις 11 Οκτωβρίου 2015 I. Κομβικά σημεία (hotspot) 1. Οι ιταλικές αρχές έθεσαν σε λειτουργία το πρώτο κομβικό σημείο στην Λαμπεντούζα πριν από δύο εβδομάδες. Το κομβικό σημείο είναι πλήρως λειτουργικό με την παρουσία τόσο της Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Υποστήριξης για το Άσυλο (ΕΥΥΑ) όσο και του Frontex. Η συμμόρφωση με τους κανόνες για τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων στο κομβικό σημείο αυξάνεται, μολονότι σε ορισμένες περιπτώσεις οι μετανάστες εξακολουθούν να ανθίστανται σε αυτήν. 2. Όλα τα άλλα κομβικά σημεία έχουν ήδη οριστεί. Τα περισσότερα μπορούν να τεθούν σε λειτουργία τις προσεχείς εβδομάδες. Δύο από αυτά, στο Taranto και την Augusta, θα καταστούν λειτουργικά μόνο κατά τα τέλη του 2015. 3. Σε όλα τα κομβικά σημεία προβλέπεται η παρουσία βασικού προσωπικού που αποτελείται από 10 υπαλλήλους του Frontex αρμόδιους για τη λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων, 2 ομάδες εξέτασης μέσω συνεντεύξεων (debriefing) και 2 ομάδες ελέγχου, παράλληλα με μια ομάδα 3 εμπειρογνωμόνων της ΕΥΥΑ για την παροχή πληροφοριών. Η ανταπόκριση στα αιτήματα που απευθύνουν ο Frontex και η ΕΥΥΑ για συνεισφορές αναμένεται να επιτρέψουν την κάλυψη όλων των αναγκών σε όλα τα κομβικά σημεία, υπό την προϋπόθεση ότι τα κράτη μέλη θα δεσμευτούν να διαθέσουν επαρκή αριθμό εμπειρογνωμόνων. 4. Η Περιφερειακή Ειδική Ομάδα της ΕΕ (EURTF) δραστηριοποιείται ήδη από τον Ιούλιο στην Κατάνια και είναι πλήρως λειτουργική με την παρουσία προσωπικού από όλους τους οργανισμούς. Ωστόσο, το έργο της Ευρωπόλ χρειάζεται να ενσωματωθεί καλύτερα στην έννοια του κομβικού σημείου, ιδίως για να ενισχυθεί η ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των ιταλών εισαγγελικών λειτουργών και των αξιωματικών επιβολής του νόμου, αφενός, και της Ευρωπόλ, αφετέρου. 5. Για να στηριχθεί η καθολική εφαρμογή της προσέγγισης των κομβικών σημείων, οι ιταλικές αρχές καταγράφουν επί του παρόντος τις ανάγκες τους σε ένα κατάλογο με σκοπό τη συνολική αξιολόγηση των αναγκών προκειμένου να υποβάλουν αίτημα για δέσμη μέτρων στήριξης από τα ευρωπαϊκά ταμεία. Ειδική τεχνική συνεδρίαση με την Επιτροπή πρόκειται να πραγματοποιηθεί στις 16 Οκτωβρίου. 1. Τα υπόλοιπα κομβικά σημεία πρέπει να καταστούν λειτουργικά σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα προκειμένου να εξασφαλιστεί η πλήρης λειτουργία του συστήματος και να μειωθεί η πίεση στη Λαμπεντούζα. Η κατάσταση όσον αφορά τις εισροές και τις εκροές πρέπει να παρακολουθείται συνεχώς ώστε να αξιολογείται κάθε πιθανή ανάγκη για δημιουργία πρόσθετων κομβικών σημείων. 2. Η Ιταλία πρέπει να μεριμνήσει για την πλήρη χρησιμοποίηση των ικανοτήτων της όσον αφορά την κράτηση προκειμένου να εξασφαλίζει την τήρηση των κανόνων για την ταυτοποίηση και να καταστήσει διαθέσιμες περαιτέρω θέσεις στα κέντρα κράτησης ώστε να υπάρχουν οι αναγκαίες ικανότητες για αποτελεσματική ταυτοποίηση και διαδικασία επιστροφής. 2
3. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίσουν την άμεση διαθεσιμότητα εμπειρογνωμόνων για να ικανοποιηθούν τα αιτήματα που υποβλήθηκαν από τον Frontex και την ΕΥΥΑ. Οι εμπειρογνώμονες αυτοί θα πρέπει να είναι διαθέσιμοι για μακροπρόθεσμη υπηρεσία ώστε να είναι όσο το δυνατόν περισσότερο χρήσιμοι. 4. Η Ιταλία θα πρέπει να εξετάσει μεταρρυθμίσεις των υφισταμένων κανόνων σχετικά με την κράτηση, ώστε να υπάρχει η δυνατότητα περισσότερο μακροπρόθεσμης κράτησης όταν αυτό είναι αναγκαίο για την ολοκλήρωση μιας ταυτοποίησης σε δύσκολες περιπτώσεις. 5. Οι ιταλικές αρχές πρέπει να δώσουν περαιτέρω οδηγίες σχετικά με την αναλογική χρήση βίας σε περιπτώσεις στις οποίες οι μετανάστες αρνούνται τα ταυτοποιηθούν, βάσει των ενδείξεων που έχει εκδώσει η Επιτροπή. 6. Για να εξασφαλίζεται η ταχεία μεταφορά των μεταναστών από τις περιοχές των κομβικών σημείων στις εγκαταστάσεις υποδοχής της δεύτερης γραμμής ή στα κέντρα κράτησης, είναι πιθανό να ζητηθεί σύντομα υλικοτεχνική υποστήριξη από την Επιτροπή, με την κινητοποίηση ειδικής σύμβασης της ECHO για τη ναύλωση αεροσκαφών. II. Επιστροφή 1. Οι ιταλικές αρχές έχουν επενδύσει σημαντικούς πόρους στον τομέα των επιστροφών και η διαδικασία είναι πλέον καλά εδραιωμένη σε πολλές περιπτώσεις (Αιγυπτίων, Τυνησίων). Από την αρχή του έτους, έχουν διοργανωθεί 72 πτήσεις επιστροφής. 2. Η Ιταλία διαπραγματεύεται επί του παρόντος επιχειρησιακές συμφωνίες με αρκετές υποσαχάριες χώρες, ώστε να εξασφαλίζεται η ταχεία επιστροφή των υπηκόων τρίτων χωρών (ιδίως στη Δυτική Αφρική). Έχει ήδη συναφθεί συμφωνία με την Γκάμπια, ενώ και άλλες συμφωνίες έχουν προταθεί σε άλλες τρίτες χώρες. Η συνεργασία με τη Νιγηρία έχει επίσης ενταθεί. 3. Η Ιταλία συμμετέχει σε κοινές πτήσεις οι οποίες διοργανώνονται από τον Frontex σε τακτική βάση. 1. Η Ιταλία θα πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για την επιστροφή παράνομων μεταναστών από τις νοτίως της Σαχάρας χώρες. Η Επιτροπή και η ΕΥΕΔ θα πρέπει να στηρίξουν τις ιταλικές αρχές ώστε να συνάψουν σχετικές επιχειρησιακές συμφωνίες με τις υποσαχάριες χώρες προκειμένου να εξασφαλίζεται η αποδοτική και αποτελεσματική επιστροφή των παράτυπων μεταναστών. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει την παροχή οικονομικής στήριξης για συνεργασία στον τομέα της επανεισδοχής μεταξύ της Ιταλίας και των υποσαχάριων χωρών. 