(Copyright rests with the author)

(Copyright rests with the author) ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΟΝΕ ΚΑΙ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΟ ΕΥΡΩ: Η Κύπρος σε πορεία υιοθέτησης του ευρώ Εθνικές Αντιλήψεις και πολιτική σχετικά με την ανταλλαγή Παρουσίαση: Κυριάκος Ζίγκας, Ανώτερος Διευθυντής, Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου Η στοχευόμενη ένταξη της Κύπρου στην Οικονομική και Νομισματική Ένωση την 1 η Ιανουαρίου, 2008, σηματοδοτεί μια νέα εποχή για τη χώρα μας, με το ευρώ, το ενιαίο νόμισμα να αποτελεί ένα ισχυρό συνδετικό κρίκο με τις άλλες χώρες της ευρωζώνης. Η ένταξη στην ΟΝΕ αποτελεί ένα μεγάλο βήμα στη μακρά διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Μιας διαδικασίας που προϋποθέτει και την ύπαρξη ενός νέου πλαισίου λειτουργίας της οικονομίας. Στο νέο αυτό πλαίσιο εντάσσεται και η εισαγωγή των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ. Την ευθύνη για την εισαγωγή και κυκλοφορία του ενιαίου νομίσματος στην Κύπρο φέρει η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, ως η νομισματική αρχή της χώρας. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, η Κεντρική Τράπεζα έχει, εδώ και αρκετό καιρό καταρτίσει αναλυτικό πρόγραμμα μετάβασης από τη λίρα στο ευρώ, το οποίο, σήμερα, βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης. Κύριος στόχος της Τράπεζας είναι όπως το εγχείρημα αυτό στεφθεί με απόλυτη επιτυχία. Στην παρουσίασή μου αυτή θα παραθέσω πρώτα την πολιτική της Τράπεζας σχετικά με την αλλαγή του νομίσματος, όπως αυτή καταγράφεται στο Σχέδιο εισαγωγής τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ στην Κύπρο και στη συνέχεια θα αναφερθώ στις αντιλήψεις που επικρατούν στην Κύπρο για το κοινό νόμισμα, καθώς και στις ενέργειες της Τράπεζας για ενημέρωση του κοινού και για απάμβλυνση των ανησυχιών του για το ενιαίο νόμισμα. 1

Σχέδιο εισαγωγής Τραπεζογραμματίων και Κερμάτων Ευρώ. Ο προγραμματισμός και η μεθοδική προετοιμασία αποτελούν τους κύριους άξονές μας για την επιτυχία στην αλλαγή του νομίσματος. Συναφώς, έχουμε προγραμματίσει όπως μέχρι την ημερομηνία υιοθέτησης του ευρώ εξασφαλισθούν οι αναγκαίες ποσότητες τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ προωθηθούν, πριν την ημερομηνία εισαγωγής του ευρώ, σε όλη τη χώρα επαρκείς ποσότητες τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ, ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ευρύτατα στις συναλλαγές από την πρώτη ημέρα κυκλοφορίας του. ενημερωθεί το κοινό έγκαιρα και επαρκώς για όλα τα θέματα και όλες τις διαδικασίες που αφορούν την αλλαγή του νομίσματος. Κατά την ετοιμασία του Σχεδίου μετάβασης από τη λίρα στο ευρώ η Τράπεζα έλαβε υπόψη την απόφαση για μη ύπαρξη μεταβατικής περιόδου, δηλαδή ότι τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ θα εισαχθούν ταυτόχρονα σε φυσική και λογιστική μορφή, υιοθέτηση δηλαδή του σεναρίου big bang, και ότι θα υπάρξει περίοδος παράλληλης κυκλοφορίας του ευρώ και της λίρας για ένα μήνα. Υπολογισμός αναγκαίων ποσοτήτων και εξασφάλισή τους Η αλλαγή νομίσματος προϋποθέτει την παραγωγή των αναγκαίων ποσοτήτων τραπεζογραμματίων και κερμάτων, στις διάφορες αξίες όπως αυτές έχουν καθοριστεί από την ΕΚΤ. Οι ποσότητες που θα απαιτηθούν για την Κύπρο έχουν υπολογισθεί με βάση τις υποδείξεις της ΕΚΤ και τις εμπειρίες των χωρών που έχουν υιοθετήσει το ευρώ. Συγκεκριμένα, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, αφού εκτίμησε τις ποσότητες λιρών που προβλέπεται ότι θα βρίσκονται σε κυκλοφορία στο τέλος του 2007, προχώρησε στη μετατροπή τους σε ευρώ, κατά ονομαστική αξία. Οι υπολογισθείσες ποσότητες διορθώθηκαν λαμβάνοντας υπόψη τον εκτιμώμενο όγκο κερμάτων που έχουν οριστικά χαθεί ή είναι αδρανή στην κατοχή του κοινού. Σ αυτές προστέθηκαν οι απαραίτητες ποσότητες διοικητικής μέριμνας, δηλαδή ένα απόθεμα 2-3 χρόνων. Στηριζόμενη στις εκτιμήσεις αυτές, η Τράπεζα έχει υπολογίσει ότι απαιτείται η κοπή 545 εκ. τεμαχίων κερμάτων ευρώ, ονομαστικής αξίας 147 εκ. περίπου, και η απόκτηση 79 2

εκ. τεμαχίων τραπεζογραμματίων ευρώ συνολικής ονομαστικής αξίας 1.730 εκ. Για την κοπή των κερμάτων η Τράπεζα έχει προκηρύξει διεθνή διαγωνισμό, ενώ για τα τραπεζογραμμάτια έχει αρχίσει τις διαδικασίες για το δανεισμό τους από το ευρωσύστημα. Όπως είναι γνωστό, τα τραπεζογραμμάτια ευρώ έχουν κοινή εμφάνιση για όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ, ενώ τα κέρματα ευρώ έχουν μια κοινή όψη και μια εθνική όψη. Η εθνική όψη φέρει απεικονίσεις που σχετίζονται με την εθνική ταυτότητα των χωρών. Ανεξάρτητα από αυτό, τα κέρματα ευρώ μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε όλα τα κράτη-μέλη της ζώνης του ευρώ. Η διαδικασία επιλογής των σχεδίων που θα απεικονίζονται στην εθνική όψη των κερμάτων ευρώ που θα εκδώσει η Κύπρος έχει ολοκληρωθεί εδώ και μερικούς μήνες. Η Κύπρος επέλεξε την απεικόνιση τριών εθνικών όψεων, από τρεις θεματικές ενότητες, που προβάλλουν τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της χώρας. Η πρώτη ενότητα που αναφέρεται στον πολιτισμό θα αντιπροσωπεύεται από το «ειδώλιο του Πωμού» και θα απεικονίζεται στις αξίες του ενός και των δύο ευρώ. Πρόκειται για σταυρόσχημο ειδώλιο του 3.000 π.χ. Η δεύτερη ενότητα αντλεί από την ιστορία και θα αντιπροσωπεύεται από το καράβι της Κερύνειας, το οποίο προβάλλει το νησιώτικο χαρακτήρα της Κύπρου και τη συμβολή της στο εμπόριο. Το καράβι θα απεικονίζεται στις μεσαίες αξίες των 50, 20 και 10 σεντ. Η τρίτη ενότητα εκφράζει τη φύση και θα αντιπροσωπεύεται από το ενδημικό αγρινό, που θα απεικονίζεται στις μικρές αξίες των 5, 2 και 1 σεντ. Προεφοδιασμός και υπο-προεφοδιασμός Για να είναι επιτυχής η αλλαγή του νομίσματος θα πρέπει να εξασφαλισθεί ότι o κύριος όγκος των συναλλαγών θα γίνεται με ευρώ από τις πρώτες μέρες εισαγωγής του. Για την επίτευξη του στόχου αυτού έχουν προγραμματισθεί και βρίσκονται υπό υλοποίηση οι ακόλουθες ενέργειες. α) Προεφοδιασμός πιστωτικών ιδρυμάτων 3

Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου βρίσκεται σε προχωρημένο στάδιο διαβούλευσης τόσο με τις τράπεζες όσο και με την Υπηρεσία Εποπτείας και Ανάπτυξης Συνεργατικών Εταιρειών για την οριστικοποίηση των αναγκαίων ρυθμίσεων, ενεργειών και διαδικασιών αναφορικά με τον προεφοδιασμό τους με τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ. Ο προεφοριασμός των πιστωτικών ιδρυμάτων με τραπεζογραμμάτια και κέρματα θα γίνει μεταξύ 1 ης Νοεμβρίου και 14 ης Δεκεμβρίου, 2007. β) Υπο-προεφοδιασμός επιχειρήσεων Οι εμπορικές επιχειρήσεις θα μπορούν να υπο-προεφοδιαστούν τόσο με τραπεζογραμμάτια όσο και με κέρματα ευρώ από τα πιστωτικά ιδρύματα από το Δεκέμβριο του 2007. Με στόχο τη διευκόλυνση του υπο-προεφοδιασμού των επιχειρήσεων με κέρματα ευρώ, καθώς και τη διευκόλυνση τους κατά τις πρώτες μέρες της αλλαγής του νομίσματος, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου θα ετοιμάσει ειδικές συσκευασίες κερμάτων για τις επιχειρήσεις. Οι συσκευασίες αυτές θα περιέχουν 615 κέρματα ευρώ συνολικής αξίας 172, δηλαδή περίπου το ισάξιο των 100. Θα ετοιμασθούν 30.000 τέτοιες συσκευασίες. γ) Υπο-προεφοδιασμός κοινού Για τη διευκόλυνση των συναλλαγών κατά τις πρώτες μέρες της εισαγωγής του ευρώ, η Κεντρική Τράπεζα προχωρεί με την ετοιμασία 200.000 ειδικών συσκευασιών που θα περιέχουν τέτοιο αριθμό κερμάτων ευρώ που με βάση την ισοτιμία ανταλλαγής της λίρας με το ευρώ, όπως θα καθοριστεί περί τα μέσα του 2007 από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, θα αντιστοιχεί με 10. Οι συσκευασίες αυτές θα διατίθενται από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου και τα πιστωτικά ιδρύματα κατά το Δεκέμβριο του 2007. Υπο-προεφοδιασμός του κοινού με τραπεζογραμμάτια δεν θα γίνει. δ) Μετατροπή ATM και χρηματοδεκτών Ένα άλλο στοιχείο επιτυχίας για την ομαλή και γρήγορη μετάβαση από τη λίρα στο ευρώ είναι η διοχέτευση τραπεζογραμματίων ευρώ από τις ATM. Εκτιμάται ότι μέχρι το τέλος του 2007 θα βρίσκονται σε λειτουργία σε όλη την Κύπρο 525 τέτοιες μηχανές. Στοχεύεται όπως όλες οι ATM θα λειτουργούν με ευρώ από την πρώτη ημέρα εισαγωγής του. Επίσης, έχει συμφωνηθεί όπως οι μηχανές αυτές δίδουν, στα αρχικά στάδια της αλλαγής, τραπεζογραμμάτια 10 και 20. Τα 4

