Εκπαίδευση Ενηλίκων: Εμπειρίες και Δράσεις ΑΘΗΝΑ, Δευτέρα 12 Οκτωβρίου 2015 Μάθηση και γνώση: μια συνεχής και καθοριστική αλληλοεπίδραση Αντώνης Λιοναράκης
Στην παρουσίαση που θα ακολουθήσει θα μιλήσουμε για τη μάθηση
για τη διδασκαλία
για την επικοινωνία
και για άλλα που έχουν να κάνουν με την εκπαίδευση
Πρώτα απ όλα ας κεντρίσουμε λίγο το ενδιαφέρον με κάποια ερωτήματα
Κάποιος που παίζει ταμπούρλο Διδάσκει; Μαθαίνει; Επικοινωνεί; ή απλά θέλει να τραβήξει την προσοχή μας;
Ένα παιδί που βασανίζεται από το δάσκαλο του πιάνου μαθαίνει πιάνο; ή πιο σωστά, μπορεί να μάθει;
Κάποιος που ατενίζει το μέλλον με ένα πλατύ χαμόγελο, είναι σε διαδικασία μάθησης;
Κάποιος που κατάφερε να πετάξει στον αέρα, έχει μάθει κάτι; Βρίσκεται σε διαδικασία μάθησης;
Αυτός που πάει βαρκάδα, είναι σε διαδικασία μάθησης;
Όταν μιλάμε στο τηλέφωνο, είμαστε σε διαδικασία μάθησης; Μαθαίνουμε; ή απλά ενημερωνόμαστε και επικοινωνούμε;
Όταν ονειροπολούμε, μαθαίνουμε; Όταν παίζουμε, μαθαίνουμε; Όταν παίρνουμε μια φωτογραφία, μαθαίνουμε κάτι;
Τελικά, όταν διαβάζουμε, μαθαίνουμε;
και αν μαθαίνουμε το επιλέγουμε εμείς ή μας το επιβάλουν;
Για να μη χάσουμε τον ουρανό ψάχνοντας τον αετό
ας δούμε τα πράγματα με μία σειρά
και όχι από μια, αλλά από πολλές γωνίες
Υπάρχει μια πληθώρα από έννοιες στην εξ αποστάσεως εκπαίδευση που αξίζει να δούμε Εξ αποστάσεως μάθηση (εκπαίδευση) Ανοικτή μάθηση Ευέλικτη μάθηση Μάθηση βασισμένη στο διαδίκτυο Μάθηση μέσω Internet e Learning Web based learning Problem based learning On line learning Computer based learning Collaborative learning
Όλες χρησιμοποιούν την έννοια της μάθησης Εξ αποστάσεως μάθηση (εκπαίδευση) Ανοικτή μάθηση Ευέλικτη μάθηση Μάθηση βασισμένη στο διαδίκτυο Μάθηση μέσω Internet e Learning Web based learning Problem based learning On line learning Computer based learning Collaborative learning
Πώς διεξάγεται και πώς συντελείται η μάθηση;
Ας δούμε τη σχέση των παρακάτω εννοιών Πληροφορία Διδασκαλία Μέσον Γνώση Μάθηση Διαδικασία
Α Δέσμη Β Δέσμη Πληροφορία Διδασκαλία Μέσον Γνώση Μάθηση Διαδικασία
Στην εκπαίδευση η Α Δέσμη και τα στοιχεία της αποτελούν προϋποθέσεις για να λειτουργήσει αποτελεσματικά η Β Δέσμη Πληροφορία Διδασκαλία Μέσον Γνώση Μάθηση Διαδικασία
Α Δέσμη Β Δέσμη Πληροφορία Διδασκαλία Μέσον Γνώση Μάθηση Διαδικασία
Πληροφορία Διδασκαλία Μέσον Γνώση Μάθηση Διαδικασία
Πληροφορία Γνώση Διδασκαλία Μάθηση Μέσον Διαδικασία
Η διαδικασία της μάθησης είναι ένας δύσκολος λαβύρινθος
Βασικά ζητήματα της εκπαίδευσης (και όχι μόνο) Τι μαθαίνουν οι μαθητές; Πώς το μαθαίνουν; Τι είναι ικανοί να κάνουν με αυτά που έμαθαν;
Βιβλία Τηλεόραση Internet Βίντεο Υπολογιστές DVDs CDs Λογισμικά Πλατφόρμες κλπ Όλα τα παραπάνω είναι μέσα μεταφοράς της πληροφορίας, όχι της γνώσης. Δεν δημιουργήθηκαν ως εκπαιδευτικά εργαλεία, αλλά ως εργαλεία μεταφοράς και αποθήκευσης οπτικών και ηχητικών πληροφοριών.
