Τεύχος / Issue 16 2014

Τεύχος / Issue 16 2014

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ CONTENTS Μήνυµα του CEO Message from the CEO Σύστηµα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης Environmental Management System Θόρυβος Noise Ατµόσφαιρα Atmosphere Νερό Water Aπορρίµµατα Waste Βιοποικιλότητα Biodiversity Kοινωνικές Πρωτοβουλίες Social Initiatives Στατιστικά Στοιχεία Statistics 3 5 9 13 19 22 25 31 36 2

Μήνυµα του CEO Με ιδιαίτερη χαρά προλογίζω τη 16 η έκδοση του ενημερωτικού περιοδικού της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος «Φροντίδα για το Περιβάλλον», που συνοψίζει τις δράσεις της Εταιρείας μας το 2013 για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών προκλήσεων υπεύθυνα και αποτελεσματικά. Ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών (ΔΑΑ) παραμένει προσηλωμένος στη δέσμευσή του για πρόληψη ή ελαχιστοποίηση περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία του αεροδρομίου. Παρά την οικονομική κρίση, ο ΔΑΑ συνεχίζει να αναζητά τρόπους βελτίωσης των περιβαλλοντικών επιδόσεών του πέρα και πάνω από τις τυπικές δεσμεύσεις που επιβάλλει το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο. Η έμπρακτη αναγνώρισή μας για την σπουδαιότητα που αποδίδουμε στην προστασία του περιβάλλοντος και στην υιοθέτηση καινοτόμων πρωτοβουλιών ήταν η βράβευση του ΔΑΑ με το 2013 Eco-Innovation Award από το Συμβούλιο Αεροδρομίων της Ευρώπης (Airports Council International - Europe), εμπλουτίζοντας ακόμα περισσότερο τα «πράσινα» διαπιστευτήριά μας. Όλα τα περιβαλλοντικά θέματα που συνδέονται με τη λειτουργία του αεροδρομίου παρακολουθούνται με συστηματικό τρόπο ενώ παράλληλα υλοποιούνται προγράμματα που στοχεύουν στη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων με την ενεργή συμμετοχή της αεροδρομιακής κοινότητας. Πέντε δράσεις ολοκληρώθηκαν επιτυχώς το 2013 στο πλαίσιο του Εταιρικού Σχεδίου Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή, ενώ άλλες πρωτοβουλίες για περαιτέρω μείωση εκπομπών θα συνεχίσουν το 2014. Το Εταιρικό Σχέδιο Δράσης για τις Τοπικές Κοινωνίες του 2013 συνέχισε να εστιάζει κυρίως στις ευαίσθητες ενότητες της εκπαίδευσης και της κοινωνικής αρωγής ενώ υποστήριξε δραστηριότητες που προβάλουν τον πολιτισμό, τον αθλητισμό και την προστασία του περιβάλλοντος στις κοινότητες που γειτνιάζουν με το αεροδρόμιο. Ο ΔΑΑ παραμένει σταθερός στη δέσμευσή του να ενημερώνει τους αρμόδιους φορείς και το κοινό σχετικά με την περιβαλλοντική του επίδοση και τα μελλοντικά του σχέδια. Σας καλωσορίζω λοιπόν στο νέο απολογιστικό τεύχος «Φροντίδα για το Περιβάλλον» του έτους 2013. Γιάννης Ν. Παράσχης 3

Message from the CEO It gives me great pleasure to introduce to you the 16 th edition of the informative publication of our Environmental Services Department "Care for the Environment", which summarizes the actions of our Company in 2013 to responsibly and effectively manage all environmental challenges. Athens International Airport (AIA) remains focused on its commitment to prevent and/or minimize environmental impacts from the operation of the airport. Despite economic pressures, AIA continues to seek and deliver environmental management systems that go well beyond regulatory requirements. In recognition of the importance we give to protecting the environment and adopting innovative initiatives, AIA received the 2013 Eco-Innovation Award from Airports Council International Europe, further enriching its green credentials. All environmental aspects related to airport operations are monitored systematically, while dedicated programs aim to improve environmental performance with active participation of the airport community. Οur 2013 Local Communities Corporate Action Plan remained focused mainly on the sensitive areas of education and social aid while also supporting activities promoting culture, athletics and environmental protection in the local communities that neighbor with the airport. AIA remains committed to informing both relevant authorities and the general public regarding its environmental performance and future plans. Thus, I welcome you to the 2013 issue of Care for the Environment. Dr Yiannis N. Paraschis Five projects were completed in 2013 in the context of our Climate Change Corporate Action Plan, while other emission reduction initiatives will continue in 2014. 4

ΣΥΣΤΗΜΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ / ENVIRONMENTAL MANAGEMENT SYSTEM 5

Μια από τις σημαντικότερες προτεραιότητες της εταιρείας μας είναι η υπεύθυνη και αποτελεσματική αντιμετώπιση όλων των περιβαλλοντικών προκλήσεων. Η έμπρακτη αναγνώριση στη σπουδαιότητα που αποδίδουμε στην προστασία του περιβάλλοντος και στις καινοτόμες πρωτοβουλίες μας ήταν η βράβευσή μας από το Συμβούλιο Αεροδρομίων της Ευρώπης (Airports Council International Europe) με το 2013 «Eco- Innovation Award». Επιπλέον, η Περιβαλλοντική Δέσμευση επανεκδόθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2013, ώστε να ληφθεί υπ όψιν ο νέος τίτλος του Δ/ντή της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος. Εφαρμόζουμε Σύστημα Περιβαλλοντικής Διαχείρισης (ΣΠΔ), το οποίο έχει πιστοποιηθεί σύμφωνα με το διεθνές πρότυπο ΕΝ ISO 14001:2004 + Cor 1 : 2009. Το Δεκέμβριο του 2013, πραγματοποιήθηκε με επιτυχία η πρώτη ετήσια ανασκόπηση του ΣΠΔ από τον εξωτερικό φορέα πιστοποίησης DQS Hellas. Στο πλαίσιο του Συστήματος, εκπονούμε κάθε χρόνο Περιβαλλοντικό Σχέδιο, που περιγράφει αναλυτικά τα προγράμματα τα οποία εφαρμόζουμε. Επιπροσθέτως, συνεργαζόμαστε στενά και παρακολουθούμε τις δραστηριότητες των Τρίτων Μερών που λειτουργούν στο αεροδρόμιο. Για παράδειγμα, διοργανώσαμε με επιτυχία την 4 η Περιβαλλοντική Ημερίδα για τα Τρίτα Μέρη του Αεροδρομίου στην οποία έλαβαν μέρος 29 εταιρείες με 42 συμμετοχές. H Ημερίδα περιελάμβανε παρουσιάσεις για περιβαλλοντικά θέματα από το ΔΑΑ, το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής και τα Τρίτα Μέρη. Τέλος, οργανώθηκε ημερίδα με θέμα «Σύστημα Διαχείρισης Ασφαλείας Πτήσεων & Έλεγχος Κινδύνων από τα Πτηνά» με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας, της Πολεμικής Αεροπορίας, της Ελληνικής Ορνιθολογικής Εταιρείας, της Nature Conservation Consultants ΕΠΕ, της ΔΕΗ Ανανεώσιμες ΑΕ, κ.α. One of our company s top priorities is the responsible and effective management of all environmental challenges. In recognition of the importance we give to protecting the environment and to adopting innovative initiatives, AIA received the 2013 Eco-Innovation Award from Airports Council International Europe. In addition, the Environmental Commitment was re-issued on November 14th 2013 in order to account the updated title of the Environmental Services Department s Manager. We have established an Environmental Management System (EMS), which is certified according to the international standard ΕΝ ISO 14001: 2004 + Cor 1: 2009. In December 2013, the first annual System assessment audit was successfully conducted by DQS Hellas. In the context of our EMS, we annually compile and implement an Environmental Plan consisting of comprehensive environmental programmes. In addition, we closely cooperate with and monitor the activities of Third Parties operating at the airport. For example, we successfully organized the 4 th Annual Environmental Workshop for AIA s Third Parties which was attended by 42 participants from 29 companies. The Workshop included presentations on environmental issues by AIA, the Ministry of Environment, Energy and Climate Change and Third Parties. Finally, we organized a conference on the topic of Flight Safety Management System and Wildlife Hazard Control which was attended by representatives from the Hellenic Civil Aviation Authority, the Hellenic Air Force, the Hellenic Ornithological Society, the Nature Conservation Consultants Ltd., PPC Renewables SA, etc. 6

ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 2013 Απολογισμός Δράσεων ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑ Διαχείριση Αποβλήτων Χημικών Ανάπτυξη και υλοποίηση ενός νέου σχεδίου διαχείρισης αποβλήτων χημικών με συγκεκριμένο στόχο μείωσης ΕΠΕΤΕΥΧΘΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟNΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ 2014 Αντικειμενικοί Στόχοι ΤΙΤΛΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΣΤΟΧΟΣ Σύγκριση των Aναλυτών Σωματιδίων του Δικτύου Παρακολούθησης Ποιότητας Εκτίμηση της αβεβαιότητας των αναλυτών σωματιδίων (PM 10 και PM 2.5 ) του ΔΠΠΑ Αέρα (ΔΠΠΑ) με τη Mέθοδο Aναφοράς Ανακύκλωση στο Χώρο του Αεροδρομίου Επίτευξη ποσοστού ανακύκλωσης 60% στο χώρο του αεροδρομίου μέχρι το έτος 2016 Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση στα Τρίτα Μέρη του ΔΑΑ Σχέδιο Διαχείρισης Άνθρακα και Στόχος Μείωσης Ανάδειξη του Υγροτόπου της Βραυρώνας ΙΙI Έλεγχος και Bαθμονόμηση των Σταθμών Παρακολούθησης Θορύβου του Συστήματος NOMOS Περιβαλλοντική Ευαισθητοποίηση σε Θέματα Κλιματικής Αλλαγής στα Τρίτα Μέρη του ΔΑΑ Πραγματοποίηση 15 παρουσιάσεων περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης σε Τρίτα Μέρη του ΔΑΑ Επέκταση της συμμετοχής του ΔΑΑ στο δεύτερο στάδιο (Μείωση) του Airport Carbon Accreditation μέσω της ανάπτυξης και εφαρμογής ενός πολυετούς σχεδίου για τη διαχείριση των εκπομπών άνθρακα με ένα συγκεκριμένο στόχο μείωσης Αναβάθμιση & Προστασία του Υγροτόπου της Βραυρώνας Έλεγχος και βαθμονόμηση των Σταθμών Παρακολούθησης Θορύβου σύμφωνα με το πρότυπο IEC 61672 Ανάληψη τουλάχιστον 15 πρωτοβουλιών σε Τρίτα Μέρη του ΔΑΑ που αφορούν σε θέματα κλιματικής αλλαγής, στην κατασκευή αποτυπώματος άνθρακα και στο πρόγραμμα Airport Carbon Accreditation 7

2013 ENVIRONMENTAL PLAN Performance Report PROGRAMME TITLE TARGET RESULT Chemical Waste Management Development and implementation of a chemical waste management plan with a specific reduction target ACHIEVED 2014 Environmental Plan Objectives PROGRAMME TITLE TARGET Comparison of Continuous Ambient Particulate Monitors of the Air Quality Assess the uncertainty of the AQMN's Continuous Ambient Particulate Monitors (PM 10 Monitoring Network (AQMN) to the and PM 2.5 ) Reference Method Recycling on Airport Site Achieve a recycling rate of 60% on the airport site by 2016 Environmental Awareness for Third Parties Conduct at least 15 environmental awareness presentations to AIA s Third Parties Carbon Management Plan and Reduction Target Extend AIA's participation in Airport Carbon Accreditation to Level 2 (Reduction) through the development and implementation of a multi-year carbon management plan with a specific emission reduction target Preservation of Vravrona Wetland III Testing & Calibration of the Noise Monitoring Terminals (NMTs) of NOMOS System Environmental Awareness regarding Climate Change for AIA s Third Parties Upgrade and Protection of Vravrona Wetland Testing and calibration of all NMTs according to IEC 61672 Perform at least 15 stakeholder engagement initiatives with AIA s Third Parties regarding climate change, Airport Carbon Accreditation and the construction of carbon footprints 8

ΘΟΡΥΒΟΣ / NOISE 9

Ο θόρυβος είναι ένα από τα βασικά περιβαλλοντικά θέματα που σχετίζονται με τη λειτουργία ενός αεροδρομίου, και η εταιρεία μας το αντιμετωπίζει με την ανάλογη σοβαρότητα λαμβάνοντας τα απαραίτητα μέτρα. Διαδικασίες Μείωσης Θορύβου (ΔΜΘ) Για τη μείωση της όχλησης από το θόρυβο στις κατοικημένες περιοχές γύρω από το αεροδρόμιο, εφαρμόζονται οι Διαδικασίες Μείωσης Θορύβου. Noise is one of the main environmental issues associated with the operation of an airport, and our company addresses it responsibly by taking measures to limit its impact. Noise Abatement Procedures (NAP) Noise Abatement Procedures have been defined for the reduction of noise levels in the residential areas around the airport and along the flight paths. Αποτελέσματα της Επιλεκτικής Χρήσης Διαδρόμων για το 2013: Ποσοστό απογειώσεων προς βορρά από 23:00 έως 07:00 στον διάδρομο 03R: 7% Ποσοστό προσγειώσεων προς νότο από 23:00 έως 07:00 στον διάδρομο 21L: 14% Ποσοστό απογειώσεων προς βορρά από 15:00 έως 18:00 στον διάδρομο 03R: 6% Ποσοστό προσγειώσεων προς νότο από 15:00 έως 18:00 στον διάδρομο 21L: 3% Results of the Preferential Runway Use System for 2013: Percentage of take-offs to the north from 23:00 to 07:00 on runway 03R: 7% Percentage of landings to the south from 23:00 to 07:00 on runway 21L: 14% Percentage of take-offs to the north from 15:00 to 18:00 on runway 03R: 6% Percentage of landings to the south from 15:00 to 18:00 on runway 21L: 3% Οι Διαδικασίες Μείωσης Θορύβου περιλαμβάνουν τα ακόλουθα μέτρα για τη χρήση των διαδρόμων: Αποφυγή χρήσης του διαδρόμου 03R για απογειώσεις καθώς και του διαδρόμου 21L για προσγειώσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας (23:00-07:00). Το μέτρο αυτό εφαρμόζεται και κατά τις απογευματινές ώρες (15:00-18:00) σύμφωνα με την έκδοση σχετικής οδηγίας ΝΟΤΑΜ της Υπηρεσίας Πολιτικής Αεροπορίας (ΥΠΑ). Αποφυγή χρήσης του διαδρόμου 03R για απογειώσεις καθώς και του διαδρόμου 21L για προσγειώσεις σε 24ώρη βάση για τους παρακάτω τύπους οριακά συμμορφούμενων αεροσκαφών κεφαλαίου 3: The revised Noise Abatement Procedures (NAPs) include the following measures: Avoidance of the use of runway 03R for departures to the north and runway 21L for landings to the south during the night (23:00-07:00). These measures are also implemented during the afternoon hours (15:00-18:00) in accordance with the Hellenic Civil Aviation Authority s (HCAA) relevant NOTAM. Avoidance of the use of runway 03R for departures to the north and runway 21L for landings to the south on a 24-hour basis for the following marginally compliant Chapter 3 aircraft types: 10