πιστωτικά ιδρύματα εξετάζουν αυτή τη στιγμή και την πιθανότητα να δίδουν οι ΑΤΜ και τραπεζογραμμάτια 5. Παράλληλα έχουν αρχίσει διαβουλεύσεις για ενημέρωση των επιχειρήσεων που διαθέτουν χρηματοδέκτες για την έγκαιρη και σωστή προσαρμογή και ρύθμισή τους για να δέχονται τραπεζογραμμάτια ή κέρματα ευρώ από την πρώτη ημέρα αλλαγής του νομίσματος. Απόσυρση κυπριακής λίρας Ουσιώδες μέρος της μετάβασης από τη λίρα στο ευρώ αποτελεί και η απόσυρση της κυπριακής λίρας. Η απόσυρση στοχεύεται να επιτευχθεί τόσο μέσω κατάλληλης επικοινωνιακής πολιτικής για παρότρυνση όσων διατηρούν αποταμιεύσεις σε λίρες Κύπρου να τις καταθέσουν σε τραπεζικό λογαριασμό ή να τις ανταλλάξουν με ευρώ σε πιστωτικά ιδρύματα, όσο και μέσω της χρήσης τους στις συναλλαγές τις πρώτες ημέρες εισαγωγής του ευρώ. Συναφώς, αναφέρεται ότι θα παροτρυνθούν οι επιχειρήσεις να κατακρατούν όλα τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα σε κυπριακή λίρα και να δίνουν ρέστα σε ευρώ. Επιπρόσθετα, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου θα επιδιώξει την απόσυρση από την κυκλοφορία των αδρανών κερμάτων της λίρας αρκετά πριν την ημερομηνία εισαγωγής του ευρώ. Προς το σκοπό αυτό έχει, πριν από μερικές μέρες αξιοποιηθεί η Διεθνής Ημέρα Αποταμίευσης για τη συλλογή αδρανών κερμάτων. Η προσπάθεια αυτή θα συνεχιστεί και θα εντατικοποιηθεί κατά το 2007. Τα τραπεζογραμμάτια της λίρας που θα βρίσκονται στην κυκλοφορία στις 31/12/2007 προβλέπεται να ανέρχονται στα 81 εκ. τεμάχια περίπου. Οι απαραίτητες διαδικασίες και ενέργειες για τη συσκευασία τους, τη μεταφορά και την αποθήκευσή τους έχουν ολοκληρωθεί. Η επεξεργασία και η καταστροφή τους θα αρχίσει αμέσως μετά την παραλαβή τους στις νέες υπερσύγχρονες και μεγάλης δυναμικότητας μηχανές επεξεργασίας τραπεζογραμματίων που έχει τις μέρες αυτές εγκαταστήσει η Τράπεζα. Για τα κέρματα της λίρας, τα οποία εκτιμάται ότι θα ανέρχονται σε 472 εκ. τεμάχια στο τέλος του 2007, βρίσκεται σε εξέλιξη η δημιουργία, σε ασφαλές μέρος, κέντρου κερμάτων. Για την καταμέτρηση, διακρίβωση της αυθεντικότητάς τους και καταστροφή 5

των κερμάτων αυτών, το βάρος των οποίων υπολογίζεται σε 2.000 τόνους περίπου, έχουν παραχωρηθεί στην Τράπεζα, από την Τράπεζα της Ελλάδος, ειδικές μηχανές. Το κέντρο κερμάτων θα χρησιμοποιηθεί, επίσης, για την αποθήκευση και διανομή των κερμάτων ευρώ. Τραπεζικές χρεώσεις για μετατροπή λιρών Κύπρου σε ευρώ Η μετατροπή των λογαριασμών σε λίρες, καθώς και η ανταλλαγή των τραπεζογραμματίων και κερμάτων της λίρας σε ευρώ θα γίνεται με την τιμή μετατροπής όπως θα καθορισθεί, ακολουθώντας τους κανόνες που προβλέπονται στους σχετικούς Κανονισμούς της ΕΕ. Η μετατροπή όλων των τραπεζικών λογαριασμών σε ευρώ (δανειακών, καταθετικών, τρεχούμενων, κ.λ.