2. Η Ιταλία θα πρέπει να θεσπίσει σύμβαση-πλαίσιο για πτήσεις επιστροφής μεγάλων αποστάσεων (υποσαχάρια Αφρική), για την οποία απαιτείται προκήρυξη διαγωνισμού όταν το ποσό υπερβαίνει τα 250 000 ευρώ. Η Επιτροπή μπορεί να προσφέρει στήριξη για τέτοιες πτήσεις και θα μπορούσαν επίσης να χρησιμοποιηθούν για τον σκοπό αυτό πτήσεις επιστροφής του Frontex. 3. Η Ιταλία πρέπει να εξασφαλίζει την ταχεία διεκπεραίωση των αιτήσεων χορήγησης ασύλου οι οποίες συνιστούν σαφώς απόπειρα εξουδετέρωσης των προσπαθειών 3
επιστροφής. Αυτό θα μπορούσε να επιτευχθεί με την απόκτηση ειδικής ικανότητας διεκπεραίωσης τέτοιων υποθέσεων. Θα μπορούσε επίσης να μελετηθεί η ενδεχόμενη μεταρρύθμιση των μέσων προσφυγής με ανασταλτικό αποτέλεσμα για τις προδήλως αβάσιμες περιπτώσεις. 4. Η Ιταλία πρέπει να υποβάλει στον Frontex και την Επιτροπή σαφή εκτίμηση των αναγκών στον τομέα των επιστροφών ενόψει της τεχνικής συνεδρίασης της 16ης Οκτωβρίου 2016. 5. Οι κοινές πτήσεις επιστροφής του Frontex θα πρέπει να εξασφαλίζουν, όπου ενδείκνυται, ενδιάμεσες στάσεις στην Ιταλία, ιδίως όταν πρόκειται για πτήσεις προς τις υποσαχάριες χώρες. III. Μετεγκατάσταση 1. Μια πρώτη πτήση μετεγκατάστασης 19 Ερυθραίων στη Σουηδία πραγματοποιήθηκε στις 9 Οκτωβρίου. Η πτήση αυτή αποτελεί απτή απόδειξη του γεγονότος ότι έχουν πλέον θεσπιστεί οι διαδικασίες για τη γενίκευση του συστήματος μετεγκατάστασης. 2. Η Ιταλία έχει προσδιορίσει ειδικά κέντρα για τα πρόσωπα που είναι επιλέξιμα για μετεγκατάσταση. Ένα τέτοιο κέντρο λειτουργεί ήδη στη Villa Sikania, όπου υπάρχει διαθέσιμο προσωπικό της ΕΥΥΑ για την πραγματοποίηση των συνεντεύξεων που απαιτούνται για τη μετεγκατάσταση. Δύο άλλα κέντρα στον Κρότωνα και το Μπάρι πρέπει να καταστούν επιχειρησιακά χωρίς καθυστέρηση. 3. Συνεδριάσεις με τους αξιωματικούς-συνδέσμους στη Ρώμη και με τις άλλες ευρωπαϊκές μονάδες του Δουβλίνου έχουν διοργανωθεί από κοινού με την Επιτροπή προκειμένου να διευκολυνθεί η διαδικασία και να εξηγηθούν σε όλα τα κράτη μέλη οι τεχνικές λεπτομέρειές της. 4. Για να εξασφαλιστεί η διεκπεραίωση των υφιστάμενων εκκρεμών υποθέσεων, κλιμάκια της ΕΥΥΑ αναπτύχθηκαν στις σημαντικότερες πόλεις διέλευσης (τη Ρώμη και το Μιλάνο) ώστε να στηρίζουν τις ιταλικές αρχές κατά την καταγραφή των αιτούντων προς μετεγκατάσταση. 5. Η ΕΥΥΑ έχει δημοσιεύσει πρόσκληση για συμμετοχή εμπειρογνωμόνων με σκοπό να ενισχυθεί η ιταλική μονάδα του Δουβλίνου (ζητήθηκαν 10 εμπειρογνώμονες 3 έχουν αποσταλεί μέχρι στιγμής και 2 πρόκειται να αποσταλούν σύντομα). 