ΕΚΧΥΛΙΣΗ ΕΛΑΙΟΚΑΡΠΟΥ ΚΑΙ ΕΛΑΙΟΠΥΡΗΝΑΣ ΜΕ ΥΠΕΡΚΡΙΣΙΜΟ CO 2. Ι. Τσιβιντζέλης, Α. Χριστοδουλάκης, Χ. Λάμπρου, Δ. Μισοπολινού- Τάταλα και Κ.



Σχετικά έγγραφα
Τμήμα Τεχνολογίας Τροφίμων

Βασικές Διεργασίες Μηχανικής Τροφίμων

Βασικές Διεργασίες Μηχανικής Τροφίμων

Εµπλουτισµός επιτραπέζιας ελιάς µε φαινολικά συστατικά

Ενόργανη Ανάλυση II. Ενότητα 1: Θεωρία Χρωματογραφίας 7 η Διάλεξη. Θωμαΐδης Νικόλαος Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ Ι & ΙΙ Εργαστηριακή Άσκηση 4: ΞΗΡΑΝΣΗ (σε ρεύμα αέρα)

ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΙΚΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ. ΣΤΥΛΙΑΝΟΥ Σ. ΣΤΑΥΡΟΥΛΙΑ Πτυχιούχου Χημικού Μηχανικού Α.Π.Θ.

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ. ΘΕΜΑ: Ποσοτικός Προσδιορισμός ολευρωπεΐνης σε δείγματα φύλλων ελιάς. ΗΜ/ΝΙΑ: 01/03/2017

ΠΟΙΟΤΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΩΝΥΜΙΑ «ΠΑΣΤΑ ΕΛΙΑΣ»

ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΕΚΧΥΛΙΣΗΣ ΠΥΡΗΝΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΒΙΟΔΡΑΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΣΥΣΤΑΤΙΚΩΝ

Associate. Prof. M. Krokida School of Chemical Engineering National Technical University of Athens. ΕΚΧΥΛΙΣΗ ΥΓΡΟΥ ΥΓΡΟΥ Liquid Liquid Extraction

Εισαγωγή στις Ετερογενείς Χημικές Αντιδράσεις

Μελέτη της επίδρασης των παραγόντων εκχύλισης στην ανάκτηση των καροτινοειδών από βιοµηχανικά απόβλητα τοµάτας. Χηµεία των καροτινοειδών

ΥΔΡΑΥΛΙΚΕΣ ΑΠΩΛΕΙΕΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΡΟΗ ΝΕΡΟΥ ΣΕ ΚΛΕΙΣΤΟ ΑΓΩΓΟ

ΦΩΤΟΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΥΣΑΕΡΙΩΝ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΩΝ ΣΕ ΘΕΡΜΙΚΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΟ TiO2 ΜΕ ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΠΛΑΤΙΝΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΝΑΦΟΡΑ

Διαχωρισμός του Η 2 σε εμπορική μεμβράνη Pd-Cu/V

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ

Επίδραση της επεξεργασίας με Υπερυψηλή πίεση και Παλλόμενα Ηλεκτρικά πεδία στην Αύξηση της Απόδοσης Ελαιολάδου και στην Οξειδωτική του Σταθερότητα

ΤΡΟΠΟΙ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ

Άσκηση 4η. Έλεγχος αλλοίωσης - νοθείας στο ελαιόλαδο. Πανεπιστήμιο Πατρών Τμήμα ΔΕΑΠΤ Εργαστήριο Ασφάλειας Τροφίμων

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΑΠΟΒΛΗΤΕΣ ΕΛΑΙΟΥΧΕΣ ΥΛΕΣ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΕΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥ ΚΑΤΑΛΥΤΗ

ΕΛΑΙΟΚΟΜΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟΣ

Εργαστήριο Οργανικής Χημείας. Εργαστήριο Χημείας Laboratory of Chemistry

Λίπη - έλαια Μέτρηση οξύτητας ελαιολάδου

Ε ΑΦΟΣ. Έδαφος: ανόργανα οργανικά συστατικά

Υπολογισµοί του Χρόνου Ξήρανσης

Τεχνολογία Προϊόντων Φυτικής Προέλευσης

ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΑΠΟ ΟΞΙΝΟ ΒΑΜΒΑΚΕΛΑΙΟ ΜΕ ΤΗ ΧΡΗΣΗ ΕΤΕΡΟΓΕΝΟΥΣ ΒΑΣΙΚΟΥ ΚΑΤΑΛΥΤΗ

Έδαφος. Οι ιδιότητες και η σημασία του

Χημικός χαρακτηρισμός των προϊόντων οξείδωσης του σκουαλενίου και εκτίμηση της προ-οξειδωτικής τους δράσης σε κλάσμα τριακυλογλυκερολών ελαιολάδου

ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΛΙΑΣ, ΥΠΟΤΡΟΠΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΚΑΙ ΑΜΠΕΛΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΕΛΕΓΧΟΥ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟΥ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

Άσκηση 4 η : Χρωματογραφία

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ Ι & ΙΙ Εργαστηριακή Άσκηση 6: ΞΗΡΑΝΣΗ ΣΕ ΡΕΥΜΑ ΑΕΡΑ

Εγκαταστάσεις ακινητοποιημένης καλλιέργειας μικροοργανισμών

Ελαιόλαδο. από Φιλοπεριβαλλοντικά Συστήματα Διαχείρισης

Associate. Prof. M. Krokida School of Chemical Engineering National Technical University of Athens. ΕΚΧΥΛΙΣΗ ΥΓΡΟΥ- ΥΓΡΟΥ Liquid- Liquid Extraction

Παρασκευαστικό διαχωρισμό πολλών ουσιών με κατανομή μεταξύ των δύο διαλυτών.

Χημικές αναλύσεις ποιότητας, γνησιότητας και ασφάλειας του ελαιολάδου

5.3 Υπολογισμοί ισορροπίας φάσεων υγρού-υγρού

Εδαφοκλιματικό Σύστημα και Άμπελος

Βασικές Διεργασίες Μηχανικής Τροφίμων

Γραπτή εξέταση προόδου «Επιστήμη και Τεχνολογία Υλικών ΙΙ»-Απρίλιος 2016

ΠΟΛΥΤΕΧΝΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΑΤΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΚΑΙ ΑΕΡΟΝΑΥΠΗΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΤΩΝ ΡΕΥΣΤΩΝ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ ΑΥΤΗΣ

panagiotisathanasopoulos.gr

Ανάπτυξη Συγκομιδή ελαιόκαρπου ΠΕΤΡΟΣ ΡΟΥΣΣΟΣ

ΤΡΟΦΟΓΝΩΣΙΑ. Υπεύθυνος Καθηγητής: Παπαμιχάλης Αναστάσιος

ΣΥΝΘΕΣΗ ΝΑΝΟΣΩΛΗΝΩΝ ΑΝΘΡΑΚΑ ΜΕΣΩ ΘΕΡΜΟΛΥΣΗΣ ΟΡΓΑΜΟΜΕΤΑΛΛΙΚΗΣ ΕΝΩΣΗΣ ΣΕ ΣΤΕΡΕΑ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ

ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ Υ/Υ ΕΚΧΥΛΙΣΗΣ Κ. Μάτης

ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΩΝ ΤΡΟΦΙΜΩΝ

Πείραμα 2 Αν αντίθετα, στο δοχείο εισαχθούν 20 mol ΗΙ στους 440 ºC, τότε το ΗΙ διασπάται σύμφωνα με τη χημική εξίσωση: 2ΗΙ(g) H 2 (g) + I 2 (g)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ 8 (ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΡΙΟ) ΦΑΣΜΑΤΟΦΩΤΟΜΕΤΡΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

Λίστα χαρακτηριστικών ποιότητας γνησιότητας ελαιολάδου

ΝΕΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΕΛΑΙΟΛΑΔΟ

Σχολική Μονάδα: 2 ο ΤΕΕ Σταυρούπολης 2 ο ΣΕΚ Σταυρούπολης Λαγκαδά 197, Θέµα Προγράµµατος: Στόχος Προγράµµατος

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΦΥΣΙΚΗΣ ΧΗΜΕΙΑΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΟΞΥΓΟΝΟΥ ΣΤΟ ΝΕΡΟ

Σύνοψη ΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ Χημική αντίδραση : a 1. + α 2 Α (-a 1 ) A 1. +(-a 2

ΠΑΡΟΡΑΜΑΤΑ ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ,

Διακρίνονται σε: λίπη (είναι στερεά σε συνήθεις θερμοκρασίες) έλαια (είναι υγρά)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Περιεχόμενα

v = 1 ρ. (2) website:

Βασικές Διεργασίες Μηχανικής Τροφίμων

Προβλήματα εκχύλισης

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ. της πρότασης ΟΔΗΓΙΑ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

ΦΑΙΝΟΜΕΝΑ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΙΙ. Διδάσκων: Παπασιώπη Νυμφοδώρα Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Ε.Μ.Π. Ενότητα 9 η : Μεταφορά Μάζας

ΕΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΕΛΕΥΘΕΡΩΝ ΛΙΠΑΡΩΝ ΟΞΕΩΝ ΟΞΙΝΩΝ ΕΛΑΙΩΝ ΣΕ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ:

ΥΤΙΚΕ ΔΙΕΡΓΑΙΕ ΜΕΣΑΥΟΡΑ ΜΑΖΑ. - Απορρόφηση - Απόσταξη - Εκχύλιση - Κρυστάλλωση - Ξήρανση

ΦΥΣΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ ΙΙΙ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΗ ΑΣΚΗΣΗ: ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑΣ ΣΤΗ ΣΤΑΘΕΡΑ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ

ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΡΙΣΙΜΩΝ ΠΑΡΑΜΕΤΡΩΝ ΥΔΑΤΙΚΗΣ ΕΚΧΥΛΙΣΗΣ ΕΛΑΙΟΣΩΜΑΤΩΝ ΑΠΟ ΤΟ ΦΥΤΡΟ ΑΡΑΒΟΣΙΤΟΥ ΜΕ ΤΗ ΜΕΔΟΔΟ TAGUCHΙ

Θρεπτικές ύλες Τρόφιµα - Τροφή

IO3 - The Total Business Plants Training Material

Ελένη Μιλή. Λειτουργός Γεωργίας Α Τμήμα Γεωργίας

ΜΗΧΑΝΙΚΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΔΙΕΡΓΑΣΙΩΝ Ι & ΙΙ Εκχύλιση στερεού υγρού

Άσκηση 2 : Μέτρηση Διαπερατότητας πλαστικών στους υδρατμούς

ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΗΣ ΔΡΑΣΗΣ ΤΡΙΩΝ ΠΟΛΥΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΩΝ ΦΥΤΩΝ ΣΕ ΣΥΝΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΦΑΙΝΟΛΙΚΩΝ ΕΝΩΣΕΩΝ

Κανονισμός ΕΟΚ 2568/1991, Ε.Ε., όπως τροποποιήθηκε τελευταία από τον Κανονισμό Ε.Κ. 177/1994.

Ελαιόλαδο και Καταναλωτής

ΣΥΣΚΕΥΗ ΜΕΤΡΗΣΗΣ ΙΞΩΔΟΥΣ ΥΓΡΩΝ

Γεωργικά Φάρμακα ΙΙΙ

ΕΤΕΡΟΓΕΝΗΣ ΚΑΤΑΛΥΤΙΚΗ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗ ΣΕ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ. Μονάδα Μηχανικής ιεργασιών Υδρογονανθράκων και Βιοκαυσίµων

TERMS USED IN STANDARDIZAfiON OF CHEMICAL FOOD ANALYSIS SUMMARY

Οξείδωση λιπαρών Χρήση Αντιοξειδωτικών

Διαδικασίες Υψηλών Θερμοκρασιών

ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ Α ΛΥΚΕΙΟΥ - ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ

ΕΛΑΙΟΛΑΙΟ ΚΑΙ ΦΥΣΙΚΑ ΚΑΛΛΥΝΤΙΚΑ

Απώλειες φορτίου Συντελεστής τριβής Ο αριθμός Reynolds Το διάγραμμα Moody Εφαρμογές

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΙΑΧΩΡΙΣΜΟΥ - ΥΓΡΗ ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΑ ΥΨΗΛΗΣ ΑΠΟ ΟΣΗΣ

Είδη ΙΦΥΥ δυαδικών μιγμάτων

Α Λυκείου Σελ. 1 από 13

ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ ΔΙΑΧΥΣΗΣ ΣΤΟΥΣ ΠΟΡΟΥΣ ΜΕ ΚΙΝΗΤΙΚΗ ΕΠΙΦΑΝΕΙΑΚΗΣ ΑΝΤΙΔΡΑΣΗΣ

Ενόργανη Ανάλυση II. Ενότητα 2: Εισαγωγή στις μεθόδους χρωματογραφίας 1η Διάλεξη. Θωμαΐδης Νικόλαος Τμήμα Χημείας Εργαστήριο Αναλυτικής Χημείας

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΕΚΧΥΛΙΣΗ ΥΓΡΟΥ ΥΓΡΟΥ

«Επί πτυχίω» εξέταση στο μάθημα «Επιστήμη και Τεχνολογία Υλικών ΙΙ»-Ιανουάριος 2018

Καλαμάτα 18 / 9 / Αρχοντάκη Κυριακή Γεωπόνος PhD. Κτηνιατρικής Μεσσηνίας

ΜΕΡΟΣ Ι: ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΓΝΩΣΕΙΣ

ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΜΠΑΓΩΝ ΕΝΑΛΛΑΚΤΩΝ ΘΕΡΜΟΤΗΤΑΣ

Transcript:

ΕΚΧΥΛΙΣΗ ΕΛΑΙΟΚΑΡΠΟΥ ΚΑΙ ΕΛΑΙΟΠΥΡΗΝΑΣ ΜΕ ΥΠΕΡΚΡΙΣΙΜΟ CO 2 Ι. Τσιβιντζέλης, Α. Χριστοδουλάκης, Χ. Λάμπρου, Δ. Μισοπολινού- Τάταλα και Κ. Παναγιώτου Τμήμα Χημικών Μηχανικών. Εργαστήριο Φυσικής Χημείας. Πολυτεχνική Σχολή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 540 06 Θεσσαλονίκη ΠΕΡΙΛΗΨΗ Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η εκχύλιση ελαιοκάρπου με διοξείδιο του άνθρακα σε υπερκρίσιμες συνθήκες. Για το σκοπό αυτό εκχυλίστηκαν ξεχωριστά περικάρπιο (σάρκα) και ενδοκάρπιο (πυρήνας) δύο διαφορετικών ποικιλιών ελιάς με διοξείδιο του άνθρακα σε πίεση 450 bar και θερμοκρασία 313 Κ. Επιλέχθηκε σχετικά υψηλή πίεση εκχύλισης δεδομένου ότι η διαλυτική ικανότητα του CO 2 είναι σημαντικά διαφορετική από εκείνη σε χαμηλότερες πιέσεις όπου είναι διαθέσιμα βιβλιογραφικά δεδομένα. Στα πειραματικά αποτελέσματα εφαρμόστηκε ένα μαθηματικό μοντέλο εκχύλισης που περιγράφει ικανοποιητικά τη διεργασία και υπολογίστηκαν όλες οι παράμετροί του. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το ελαιόλαδο, βασικό στοιχείο της διατροφής των μεσογειακών λαών, παράγεται σήμερα μετά από φυγοκέντριση θρυμματισμένου ελαιοκάρπου. Το στερεό υπόλειμμα (ελαιοπυρήνα) που απομένει μετά την παραγωγή ελαιολάδου περιέχει σημαντικό ποσό ελαίου (πυρηνέλαιο) το οποίο παραλαμβάνεται μετά από εκχύλιση με εξάνιο. Το παραγόμενο πυρηνέλαιο έχει μεγάλη οξύτητα, δυσάρεστη οσμή, σκούρο χρώμα και ως εκ τούτου δεν μπορεί να διατεθεί προς βρώση πριν τον εξευγενισμό του. Το εξευγενισμένο πυρηνέλαιο έχει ποσοτική και ποιοτική σύνθεση που πλησιάζει αυτή του ελαιόλαδου και είναι σε ορισμένο βαθμό όμοιά του. Η παραγωγή ελαιολάδου και πυρηνελαίου με υπερκρίσιμη εκχύλιση προτάθηκε διότι έτσι η παραγωγή μπορεί να γίνει πλέον σε ένα στάδιο, αποφεύγεται η ανάπτυξη υψηλών θερμοκρασιών (παράγοντας που συμβάλει στην αύξηση της οξύτητας του πυρηνελαίου) και η παρουσία τοξικών οργανικών διαλυτών όπως το εξάνιο. Πειραματικές εκχυλίσεις ελαιοπυρήνας με υπερκρίσιμο διοξείδιο του άνθρακα έγιναν από τους M.M. Esquivel και M.G. Bernardo-Gil οι οποίοι περιορίστηκαν σε πιέσεις έως και 180 bar και θερμοκρασίες μεταξύ 308-318 Κ και από τους Α. Lucas, J. Rincon, I. Garcia οι οποίοι εργάστηκαν σε πιέσεις μεταξύ 150-350 bar και θερμοκρασίες μεταξύ 313-353 Κ [1,2,3]. Οι τελευταίοι συμπερασματικά αναφέρουν ότι όσο αυξάνει η πίεση, αυξάνει ο ρυθμός παραγωγής και η απόδοση σε έλαιο. Όλοι συμφωνούν ότι το μαθηματικό μοντέλο το οποίο έχει προταθεί από τους Sovova et al. επαληθεύει ικανοποιητικά τα πειραματικά τους αποτελέσματα. Έχοντας υπ όψιν τα παραπάνω σε αυτή την εργασία μελετάται η εκχύλιση με υπερκρίσιμο διοξείδιο του άνθρακα περικαρπίου (σάρκας) και ενδοκαρπίου