π.) θα γίνει χωρίς καμιά χρέωση. Χωρίς χρέωση θα διενεργούνται, επίσης, οι καταθέσεις λιρών σε τραπεζικούς λογαριασμούς μετά την ημερομηνία υιοθέτησης του ευρώ. Σε ότι αφορά την ανταλλαγή λιρών σε ευρώ, προβλέπεται στο Γενικό Νόμο για την εισαγωγή του ευρώ όπως για ποσά μέχρι 1.000 σε τραπεζογραμμάτια και 50 σε κέρματα ανά πελάτη, ανά συναλλαγή να μην υπάρχει χρέωση για τους πρώτους έξι μήνες μετά την εισαγωγή του ευρώ. Ενημερωτική Εκστρατεία Θα περάσω τώρα στη δεύτερη ενότητα της παρουσίασής μου όπου θα αναφερθώ, σε συντομία, στις αντιλήψεις του κυπριακού κοινού για το ενιαίο νόμισμα, καθώς και στις ενέργειες που έχει προγραμματίσει η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου για ενημέρωσή του, την απάλειψη των ανησυχιών του για το ενιαίο νόμισμα και την ενδυνάμωση της εμπιστοσύνης του σε αυτό. Όπως φαίνεται από τις μετρήσεις που καταγράφονται στις δημοσκοπήσεις που έχει πραγματοποιήσει η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, καθώς και σ αυτές που συστηματικά διενεργεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, γνωστές ως Ευρωβαρόμετρο, οι κάτοικοι της Κύπρου συγκαταλέγονται μεταξύ των πρώτων από τις νέες Χώρες Μέλη που έχουν δει και έχουν χρησιμοποιήσει τόσο τα τραπεζογραμμάτια όσο και τα κέρματα ευρώ. Ταυτόχρονα, όμως, σημαντικό ποσοστό των Κυπρίων αισθάνεται ότι χρειάζεται περισσότερη πληροφόρηση και δηλώνει ότι διακατέχεται από συγκεκριμένες ανησυχίες, ιδιαίτερα σε ότι αφορά αδικαιολόγητες αυξήσεις στις τιμές που πιθανόν να παρεισφρήσουν λόγω αλλαγής του νομίσματος. 6

Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, λαμβάνοντας υπόψη τα πιο πάνω και ενεργώντας στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων της έχει ετοιμάσει Σχέδιο Ενημερωτικής Εκστρατείας για την υιοθέτηση του ευρώ. Βασικοί στόχοι του Σχεδίου είναι: η σταδιακή προετοιμασία του κοινού για την εισαγωγή των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ, ώστε να τύχουν θετικής υποδοχής. η επικοινωνία με το κοινό με στόχο την πλήρη ενημέρωσή του για τον τρόπο διάκρισης και αναγνώρισης των επτά αξιών τραπεζογραμματίων και των οκτώ αξιών κερμάτων ευρώ, καθώς και των χαρακτηριστικών ασφάλειάς τους. η παροχή πληροφοριών αναφορικά με τις διαδικασίες ανταλλαγής, καθώς και άλλες σχετικές πληροφορίες, όπως η τιμή μετατροπής της λίρας σε ευρώ, η περίοδος παράλληλης κυκλοφορίας, η ανταλλαγή χωρίς χρεώσεις κ.α. η εκπαίδευση επαγγελματιών χειριστών μετρητών και άλλων συναφών ομάδων για αναγνώριση παραχαραγμένων τραπεζογραμματίων και κίβδηλων κερμάτων. Πέραν των πιο πάνω, η υλοποίηση των οποίων είναι προγραμματισμένη για το 2007, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου έχει αρχίσει την ενημέρωση του κοινού για τα πλεονεκτήματα που έχουν ήδη προκύψει από την στόχευση για ένταξη στην ΟΝΕ την 1.1.2008, καθώς και για εκείνα που θα προκύψουν από την ολοκλήρωση της πορείας αυτής. Πρόσθετα, η Τράπεζα ενημερώνει το κοινό για το ρόλο της ΕΚΤ και των εθνικών κεντρικών τραπεζών στο ευρωσύστημα. Στο πλαίσιο αυτό η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου έχει αρχίσει εδώ και μερικούς μήνες εκτεταμένη ενημερωτική εκστρατεία του χρηματοοικονομικού τομέα (τραπεζικά ιδρύματα, συνεργατικά πιστωτικά ιδρύματα, ασφαλιστικές εταιρείες, εταιρείες παροχής επενδυτικών υπηρεσιών) καθώς και άλλων επαγγελματιών, όπως λογιστών, συμβούλων επενδύσεων, κ.