«ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ, ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ»

Π ΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Π ΑΤΡΩΝ Τ ΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ, ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΣΧΕΔΙΑΣΤΙΚΟΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ ΚΑΙ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ» ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ Γ. ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΟΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ( A.M. : 1037 ) ΔΙΑΤΜΗΜΑΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗ ΒΙΟΙΑΤΡΙΚΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΠΑΤΡΑ 2006

Π ΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ Π ΑΤΡΩΝ Τ ΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΕΘΝΙΚΟ ΜΕΤΣΟΒΙΟ ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Η/Υ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΠΑΛΛΗΚΑΡΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΤΡΙΜΕΛΗΣ ΕΞΕΤΑΣΤΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΠΑΛΛΗΚΑΡΑΚΗΣ ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΙΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΛΥΜΠΕΡΟΠΟΥΛΟΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Κ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΚΟΥΚΙΑΣ ΜΙΧΑΗΛ ΕΠΙΚΟΥΡΟΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΛΟΓΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ Κ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΑΤΡΩΝ ΠΑΤΡΑ 2006

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ IV

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Π ΕΡΙΛΗΨΗ Η παρούσα διπλωματική εργασία πραγματοποιήθηκε υπό την επίβλεψη του καθηγητή Νικολάου Παλληκαράκη, Διευθυντή του Μεταπτυχιακού προγράμματος στη Βιοιατρική Τεχνολογία του πανεπιστημίου Πατρών και ΕΜΠ. Ασχολείται με την ανάπτυξη πρότυπων μοντέλων αναφοράς, αναπαράστασης γνωστικής πληροφορίας και επίσης αναφέρονται διάφοροι σχεδιαστικοί περιορισμοί και προδιαγραφές για τον χώρο της υγείας και συγκεκριμένα για τον ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο. Τι εννοούμε με την έννοια ηλεκτρονικός ιατρικός φάκελος; Πρόκειται για μια δομημένη συλλογή ηλεκτρονικών δεδομένων που αφορούν μια περιοχή της υγείας και παρέχεται με σκοπό τη συνεχή, αποτελεσματική και ποιοτική παροχή φροντίδας. Η υπάρχουσα κατάσταση στο τομέα της ιατρικής πληροφορικής, εξαιτίας του μεγάλου πλήθους των προτύπων που αναπτύσσονται από διάφορους οργανισμούς, σε εθνικό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο, καθιστά αδύνατη την εφαρμογή ενός κοινά αποδεκτού προτύπου. Στα πλαίσια της εργασίας αυτής παρουσιάζονται αρχικά τα βασικά μέρη του ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου όπως κυκλοφορούν τα διάφορα μοντέλα στο εμπόριο, έπειτα γίνεται μια σύντομη ιστορική αναδρομή και κατόπιν παρουσιάζονται λεπτομερώς τα διάφορα μοντέλα για τρεις μεγάλους, παγκόσμιους οργανισμούς και συγκεκριμένα για τους: CEN, ISO και HL7. Συγκεντρωτικά τα αποτελέσματα για το κάθε μοντέλο περιγράφονται στα κεφάλαια 4, 5 και 6. Η συλλογή των δεδομένων έγινε μετά από την εξέταση διαφόρων εργασιών και την πλοήγηση σε διαφορετικές ιστιοσελίδες στο διαδίκτυο, τα αποτελέσματα τα οποία αναφέρονται στην τελική τους μορφή στο τμήμα της αναφοράς. Στο τέλος της διπλωματικής εργασίας γίνεται λόγος για τη διαλειτουργικότητα και την εναρμόνιση των προτύπων δυο έννοιες που πρόκειται να αποτελέσουν οδηγό για την εφαρμογή ενός κοινά αποδεκτού προτύπου σε κάποια χρονική στιγμή στο σύντομο μέλλον. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ V

