ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Πρόλογος...17 Εισαγωγή...19 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ Προσπάθεια Ανάπτυξης με Σεβασμό στο Περιβάλλον 1.1 Εισαγωγή...29 1.2 Μηδενική Ανάπτυξη ή Βιομηχανία της Αντιρρύπανσης;...30 1.3 Η Σημερινή Κατάσταση...32 1.4 Οι Ευρωπαίοι Πολίτες και το Περιβάλλον...34 1.5 Η Πράσινη Βίβλος για το Περιβάλλον...37 1.6 Το Περιβάλλον ως Οικονομικό Αγαθό...38 1.7 Σχέση Οικονομικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος...39 1.8 Οικολογικό Κίνημα Οι Κυριότεροι Σταθμοί...43 1.9 Χρηματοδότηση Περιβαλλοντικών Έργων και ράσεων στην Ε.Ε. και την Ελλάδα...46 1.10 Βιομηχανία και Βιώσιμη Ανάπτυξη Νομοθετικές Παρεμβάσεις...49 1.10.1 Οδηγία IPPC...49 1.10.2 Νόμος 2965/2001: Βιώσιμη Ανάπτυξη της Αττικής...51 Σύνοψη...53 Ερωτήσεις Κατανόησης και Εμβάθυνσης της Θεωρίας...54
10 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΥΤΕΡΟ Φυσικός Κόσμος και Περιβάλλον 2.1 Ο Φυσικός Κόσμος και το Περιβάλλον...63 2.2 Ατμόσφαιρα και Κλίμα...67 2.3 Ο Ορισμός του Περιβάλλοντος...69 2.4 Η Οικολογία σαν Έννοια και σαν Επιστήμη...70 2.5 Τα Όρια των Οικοσυστημάτων...71 2.6 Ζωή και Ενέργεια...72 2.7 Ενέργεια και Περιβάλλον Ευρωπαϊκή Πράσινη-Λευκή Βίβλος για την Ενέργεια...74 Σύνοψη...76 Ερωτήσεις Κατανόησης και Εμβάθυνσης της Θεωρίας...77 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΡΙΤΟ Πλανήτης Γη Τα Αποτελέσματα της Ανάπτυξης στις Αρχές της Τρίτης Χιλιετίας μ.χ. 3.1 Στα Όρια της Πληθυσμιακής Έκρηξης...85 3.2 Ανισοκατανομή Πλούτου Μεταξύ Πλούσιων και Φτωχών Λαών..87 3.3 ιόγκωση της Κατανάλωσης Πρωτογενούς Ενέργειας...91 3.4 Άφθονη Ηλεκτρική Ενέργεια Μόνο για Λίγους...96 3.5 Ελέγχοντας τα Ενεργειακά Αποθέματα του Πλανήτη...101 3.6 Η Απειλή των Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων μιας Υπέρμετρης Ανάπτυξης...103 3.7 Εξαντλώντας του Υδάτινους Πόρους του Πλανήτη...107 3.8 Ο Παραλογισμός Μεταξύ Υπερπαραγωγής Τροφίμων και «Λιμού»...112 Σύνοψη...121 Ερωτήσεις Κατανόησης και Εμβάθυνσης της Θεωρίας...122
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 11 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΤΕΤΑΡΤΟ Περιβάλλον και Αειφόρος Ανάπτυξη 4.1 Προστασία του Περιβάλλοντος και Αειφόρος Ανάπτυξη. Μια Νέα Ευρωπαϊκή Προσέγγιση του Θέματος...129 4.2 Βιομηχανία και Περιβάλλον...132 4.3 Περιβαλλοντική Αποδοτικότητα Επιχειρήσεων Σύγχρονες Τάσεις...135 4.4 Καθαρή Τεχνολογία Καθαρή Παραγωγή...137 4.5 Η Περιβαλλοντική Αποδοτικότητα ως Ανταγωνιστικό Πλεονέκτημα...139 4.6 Περιβαλλοντική ιαχείριση των Επιχειρήσεων Συστήματα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης...142 4.6.1 Σύστημα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης «EMAS»...144 4.6.2 Σύστημα Περιβαλλοντικής ιαχείρισης «ISO 14000»...144 