ΑΚΡΥΛΑΜΙΔΙΟ ΣΕ ΘΕΡΜΙΚΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ

Transcript

1 ΕΘΝΙΚΟ & ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΣΧΟΛΗ ΘΕΤΙΚΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΤΜΗΜΑ ΧΗΜΕΙΑΣ ΑΚΡΥΛΑΜΙΔΙΟ ΣΕ ΘΕΡΜΙΚΑ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΜΕΝΑ ΤΡΟΦΙΜΑ ΦΑΣΟΥΛΑ ΕΥΔΟΞΙΑ

2 ΘερμικάΕπεξεργασμένατρόφιμα: Τρόφιμα τα οποία για να καταναλωθούν απαιτείται ηθερμική κατεργασία τους σε υψηλή θερμοκρασία για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα Ψήσιμο Τηγάνισμα Στόχος της θερμικής επεξεργασίας των τροφίμων είναι η παραγωγή μικροβιολογικά ασφαλών προϊόντων, με τις βέλτιστες ιδιότητες και την ελάχιστη περιεκτικότητα σε πιθανές βλαβερές ουσίες γιατον ανθρώπινο οργανισμό.

3 ΠΑΡΑΓΩΓΗΤΟΞΙΚΩΝΟΥΣΙΩΝ Πολυαρωματικοί Υδρογονάνθρακες Νιτρώδεις αμίνες Ετεροκυκλικές Αμίνες Ακρυλαμίδιο

4 ΑΚΡΥΛΑΜΙΔΙΟ CH 2 =CH-CO-NH 2 Μονομερές. Λευκή κρυσταλλική ένωση. Περιέχει ένα δραστικό ηλεκτρόφιλο διπλό δεσμό και μία αμινομάδα. 2 προπεναμίδιο. Ασθενώς όξινες και βασικές ιδιότητες. Ικανότητα πολυμερισμού και συμπολυμερισμού. Διαλυτότητα Διάλυμα g/100ml (30 o C) Νερό 215,5 Μεθανόλη 155 Αιθανόλη 86,2 Ακετόνη 63,1 Ακετονιτρίλιο 39,6 Χλωροφόρμιο 2,66 Βενζόλιο 0,35 Επτάνιο 0,0068

5 ΤΟΞΙΚΟΤΗΤΑ ΑΚΡΥΛΑΜΙΔΙΟΥ ΗΔιεθνής Επιτροπή Έρευνας για τον Καρκίνο (IARC) έχει κατατάξει από το 1994 το ακρυλαμίδιο στην ομάδα επικινδυνότητας 2 Α, ως πιθανώς καρκινογόνο για τον άνθρωπο. Ο κύριος μεταβολίτης του στον ανθρώπινο οργανισμό είναι το γλυκιαμίδιο, το οποίο εμφανίζει υψηλότερηδραστικότητα. Δημιουργία συμπλόκων ακρυλαμιδίου και γλυκιαμιδίου με τηναιμοσφαιρίνη και το DNA Πρόκλησημεταλλάξεων και καρκίνου

6 Συμπλοκοποίηση με βάσεις του DNA Σειράδραστικότητας: γουανίνη>κυτοσίνη>αδενίνη>ουρακίλη Πρόκληση μεταλλάξεων σε κρίσιμα γονίδια, που κωδικοποιούν πρωτεΐνες, οι οποίες είναι υπεύθυνες για τον έλεγχο και την ανάπτυξη τωνκυττάρων.

7 ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΑΚΡΥΛΑΜΙΔΙΟΥ ΣΤΟ ΝΕΥΡΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ &ΤΗΝ ΕΓΚΕΦΑΛΟΠΑΘΕΙΑ Δυσμενείς επιπτώσεις στο περιφερειακό νευρικό σύστημα. Μελέτες σε ζώα Χορήγηση 50 mg/kg καθημερινά σε αρουραίους για οχτώ συνεχόμενες ημέρες: Αταξία και αδυναμία στα κάτω άκρα τους

8 Μεγέθυνση της αμυγδαλής & της κύστης του εγκεφάλου τους Μελέτες στον άνθρωπο Συμπτώματα 42 εργαζομένων που εκτίθονταν καθημερινά σε ακρυλαμίδιο: Αδυναμία στα πάνω και κάτω άκρα Αστάθεια Διαταραχή των αισθήσεων

9 ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΑΚΡΥΛΑΜΙΔΙΟΥ ΣΤΑ ΤΡΟΦΙΜΑ Ανιχνεύτηκε για πρώτη φορά το 2000 από το Πανεπιστήμιο της Στοκχόλμης σε πατάτες τηγανητές. Πρώτα χρωματογραφήματα των ερευνών μέσω GC - MS Χρόνος ανάκτησης: 10,178 min

10 Βασικότεροι τρόποι σχηματισμού 1) Σχηματισμός μέσω αντίδρασης Maillard. 2) Σχηματισμός μέσω ακρολεΐνης. 3) Σχηματισμός μέσω ακρυλικού οξέος.