Antonov An-124 Boeing B737-200 McDonell Douglas DC-8 Ilyushin 76/IL78-82 Tupolev TU-154M BAC 1-11-200/400 Boeing B747-200/300 McDonell Douglas DC-9 Ilyushin 96 Yakovlev YAK-40 Boeing B707 British Aerospace BAE- McDonell Douglas DC-10 Lockheed TriStar L1011 Yakovlev YAK-42 Boeing B727 125-1000 Ilyushin 62 Tupolev TU-134A Αποφυγή χρήσης του διαδρόμου 03R για απογειώσεις καθώς και του διαδρόμου 21L για προσγειώσεις σε 24ώρη βάση για στρατιωτικά αεροσκάφη. Τα στρατιωτικά αεροσκάφη αντίστοιχου τύπου με πολιτικά αεροσκάφη, τα οποία δεν περιλαμβάνονται στην παραπάνω λίστα, εξαιρούνται από τον περιορισμό. Κατά τη διάρκεια της απογείωσης από τους διαδρόμους 03L και 03R προβλέπεται η μείωση της ισχύος κατά την απογείωση να πραγματοποιείται σε ελάχιστο υψόμετρο 1.800 ποδιών ενώ η επιτάχυνση πάνω από την αρχική ταχύτητα ανόδου (v2+10) και η αλλαγή πτερυγίων καμπυλότητας να πραγματοποιείται σε ελάχιστο υψόμετρο 3.300 ποδιών. Avoidance of the use of runway 03R for departures to the north and runway 21L for landings to the south on a 24-hour basis for military aircraft. Military aircraft of types equivalent to civil aircraft not included in the above list are exempted from this restriction. Thrust reduction following take-off from runways 03L and 03R will be exercised at a minimum altitude of 1,800 feet, while acceleration above initial climb speed (v2+10) and changes in flap and slat configuration will be made at a minimum altitude of 3,300 feet. Στάθµη Θορύβου Αεροσκαφών ανά Σταθµό για το 2013 Aircraft Noise Level per NMT for 2013 65 50 db(a) 35 20 NMT 2 NMT 3 NMT 4 NMT 5 NMT 6 NMT 7 NMT 8 NMT 9 NMT 10 L den (A/C) db (A) L night (A/C) db (A) Σηµείωση: Στο γράφηµα παρουσιάζεται η στάθµη θορύβου που οφείλεται µόνο στις πτήσεις των αεροσκαφών και όχι ο συνολικός θόρυβος που καταγράφεται. Note: The noise levels presented in the chart are attribute only to aircraft flights and are not total noise levels. Τέλος, από την αρχή του 2013 εφαρμόζεται κατά προτίμηση η διαδικασία της ευθείας πορείας αναχώρησης προς βορρά από την ΥΠΑ, η οποία συμβάλει στην περαιτέρω αποφόρτιση της ευρύτερης περιοχής της Αρτέμιδος. Since the beginning of 2013 HCAA s preferred departure procedure from runway 03R is a straight line departure which contributes to further reduction of noise levels in the region of Artemis. 11

Τηλεφωνικές Κλήσεις στη Γραµµή Σας Ακούµε ανά Περιοχή για το 2013 Τelephone Calls to the We Listen Line per Area during 2013 Άλλες Περιοχές Other Areas 8 (32%) Κορωπί / Koropi 1 (4%) Άρτεµις / Artemis 16 (64%) Σύστημα Παρακολούθησης Θορύβου Έχουμε εγκαταστήσει Σύστημα Παρακολούθησης Θορύβου (NOise MOnitoring System NOMOS) για τη συνεχή παρακολούθηση των επιπέδων θορύβου. Το σύστημα αυτό είναι συνδεδεμένο με το ραντάρ της ΥΠΑ ώστε να πραγματοποιείται συσχετισμός των επιπέδων θορύβου με συγκεκριμένες πτήσεις αεροσκαφών με βάση το ίχνος πτήσης των αεροσκαφών. Το NOMOS περιλαμβάνει δέκα (10) σταθερούς και έναν (1) κινητό σταθμό παρακολούθησης θορύβου, που έχουν εγκατασταθεί σε κατοικημένες περιοχές κατά μήκος της πορείας των αεροσκαφών. Σχέσεις με την Τοπική Κοινωνία Έχουμε δημιουργήσει την ειδική τηλεφωνική γραμμή «Σας Ακούμε» (210-3530003) για παράπονα και ερωτήσεις σχετικά με το θόρυβο. Επίσης, υπάρχει και η δυνατότητα λήψης παραπόνων θορύβου και από την ιστοσελίδα της εταιρείας (www.aia.gr) ενώ είναι δυνατή και η πρόσβαση στα στοιχεία του NOMOS (διαθέσιμα στα Ελληνικά μόνο). Noise Monitoring System We have installed a NOise MOnitoring System (NOMOS) for the continuous monitoring of noise levels. The system is connected with HCAA s radar so that correlations between measured noise levels and aircraft flights can be established based on the actual flight track information. The Noise Monitoring System comprises one (1) mobile and ten (10) permanent Noise Monitoring Terminals (ΝΜΤs) installed in residential areas along the flight paths. Relations with the Local Communities Concerned citizens may call the We Listen telephone line (210-3530003) on a 24-hour basis in order to register their complaints and request information on noise issues. Furthermore, citizens can register their noise complaints through AIA s website (www.aia.gr) and also have the ability to view data from AIA s Noise Monitoring System (available in Greek only). 12

ΑΤΜΟΣΦΑΙΡΑ / ATMOSPHERE 13

ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΑΕΡΑ Η Εταιρεία Αεροδρομίου, αναγνωρίζοντας τη σημασία της διατήρησης της καλής ποιότητας του αέρα, αντιμετωπίζει το θέμα καταγράφοντας τις εκπομπές ρύπων από τις σχετικές πηγές, παρακολουθώντας τις συγκεντρώσεις ρύπων και τις μετεωρολογικές παραμέτρους στο αεροδρόμιο και την ευρύτερη περιοχή και αναλαμβάνοντας πρωτοβουλίες για τη μείωση των εκπομπών. Καταγραφή Εκπομπών Υπολογίζουμε τις εκπομπές οξειδίων του αζώτου (NO X ), υδρογονανθράκων (HCs) και μονοξειδίου του άνθρακα (CO) στο χώρο του αεροδρομίου, που περιλαμβάνει τις εκπομπές των αεροσκαφών (Κύκλος Προσγείωσης-Απογείωσης), εκπομπές λόγω της εξυπηρέτησης των αεροσκαφών, εκπομπές από την οδική κυκλοφορία στο οδικό δίκτυο του αεροδρομίου καθώς και στις μη προσβάσιμες στο κοινό περιοχές και εκπομπές από άλλες πηγές (π.χ. σταθερές). AIR QUALITY Our company acknowledges the importance of air quality and addresses the issue by assessing emissions from relevant sources, monitoring pollutant concentrations and meteorological parameters at the airport and in the surrounding communities, and adopting measures aiming to reduce emissions. Emissions Inventory We estimate emissions of nitrogen oxides (NO X ), hydrocarbons (HCs) and carbon monoxide (CO) from sources on the airport site, including aircraft emissions during the Landing-Take-Off (LTO) cycle, emissions from aircraft handling, emissions from road traffic in public areas and on the apron as well as emissions from other sources (e.g. stationary). Εκποµπές Αεροσκαφών 2002 2013 συγκριτικά µε τις Κινήσεις Αεροσκαφών Aircraft Emissions 2002 2013 in relation to Aircraft Movements Τόνοι / Tonnes 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 NOX CO HCs Κινήσεις Αεροσκαφών / Aircraft Movements 220.000 200.000 180.000 160.000 140.000 120.000 100.000 80.000 60.000 40.000 20.000 0 Κινήσεις Αεροσκαφών / Aircraft Movements Παρακολούθηση Ποιότητας Αέρα Το αεροδρόμιό μας είναι ένα από τα καλύτερα εξοπλισμένα αεροδρόμια διεθνώς για την παρακολούθηση της ποιότητας του αέρα. Ο εξοπλισμός περιλαμβάνει τα εξής: Δίκτυο Παρακολούθησης Ποιότητας Αέρα (ΔΠΠΑ), το οποίο λειτουργεί από το 1998 και αποτελείται από πέντε (5) μόνιμους σταθμούς, που είναι εγκατεστημένοι στους Δήμους Γλυκών Νερών, Κορωπίου, Μαρκοπούλου, Παλλήνης και Σπάτων, και έναν (1) κινητό σταθμό. Στους σταθμούς μετράμε τις συγκεντρώσεις Air Quality Monitoring Our airport is one of the best-equipped airports in the world with respect to air quality and meteorological monitoring. The equipment comprises the following: An Air Quality Monitoring Network (AQMN), which has been operating since 1998 and consists of five (5) permanent monitoring stations installed in the Municipalities of Glyka Nera, Koropi, Markopoulo, Pallini and Spata and one (1) mobile station. Ground level concentrations of the major pollutants: nitrogen 14