(πυρήνας) σε πίεση 450 bar και θερμοκρασία 313 Κ. Για την περιγραφή των πειραματικών δεδομένων εφαρμόζεται το μαθηματικό μοντέλο το οποίο προτάθηκε από τους Sovova et al [4, 5]. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Χρησιμοποιήθηκαν δύο ελαιοπαραγωγικές ποικιλίες ελιάς από την περιοχή της Καλαμάτας, ελιές της ποικιλίας κορωνέικες και της ποικιλίας τσουνάτες. Και για τις δύο ποικιλίες έγιναν ξεχωριστές εκχυλίσεις του περικαρπίου και του πυρήνα. Για το σκοπό αυτό ο πυρήνας αφαιρέθηκε από τον καρπό και θρυμματίστηκε σε μύλο κοπής. Η μέση διάμετρος των σωματιδίων του θρυμματισμένου πυρήνα ήταν 0,75 mm και 0,66 mm αντίστοιχα για τις δύο ποικιλίες ελιάς. Η υγρασία, πριν την εκχύλιση, του περικαρπίου των κορωνέικων και των τσουνάτων ελιών ήταν 39,3 % κ.β. και 39,2 % κ.β. αντίστοιχα, ενώ του πυρήνα ήταν 9,5 % κ.β. και 8,2 % κ.β. αντίστοιχα. Η εκχύλιση του περικαρπίου της ποικιλίας κορωνέικες έγινε αφού τοποθετήθηκαν στον εκχυλιστήρα 1086 g, ενώ η εκχύλιση του πυρήνα της ίδιας ποικιλίας έγινε αφού στον εκχυλιστήρα τοποθετήθηκαν 386 g. Η εκχύλιση του περικαρπίου της ποικιλίας τσουνάτες έγινε αφού τοποθετήθηκαν στον εκχυλιστήρα 944 g, ενώ η εκχύλιση του πυρήνα της ίδιας ποικιλίας έγινε αφού στον εκχυλιστήρα τοποθετήθηκαν 192 g. Όλες οι εκχυλίσεις έγιναν σε πίεση 450 bar, θερμοκρασία 313 K, με ροή CO 2 ίση με 7 kg/h, σε εκχυλιστήρα όγκου 5 l. Περισσότερα στοιχεία για την πειραματική διάταξη και τη διεξαγωγή των πειραμάτων δόθηκαν σε προηγούμενη εργασία [6]. ΜΟΝΤΕΛΟ Το μαθηματικό μοντέλο που προτάθηκε από τους Sovova et al. θεωρεί ένα γρήγορο στάδιο στο οποίο η αντίσταση στη μεταφορά μάζας βρίσκεται κυρίως στη μεταφορά του ελαίου από τη διεπιφάνεια ελαίου-διαλύτη στην υπερκρίσιμη φάση και ένα αργό στάδιο το οποίο ελέγχεται από τη διάχυση [4,5,7]. Στο πρώτο στάδιο εκχυλίζεται το εύκολα εκχυλίσιμο έλαιο δηλαδή το έλαιο το οποίο αποδεσμεύτηκε από τα φυτικά κύτταρα κυρίως λόγω του θρυμματισμού. Σ αυτό το στάδιο η συγκέντρωση του ελαίου στο διαλύτη, στην έξοδο του εκχυλιστήρα, είναι σταθερή και λαμβάνει τιμές κοντά στη διαλυτότητα του διαλύτη σε έλαιο. Στο δεύτερο στάδιο εκχυλίζεται το έλαιο το οποίο βρίσκεται δεσμευμένο εντός των φυτικών ιστών ενώ η συγκέντρωση του ελαίου στο διαλύτη ελαττώνεται συνεχώς. Επίσης υπάρχει και ένα ενδιάμεσο στάδιο κατά το οποίο εκχυλίζονται ταυτόχρονα και το εύκολα εκχυλίσιμο έλαιο και το έλαιο το οποίο βρισκόταν αρχικά μέσα στους φυτικούς ιστούς. Οι εξισώσεις του μοντέλου, μετά την ολοκλήρωση, για το πρώτο, το ενδιάμεσο και το δεύτερο στάδιο είναι οι εξής: e ( x k = τ )[ 1 - exp (-Z*)] για τ < τm Z * e ( x k = )[ τ - τ exp (z Z *)] για τ τ < τ Ζ * e = x - ( x k o k Z ) { +[ (r o kz ) - ] [k(τ m - τ)] 1 ln 1 exp * 1 exp r } για τ τ n * o με: r o =x o / x Ê, Y = 1 - y / y r,, τ m= ro - 1, τ = k f αρy ο f r t, (1-ε)ρsxk z w m w m n ksρs ka k = x k, Z*= f o ky f r ρf U H, 1 ro exp[ k(τ - τ m)] - 1 1 1 τm k roz*) = ln( ), τ n = τ m + k ro ro 1 k ln + exp( 1+ τm