4.7 Ανάπτυξη - Εφαρμογή Συστημάτων Περιβαλλοντικής ιαχείρισης...145 4.7.1 Κατάλογος ιαδικασιών ενός Συστήματος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης...146 4.7.2 Αποτελέσματα Εφαρμογής Συστήματος Περιβαλλοντικής ιαχείρισης...149 4.8 Ευρωπαϊκό Σύστημα Απονομής Οικολογικού Σήματος-Eco Label...152 4.9 Επιχειρηματικός Καταστατικός Χάρτης για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και την Προστασία του Περιβάλλοντος...153 4.10 Τουρισμός και Περιβάλλον. Επιλογές για Βιώσιμη Ανάπτυξη...155 4.11 Επαγγελματική ραστηριοποίηση σε Περιβαλλοντικά Θέματα..157 4.12 Η Παγκοσμιότητα της Ρύπανσης. Τα Εθνικά ικαιώματα Ρύπανσης...159 4.13 Ολοκληρωμένη Περιβαλλοντική Στρατηγική για Αειφόρο Ανάπτυξη...161
12 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Σύνοψη...165 Ερωτήσεις Κατανόησης και Εμβάθυνσης της Θεωρίας...166 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ Η Ενίσχυση του Φαινομένου του Θερμοκηπίου - Η Επερχόμενη Κλιματική Αλλαγή 5.1 Η Ύπαρξη του Φαινομένου του Θερμοκηπίου...175 5.2 Τα Αέρια που Ενισχύουν το Φαινόμενο του Θερμοκηπίου...178 5.2.1 Συντελεστής Κλιματικής Επιβάρυνσης...178 5.2.2 ιοξείδιο του Άνθρακα...179 5.2.3 Μεθάνιο...180 5.2.4 Άλλα Αέρια...181 5.3 Οι Συνέπειες της Αύξησης των Αερίων του Θερμοκηπίου...182 5.4 Βήματα για τον Περιορισμό των Αερίων του Θερμοκηπίου...185 5.5 Σχέδια Μέτρων για τον Περιορισμό του Φαινομένου του Θερμοκηπίου...189 5.6 Η Θέση της Ελλάδος Απέναντι στην Κλιματική Αλλαγή...193 5.7 Προοπτικές για το Μέλλον...199 Σύνοψη...203 Ερωτήσεις Κατανόησης και Εμβάθυνσης της Θεωρίας...204 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΚΤΟ Το Φαινόμενο της Καταστροφής του Στρατοσφαιρικού Όζοντος 6.1 Η Σημασία του Όζοντος...213 6.2 Το Στρατοσφαιρικό Όζον...216 6.3 Η Καταστροφή της Στοιβάδας του Όζοντος της Στρατόσφαιρας...219 6.3.1 Καταγραφή του Φαινομένου της Καταστροφής...219
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 13 6.3.2 Προσπάθεια Ερμηνείας του Φαινομένου...220 6.3.3 Μείωση του Στρατοσφαιρικού Όζοντος στον Ελλαδικό Χώρο...222 6.3.4 Επίδραση των Αεροσκαφών στην Καταστροφή του Όζοντος...222 6.4 Πηγές Στρατοσφαιρικού Χλωρίου και Βρωμίου...223 6.5 ιεθνείς Κανονισμοί για Αλογονάνθρακες...226 6.6 Οι Επιπτώσεις από τις Μεταβολές στη Συγκέντρωση του Όζοντος...230 6.7 Ενέργειες για τον Περιορισμό της Καταστροφής του Όζοντος...231 Σύνοψη...233 Ερωτήσεις Κατανόησης και Εμβάθυνσης της Θεωρίας...234 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒ ΟΜΟ Το Φαινόμενο της Όξινης Βροχής 7.1 Απόθεση Οξέων...243 7.2 Εκπομπές Ουσιών που Οδηγούν σε Απόθεση Οξέων...247 7.2.1 ιοξείδιο του Θείου...247 7.2.2 Οξείδια του Αζώτου...249 7.2.3 Αμμωνία...251 7.3 Μεταφορά και Απόθεση...252 7.4 Επιδράσεις στο Περιβάλλον...254 7.4.1 Οξίνιση του Εδάφους...254 7.4.2 ασικά Συστήματα...255 7.4.3 Οξίνιση Υδάτινων Πόρων Επιφανείας και Εδάφους...256 7.4.4 Γεωργικές Καλλιέργειες...259 7.4.5 Επιπτώσεις στην Ανθρώπινη Υγεία...259 7.4.6 Αλλοίωση Υλικών...260 7.5 Περιβαλλοντικές Επιπτώσεις στα Εθνικά Ιστορικά Μνημεία...262 7.5.1 Όξινη Προσβολή...264