των βασικών ρύπων: οξείδια του αζώτου (NO X ), όζον (O 3 ), σωματίδια (PM 10, PM 2,5 ), διοξείδιο του θείου (SO 2 ), μονοξείδιο του άνθρακα (CO) και υδρογονάνθρακες (HCs) καθώς και μετεωρολογικές παραμέτρους. Σύστημα Φασματοσκοπίας Διαφορικής Οπτικής Απορρόφησης (DOAS), όπου γίνεται καταγραφή της συγκέντρωσης αερίων ρύπων και το οποίο παρέχει στοιχεία όχι μόνο για την αξιολόγηση της ποιότητας του αέρα στο χώρο του αεροδρομίου αλλά και για τις εκπομπές των αεροσκαφών κατά τη φάση της απογείωσης. Ηχητικό Ραντάρ (SODAR), Ηλεκτρομαγνητικό Ραντάρ (RASS) και Μετεωρολογικό Σταθμό για την καταγραφή διαφόρων μετεωρολογικών παραμέτρων που συμβάλλουν στη διαμόρφωση της ποιότητας του αέρα στην ευρύτερη περιοχή των Μεσογείων. oxides (NO X ), ozone (O 3 ), particulate matter (PM 10, PM 2.5 ), sulphur dioxide (SO 2 ), carbon monoxide (CO) and hydrocarbons (HCs) are measured as well as the basic meteorological parameters. A Differential Optical Absorption Spectroscopy (DOAS) system, which records pollutant concentrations and contributes not only to the assessment of air quality on the airport premises but also to the monitoring of aircraft emissions during take-off. A SOnic Detection And Ranging (SODAR) system, a Radio Acoustic Sounding System (RASS) and a Meteorological Station, which are used to monitor several meteorological parameters that affect air quality in the wider Mesogeia region. Αποτελέσματα Παρακολούθησης Πρέπει να σημειωθεί ότι το αεροδρόμιο είναι μόνο μία από τις πολλές πηγές αέριων ρύπων στα Μεσόγεια. Άλλες σημαντικές πηγές αέριων ρύπων είναι η οδική κυκλοφορία, η βιομηχανική και οικιστική ανάπτυξη και άλλες δραστηριότητες της περιοχής (π.χ. καύσεις). Results It should be noted that the airport is just one of many sources of air pollution in the Mesogeia area. Other sources include road traffic, light industry, residential and other activities (e.g. agricultural burning). Σταθμός / Station Μέσες Συγκεντρώσεις Μετρούμενων Ρύπων στους Σταθμούς του ΔΠΠΑ το 2013 Mean Concentrations of Pollutants Monitored at the AQMN Stations in 2013 NO 2 O 3 PM 10 PM 2.5 SO 2 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 μg/m 3 CO mg/m 3 Γλυκά Νερά / Glyka Nera 17,1 89,0 29,0 Δ/Μ 6,1 0,3 Δ/Μ Κορωπί / Koropi 13,3 81,4 Δ/Μ 24,0 Δ/Μ Δ/Μ 2,1 Μαρκόπουλο / Markopoulo 13,9 83,9 45,3 Δ/Μ Δ/Μ 0,3 Δ/Μ Παλλήνη / Pallini 11,0 88,9 Δ/Μ 16,0 6,7 0,3 Δ/Μ Σπάτα / Spata 17,1 76,4 29,6 Δ/Μ 3,5 0,3 2,2 Δ/Μ: O ρύπος δεν μετράται στον εν λόγω σταθμό / Not measured at the specific station HCs ppm ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΑΛΛΑΓΗ Μέτρα για τη Μείωση των Εκπομπών Η εταιρεία μας έχει δεσμευθεί να μειώσει την επίδρασή της στην κλιματική αλλαγή, εφαρμόζοντας ήδη επιτυχώς μέτρα που μειώνουν τις εκπομπές που προέρχονται από τις λειτουργίες της, τα οποία περιλαμβάνουν το σχεδιασμό των εγκαταστάσεων του ΔΑΑ σύμφωνα με τις αρχές της ενεργειακής αποδοτικότητας, την εκτεταμένη χρήση φυσικού αερίου, τη λειτουργία εκτεταμένου δικτύου μέσων μαζικής μεταφοράς και άλλα μέτρα. CLIMATE CHANGE Emission Reduction Measures Our company is committed to reducing its impact on climate change and has already successfully implemented several measures to reduce emissions from sources under its direct control, including the energy-efficient design of the airport buildings and infrastructure, extensive use of natural gas, well-developed access to the airport via public transport and other measures. 15