όπου e η ειδική ποσότητα εκχυλίσματος (kg ελαίου στο εκχύλισμα / kg ελεύθερου από έλαιο στερεού), x k η αρχική ποσότητα ελαίου το οποίο είναι δεσμευμένο στα φυτικά κύτταρα (kg ελαίου / kg ελεύθερου από έλαιο στερεού), x o η αρχική ποσότητα ελαίου στο στερεό (kg ελαίου / kg ελεύθερου από έλαιο στερεού), y η συγκέντρωση ελαίου στον διαλύτη (kg ελαίου / kg διαλύτη), y r η διαλυτότητα του διαλύτη σε έλαιο (kg ελαίου / kg διαλύτη), k f ο συντελεστής μεταφοράς μάζας για την πλευρά του διαλύτη, k s ο συντελεστής μεταφοράς μάζας για την πλευρά του στερεού, ρ f η πυκνότητα διαλύτη, ρ s η πυκνότητα του στερεού, α ο η ειδική επιφάνεια σωματιδίων, H το ύψος εκχυλιστήρα και U η φαινομενική ταχύτητα του διαλύτη, ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ Τα πειραματικά αποτελέσματα καθώς και οι προβλέψεις του μοντέλου απεικονίζονται στα σχήματα 1 και 2. Οι τιμές των πειραματικών παραμέτρων καθώς και αυτές που υπολογίστηκαν κατά τη διάρκεια εφαρμογής του μοντέλου στα πειραματικά δεδομένα παρουσιάζονται στον πίνακα 1. Πίνακας 1: Οι τιμές των παραμέτρων για την εκχύλιση του πυρήνα και του περικαρπίου ελιών των ποικιλιών κορωνέικες και τσουνάτες P (bar) T (K) Ροή CO 2 (kg/h) x o x k y r k τ m τ n σφάλμα (%) Ι 450 313 7 0,16 0,06 0,0039 0,01 1,69 104, 10,5 1 2 ΙΙ 450 313 7 0,17 0,04 0,0022 0,01 2,90 178, 14,6 5 8 ΙΙΙ 450 313 7 0,15 0,08 0,0077 0,01 0,83 57,9 18,0 5 IV 450 313 7 0,09 0,04 0,0040 0,01 4 1,52 98,8 12,5 I : πυρήνας ελιών της ποικιλίας κορωνέικες, ΙΙ : πυρήνας ελιών της ποικιλίας τσουνάτες ΙΙΙ: περικάρπιο ελιών της ποικιλίας κορωνέικες, IV: περικάρπιο ελιών της ποικιλίας τσουνάτες Σχήμα 1: Μάζα εκχυλισθέντος ελαίου προς το χρόνο εκχύλισης για τον πυρήνα ελιών της ποικιλίας κορωνέικες (Ι) και τον πυρήνα ελιών της ποικιλίας τσουνάτες (ΙΙ). Από τα διαγράμματα φαίνεται ότι το μοντέλο που επιλέχθηκε προβλέπει σε ικανοποιητικό βαθμό την εξέλιξη της εκχύλισης. Η διαφορά ανάμεσα στις πειραματικές τιμές και στην πρόβλεψη του μοντέλου κατά την αρχική περίοδο της εκχύλισης πρέπει να εξηγηθεί από τις συνθήκες διεξαγωγής των πειραμάτων. Πιο

συγκεκριμένα από τα πειραματικά αποτελέσματα φαίνεται ότι η αρχική περίοδος της εκχύλισης δεν είναι γραμμική όπως αναμενόταν και ότι η υπολογιζόμενη τιμή του y r είναι χαμηλότερη από την θεωρητικά αναμενόμενη. Η παρατήρηση αυτή έχει γίνει και σε άλλες μελέτες, σε περιπτώσεις όπου το στρώμα του προς εκχύλιση υλικού στο εσωτερικό του εκχυλιστήρα δεν ήταν ικανοποιητικά μεγάλο, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα μεγάλες διαφορές στην κατά τόπους συγκέντρωση ελαίου [5]. Σχήμα 2: Μάζα εκχυλισθέντος ελαίου προς το χρόνο εκχύλισης για το περικάρπιο ελιών της ποικιλίας κορωνέικες (IIΙ) και της ποικιλίας τσουνάτες (ΙV). Σύμφωνα με τους Beutler et al. μη ομαλή εξέλιξη της εκχύλισης οφείλεται στην αύξηση της πυκνότητας του διαλύτη καθώς απορροφά έλαιο [8,9]. Η αύξηση της πυκνότητας έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση της πραγματικής ταχύτητάς του μέσα από τα διάκενα της στήλης. Έτσι, όταν υπάρχουν μεγάλες διαφορές στη συγκέντρωση του ελαίου στο εσωτερικό του εκχυλιστήρα, ο διαλύτης διαχέεται πιο εύκολα στις περιοχές με μικρότερη συγκέντρωση ελαίου, όπου το έλαιο εξαντλείται γρηγορότερα και το y μηδενίζεται. Αυτό αυξάνει ακόμη περισσότερο τις κατά τόπους διαφορές στη συγκέντρωση του ελαίου, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μεγάλων διαφορών στην πραγματική ταχύτητα του διαλύτη (στις διάφορες περιοχές της στήλης) και τελικά τη δημιουργία ενός ανομοιογενούς πεδίου ταχύτητας, στο οποίο οφείλεται η απρόσμενη εξέλιξη της εκχύλισης. Επίσης το χαμηλό yr οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στο μεγάλο ποσοστό υγρασίας του περικαρπίου και των δύο ποικιλιών ελιάς. Έχει αποδειχθεί ότι στην εκχύλιση φυτικών ελαίων με υπερκρίσιμο διοξείδιο του άνθρακα η επίδραση της υγρασίας στη μεταφορά μάζας είναι αμελητέα μόνο αν είναι μικρότερη από 12 % κ.β [10]. [1] Esquivel M. M., Bernardo-Gil G., J. Supercrit. Fluids, Vol.6 (1993), pp.91-94 [2] Esquivel M., Bernardo-Gil G., King M., J. Supercrit. Fluids, Vol. 16(1999), pp. 43 [3] Lucas A., Rinchon J., Garcia I., Supercritical extraction of husk oil, Proceedings of the 5 th meeting on supercritical fluids, materials and natural products processing, Nice France, 23-25 March 1998. [4] Sovova H., Chem. Eng. Sci., Vol. 49 (1993), No 3, pp.409-414. [5] Sovova H., Kucera J., Jez J., Chem. Eng. Sci., Vol. 49 (1994), No 3, pp.415-420. [6] Λάμπρου Χ., Μισοπολινού-Τάταλα Δ., Παναγιώτου Κ., Simandi B., Prechl A., Εκχύλιση και χρωματογραφική ανάλυση ελαιοκάρπου και ελαιοπυρήνα με CO 2 σε υπερκρίσιμες συνθήκες, Πρακτικά 2 ου πανελληνίου επιστημονικού συνεδρίου χημικής μηχανικής, Θεσσαλονίκη 27-29 Μα?ου 1999.

