Χηµικά Όπλα «Χηµικές ουσίες οι οποίες χρησιµοποιούνται σε πολεµικές επιχειρήσεις µε στόχο να σκοτώσουν, να τραυµατίσουν σοβαρά ή να καταστήσουν µη ικανό τον άνθρωπο» NATO. Handbook on medical aspects of NBC defensive operations (1996)( Τα χηµικά όπλα µπορεί να βρίσκονται σε αέρια ή υγρή µορφή ή ακόµα µπορεί να διασπείρονται ως αερολύµατα Εισέρχονται στον οργανισµό: Εισπνοή µέσω των πνευµόνων Κατάποση από το στόµα Απορρόφηση µέσω του δέρµατος
Κατηγοριοποίηση µε βάση τον OPCW CWC κατηγορία 1 http://www.opcw.org/chemical-weapons-convention/annexon-chemicals/a-guidelines-for-schedules-of-chemicals/ Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα χηµικά που χρησιµοποιούνται σχεδόν αποκλειστικά ως χηµικά όπλα ή να παράξουν χηµικά όπλα. Εδώ κατατάσσονται τα αέρια που επιδρούν στο νευρικό σύστηµα (nerve gases), και τα αέρια µουστάρδας (Θείου ή αζώτου).
Κατηγοριοποίηση µε βάση τον OPCW CWC κατηγορία 2 Τα χηµικά που ανήκουν στην 2η κατηγορία θα µπορούσαν να χρησιµοποιηθούν ως όπλα ή να παράξουν όπλα, έχουν όµως και άλλες νόµιµες χρήσεις µικρής κλίµακας. Τέτοια είναι το 3-Quinuclidinyl benzilate (ΒΖ) ή το Amiton (nerve gas). CWC κατηγορία 3 Σε αυτή την κατηγορία τα χηµικά χρησιµοποιούνται και σε χρήσεις µεγάλης κλίµακας που δεν αφορά στρατιωτικούς σκοπούς. Σε περιπτώσεις παραγωγής µεγαλύτερης των 30 Mg/y πρέπει να γίνεται αναφορά στον OPCW. Πρέπει να υπάρχει έλεγχος της παραγωγής τους και περιορισµοί των εξαγωγών σε χώρες που δεν συµµετέχουν στον OPCW Παραδείγµατα αποτελούν το φωσγένιο και το υδροκυάνιο
Το χηµικό οπλοστάσιο της Συρίας Με βάση τον Οργανισµό καταπολέµησης χηµικών όπλων (OPCW) η Συρία αποδέχτηκε τα παρακάτω χηµικά όπλα: 1,000 τόνους χηµικών της κατηγορίας 1: Αέρια µουστάρδας, αέρια που επιδρούν στο νευρικό σύστηµα (Sarin και VX) 290 τόνους χηµικά της κατηγορίας 2 1230 κενά πυροµαχικά (+ 2 κυλίνδρους οι οποίοι δεν ανήκαν στην κυβέρνηση), 41 σηµεία παραγωγής και αποθήκευσης χηµικών όπλων σε 23 διαφορετικές περιοχές όλες στην κεντρική και δυτική Συρία, ορισµένες δίπλα σε µεγάλες πόλεις. 8 κινητές µονάδες παραγωγής Αρκετές εγκαταστάσεις για περαιτέρω έρευνα και ανάπτυξη.
Το χηµικό οπλοστάσιο της Συρίας
Χηµικά που επιδρούν στο νευρικό σύστηµα Tabun, sarin, soman, cyclosarin, VX, Novichok Τρόποι δράσης: Επαφή, Εισπνοή Φυσιολογικές επιδράσεις ιαταραχή του µηχανισµού µεταφοράς του νευρικού ερεθίσµατος στα όργανα. Προκαλούν επιληπτικές κρίσεις και απώλεια ελέγχου του σώµατος. Εξαντλούν τους µυς συµπεριλαµβανοµένων της καρδιάς και του διαφράγµατος. Μπορεί να προκληθεί θάνατος λόγω κατάρρευσης της αναπνευστικής λειτουργίας σε 5 λεπτά.