Στο πλαίσιο του Εταιρικού Σχεδίου Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή, ο ΔΑΑ συμμετέχει σε μια πρωτοβουλία του Διεθνούς Συμβουλίου Αεροδρομίων Ευρώπης με στόχο τη διαχείριση και μείωση των εκπομπών άνθρακα αεροδρομίων (Airport Carbon Accreditation). Το 2010 ο ΔΑΑ αναβάθμισε την πιστοποίηση του από το πρώτο στάδιο (Χαρτογράφηση) στο δεύτερο στάδιο (Μείωση) θέτοντας τον εξής μακροπρόθεσμο στόχο: μείωση των εκπομπών CO 2 υπό τον έλεγχο του ΔΑΑ κατά 25% μέχρι το 2020 σε σχέση με το 2005 Παράλληλα, έχει δημιουργήσει ένα σχέδιο για τη διαχείριση των εκπομπών άνθρακα με συγκεκριμένα μέτρα για την επίτευξη του στόχου. Το 2013 ο ΔΑΑ έλαβε εκ νέου την ετήσια πιστοποίηση του στο δεύτερο στάδιο επιδεικνύοντας σημαντική πρόοδο προς το στόχο. Συγκεκριμένα, μεταξύ 2005 και 2013, πετύχαμε μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 25% που αντιστοιχεί σε μείωση εκπομπών κατά 16.800 τόνους CO 2 και ισοδυναμεί με τη φύτευση πάνω από 2,7 εκατομμυρίων δένδρων. Ο ΔΑΑ ευελπιστεί να συνεχίσει τις εντυπωσιακές μειώσεις μέσα στην επόμενη δεκαετία επενδύοντας σε ενεργειακά αποδοτική τεχνολογία, βελτιστοποιώντας την ενεργειακή απόδοση των εγκαταστάσεων του μέσω του Συστήματος Διαχείρισης Κτιρίων (Building Automation System), ευαισθητοποιώντας περισσότερο το προσωπικό καθώς και με άλλα μέτρα. Τέλος, στις αρχές του 2014 ο ΔΑΑ αναβάθμισε την πιστοποίηση του στο 3 ο στάδιο (Βελτιστοποίηση) του Airport Carbon Accreditation αφού συνυπολόγισε τις εκπομπές άνθρακα εκτός του άμεσου ελέγχου του στην ευρύτερη αεροδρομιακή κοινότητα και αφού ευαισθητοποιήθηκε και δεσμεύθηκε στη μάχη κατά της κλιματικής αλλαγής το σύνολο των φορέων που δραστηριοποιούνται στο αεροδρόμιο. As part of its Climate Change Corporate Action Plan, AIA participates in an industry initiative led by the European region of Airports Council International: Airport Carbon Accreditation. AIA upgraded its accreditation in 2010 from Level 1 (Mapping) to Level 2 (Reduction) based on the following long-term goal: a 25% reduction in CO 2 emissions under AIA s direct control by 2020 using 2005 as a baseline year Furthermore, AIA has created a carbon management plan with specific actions designed to achieve this goal. In 2013, AIA renewed its accreditation at Level 2 by demonstrating significant progress against this target. In fact, between 2005 and 2013, we ve managed to reduce our CO 2 emissions by 25%, which corresponds to reducing our emissions by over 16,800 tonnes CO 2, the equivalent of planting more than 2.7 million trees. AIA looks to meet the challenge of continuing to reduce its carbon footprint over the next decade by investing in energy efficient technology, optimising the energy performance of its facilities through its Building Automation System, raising the awareness of its employees and other related actions. Finally, in early 2014 AIA s Airport Carbon Accreditation was upgraded to Level 3 (Optimisation) following the expansion of its carbon footprint to include indirect emission sources and its work to engage other members of the airport community in the fight against climate change. www.airportcarbonaccreditation.org CERTIFICATE of ACCREDITATION Valid until the 2nd of July 2014 This is to certify that Airport Carbon Accreditation, under the administration of WSP Environment & Energy Ltd, confirms that the carbon management processes at ATHENS INTERNATIONAL AIRPORT implemented by Athens International Airport have earned the accreditation level of OPTIMISATION, in recognition of their exemplary work in managing, reducing and engaging other stakeholders on the airport site, in minimising CO2 emissions as part of the European airport industry s response to the challenge of Climate Change. Olivier Jankovec Director General ACI EUROPE Simon Clouston Global Director WSP Environment & Energy Αποτύπωμα Άνθρακα του ΔΑΑ για το Έτος 2013 / AIA's Carbon Footprint for 2013 Πηγή / Source 2013 Εκπομπές CO 2 (τόνοι) CO 2 Emissions (tonnes) Ηλεκτρικό Ρεύμα / Grid Electricity 51.969.919 kwh 46.497* Φυσικό Αέριο / Natural Gas 1.035.546 Nm 3 2.148 171.807 λίτρα βενζίνης / litres of petrol 390 Στόλος Οχημάτων / Vehicle Fleet 397.956 λίτρα πετρελαίου / litres of diesel 1.065 16.265 λίτρα υγραερίου / litres of LPG 26 Σταθερές Πηγές / Stationary Sources 18.185 λίτρα πετρελαίου / litres of diesel 49 8.343 λίτρα πετρελαίου θέρμανσης / litres of heating oil 21 Σύνολο / Total 50.196* Για τους υπολογισμούς έχει χρησιμοποιηθεί ο συντελεστής ηλεκτρικού ρεύματος του 2012: 0,8947 kg CO 2 ανά kwh The electricity emission factor of 2012 has been used: 0.8947 kg C0 2 per kwh Σημείωση: ένα μέσο επιβατικό όχημα εκπέμπει περίπου 2 τόνους CO 2 ανά 10.000 διανυθέντα χιλιόμετρα. Note: an average passenger vehicle emits approximately 2 tonnes of CO 2 every 10,000 kilometres driven. 16

Εταιρικό Σχέδιο Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή Ο ΔΑΑ συνέχισε για έκτη χρονιά την υλοποίηση του Εταιρικού Σχεδίου Δράσης για την Κλιματική Αλλαγή. Τα κύρια αποτελέσματα του Σχεδίου Δράσης για το 2013 είναι τα εξής: Ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση ειδικών φίλτρων για την εξοικονόμηση ηλεκτρικής ενέργειας στον κεντρικό αεροσταθμό. Ολοκληρώθηκε η εγκατάσταση συστήματος αυτοματισμού έναρξης και παύσης λειτουργίας των κυλιόμενων κλιμάκων στο σταθμό του τρένου. Ολοκληρώθηκε η μελέτη για την αντικατάσταση έξι από τους αερόψυκτους ψύκτες στον κεντρικό αεροσταθμό με υδρόψυκτους. Συνεχίστηκε η αντικατάσταση μέρους των φυσικών διακομιστών (servers) με ιδεατούς (virtual). Ξεκίνησε η αντικατάσταση των τηλεφωνικών δικτύων και των δικτύων δεδομένων με νέα επόμενης γενιάς. Επαληθεύτηκε το αποτύπωμα άνθρακα του ΔΑΑ από εξωτερικό ελεγκτή για την αναβάθμιση του ΔΑΑ στο τρίτο στάδιο του Ευρωπαϊκού Προγράμματος για τη Διαχείριση και Μείωση των Εκπομπών Διοξειδίου του Άνθρακα (Airport Carbon Accreditation). Συνεχίστηκαν οι ενέργειες για την επίτευξη 60% ανακύκλωσης στα αστικά απορρίμματα του αερολιμένα μέχρι το 2016. Συγκεκριμένα, το ποσοστό ανακύκλωσης το 2013 έφτασε το 55%. Τέλος, συνεχίστηκε η μετατροπή πρόσθετων εταιρικών φορμών και διαδικασιών από χάρτινη σε ηλεκτρονική μορφή. Climate Change Corporate Action Plan AIA pressed ahead with the sixth year of implementation of its Climate Change Corporate Action Plan, which consisted of the following actions in 2013: The installation of harmonic filters in the Main Terminal Building to achieve further reductions in electricity consumption. The installation of sensors to stop people movers at the train station when not being used in order to reduce electricity consumption. The completion of the study for the replacement of several existing Air Cooled Chillers with more energy efficient Water Cooled Chillers. The continued replacement of part of AIA s physical servers with virtual ones. The initiation of the replacement of telephone and data networks as part of the Next Generation Network (NGN) airport-wide upgrade project. The verification of AIA s carbon footprint by an external auditor in order for AIA to upgrade its participation in Airport Carbon Accreditation to Level 3 (Optimisation). Progress toward AIA s long-term target of achieving a recycling rate of 60% by 2016, specifically a recycling rate of 55% was achieved in 2013. Finally, continued conversion of paper-based corporate forms and procedures to electronic format. Αποτύπωµα Άνθρακα της Εταιρείας Αεροδροµίου Carbon Footprint of Airport Company 70,000.0 65,000.0 Τόνοι CO 2 / Tonnes CO 2 60,000.0 55,000.0 50,000.0 45,000.0 40,000.0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 17

Οι ετήσιες εκπομπές CO 2 θα μειωθούν σημαντικά συνέπεια των ως άνω δράσεων. Θα πρέπει να επισημάνουμε ότι σχεδόν όλα τα μέτρα του Σχεδίου Δράσης θα συνεισφέρουν στη μείωση και άλλων ρύπων (π.χ. NO Χ, SO 2, CO κ.ά.) και συνεπώς θα συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας του αέρα στην ευρύτερη περιοχή του αερολιμένα. Annual emissions of CO 2 will be significantly reduced as a result of the above actions. It should also be noted that almost all of the above measures will contribute to reducing emissions of other pollutants (e.g. NO X, SO 2, CO, etc.) as well, and subsequently will help improve air quality in the region surrounding the airport. Κατανάλωση Ηλεκτρικής Ενέργειας ανά Επιβάτη Electricity Consumption per Passenger 7,0 6,0 6,3 5,0 kwh / Επιβάτη Passenger 4,0 3,0 2,0 5,2 4,7 4,6 4,1 3,6 3,7 3,7 3,7 3,9 4,4 4,2 1,0 0,0 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Η κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας ανά επιβάτη παρουσιάζει μικρή μείωση το 2013 σε σχέση με το προηγούμενο έτος λόγω της μείωσης της κατανάλωσης. Ως αποτέλεσμα των ηπιότερων καιρικών συνθηκών κατά τη χειμερινή περίοδο, η κατανάλωση φυσικού αερίου παρουσιάζει σημαντική μείωση στο 2013 λόγω των μειωμένων αναγκών θέρμανσης αλλά και των παρεμβάσεων για την εξοικονόμηση. Χάρη στα νέα μέτρα πρόσθεσης εξοικονόμησης ηλεκτρικής ενέργειας που εφαρμόστηκαν από το ΔΑΑ το 2013 αλλά και του ήπιου χειμώνα, επιτύχαμε μείωση των εκπομπών CO 2 πάνω από 4.800 τόνους σε σχέση με το 2012. The average electricity consumption per passenger decreased slightly compared to 2012 due to the decrease in the electricity consumption. Thanks to a milder winter period, the consumption of natural gas decreased significantly in 2013 due to reduced heating requirements as well as measures designed to improve efficiency. Thanks to the implementation of the new measures targeting additional reductions in electricity consumption in 2013 and the milder winter, we managed to reduce our CO 2 emissions by more than 4,800 tonnes versus 2012. 18