[7] Lee A. K. K., Bulley N. R., Fattori M., Meisen A., JAOCS, Vol. 63 (1986), no7, pp.921-925. [8] Beutler H. J., Lenhard U., Lurken F., Fats sci. Technol., Vol. 90 (1988b), pp. 550-554. [9] Beutler H. J., Gahrs H. J., Lenhard U., Lurken F., Chemie. Ingr. Tech., vol. 60 (1988a), pp. 773-776. [10] King J. W., List G. R., Supercritical fluid technology in oil and lipid chemistry, first edition, AOCS Press, Champaign Illinois (1996), pp. 44.

ΕΚΧΥΛΙΣΗ ΕΛΑΙΟΚΑΡΠΟΥ ΚΑΙ ΕΛΑΙΟΠΥΡΗΝΑΣ ΜΕ ΥΠΕΡΚΡΙΣΙΜΟ ΔΙΟΞΕΙΔΙΟ ΤΟΥ ΑΝΘΡΑΚΑ Ι. Τσιβιντζέλης, Α. Χριστοδουλάκης, Χ. Λάμπρου, Δ. Μισοπολινού- Τάταλα και Κ. Παναγιώτου Τμήμα Χημικών Μηχανικών. Εργαστήριο Φυσικής Χημείας. Πολυτεχνική Σχολή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 540 06 Θεσσαλονίκη. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Αντικείμενο της παρούσας εργασίας είναι η εκχύλιση ελαιοκάρπου με διοξείδιο του άνθρακα σε υπερκρίσιμες συνθήκες. Για το σκοπό αυτό εκχυλίστηκαν ξεχωριστά περικάρπιο (σάρκα) και ενδοκάρπιο (πυρήνας) δύο διαφορετικών ποικιλιών ελιάς με διοξείδιο του άνθρακα σε πίεση 450 bar και θερμοκρασία 313 Κ. Επιλέχθηκε σχετικά υψηλή πίεση εκχύλισης δεδομένου ότι η διαλυτική ικανότητα του CO 2 είναι σημαντικά διαφορετική από εκείνη σε χαμηλότερες πιέσεις, όπου είναι διαθέσιμα βιβλιογραφικά δεδομένα. Στα πειραματικά αποτελέσματα εφαρμόστηκε ένα μαθηματικό μοντέλο εκχύλισης που περιγράφει ικανοποιητικά τη διεργασία και υπολογίστηκαν όλες οι παράμετροί του.

ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ α-τοκοφερολησ ΚΑΙ ΣΚΟΥΑΛΕΝΙΟΥ ΣΕ ΕΚΧΥΛΙΣΜΑΤΑ ΕΛΑΙΟΚΑΡΠΟΥ ΚΑΙ ΕΛΑΙΟΠΥΡΗΝΑΣ ΜΕ ΥΠΕΡΚΡΙΣΙΜΟ CO 2 Χ. Λάμπρου, Δ. Μισοπολινού-Τάταλα, Α. Πετροπούλου, Ε. Δήμου και Κ. Παναγιώτου Τμήμα Χημικών Μηχανικών. Εργαστήριο Φυσικής Χημείας. Πολυτεχνική Σχολή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 540 06 Θεσσαλονίκη. E. Ronyai, B. Simandi and A. Prechl Technical University of Budapest. Department of Chemical Engineering. Budapest ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η μεγάλη διατροφική και βιολογική σημασία του ελαιολάδου είναι συνυφασμένη και με την παρουσία φυσικών αντιοξειδωτικών ουσιών, όπως οι τοκοφερόλες και το σκουαλένιο. Το ελαιόλαδο περιέχει περισσότερο σκουαλένιο απ όλες τις άλλες γνωστές λιπαρές ουσίες. Το σκουαλένιο έχει βρεθεί ότι είναι πρόδρομος της βιοσύνθεσης της χοληστερόλης τόσο στους φυτικούς όσο και στους ζωικούς οργανισμούς. Η χρωματογραφική μελέτη της α-τοκοφερόλης έγινε με Υγρή Χρωματογραφία Υψηλής Απόδοσης (HPLC) με ανιχνευτή UV στα 294 nm και του σκουαλενίου με Αέρια Χρωματογραφία (GC) και ανιχνευτή FID. Για το σκοπό αυτό εκχυλίστηκαν ξεχωριστά περικάρπιο (σάρκα) και ενδοκάρπιο (πυρήνας) δύο διαφορετικών ποικιλιών ελαιοποιήσιμου και ενός βρώσιμου ελαιοκάρπου με διοξείδιο του άνθρακα σε πίεση 450 bar και θερμοκρασία 40 o C. Η συλλογή των εκχυλισμάτων έγινε σταδιακά ανά ημίωρο. Οι ποσότητες της α-τοκοφερόλης και του σκουαλενίου βρέθηκε ότι εξαρτώνται από το χρόνο εκχύλισης κι αυτό είναι χρήσιμο για την παραγωγή εμπλουτισμένων κλασμάτων των ανωτέρω ουσιών τόσο από το περικάρπιο όσο και από το ενδοκάρπιο. Επίσης βρέθηκε ότι αύξηση της θερμοκρασίας από τους 40 στους 60 o C μειώνει σημαντικά την περιεκτικότητα των ανωτέρω ουσιών στα εκχυλίσματα. Η εκχύλιση των ανωτέρω ουσιών με υπερκρίσιμο CO 2 συγκριτικά υπερτερεί από την κλασική μέθοδο εκχύλισης Soxhlet (με διαλύτες κ-εξάνιο ή αιθανόλη).

ΧΡΩΜΑΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ α-, γ-τοκοφερολησ ΚΑΙ β- ΣΙΤΟΣΤΕΡΟΛΗΣ ΣΕ ΕΚΧΥΛΙΣΜΑΤΑ ΣΠΟΡΩΝ ΜΠΑΜΙΑΣ (HIBISCUS ESCULENTUS) ΜΕ ΥΠΕΡΚΡΙΣΙΜΟ CO 2 Χ. Λάμπρου, Δ. Μισοπολινού-Τάταλα, Γ. Κοσμίδης και Κ. Παναγιώτου Τμήμα Χημικών Μηχανικών. Εργαστήριο Φυσικής Χημείας. Πολυτεχνική Σχολή. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. 540 06 Θεσσαλονίκη B. Simandi, S. Kemmeny and A. Prechl Technical University of Budapest. Department of Chemical Engineering. Budapest ΠΕΡΙΛΗΨΗ Η μεγάλη διατροφική και βιολογική σημασία του ελαιολάδου είναι συνυφασμένη και με την παρουσία φυσικών αντιοξειδωτικών ουσιών, όπως οι τοκοφερόλες και το σκουαλένιο. Το ελαιόλαδο περιέχει περισσότερο σκουαλένιο απ όλες τις άλλες γνωστές λιπαρές ουσίες. Το σκουαλένιο βρέθηκε ότι είναι πρόδρομος της βιοσύνθεσης της χοληστερόλης τόσο στους φυτικούς όσο και στους ζωικούς οργανισμούς. Η χρωματογραφική μελέτη της α-τοκοφερόλης έγινε με Υγρή Χρωματογραφία Υψηλής Απόδοσης (HPLC) με ανιχνευτή UV στα 294 nm και του σκουαλενίου με Αέρια Χρωματογραφία (GC) και ανιχνευτή FID. Για το σκοπό αυτό εκχυλίστηκαν ξεχωριστά περικάρπιο (σάρκα) και ενδοκάρπιο (πυρήνας) δύο διαφορετικών ποικιλιών ελαιοποιήσιμου και ενός βρώσιμου ελαιοκάρπου με διοξείδιο του άνθρακα σε πίεση 450 bar και θερμοκρασία 40 o C. Η συλλογή των εκχυλισμάτων έγινε σταδιακά ανά ημίωρο. Οι ποσότητες της α-τοκοφερόλης και του σκουαλενίου βρέθηκε ότι εξαρτώνται από το χρόνο εκχύλισης κι αυτό είναι χρήσιμο για την παραγωγή εμπλουτισμένων κλασμάτων των ανωτέρω ουσιών τόσο από το περικάρπιο όσο και από το ενδοκάρπιο. Επίσης βρέθηκε ότι αύξηση της θερμοκρασίας από τους 40 στους 60 o C μειώνει σημαντικά την περιεκτικότητα των ανωτέρω ουσιών. Η εκχύλιση των ανωτέρω ουσιών με υπερκρίσιμο CO 2 συγκριτικά με την κλασσική μέθοδο εκχύλισης Soxhlet (και διαλύτες εξάνιο ή αιθανόλη) διαπιστώθηκε ότι ευνοείται από την πρώτη.