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Π ΡΟΛΟΓΟΣ Η εργασία αυτή είναι δομημένη σε επτά κεφάλαια. Σκοπός τους είναι να παρουσιάσουν το θεωρητικό υπόβαθρο, με ένα τρόπο συνοπτικό όσον αφορά την ιατρική πλευρά αλλά και την τεχνολογική πλευρά του θέματος, εστιάζοντας κυρίως στα διάφορα πρότυπα που υπάρχουν ανά τον κόσμο και συγκλίνουν προς ένα κοινό δρόμο, που δεν είναι κανένας άλλος παρά ο μονόδρομος που καλείται παγκόσμιο πρότυπο για τον ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο. Προκείμενου όμως να καταλήξουμε εκεί απαιτούνται ορισμένα σημαντικά βήματα όπως είναι η εναρμόνιση, η διαλειτουργικότητα, και ο διάλογος, έννοιες που αποτελούν τον πυρήνα αυτής της εργασίας και θα αναλυθούν λεπτομερώς στις επόμενες σελίδες. Επί του παρόντος μπορούμε να δώσουμε μια σύντομη περιγραφή για το τι πρόκειται να δούμε στα διάφορα κεφάλαια στο πλαίσιο αυτής της διπλωματικής εργασίας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 Στο εισαγωγικό αυτό κεφάλαιο γίνεται μια σύντομη παρουσίαση της δομής του ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου που αποτελείται από τις στοιχειώδεις πληροφορίες, τις επαφές και τα επεισόδια καθώς επίσης παρουσιάζεται και ο φάκελος πολυμέσων που περιέχει ακτινογραφίες, καρδιογραφήματα κ.τ.λ. Η τελευταία παράγραφος αναφέρεται στην επεξεργασία των δεδομένων που μπορούμε να κάνουμε από την στατιστική μελέτη των εξαγόμενων συμπερασμάτων. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2 Εδώ παρουσιάζεται με περιγραφικό τρόπο μια σύντομη ιστορική αναδρομή του ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου μέχρι τη σημερινή του μορφή καθώς επίσης αναφέρονται και διάφορα μειονεκτήματα του paper-based ιατρικού φακέλου. Στην τελευταία ενότητα παραθέτω διάφορους ορισμούς για τον ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο που χρησιμοποιούνται ευρέως. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ VII

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3 Στο κεφάλαιο αυτό δίνουμε περιληπτικά μια εικόνα για τα πρότυπα και τις κωδικοποιήσεις που υπάρχουν για διάφορους οργανισμούς, τοσο εθνικούς όσο και παγκόσμιους, και ουσιαστικά αποτελεί ένα «πρόλογο» για την ανάπτυξη των επόμενων κεφαλαίων ενώ στο τέλος αναφερόμαστε στο ρόλο της εναρμόνισης. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 Το κεφάλαιο αυτό ασχολείται με την προτυποποίηση κατά CEN/TC 251, και παρουσιάζεται ο σκοπός του νέου προτύπου καθώς και τα βασικά μέρη του. Επίσης γίνεται μια εκτεταμένη παρουσίαση του μοντέλου αναφοράς και διαφόρων κλάσεων. Τέλος παρουσιάζεται μια περίληψη του μοντέλου για τον ΗΙΦ και δίνουμε την ιεραρχική δομή της πληροφορίας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5 Γίνεται μια αναφορά για τον οργανισμό ISO και συγκεκριμένα για την Τεχνική Ομάδα TC 215. Επίσης παρουσιάζονται τα χαρακτηριστικά αλλά και ο σκοπός του ΗΙΦ, ενώ γίνεται και εκτεταμένη παρουσίαση του Βασικού Γενικής χρήσης ΗΙΦ (Basic generic EHR) που χωρίζεται στο διανεμητέο και μη-διανεμητέο ιατρικό φάκελο. Τέλος υπάρχει μια αναφορά στο ρόλο της διαλειτουργικότητας (interoperability) και στα είδη που χωρίζεται και σχετίζονται με τον καταμερισμό της πληροφορίας. ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6 Το κεφάλαιο αυτό αναφέρεται στο πρότυπο HL7 για τον ΗΙΦ. Αρχικά αναλύονται ορισμένα χαρακτηριστικά για τον ιδεατό ΗΙΦ, και στη συνέχεια παρουσιάζονται τα διάφορα κεφάλαια και μια σύντομη ιστορική αναδρομή του προτύπου. Έπειτα ακολουθεί μια προβολή της νέας έκδοσης 3.0 του HL7 και αναφέρονται τα πλεονεκτήματά του ως προς τις προηγούμενες εκδόσεις του προτύπου. Στον επίλογο παρουσιάζεται η δομή του μηνύματος με τη μορφή εικόνων και σύντομων παραδειγμάτων. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ VIII

ΠΡΟΛΟΓΟΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7 Το έβδομο κεφάλαιο αποτελεί μια περίληψη των προηγούμενων κεφαλαίων και αναφέρεται στις τυποποιήσεις του περιεχομένου, των αρχέτυπων και των φορμών του ΗΙΦ. Ακόμη γίνεται λόγος για διάφορες προτάσεις προκειμένου να επιτύχουμε τη διαλειτουργικότητα και τις ιατρικές κωδικοποιήσεις. Στο τέλος του εβδόμου κεφαλαίου αναφέρονται οι πηγές που χρησιμοποιήθηκαν και αφορούν κυρίως ξενόγλωσσα βιβλία, εργασίες και δημοσιεύσεις, καθώς και κάποιες από τις διευθύνσεις του διαδικτύου που εντοπίστηκαν μετά από πολύωρη αναζήτηση στο πληροφοριακό λαβύρινθο. Ολοκληρώνοντας την εργασία αυτή θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά τους κ.κ. Παλληκαράκη και Λυμπερόπουλο για την στενή τους παρακολούθηση και την καθοδήγηση τους σε όλη την διάρκεια της πορείας μου μέχρι την τελική μορφή. Για την πολύπλευρη στήριξη και για την εμπιστοσύνη που μου έδειξε θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά την διδακτορικό στο εργαστήριο Ενσύρματης Τεχνολογίας, της σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών, Δρ. Λαμπρινής Κολοβού. Χωρίς την καθοδήγησή της και τις συμβουλές της θα ήταν αδύνατη η ολοκλήρωση αυτής της εργασίας. Παράλειψη θα ήταν αν δεν αναφερόμουν στον εντυπωσιασμό μου για το λιτό, απλό αλλά και απόλυτα ουσιαστικό τρόπο της στη μετάδοση των γνώσεων. Τελειώνοντας τις σπουδές μου στο Διατμηματικό Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών σπουδών στη Βιοιατρική Τεχνολογία αισθάνομαι ιδιαίτερα τυχερός για τα άτομα που γνώρισα και συνεργαστήκαμε αυτό τον καιρό. Δουλέψαμε μαζί σε ευχάριστες αλλά και δυσάρεστες στιγμές. Εύχομαι όλοι τους να είναι καλά και υγιείς και ελπίζω να συνεχίσουμε να μετέχουμε ο ένας στην πορεία του άλλου. Όπως άλλωστε και στις προηγούμενες εργασίες, έτσι και αυτή αφιερώνεται στους γονείς και στις αδερφές μου για την πολύτιμη υποστήριξή τους σε στιγμές που έλειπα από κοντά τους. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ IX