Χηµικά που επιδρούν στο νευρικό σύστηµα Σειρά - G (Παρήχθησαν από τους Γερµανούς) 1939 GB (sarin) Σειρά - V Παραµένουν περισσότερο χρόνο µετά την εφαρµογή τους σε σχέση µε εκείνα της σειρά G (persistent after dispersal) Πιο σηµαντικό το VX (παρήχθη από τους Βρετανούς την δεκαετία του 50
Σαρίν εν είναι ιδιαίτερα σταθερό πειράµατα έχουν δείξει πως αποµακρύνεται κατά 99% από κονιορτοποιηµένο ή και ανέπαφο τσιµέντο σε λιγότερο από 30 λεπτά Εξατµίζεται µε τους ίδιους ρυθµούς όπως το νερό Πυκνότητα (g/ml) 1.0887 Σηµείο Βρασµού ( ο C) 157.8 Θερµότητα εξαερώσεως (cal/g) 80.66 Τάση Ατµών (torr, στους 25 ο C) 2.94 Συντελεστής οκτανόλης/νερού logkow=0.15 Συντελεστής προσρόφησης logkoc=0.45 Σταθερά Henry (atm m3/mol) 4 x 10-7 ιαλυτότητα στο νερό, αναµίξιµο σε όλες τις αναλογίες
Σαρίν Μηχανισµός αδρανοποίησης της ακετυλοχολινεστεράσης από το Σαρίν Ref: Soderberg, Tim. Organic Chemistry with a Biological Emphasis. Morris: University of Minnesota. 2005. 12.4C: Enzymatic ester hydrolysis: acetylcholinesterase and sarin nerve gas. Web: 29 Nov. 2013. http://chemwiki.ucdavis.edu/organic_c hemistry/organic_chemistry_with_a_b iological_emphasis/chapter_12%3a_acy l_substitution_reactions/section_12.4%3 A_Esters#Contributors
Σαρίν Υδρόλυση Σχηµατίζονται 2 προϊόντα το IMPA isopropyl methyl phosphonic acid και το υδροφθόριο που βρίσκονται µε την µορφή των ανιόντων τους Η υδρόλυση καταλύεται σε όξινα και σε αλκαλικά ph. Έτσι σε ph 4-6 έχουµε τους µεγαλύτερους χρόνου ηµιζωής (σε ph=5 160 hr) Ενώ σε αλκαλικό ph π.χ. σε ph=10 είναι µόλις 5 min
VX Νευροτοξικό αέριο που διεισδύει εύκολα στο δέρµα Είναι περισσότερο σταθερό από το σαρίν Ο ρυθµός εξάτµισης του είναι 1/1500 φορές σε σχέση µε του νερού Πυκνότητα (g/ml).1.0083 Σηµείο Βρασµού ( ο C).298,4 Θερµότητα εξαερώσεως (cal/g).80,8 Τάση Ατµών (torr, στους 25 ο C).6,2 x 10-4 Συντελεστής οκτανόλης/νερού logkow=1.99 Συντελεστής προσρόφησης logkoc=1.18 Σταθερά Henry (atm m3/mol).7.2 x 10-9 ιαλυτότητα στο νερό (g/l), 30/25 o C
VX Υδρόλυση Το VX υφίσταται ουδέτερη ή αλκαλική υδρόλυση µε κύρια προϊόντα αυτά που προκύπτουν από την σχάση του δεσµού P-S σχηµατίζοντας το ethyl-methyl phosphonic acid και το DESH DESH
VX Υπάρχει όµως η δυνατότητα σχάσης του δεσµού P-O µε αποτέλεσµα τον σχηµατισµό του προϊόντος EA 2192 µε παρόµοια τοξικότητα µε το VX ΕΑ2192 Με την παρουσία όµως ενός αλκοολικού διαλύτη όπως µεθανόλη ή ισοπροπανόλη, παράλληλα µε τις αλκαλικές συνθήκες έχει δειχτεί ότι προτιµάται η σχάση του δεσµού P-S. Έτσι το VX θα µπορούσε να αδρανοποιηθεί γρήγορα σε ισχυρά βασικό (0,15 Μ ΝαΟΗ) διάλυµα µεθανόλης ή ισοπροπανόλης χωρίς να σχηµατίζεται το τοξικό προιόν ΕΑ2192 Η EA2192 µπορεί επίσης να υδρολυθεί περαιτέρω µε πυκνό διάλυµα NaOH σε υψηλή θερµοκρασία 90 C δίνοντας τα µη τοξικά προιόντα MePO3 και thiolate (RS).