Βιβλία Τηλεόραση Internet Βίντεο Υπολογιστές DVDs CDs Λογισμικά Πλατφόρμες κλπ Για να τα χρησιμοποιήσουμε ως εκπαιδευτικά εργαλεία θα πρέπει να ορίσουμε προϋποθέσεις, κριτήρια, ποιοτικά δεδομένα, μεθόδους διδασκαλίας και μάθησης
Βιβλία Τηλεόραση Internet Βίντεο Υπολογιστές DVDs CDs Λογισμικά Πλατφόρμες κλπ Οι μαθητές λαμβάνουν πληροφορίες από όλες τις πηγές. Οι πληροφορίες όμως δεν είναι ούτε μάθηση, ούτε γνώση. Πρέπει πάντα να εμπλέκονται και να εκπονούν δραστηριότητες έτσι ώστε να μετατρέψουν τις πληροφορίες σε γνώση.
Ο μαθητής στη διαδικασία της εκπαίδευσης θέλει να γνωρίζει από την αρχή της εκπαίδευσής του τα εξής: Τι πρέπει να κάνει
Ο μαθητής στη διαδικασία της εκπαίδευσης θέλει να γνωρίζει από την αρχή της εκπαίδευσής του τα εξής: Τι πρέπει να κάνει Γιατί το κάνει
Ο μαθητής στη διαδικασία της εκπαίδευσης θέλει να γνωρίζει από την αρχή της εκπαίδευσής του τα εξής: Τι πρέπει να κάνει Γιατί το κάνει Πότε πρέπει να το κάνει
Ο μαθητής στη διαδικασία εκπαίδευσης θέλει να γνωρίζει από την αρχή της εκπαίδευσής του τα εξής: Τι πρέπει να κάνει Γιατί το κάνει Πώς να το κάνει Πότε πρέπει να το κάνει
Ο μαθητής στη διαδικασία της εκπαίδευσης θέλει να γνωρίζει από την αρχή της εκπαίδευσής του τα εξής: Τι πρέπει να κάνει Αν το έκανε σωστά Γιατί το κάνει Πώς να το κάνει Πότε πρέπει να το κάνει
Το εκπαιδευτικό υλικό (διδακτικό / μαθησιακό) θα πρέπει να οδηγεί το μαθητή στην εκπόνηση δραστηριοτήτων
Η εμπλοκή του μαθητή / τύποι δραστηριοτήτων Το διδακτικό υλικό
Η εμπλοκή του μαθητή / τύποι δραστηριοτήτων Ανάδειξη και αξιοποίηση γνώσεων και εμπειριών Το διδακτικό υλικό
Η εμπλοκή του μαθητή / τύποι δραστηριοτήτων Ανάδειξη και αξιοποίηση γνώσεων και εμπειριών Το διδακτικό υλικό Αναζήτηση και επεξεργασία πληροφοριών
Η εμπλοκή του μαθητή / τύποι δραστηριοτήτων Ανάδειξη και αξιοποίηση γνώσεων και εμπειριών Το διδακτικό υλικό Αναζήτηση και επεξεργασία πληροφοριών Εφαρμογές
Η εμπλοκή του μαθητή / τύποι δραστηριοτήτων Ανάδειξη και αξιοποίηση γνώσεων και εμπειριών Το διδακτικό υλικό Αναζήτηση και επεξεργασία πληροφοριών Κριτική σκέψη και δημιουργικότητα Εφαρμογές
Η εμπλοκή του μαθητή / τύποι δραστηριοτήτων Ανάδειξη και αξιοποίηση γνώσεων και εμπειριών Επαλήθευση και αυτοαξιολόγηση γνώσεων και δεξιοτήτων Το διδακτικό υλικό Αναζήτηση και επεξεργασία πληροφοριών Κριτική σκέψη και δημιουργικότητα Εφαρμογές
Στη διαδικασία της εκπαίδευσης, όποια και αν είναι αυτή η μάθηση ορίζεται και εξαρτάται από το περιεχόμενο του εκπαιδευτικού υλικού και τη διδακτική του μεθοδολογία και ΟΧΙ από τη τεχνολογία, η οποία χρησιμοποιείται για τη μεταφορά του
Οι γνωστικές δεξιότητες Οι γνωστικές δεξιότητες αποτελούν ένα συνδυασμό από εργαλεία / μέσα επεξεργασίας των πληροφοριών που λαμβάνουμε στην καθημερινή μας ζωή
Γνωστικές δεξιότητες
Γνώσεις Γνωστικές δεξιότητες
Γνωστικές δεξιότητες Γνώσεις Δράσεις
Γνωστικές δεξιότητες Γνώσεις Δράσεις