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Π ΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΛΗΨΗ... V ΠΡΟΛΟΓΟΣ...VII ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ...XI ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ...15 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...18 1.2 ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΗΙΦ...19 1.3 Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΗΙΦ...20 1.3.1 ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ (ΙΤΕΜ)...20 1.3.2 ΕΠΑΦΗ (CONTACT), ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ (EPISODE)...21 1.4 ΙΑΤΡΙΚΕΣ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕ...22 1.5 ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ (MULTIMEDIA)...24 1.5.1 ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΕΣ...24 1.5.2 ΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ...25 1.5.3 ΑΛΛΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ (OBJECTS)...25 1.6 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ...26 1.6.1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ (Grid Analysis)...26 1.7 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ...27 1.7.1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ...27 1.7.2 ΕΙΔΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ...28 1.7.3 ΒΑΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΙ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ...29 1.7.4 ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟΒΟΗΘΗΣΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ...29 1.7.5 ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗ...30 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ - ΟΡΙΣΜΟΙ...31 2.1 Η ΙΣΤΟΡΙΑ...34 2.2 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ PAPER-BASED ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΦΑΚΕΛΟΥ...36 2.3 Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ...39 2.4 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΦΑΚΕΛΟΥ...41 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ...44 3.1 ΔΙΕΘΝΗ STANDARDS...46 3.2 ISO/TC 215...47 3.3 CEN/TC 251...48 3.4 HEALTH LEVEL SEVEN (HL7) ΠΡΟΤΥΠΑ...49 3.5 MEDIX...50 3.6 ASTM E31...51 3.7 ICD...52 3.8 SNOMED...52 3.9 LOINC...52 3.10 UMLS...53 3.11 ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ...53 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4: ΠΡΟΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΤΑ CEN/TC 251...55 4.1 ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΝΕΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ...58 4.2 Η ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΤΟΥ ΠΛΑΝΟΥ ΕΡΓΑΣΙΑΣ...60 4.3 ΤΑ ΠΕΝΤΕ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΠΡΟΤΥΠΟΥ 13606...63 4.4 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ...64 ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ XI

ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 4.5 ΜΟΝΤΕΛΟ ΑΝΑΦΟΡΑΣ...65 4.5.1 ΠΑΚΕΤΟ ΕΞΑΓΩΓΗΣ...67 4.5.2 ΔΗΜΟΓΡΑΦΙΚΟ ΠΑΚΕΤΟ...69 4.6 ΣΥΜΦΩΝΙΑ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΜΟΝΤΕΛΩΝ...70 4.7 ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΙΦ...73 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5: ΠΡΟΤΥΠΟΠΟΙHΣΗ ΚΑΤΑ ISO/TC 215...77 5.1 ΠΕΡΙΛΗΨΗ...80 5.1.1 ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΗΙΦ ΚΑΤΑ ISO/TC 215;...81 5.1.2 ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΗΙΦ ΚΑΤΑ ISO...82 5.1.3 ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΗΙΦ ΚΑΤΑ ISO...83 5.2 ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ...84 5.3 Ο ΒΑΣΙΚΟΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΧΡΗΣΗΣ ΗΙΦ...85 5.4 ΜΗ-ΔΙΑΝΕΜΗΤΕΟΣ (NON-SHAREABLE)ΗΙΦ...86 5.5 Ο ΔΙΑΝΕΜΗΤΕΟΣ (SHAREABLE) ΗΙΦ...86 5.6 ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΤΟΥ ΗΙΦ (ICEHR)...87 5.7 Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ...88 5.8 ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ...90 5.9 ΑΛΛΗΛΕΠΙΔΡΑΣΗ ΜΕΤΑΞΥ ΠΡΟΤΥΠΩΝ...92 5.10 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ...94 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6: ΤΟ ΠΡΟΤΥΠΟ HL7...97 6.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...99 6.2 ΙΔΕΑΤΟΣ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ...101 6.3 ΤΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ HL7...102 6.3.1 ΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΤΟΥ HL7...104 6.4 ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΤΟΥ HL7...105 6.5 ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΑΝΤΑΛΛΑΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΙΦ....106 6.6 Η ΕΚΔΟΣΗ 3.0 ΤΟΥ HL7...108 6.6.1 HL7 RIM ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥ ΜΟΝΤΕΛΟΥ ΤΗΣ ΚΛΙΝΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΙΦ...110 6.7 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΜΟΝΤΕΛΩΝ ΜΗΝΥΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΟ RIM...112 6.8 ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΕΝΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ...114 6.8.1 ΤΜΗΜΑΤΑ (SEGMENTS) ΕΝΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ...114 6.8.2 ΠΕΔΙΑ (FIELDS) ΕΝΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ...115 6.8.3 ΥΠΟΠΕΔΙΑ (COMPONENTS) ΚΑΙ ΥΠΟ-ΥΠΟΠΕΔΙΑ (SUBCOMPONENTS) ΕΝΟΣ ΜΗΝΥΜΑΤΟΣ...116 6.9 Ο ΜΕΓΙΣΤΟΣ ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗΣ...117 ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7: ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ- ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ...119 7.1 ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΣΤΟΝ ΗΙΦ...121 7.1.1 ΠΡΟΤΥΠΑ ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑΣ ΤΟΥ ΗΙΦ...121 7.1.2 ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗ ΑΡΧΕΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΦΟΡΜΩΝ...122 7.1.3 ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΓΙΑ ΤΟΝ ΗΙΦ...123 7.2 ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΓΙΑ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ...124 7.3 ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΟΥ ΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΗΙΦ...126 7.3.1 ΠΡΟΤΥΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΟΡΟΛΟΓΙΑ...126 7.3.2 ΠΡΟΤΥΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΣΥΝΔΕΔΕΜΕΝΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ...127 7.4 ΤΟ ΤΑΙΡΙΑΣΜΑ ΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΜΗΝΥΜΑΤΩΝ ΜΕ ΤΟΝ ΗΙΦ...127 7.5 ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΓΚΛΗΣΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΝΑΡΜΟΝΙΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ...129 7.6 ΔΕΚΑ ΤΕΛΙΚΕΣ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΙΣ ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΗ ΔΙΑΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΤΗΤΑ...130 ΑΝΑΦΟΡΕΣ...133 XII ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ XIII