ΝΕΡΟ / WATER 19

Κατανάλωση Νερού Water Consumption 0.060 900,000 m 3 /passenger 0.050 0.040 0.030 0.052 0.050 0.039 0.046 0.047 0.041 0.040 0.038 0.042 0.043 800,000 700,000 600,000 500,000 400,000 m 3 0.020 300,000 0.010 0.000 707.598 2004 710.203 2005 590.174 2006 752.670 2007 774.650 2008 666.792 2009 617.034 2010 562.984 2011 543.636 2012 538.055 2013 200,000 100,000 0 Συνολική κατανάλωση νερού / Total Water Consumption (m 3 ) Κατανάλωση νερού ανά επιβάτη / Water Consumption per Passenger (m 3 / passenger) Καταβάλλουμε κάθε δυνατή προσπάθεια ώστε να μειωθεί η κατανάλωση νερού στο χώρο του αεροδρομίου, αλλά και να προληφθεί κάθε πιθανή ρύπανση. Στο πλαίσιο αυτό παρακολουθούμε συστηματικά την ποιότητα των υπογείων και επιφανειακών υδάτων καθώς και την κατανάλωση νερού (πόσιμου και για άρδευση). Επιπλέον, αναλαμβάνουμε πρωτοβουλίες και μέτρα για την αποφυγή πιθανής ρύπανσης και την εξοικονόμηση νερού. Παρακολούθηση Ποιότητας Υδάτων Πραγματοποιούμε τακτικές δειγματοληψίες υπογείων υδάτων σε επιλεγμένα σημεία στο χώρο του αεροδρομίου, με στόχο την παρακολούθηση της ποιότητας του ανώτερου και του κατώτερου υδροφόρου ορίζοντα. Δείγματα υπογείων υδάτων συλλέγονται τακτικά από επτά (7) μόνιμα σημεία παρακολούθησης του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών και αναλύονται από διαπιστευμένο εργαστήριο. We make every possible effort to prevent water pollution at the airport and to minimise water consumption. In this context, we systematically monitor the quality of surface and groundwater as well as water consumption (potable and for irrigation). In addition, we implement measures to avoid pollution as well as water-saving initiatives. Water Quality Monitoring We regularly sample groundwater at selected points on the airport site, aiming to monitor the quality of the upper as well as the lower aquifer. Groundwater samples are collected regularly from seven (7) permanent monitoring wells and analysed by an external accredited laboratory. Additionally, we implement a surface water monitoring programme that includes sampling and chemical analyses. During 2013, five (5) surface water sampling campaigns were performed. Επιπλέον, εφαρμόζουμε πρόγραμμα παρακολούθησης της ποιότητας των επιφανειακών υδάτων με δειγματοληψίες και χημικές αναλύσεις. Κατά τη διάρκεια του 2013 πραγματοποιήθηκαν συνολικά πέντε (5) σειρές δειγματοληψιών επιφανειακών υδάτων. 20

Μονάδα Επεξεργασίας Βιομηχανικών Αποβλήτων (ΜΕΒΑ) και Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων (ΕΕΛ) Η ΜEBA επεξεργάστηκε το 2013 3.242 κ.μ. αποβλήτων από τις τεχνικές βάσεις των αεροπορικών εταιρειών, από τη συντήρηση/ καθαρισμό ελαιοδιαχωριστών, από την απολαστιχοποιήση διαδρομών απο/προσγείωσης, κ.α. Όλα τα λύματα που παράγονται στα κτίρια του αεροδρομίου καθώς και τα επεξεργασμένα απόβλητα της ΜΕΒΑ διοχετεύονται στην ΕΕΛ, όπου υφίστανται επεξεργασία. Κατόπιν η επεξεργασμένη εκροή χρησιμοποιείται για την άρδευση των μη προσβάσιμων στο κοινό χώρων πρασίνου του αεροδρομίου. Κατά τη διάρκεια του 2013 η ΕΕΛ επεξεργάστηκε 282.440 κ.μ. υγρών αποβλήτων. Industrial Wastewater Treatment Facility (IWTF) and Sewage Treatment Plant (STP) In 2013, the IWTF treated 3,242 m 3 of wastewater from the technical bases of airlines, from the maintenance/cleaning of oilwater separators, from runway derubberisation, etc. All sewage produced from airport buildings and effluent from the IWTF is transferred to the STP to be treated. The treated effluent is used for irrigation of the airport s non-public green areas. During 2013, the STP treated 282,440 m 3 of sewage. 21

ΑΠΟΡΡΙΜΑΤΑ / WASTE 22

Ο ΔΑΑ είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση όλων των απορριμμάτων που παράγονται εντός του χώρου του αεροδρομίου. Για το λόγο αυτό έχει αναπτύξει ένα ολοκληρωμένο σύστημα, το οποίο στηρίζεται στην αρχή «Ο Ρυπαίνων Πληρώνει» και προωθεί τη διαλογή στην πηγή και την ανακύκλωση. Κατά τη διάρκεια του 2013 ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών παρήγε συνολικά 9.245 τόνους αποβλήτων: 9.055 τόνους Στερεών Μη Επικίνδυνων Απορριμμάτων 189,7 τόνους Επικίνδυνων Αποβλήτων και 166 κιλά Ιατρικών/Κλινικών Αποβλήτων. AIA is responsible for managing all waste produced on the airport premises. It has developed a comprehensive waste management system based on The Polluter Pays principle, promoting waste separation at source and recycling. During 2013, 9,245 tonnes of waste were generated in total, comprising: 9,055 tonnes of solid non-hazardous waste 189.7 tonnes of hazardous waste and 166 kg of medical/clinical waste. Στερεά Μη Επικίνδυνα Απορρίµµατα (9.055 τόνοι) Solid Non-Hazardous Waste (9,055 tonnes) Ειδικά Απορρίµατα Special Waste 0,0% (1) Ανακυκλώσιµα Recyclables 55,5% (5,024) Απορρίµµατα Αστικού Τύπου Municipal Waste 44,5% (4,029) Ανακύκλωση Η εφαρμογή οικονομικών κινήτρων στα Τρίτα Μέρη με την επιστροφή χρημάτων για όλα τα ανακυκλώσιμα υλικά που έχουν διαχωριστεί από τα αστικά απόβλητα, καθώς και η υιοθέτηση περισσοτέρων πρωτοβουλιών για την προώθηση της ανακύκλωσης, Recycling The implementation of financial incentives, namely refunds to Third Parties for all recycled materials separated from the municipal waste stream, as well as other initiatives for the promotion of recycling have led to the recycling of 55% of all solid non-hazardous waste. Ανακυκλώσιµα Απορρίµµατα (5.024 τόνοι) Recyclables (5.024 tonnes) Απόβλητα κατασκευών & κατεδαφίσεων / Construction & Demolitian Waste 2,9% (147) Αφυδατωµένη ιλύς για κοµποστοποίηση / Dehydrated sludge for composting 11,1% (560) Βρώσιµα Έλαια Edible Oils 0,9% (46) Βιολογικά Απόβλητα Bio Waste 6,6% (334) Tetra Pak / Tetra Pak 0,6% (28) Ξύλο Wood 6,6% (330) Γυαλί / Glass 3,0% (150) Λευκοσίδηρο Ferrous 5,3% (268) Αλουµίνιο / Aluminium 0,7% (33) Χαρτί / Paper 40.6% (2040) Ελάστικα / Tires 0,2% (8) Πλαστικό Plastic 21.5% (1080) 23