11 A. Σχηματισμός μέσω αντίδρασης Maillard ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ: 1) Παρουσία αμινοξέων και αναγωγικών σακχάρων. 2) Επεξεργασία σε υψηλές θερμοκρασίες : > 140 ο C

12 ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΙ: Σχηματισμός βάσης Schiff:

13 Αποικοδόμηση Strecker: Οι α υδρόξυ καρβονυλικές ενώσεις (γλυκόζη, φρουκτόζη) είναι πιο αποτελεσματικές από τις α - δικαρβονυλικές ενώσεις στο σχηματισμό του ακρυλαμιδίου.

14 B. Σχηματισμός μέσω ακρολεΐνης Ηακρολεΐνη είναι μία ακόρεστη αλδεΰδη, η οποία σχηματίζεται με την αφυδάτωση της γλυκερόλης όταν τα ζωικά ήφυτικά λίπη υποστούν θερμική επεξεργασία ή με την οξείδωση των πολυακόρεστωνλιπαρώνοξέων. Ηακρολεΐνημετατρέπεταισε ακρυλαμίδιοπαρουσίααμμωνίας.

15 Γ. Σχηματισμός μέσω ακρυλικού οξέος Το ασπαρτικό οξύ, ηβ αλανίνη, το γαλακτικό οξύ, ηκυστεΐνη είναι ορισμένα βασικά συστατικά των τροφίμων από τα οποία είναι δυνατόςοσχηματισμόςακρυλικού οξέος. Το ακρυλικό οξύ μετατρέπεται σε ακρυλαμίδιο παρουσία αμμωνίας και υπό τηνεπίδρασηυψηλήςθερμοκρασίας. Το άμυλο των τροφίμων, όταν μετατραπεί σε σάκχαρα (γλυκόζη) μπορεί νασχηματίσει ακρυλικόοξύ και εν συνεχείαακρυλαμίδιο.

16 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΙΔΡΟΥΝ ΣΤΟ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟ ΤΟΥ ΑΚΡΥΛΑΜΙΔΙΟΥ Θερμοκρασία Σε ωμά ήβραστά τρόφιμα δεν εμφανίζεται ποσότητα ακρυλαμιδίου. Σχηματισμός ακρυλαμιδίου πραγματοποιείται σε θερμοκρασίες υψηλότερες από 140 ο C. Θερμοκρασίας Ποσότητας ακρυλαμιδίου Χρόνος επεξεργασίας Χρόνου Ποσότητας ακρυλαμιδίου

17 Περιεκτικότητα σακχάρων και αμινοξέων Η ασπαραγίνη απαντάται στα περισσότερα τρόφιμα και είναι το πιο αποτελεσματικό αμινοξύ στο σχηματισμό ακρυλαμιδίου. Η γλυκόζη και η φρουκτόζη είναι αναγωγικά σάκχαρα που συμμετέχουν στο σχηματισμό του ακρυλαμιδίου. Ηφρουκτόζη είναι πιο δραστική από την γλυκόζη, ενδεχομένως διότι διαθέτει δύο α υδροξύλια στο μόριό της. Άλλοι παράγοντες ph, Συνθήκες αποθήκευσης, Ποικιλία προέλευσης τροφίμου Πατάτες Τηγανητές

18 ΤΡΟΦΙΜΑ ΠΟΥ ΣΧΗΜΑΤΙΖΕΤΑΙ ΤΟ ΑΚΡΥΛΑΜΙΔΙΟ Πατάτες τηγανητές Ψωμί Πίνακας Ι:Επίπεδα ακρυλαμιδίου Τρόφιμα Αμύγδαλα Αρτοσκευάσματα (ψωμί, κέικ, μπισκότα) Ακρυλαμίδιο (ppb) Δημητριακά Καφές Αμύγδαλα Μπύρα, βύνη Δημητριακά Σοκολάτα (σκόνη) Καφές (σκόνη) Προϊόντα θαλασσινών Πατάτες (τσιπς) Πατάτες (τηγανητές) Σνακς

19 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ q GC/MS Παραγωγοποίηση με Βρώμιο Br2 + H2C=CH-CONH2 H2CBr-HBrCONH2 (2,3 διβρωμοπροπιοναμίδιο) 2,3 διβρωμοπροπιοναμίδιο 2 βρωμοπροπεναμίδιο q LC-MS/MS Ηπιο συχνά εφαρμοζόμενη μέθοδος q HPLC

20 ΑΚΡΥΛΑΜΙΔΙΟ & ΧΡΩΜΑ ΤΡΟΦΙΜΟΥ Αντιδράσεις μηενζυμικού μαυρίσματος Αντίδραση Maillard Μελανοειδίνες Ακρυλαμίδιο Το χρώμα του τροφίμου ενδεχομένως να αποτελεί ποιοτική ένδειξη του σχηματιζόμενου ακρυλαμιδίου.

21 Ολικό χρώμα Συνιστώσα L Συνιστώσα a* Συνιστώσα b* Ψωμί Συνιστώσα L Πατάτες τηγανητές Συνιστώσα a* Πατάτες Τηγανητές Εικόνα 1: Μεταβολή χρώματος σε δείγματα πατάτας (1,8% υγρασία σε υγρή βάση) (α) 120οC, (b) 150oC, (c)180oc