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ Στο εισαγωγικό αυτό κεφάλαιο γίνεται μια σύντομη παρουσίαση της δομής του ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου που αποτελείται από τις στοιχειώδεις πληροφορίες, τις επαφές και τα επεισόδια καθώς επίσης παρουσιάζεται και ο φάκελος πολυμέσων που περιέχει ακτινογραφίες, καρδιογραφήματα κ.τ.λ. Η τελευταία παράγραφος αναφέρεται στην επεξεργασία των δεδομένων που μπορούμε να κάνουμε από την στατιστική μελέτη των εξαγόμενων συμπερασμάτων.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Είναι κοινή η διαπίστωση οτι ο όγκος των πληροφοριών που σχετίζεται με την φροντίδα του ασθενούς έχει αυξηθεί αρκετά τα τελευταία χρόνια, πράγμα το οποίο σε μεγάλο βαθμό οφείλεται στην ενσωμάτωση αυξημένου αριθμού εργαστηριακών και παρακλινικών εξετάσεων στους φακέλους των ασθενών. Επιπροσθέτως, τα διαχειριστικά καθήκοντα των γιατρών γίνονται διαρκώς περισσότερα, καθώς η πολυπλοκότητα των ιδρυμάτων παροχής υπηρεσιών υγειάς αυξάνει. Αποτέλεσμα των προηγούμενων είναι η αδυναμία δημιουργίας και διαχείρησης των κλασσικών φακέλων των ασθενών, που βασίζονται στην καταγραφή των δεδομένων στο χαρτί, συνοδευόμενο από τις σχετικές εξετάσεις. Τα λογισμικά Ηλεκτρονικού Ιατρικού Φακέλου (ΗΙΦ), αποτελούν συστήματα διαχείρησης ιατρικών φακέλων που βασίζονται σε ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Ως εκ τούτου, η αποθήκευση και η ανάκληση των δεδομένων γίνεται γρήγορα και κυρίως με ασφάλεια. Επιπλέον, καθίσταται δυνατή η επεξεργασία των δεδομένων και η άμεση μεταφορά τους με ηλεκτρονικά και τηλεπικοινωνιακά μέσα, σε οποιαδήποτε απόσταση και σημείο. Το σύστημα καταγραφής των δεδομένων που σχετίζεται με τους ασθενείς γίνεται πιο αποτελεσματικό, χάρη στους Η/Υ, αλλά και εμπλουτίζεται εκμεταλλευόμενο τις δυνατότητες της εξέλιξης της νέας τεχνολογίας. Ο ΗΙΦ ενός ασθενούς πρέπει να περιέχει όλα τα δεδομένα που σχετίζονται με αυτόν, άσχετα με την μορφή την οποία βρίσκονται: Το ιστορικό, η κλινική εξέταση και τα αποτελέσματα εργαστηριακών εξετάσεων, βρίσκονται σε μορφή κειμένου. Οι απεικονιστικές εξετάσεις [ ακτινογραφίες, τομογραφίες (αξονικές, μαγνητικές, υπέρηχοι)] βρίσκονται σε μορφή στατικών εικόνων. Τα ηλεκτροκαρδιογραφήματα (ΗΚΓ) βρίσκονται σε μορφή βιοσημάτων ( biosignals, ηλεκτρονικά κωδικοποιημένη έξοδος κάποιας καταγραφικής συσκευής ). Τα αποτελέσματα των ενδοσκοπικών εξετάσεων (γαστροσκόπηση) βρίσκονται σε μορφή βίντεο. Το ηχοκαρδιογράφημα βρίσκεται σε μορφή ήχου. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 18