14 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 7.5.2 Φαινόμενα Γυψοποίησης...264 7.5.3 Προτάσεις για την Προστασία των Ιστορικών Μνημείων...267 7.6 Έλεγχος Στατικών Πηγών...268 7.6.1 Έλεγχος ιοξειδίου του Θείου: Κατεργασία πριν την Καύση...269 7.6.2 Έλεγχος ιοξειδίου του Θείου: Απομάκρυνση κατά τη ιάρκεια της Καύσης...270 7.6.3 Απομάκρυνση του ιοξειδίου του Θείου μετά την Καύση...270 7.6.4 Παραγωγή SO 2 από την Εγχώρια Ηλεκτροπαραγωγή...272 7.6.5 Έλεγχος των Οξειδίων του Αζώτου...273 7.6.6 υνατότητες Περιορισμού των Εκπομπών «NO x»...274 7.6.7 Πρωτεύοντα Μέτρα Περιορισμού των Εκπομπών «NO x»..275 7.6.8 ευτερεύοντα Μέτρα Περιορισμού των Εκπομπών «NO x»...277 7.6.9 Παραγωγή ΝO x από την Εγχώρια Ηλεκτροπαραγωγή...278 7.7 Έλεγχος Κινητών Πηγών...278 7.7.1 Παραγωγή Αέριων Ρυπαντών σε Μηχανές Εσωτερικής Καύσης...278 7.7.2 Συστήματα Ελέγχου...279 7.8 Συμπεράσματα...282 Σύνοψη...284 Ερωτήσεις Κατανόησης και Εμβάθυνσης της Θεωρίας...285 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΓ ΟΟ Το Νέφος των Αστικών Περιοχών 8.1 Εισαγωγή...299 8.2 Το Νέφος της Αθήνας-Αιτίες ημιουργίας...300 8.3 Ιστορική Αναδρομή στη Ρύπανση της Αττικής...303
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 15 8.4 Πρωτογενείς- ευτερογενείς Ρυπαντές...306 8.5 Μονοξείδιο του Άνθρακα...308 8.6 Καπνός...310 8.7 Υδρογονάνθρακες...312 8.8 Ενώσεις Αζώτου...313 8.9 Τροποσφαιρικό Όζον...319 8.10 Ενώσεις Θείου...323 8.11 Στερεά Σωματίδια...326 8.12 Άλλες Ενώσεις...328 8.12.1 Βαρέα Μέταλλα...328 8.12.2 Αλογόνα...331 8.13 Αστικό Νέφος και στις Υπόλοιπες Περιοχές της Χώρας...332 8.13.1 Περιοχή Θεσσαλονίκης...332 8.13.2 Βιομηχανική Περιοχή Πτολεμαΐδας-Κοζάνης...334 8.13.3 Βιομηχανική Περιοχή Μεγαλόπολης Αρκαδίας...336 8.14 Θέματα Ποιότητας Αέρα...337 8.14.1 είκτες Ποιότητας Ατμόσφαιρας...338 8.14.2 Εθνικά Όρια Εκτάκτων Μέτρων...340 8.14.3 Όρια Ποιότητας Ατμόσφαιρας...341 8.15 Προσπάθειες Περιορισμού της Ατμοσφαιρικής Ρύπανσης...343 Σύνοψη...347 Ερωτήσεις Κατανόησης και Εμβάθυνσης της Θεωρίας...348 Ενδεικτική Βιβλιογραφία ιεθνή Περιοδικά...353 Ξενόγλωσσα Βιβλία...355 Ξενόγλωσσα Άρθρα Τεχνικές Εκθέσεις...357 Ξενόγλωσσα Άρθρα με Συμμετοχή τoυ Συγγραφέα...363 Ελληνόγλωσσα Βιβλία ιδακτικές Σημειώσεις...367 Ελληνόγλωσσα Άρθρα Τεχνικές Εκθέσεις Πρακτικά Σεμιναρίων..368
16 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Ελληνόγλωσσα Άρθρα με Συμμετοχή τoυ Συγγραφέα...370 Σχετικές Ιστοσελίδες...374