VX Η διαδικασία αλκαλικής υδρόλυσης µε θέρµανση [Kibong Kim et al Chem. Rev. 111, 5345-5403, (2011)]: 1. Σε αντιδραστήρα ο οποίος περιέχει υδατικό διάλυµα ΝαΟΗ σε θερµοκρασία 90 οc, προστίθεται το VX κάτω από έντονη ανάδευση. 2. Η υδρόλυση λαµβάνει χώρα στην διεπιφάνεια οργανικής-υδατικής φάσης, γι αυτό είναι αναγκαία η έντονη ανάδευση. Το VX ουσιαστικά αποτελεί από µόνο του την οργανική φάση. 3. Το συνολικό ποσό VX που προστίθεται στον αντιδραστήρα είναι 21% κ.β. του υδρολύµατος πριν την προσθήκη του υποχλωριώδους νατρίου. 4. Το µίγµα θερµαίνεται για 6 ώρες. 5. Αφού ψυχθεί προστίθεται ίση ποσότητα υποχλωριώδους νατρίου µε σκοπό να οξειδωθούν τα προϊόντα της αντίδρασης. 6. Μετά το πέρας της χλωρίωσης το ποσό του VX που κατεργάσθηκε είναι στο 10% του τελικού υδρολύµατος. 7. Στην συνέχεια το υδρόλυµα αναλύεται µε αέρια χρωµατογραφία-φασµατοµετρία µάζας. Οι συγκεντρώσεις και για τα δυο VX και EA2192 βρίσκονται κάτω από 20 ppb. 8. Το τελικό δε υδρόλυµα υπόκειται περαιτέρω κατεργασία και τελική απόθεση.
Αέριο της µουστάρδας, H ή HD Αναπτύχθηκε από τους Γερµανούς ως χηµικό όπλο. Καλείται αέριο µουστάρδας εξαιτίας της ιδιαίτερης οσµής του. Είναι λιποδιαλυτό, έτσι διαλύεται στα λίπη του δέρµατος προκαλώντας εγκαύµατα και φουσκάλες
Επίδραση αερίου της µουστάρδας στο DNA Μπορεί µέσω του σχηµατιζόµενου τρικυκλικού σουλφονικού ιόντος να αντιδράσουν µε το DNA µε αποτέλεσµα την διακοπή της φυσιολογικής λειτουργίας του κυττάρου πράγµα το οποίο µπορεί να οδηγήσει σε κυτταρικό θάνατο ή καρκίνο.
Αέριο της µουστάρδας, H ή HD Είναι σχετικά σταθερό ιαλύεται δύσκολα στο νερό Αφού διαλυθεί υδρολύεται εύκολα σε θείοδιγλυκόλη Πυκνότητα (g/ml).1,2685 Σηµείο Βρασµού ( ο C).217,5 Θερµότητα εξαερώσεως (cal/g).84,3 Τάση Ατµών (torr, στους 25 ο C).0,1059 Συντελεστής οκτανόλης/νερού logkow=1.37 Συντελεστής προσρόφησης logkoc=2,0 Σταθερά Henry (atm m3/mol).1,87 x 10-5 ιαλυτότητα στο νερό (g/l), 0,92/22 o C
Αέριο της µουστάρδας, H ή HD Υδρόλυση Κατά την υδρόλυση του αερίου της µουστάρδας είναι ανάγκη να υπάρχει έντονη ανάδευση λόγω της µικρής διαλυτότητα του στο νερό Επίσης παρουσία υψηλών συγκεντρώσεων χλωριώντων προκαλεί καθυστέρηση στην όλη αντίδραση λόγω αντίδρασης του µε τα κυκλικά σουλφονικά ιόντα Ι και ΙΙ προς τις αντίστοιχες µουστάρδες
CW Θνησιµότητα: Εισπνοή LCt 50 ; in mg min/m 3 Συγκέντρωση 19,000 Εάν το θύµα είναι υπό στρες τα νούµερα είναι µικρότερα! Π.χ.: LCt 50 (Sarin; GB) resting: 70 mg min/m 3 LCt 50 (Sarin; GB) active: 20 mg min/m 3 3,200 1,500 400 100 15 Chlorine Phosgene Mustard Tabun Sarin VX Θνησιµότητα
Οργανοφωσφορικά φυτοφάρµακα Χηµικά όπλα