Πώς μαθαίνουν οι μαθητές Γνωστικές δεξιότητες
Πώς μαθαίνουν οι μαθητές Γνωστικές δεξιότητες Γνώσεις Τι μαθαίνουν οι μαθητές
Πώς μαθαίνουν οι μαθητές Γνωστικές δεξιότητες Γνώσεις Ερώτηση? Τι μαθαίνουν οι μαθητές Φτάνει αυτό;
Πώς μαθαίνουν οι μαθητές Γνωστικές δεξιότητες Τι είναι ικανοί να κάνουν με αυτά που έμαθαν Γνώσεις Δράσεις Τι μαθαίνουν οι μαθητές
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Δημιουργικότητα Αναπτύσσω την ικανότητά μου να δημιουργώ συγκεκριμένες νέες ενδιαφέρουσες συνθήκες Να παίρνω αποφάσεις μέσα από προκαθορισμένες ή μη αναμενόμενες δραστηριότητες Να επιλύω προβλήματα και μελέτες περίπτωσης Να παρατηρώ ανάλογες δραστηριότητες και περιπτώσεις άλλων ανθρώπων Να εμπλέκομαι δυναμικά σε κοινωνικές ομάδες και να κοινωνικοποιούμαι
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Κρίση Αναπτύσσω την ικανότητά μου να κρίνω Να ασκώ κριτική και να δημιουργώ μια κρίση Να αναπτύσσω μια τεκμηριωμένη άποψη για την αξία και χρησιμότητα κάποιων απόψεων ή θεωριών ή για το αληθές ορισμένων γεγονότων
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Σύγκριση Αναπτύσσω την ικανότητά μου να συγκρίνω Να προσεγγίζω και να ορίζω ομοιότητες και διαφορές για δύο ή περισσότερα θέματα και ενδεχομένως καταλήγω σε κάποιο Αιτιολογώ και δικαιολογώ την κατάληξή μου, ενώ συγχρόνως χρησιμοποιώ επιχειρήματα για την επιλογή μου
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Αντιπαράθεση Αναπτύσσω την ικανότητά μου να μεταφέρω μια αντίθετη άποψη απέναντι στην ήδη υπάρχουσα, έτσι ώστε να προβάλω τις διαφορές τους Αντιπαραθέτω διαφορετικές απόψεις με το να κάνω χρήση του δικαιώματος στη διαφορετικότητα, ενώ ταυτόχρονα σέβομαι την άλλη άποψη και πρακτική Ξεφεύγω από το δικό μου συγκεντρωτικό μικρόκοσμο Διαχωρίζω τα πολλαπλά συστατικά ενός θέματος, ιδέας ή γεγονότος
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Περιγραφή Αναπτύσσω την ικανότητά μου να περιγράφω μια αναλυτική εικόνα ενός θέματος Μαθαίνω να εκθέτω επεξηγηματικά ένα γεγονός ή ζήτημα με το να χρησιμοποιώ την παρατηρητικότητά μου Αναζητώ την ολότητα ενός θέματος, ορίζω την αρχή, την πορεία και το τέλος ενός γεγονότος Διαχωρίζω δύο διαφορετικά θέματα, δεν τα συγχέω
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Ερμηνεία Αναπτύσσω την ικανότητά μου να αναλύω και να εξηγώ ένα θέμα ή ένα γεγονός και ορίζω το πλαίσιο της αποσαφήνισής του Αναζητώ τους παράγοντες και τα αίτια που το προκάλεσαν
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Ανάλυση Αναπτύσσω την ικανότητά μου να αναλύω ένα θέμα ή γεγονός το αντιλαμβάνομαι στην ολότητά του και επιχειρώ με επεξηγηματικό και δομημένο λόγο να το ερμηνεύσω σε βάθος
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Επιχειρηματολογία Αναπτύσσω την ικανότητά μου να επιχειρηματολογώ, να χρησιμοποιώ θεωρητικά και πρακτικά παραδείγματα και να ισχυροποιήσω μια ή περισσότερες απόψεις. Τα παραδείγματα αυτά θα πρέπει να επιβεβαιώνουν τις απόψεις μου και να οδηγούν σε μια τεκμηριωμένη άποψη