οδήγησαν στην ανακύκλωση 55% επί των συνολικών απορριμμάτων. Επίσης, λειτουργεί Κέντρο Ανακύκλωσης, που είναι εξοπλισμένο με ειδικούς κάδους για τη συλλογή χαρτιού, πλαστικού, γυάλινων μπουκαλιών, κουτιών αλουμινίου, μετάλλων, αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού και μπαταριών. Στο Κέντρο Ανακύκλωσης όλοι οι εργαζόμενοι στο αεροδρόμιο έχουν τη δυνατότητα να φέρουν από το σπίτι τους τα ανακυκλώσιμα υλικά συμβάλλοντας έτσι στην προστασία του περιβάλλοντος. Κατά τη διάρκεια του 2013 συλλέχθηκαν συνολικά στο Κέντρο Ανακύκλωσης περίπου 7,7 τόνοι ανακυκλώσιμων υλικών (συμπεριλαμβανομένων 1,8 τόνων ηλεκτρικών/ηλεκτρονικών επικίνδυνων αποβλήτων). Παράλληλα, με στόχο την περαιτέρω προώθηση της ανακύκλωσης, στο ΔΑΑ χρησιμοποιούμε ανακυκλωμένο χαρτί στην καθημερινή μας εργασία για τις εκτυπώσεις και τις φωτοτυπίες, το εταιρικό επιστολόχαρτο και τις εταιρικές εκδόσεις. Από το 2011, η αφυδατωμένη ιλύς από την Εγκατάσταση Επεξεργασίας Λυμάτων του ΔΑΑ στέλνετε σε μία αδειοδοτημένη μονάδα κομποστοποίησης. Επικίνδυνα Στερεά Απόβλητα Η διαχείριση των επικίνδυνων αποβλήτων αποτελεί σημαντική παράμετρο της λειτουργίας του αεροδρομίου. Κατά τη διάρκεια του 2013 στο χώρο του αεροδρομίου παρήχθησαν 189,7 τόνοι επικίνδυνων στερεών αποβλήτων, το 34,2% των οποίων οδηγήθηκε στα Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης για επεξεργασία, αξιοποίηση ή/και ανακύκλωση, ενώ το υπόλοιπο 65,8% (π.χ. απόβλητα ελαιοδιαχωριστών και συνεργείων, απόβλητα και λάσπη από τη ΜΕΒΑ) οδηγήθηκε σε αδειοδοτημένες μονάδες είτε προς επεξεργασία και αξιοποίηση, είτε προς προσωρινή αποθήκευση. AIA has established a Recycling Point equipped with bins for paper, plastic, glass, aluminium, ferrous metal, electronic waste and batteries. Airport personnel can help protect the environment by bringing recyclables from home. During 2013, 7.7 tonnes of recyclables (including 1.8 tonnes of e-waste) were collected at the Recycling Point. To further promote recycling, AIA uses recycled paper for printing and photocopying purposes in its offices, its corporate letterhead and all corporate publications. Since 2011, dehydrated sludge from AIA s Sewage Treatment Plant is sent to a licensed treatment facility for composting. Hazardous Waste Hazardous waste management is a significant parameter associated with the airport s operation. During 2013, 189.7 tonnes of hazardous waste were produced on the airport site, of which 34.2% was disposed of via Alternative Management Systems that include treatment, valorisation and/ or recycling, while the remaining 65.8% (e.g. waste from oil-water separators, waste and sludge from the IWTF) was transferred to licensed facilities either for treatment and valorisation or for temporary storage. Είδος Αποβλήτου Waste Type Απόβλητα Λιπαντικά Έλαια Used Oil & Lubricants Απόβλητα Συσκευασιών Λιπαντικών Packaging Containers from Oils & Lubricants Χρησιμοποιημένοι συσσωρευτές και φορητές ηλεκτρικές στήλες Used Batteries Ηλεκτρονικά απόβλητα E-waste Σύστημα Εναλλακτικής Διαχείρισης Alternative Management System Ποσότητα (τόνοι) Quantity (tonnes) ΕΛΤΕΠΕ 27,6 ΚΕΠΕΔ 5,4 Re-Battery, ΑΦΗΣ 14,5 Ανακύκλωση Συσκευών Α.Ε. 17,5 24

ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ / BIODIVERSITY 25

Ο ΔΑΑ εφαρμόζει στην περιοχή των Μεσογείων ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δράσεων που στοχεύουν στην προστασία της Βιοποικιλότητας σε όλα τα επίπεδα: των ειδών φυτών και ζώων, των οικοσυστημάτων ή των ενδιαιτημάτων και των τοπίων. Οι βασικές δράσεις του ΔΑΑ για τη προστασία της Βιοποικιλότητας είναι: 1) Η δημιουργία ειδικής Ομάδας Παρακολούθησης της Πανίδας και της Χλωρίδας (ΟΠΠΧ) από 4 ειδικούς με πανεπιστημιακά πτυχία σε επιστήμες του φυσικού περιβάλλοντος, με σκοπό το συντονισμό όλων των δράσεων για την προστασία της Βιοποικιλότητας. 2) Η σχεδίαση και εφαρμογή ενός Προγράμματος Βιοπαρακολούθησης με σκοπό να καταγράψει τα σημαντικότερα οικοσυστήματα στην περιοχή των Μεσογείων και τα συστατικά τους, δηλ. την πανίδα, τη χλωρίδα και τα ενδιαιτήματα, και ακολούθως να θεσπίσει και να εφαρμόσει μια μεθοδολογία παρακολούθησης και προστασίας της Βιοποικιλότητας. 3) Η σχεδίαση και εφαρμογή Προγράμματος Ελέγχου και Διαχείρισης της Πανίδας και κυρίως των πτηνών, προκειμένου να μειωθούν οι κίνδυνοι πρόσκρουσης τους σε αεροσκάφη, τόσο στο χώρο του αερολιμένα όσο και στην ευρύτερη περιοχή, με μεθόδους που δεν θα έχουν επίδραση στη Βιοποικιλότητα. 4) Η διαχείριση του τοπίου του αερολιμένα με βάση λειτουργικές και περιβαλλοντικές παραμέτρους που θα συνεισφέρουν όσο το δυνατόν περισσότερο τόσο στη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων εξαιτίας της λειτουργίας του αερολιμένα και την προστασία της Βιοποικιλότητας, όσο και στη μείωση και τον έλεγχο της πανίδας για την αποφυγή προσκρούσεων σε AIA implements a comprehensive programme of actions aiming to protect Biodiversity at all levels: the plant and animal species, the ecosystems or habitats and the landscape. AIA s main actions for the protection of Biodiversity are the following: 1) The creation of a Wildlife Control Team (WCT) to monitor wildlife and flora, consisting of 4 specialists with university degrees in life sciences, and to coordinate all the actions related to the protection of Biodiversity. 2) The design and implementation of a Biomonitoring Programme with the aim of recording all the important ecosystems in the Mesogaia area and their components, i.e. the fauna, the flora and the habitats, and to subsequently apply measures to protect Biodiversity. 3) The design and implementation of a Wildlife Hazard Control and Reduction Programme, especially for birds, in order to reduce the risk of strikes with aircraft, both at the airport and in its immediate vicinity, using methods that do not negatively impact Biodiversity. 4) The management of the airport's landscaping in accordance with its operational and environmental attributes in order to reduce, where possible, the environmental impacts on Biodiversity due to airport operations and the risk of strikes with aircraft, the latter through the reduction and control of wildlife. This also includes the creation of urban green areas in the adjacent Municipalities as well as the plantation of trees and shrubs at specific areas around the airport. 26