ά. Στόχος του προγράμματος είναι η ενημέρωση των στελεχών των οργανισμών και των συνδέσμων αυτών ώστε να αποτελέσουν τους πρώτους πολλαπλασιαστές πληροφόρησης. Ταυτόχρονα με τα πιο πάνω, η ενημερωτική προσπάθεια της Τράπεζας περιλαμβάνει ενημέρωση δημοσιογράφων, καθηγητών σχολών μέσης εκπαίδευσης, άρθρα σε έντυπα, συνεντεύξεις του Διοικητή κ.α. 7

Η πιο πρόσφατη ενημερωτική δραστηριότητα της Τράπεζας έχει εγκαινιασθεί στις 11 Οκτωβρίου, 2006, με τη διοργάνωση της έκθεσης «Από τη λίρα στο ευρώ» και τη φιλοξενία της έκθεσης «Γένεση των ευρωκερμάτων». Η δραστηριότητα αυτή είναι στοχευμένη, κυρίως στους μαθητές μέσης εκπαίδευσης. Για το σκοπό αυτό έχουν γίνει διευθετήσεις με το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού για επίσκεψη των εκθέσεων από όλα σχεδόν τα σχολεία μέσης εκπαίδευσης. Με τις παρουσιάσεις που γίνονται στους επισκέπτες των εκθέσεων, η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου φιλοδοξεί να συμβάλει αποφασιστικά στην ενημέρωση και προετοιμασία τους για την εισαγωγή του ευρώ και ταυτόχρονα να αποτελέσουν κανάλια μετάδοσης της πληροφόρησης και των μηνυμάτων στο ευρύτερο κοινό. Η επόμενη προγραμματισμένη ενημερωτική δραστηριότητα της Τράπεζας, η οποία αναμένεται να αρχίσει σύντομα, στόχο θα έχει την ενημέρωση ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού, όπως κάτοικοι αγροτικών περιοχών, απομακρυσμένες κοινότητες, οργανωμένα περιφερειακά σύνολα, ηλικιωμένοι κ.ά. Κυρίες και κύριοι, Στην προσπάθεια μας για μετάβαση από τη λίρα στο ευρώ στηριζόμαστε στη συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων επιχειρήσεων και των αρμόδιων αρχών και φορέων, όπως των τραπεζικών και λοιπών πιστωτικών ιδρυμάτων, της αστυνομίας, των επαγγελματιών μεταφορέων μετρητών, φορέων του εμπορίου, της βιομηχανίας, των εργαζομένων και των καταναλωτών, καθώς και του εκπαιδευτικού συστήματος. Στηριζόμαστε, επίσης, στην έμπρακτη βοήθεια και συνεργασία της ΕΚΤ και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Απτή απόδειξη της συνεισφοράς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις προσπάθειές μας αποτελεί και η σημερινή εκδήλωση, η οποία εντάσσεται στις δραστηριότητες που έχει αναλάβει η Επιτροπή να διεκπεραιώσει για την Κύπρο στα πλαίσια της Εταιρικής Συμφωνίας που έχει υπογραφεί. Τους ευχαριστούμε θερμά για την βοήθεια, καθοδήγηση και οικονομική στήριξη και προσβλέπουμε σε αγαστή και καρποφόρα συνεργασία για το κοινό καλό. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας. 8

30 Νοεμβρίου, 2006 9