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Αξιολόγηση Αναπτύσσω την ικανότητά μου να αξιολογώ, να κάνω μια θεώρηση για την αξία, αποτελεσματικότητα, εγκυρότητα κάποιων στοιχείων και για το κατά πόσο αληθεύουν ή είναι χρήσιμα
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Έλεγχος Αναπτύσσω την ικανότητά μου να ελέγχω την αξία κάποιου θέματος Να το κρίνω και να το ελέγχω κατά πόσο είναι αληθές ή ψευδές
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Αμφισβήτηση Αναπτύσσω την ικανότητά μου να αμφισβητώ ένα ζήτημα με το να ελέγχω την εγκυρότητά του ως προς κάποιες αξίες Να μη το δέχομαι εκ προοιμίου ως σωστό, αποτελεσματικό ή γενικά αποδεκτό
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Παρατήρηση Αναπτύσσω την ικανότητά μου να παρατηρώ ένα ζήτημα με το να εντοπίζω όλες τις διαστάσεις του, όσο μικρό ή ασήμαντο κι αν είναι Μαθαίνω να παρατηρώ μέσα από παραδείγματα, γεγονότα ή μελέτες περίπτωσης
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Προφορική έκφραση και παρατήρηση Αναπτύσσω την ικανότητά μου να εκφράζομαι προφορικά και να παρουσιάζω δεδομένα και κεκτημένα που βασίζονται σε αυτά που έχω μάθει και μπορώ να τα αποδώσω με ενδιαφέροντα τρόπο
Ορισμένες βασικές γνωστικές δεξιότητες Επίλυση προβλημάτων Αναπτύσσω την ικανότητά μου να επιλύω προβλήματα και να δίνω άμεσες λύσεις σε ζητήματα που προκύπτουν
Οι γνωστικές δεξιότητες απαντούν στο ερώτημα που είδαμε πιο πριν: «Πώς μαθαίνουν οι μαθητές». Επίσης, οδηγούν το μαθητή στη γνώση και στα 3 βασικά συστατικά της: Στα γεγονότα Στις θεωρίες Στις εμπειρίες και τις πρακτικές εφαρμογές
Η ανάπτυξη της εξ αποστάσεως εκπαίδευσης και οι επηρεασμοί από άλλα γνωστικά πεδία Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνίας Επιστήμες της Αγωγής, Γνωστική Ψυχολογία Εξ αποστάσεως εκπαίδευση Θεωρίες Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης Συμβουλευτική, Εκπαίδευση Ενηλίκων, Αντιαυταρχική και Συμμετοχική Εκπαίδευση, Δια βίου Μάθηση, Θεωρίες Μάθησης, Τεχνικές Διδασκαλίας
«Ενώ στη Βόρειο Αμερική η εξ αποστάσεως εκπαίδευση αντιμετωπίζεται κυρίως ως τεχνολογική και οργανωτική οντότητα, στην Ευρώπη εστιάζεται στις παιδαγωγικές διαδικασίες» Otto Peters, (1998)
«Η εξ αποστάσεως εκπαίδευση και η βελτίωση της αποτελεσματικότητας της μάθησης δεν καθορίζονται από τα μέσα εργαλεία μεταφοράς της πληροφορίας, αλλά από τις παιδαγωγικές επιλογές του σχεδιασμού και της ανάπτυξης του διδακτικού υλικού» M. Ally, (2004)
Αν οι επιστημονικές συζητήσεις επικεντρωθούν στα εργαλεία μεταφοράς της πληροφορίας και τις βάσεις δεδομένων και όχι στον ποιοτικό σχεδιασμό του εκπαιδευτικού υλικού και τις διαδικασίες αποτελεσματικής μάθησης, τότε η εξ αποστάσεως εκπαίδευση κινδυνεύει να εκφυλιστεί και να χάσει το νόημά της.
Σας ευχαριστώ