αεροσκάφη. Σχετική με αυτή τη δράση είναι και η δημιουργία περιοχών αστικού πρασίνου στους γειτονικούς δήμους καθώς και η φύτευση δένδρων και θάμνων σε περιοχές γύρω από τον αερολιμένα. 5) Η προστασία και ανάδειξη του Υγροτόπου της Βραυρώνας και της Παράκτιας Θαλάσσιας Ζώνης, Ειδική Ζώνη Διατήρησης (ΕΔΖ), εντεταγμένης στο Κοινοτικό Δίκτυο ΦΥΣΗ 2000, στο πλαίσιο της διατήρησης της Βιοποικιλότητας και της προστασίας και ανάδειξής της ως περιοχής με μοναδική οικολογική αξία και ως μέρος της πολιτιστικής κληρονομιάς των Μεσογείων. 6) Η συνεχής υποστήριξη για τη διατήρηση των παραδοσιακών χρήσεων γης (π.χ. καλλιέργειες ελιάς και αμπελιού), καθώς και η παροχή συμβουλών προς τους δημόσιους φορείς για τις αλλαγές στις χρήσεις γης στην περιοχή του αερολιμένα, ώστε να εξασφαλίζεται η αειφορία και οι συνθήκες διατήρησης της Βιοποικιλότητας, ταυτόχρονα με την ασφάλεια των πτήσεων από συγκεντρώσεις πτηνών. 5) The protection and promotion of the Vravrona Wetland and Coastal Marine Zone site, a Special Area of Conservation (SAC) included in the Natura 2000 Network, with the objective of protecting Biodiversity and conserving and promoting the area as a site with unique ecological value and as part of the cultural heritage of Mesogaia. 6) The support of traditional land uses (e.g. olive groves and vineyards) while providing recommendations to state authorities concerning changes in land use in the vicinity of the airport in order to promote sustainability and protect Biodiversity while continuing to ensure high levels of aviation safety. The actions of AIA aiming to protect Biodiversity are performed in cooperation with academic institutions, the Hellenic Ornithological Society (HOS) and other NGOs. These initiatives are also welcomed by the local communities and supported by the Municipalities, local associations and residents. Οι δράσεις του ΔΑΑ για τη Βιοποικιλότητα υλοποιούνται σε συνεργασία με Ελληνικά Πανεπιστήμια, την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρία (ΕΟΕ) και άλλες ΜΚΟ. Τέλος, οι δράσεις αυτές βρίσκουν ανταπόκριση και στην τοπική κοινωνία με ευρεία συμμετοχή των Δήμων, των τοπικών συλλόγων καθώς και των κατοίκων της περιοχής. Από τις παρατηρήσεις που έγιναν το 2013 δεν φαίνεται καμία σημαντική αλλαγή των οικοσυστημάτων από πλευράς ορνιθοπανίδας, βάση των καταγραφών που έγιναν από την ΟΠΠΧ στην περιοχή του αεροδρομίου. Ο κατάλογος των πτηνών που έχουν καταγραφεί μέχρι το τέλος του 2013 ανήλθε στα 196 είδη. Επειδή τα πτηνά βρίσκονται στις υψηλότερες βαθμίδες των τροφικών αλυσίδων, η μεγάλη αυτή ποικιλία ειδών δηλώνει την υγιή κατάσταση των οικοσυστημάτων. Έλεγχος και Μείωση Κινδύνου από την Πανίδα Για τη μείωση των κινδύνων από την πανίδα στο αεροδρόμιο χρησιμοποιούμε τόσο μακροπρόθεσμα (παθητικά) όσο και βραχυπρόθεσμα (ενεργητικά) μέτρα, τα οποία εντάσσονται στο Πρόγραμμα Ελέγχου και Μείωσης των Κινδύνων από την Πανίδα του ΔΑΑ. Έλεγχοι από εξωτερικούς εμπειρογνώμονες (ανεξάρτητους φορείς πιστοποίησης) έχουν πιστοποιήσει ότι το πρόγραμμά μας συνάδει με τα πρότυπα και τις συνιστώμενες πρακτικές του ICAO και τις βέλτιστες διεθνείς πρακτικές για τον έλεγχο της πανίδας. Τα μακροπρόθεσμα μέτρα μειώνουν ή εξαλείφουν τους παράγοντες που προσελκύουν τα πτηνά στο αεροδρόμιο και The results of the Biomonitoring Programme in 2013 show no significant change in the status of the ecosystems of the studied area based on the recordings of the WCT at the airport. The list of birds recorded through the end of 2013 reached 196 species. Since birds are present at the higher levels of the food chain, such a broad diversity of species indicates the healthy status of the local ecosystems. Wildlife Hazard Control and Reduction For the reduction of the risk associated with wildlife strikes at the airport, long-term (passive) and short-term (active) methods are implemented in the context of AIA's Wildlife Hazard Control and Reduction Programme. Audits by external experts (independent certification agencies) have certified that our programme complies with the standards and recommendations of ICAO and the best international practices for wildlife control. The long-term measures that reduce and/or eliminate the factors attracting wildlife to the airport include the following: The airport is designed not to attract wildlife, i.e. birds and other animals do not find food, water, nesting and roosting places at the airport. Wildlife (mainly birds) at the airport and in its vicinity is studied continuously. Proposals are submitted regarding land use in the airport vicinity, such as the exclusion of facilities that could provide wildlife with food and water (e.g. waste management facilities). 27

περιλαμβάνουν: Σχεδιασμό του αεροδρομίου ώστε να μην προσελκύει είδη πανίδας, μειώνοντας τα διαθέσιμα τροφής και νερού, καθώς επίσης και τις θέσεις φωλεοποίησης και κουρνιάσματος. Συνεχή μελέτη των ειδών της πανίδας και των δραστηριοτήτων τους στο χώρο του αεροδρομίου και στις γειτονικές περιοχές. Υποβολή προτάσεων για τον καθορισμό χρήσεων γης εκτός αεροδρομίου, όπως η αποφυγή διαμόρφωσης χώρων που προσφέρουν τροφή και νερό στα ζώα (π.χ. χώροι απόθεσης απορριμμάτων). Τα βραχυπρόθεσμα μέτρα στοχεύουν στην απομάκρυνση των ζώων από ευαίσθητες περιοχές του αεροδρομίου. Τα μέτρα αυτά προκαλούν προσωρινή πίεση και άγχος στα ζώα και περιλαμβάνουν: Βιο-ακουστικά: φυσικοί ήχοι όπως κραυγές πανικού ή συναγερμού, κραυγές αρπακτικών κ.λπ. Πυρο-ακουστικά: σύντομοι δυνατοί ήχοι (π.χ. εκρήξεις), είτε ηλεκτρονικοί είτε από όπλα (π.χ. πυροβολισμοί στον αέρα για εκφοβισμό). The short-term measures that aim to disperse the wildlife (particularly birds) from sensitive areas of the airport by causing temporary distress include the following: Bio-acoustics: natural sounds like distress or alarm calls, calls of predators, etc. Pyro-acoustics: sharp, loud sounds (e.g. explosions) either electronic or from firearms (e.g. shotgun blanks, sound flares, etc.). In addition, a programme for trapping, ringing and releasing birds far away from the airport was initiated in 2009. During 2013, 44 Kestrels, 4 Red-footed Falcons, 4 Buzzards and 4 Owls were trapped (using appropriate traps), transferred and released back to the wild by the Association for the Protection and Welfare of Wildlife (ANIMA). In addition, 7 injured birds were collected and sent to ANIMA for treatment and rehabilitation. Επιπλέον, ένα πρόγραμμα για την παγίδευση, δακτυλίωση και απελευθέρωση των πουλιών ξεκίνησε το 2009. Κατά τη διάρκεια του 2013 παγιδεύτηκαν 44 γεράκια, 3 μαυροκορκίνεζα, 4 γερακίνες και 4 κουκουβάγιες (με τη χρήση κατάλληλων παγίδων) και απελευθερώθηκαν άμεσα από το Σύλλογο Προστασίας & Περίθαλψης Άγριας Ζωής (ANIMA) σε περιοχές μακριά από το αεροδρόμιο. Τέλος, ευρέθησαν 7 τραυματισμένα πουλιά στο χώρο του αεροδρομίου, τα οποία στάλθηκαν άμεσα για περίθαλψη και επανένταξη στην ΑΝΙΜΑ. 28