6. Έχει εκδοθεί ειδική εγκύκλιος σε όλες τις ιταλικές νομαρχίες προκειμένου να ενημερωθούν για την έναρξη της διαδικασίας μετεγκατάστασης και για να γίνει η διαδικασία γνωστή σε ολόκληρη την επικράτεια της χώρας, προτού απευθυνθούν ιδιώτες στις αρχές. 1. Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να υποβάλει πληροφορίες σχετικά με τον αριθμό των θέσεων μετεγκατάστασης που θα διαθέσει έως το τέλος του έτους. Οι δεσμεύσεις θα πρέπει αρχικά να είναι περιορισμένες, ώστε να καταστεί δυνατή η σταδιακή αύξηση των μεταφορών προτού επιτευχθεί το κανονικό επίπεδο. 2. Η Ιταλία θα πρέπει να μεριμνήσει ώστε η διαδικασία μετεγκατάστασης που εφαρμόστηκε για πρώτη φορά με τη Σουηδία να αποκρυσταλλωθεί σε τυποποιημένες 4
επιχειρησιακές διαδικασίες που θα ακολουθούνται σε ολόκληρη την επικράτεια. Θα πρέπει επίσης να ενισχύσει τη μονάδα του Δουβλίνου ώστε να είναι δυνατή η ταχεία γενίκευση της διαδικασίας. 3. Η Ιταλία πρέπει να δημιουργήσει ειδική βάση δεδομένων στη μονάδα του Δουβλίνου προκειμένου να στηριχθεί η διαδικασία αντιστοίχησης και να εξασφαλίσει την ταχεία πραγματοποίηση των επικαιροποιήσεων που απαιτούνται στον τομέα της πληροφορικής. 4. Η Ιταλία πρέπει να ανοίξει τα υπόλοιπα δύο κέντρα που έχουν προσδιοριστεί ως κέντρα μετεγκατάστασης και η ΕΥΥΑ θα πρέπει να αποστείλει ταχέως εμπειρογνώμονες εκεί. 5. Η Ιταλία, με στήριξη της ΕΥΥΑ και της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, θα πρέπει να εκπονήσει πληροφορίες που θα απευθύνονται στα πρόσωπα προς μετεγκατάσταση. Η Επιτροπή θα μπορούσε να στηρίξει την εν λόγω προσπάθεια, για παράδειγμα με τη χρηματοδότηση ενός συνόλου ειδικών πολιτιστικών διαμεσολαβητών. 6. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο να καταρτίσουν ειδικούς ενημερωτικούς φακέλους που θα παρέχουν στους υποψηφίους προς μετεγκατάσταση. IV. Μεσοπρόθεσμες δράσεις Η Ιταλία πρέπει να εξετάσει κατά προτεραιότητα πιθανούς τρόπους για την αύξηση της συνολικής αποτελεσματικότητας της διαδικασίας ασύλου που εφαρμόζει, προκειμένου να διασφαλίζονται, αφενός, η ταχεία διεκπεραίωση των ατόμων που δεν είναι επιλέξιμα για μετεγκατάσταση και, αφετέρου, η συνέπεια στη λήψη των αποφάσεων. Τούτο θα μπορούσε επίσης να περιλάβει το σύστημα προσφυγών προκειμένου να εξορθολογισθεί και να καταλήγει ταχύτερα σε αποφάσεις σε δεύτερο βαθμό. Η Ιταλία θα πρέπει επίσης να εξετάσει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να εξασφαλίσει περισσότερο ομοιόμορφο επίπεδο στις συνθήκες υποδοχής σε όλη την επικράτεια, ώστε να αξιοποιήσει τις ορθές πρακτικές που ακολουθούνται σε διάφορες περιφέρειες και να τις επεκτείνει σε άλλες περιοχές. 5