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ Η συνήθης τακτική είναι να συνοδεύουν το φάκελο του ασθενούς οι αντίστοιχες εξετάσεις, στη μορφή που παράγονται από το εργαστήριο (ακτινογραφικό φίλμ, έντυπα με αποτελέσματα βιοχημικών εξετάσεων, χαρτί ηλεκτροκαρδιογράφου κ.τ.λ.). Έτσι ο φάκελος καθίσταται ογκώδης, η πιθανότητα να χαθούν δεδομένα μεγαλύτερη, ενώ η χρονική συσχέτιση των διαφόρων εξετάσεων με το ιστορικό και την κλινική εξέταση δεν γίνεται άμεσα προφανής. Σε ένα σύστημα ΗΙΦ όλα τα δεδομένα ενσωματώνονται στον φάκελο του ασθενούς χωρίς να παίζει σημαντικό ρόλο η μορφή τους. Σε διάφορα σημεία του κειμένου του ιστορικού και της κλινικής εξέτασης ενσωματώνονται ακτινολογικές ή βιοχημικές εξετάσεις, πράγμα που κάνει αμέσως εμφανή την συσχέτιση των εν λόγω εξετάσεων με την γενικότερη κατάσταση του ασθενούς. 1.2 ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΗΙΦ Η περιγραφή που ακολουθεί βασίζεται στην αρχιτεκτονική Ηλεκτρονικού Ιατρικού Φακέλου που έχει προτείνει το Ευρωπαϊκό Ερευνητικό πρόγραμμα Good European Health Record. Ορισμός του Ιατρικού Φακέλου (κείμενο CEN/TC251/WG1/N8 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Προτυποποίησης): Ο Ιατρικός Φάκελος είναι η αποθήκη όλων των πληροφοριών που αφορούν στο ιατρικό ιστορικό του ασθενούς. Αποτελεί επομένως την βάση της διάγνωσης και της θεραπευτικής αντιμετώπισης του ασθενούς αλλά και τη βάση επιδημιολογικών ερευνών. Επιπλέον, παρέχει πληροφορίες διοικητικής, οικονομικής και στατιστικής φύσεως, καθώς και ποιοτικού ελέγχου. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 19

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ 1.3 Η ΔΟΜΗ ΤΟΥ ΗΙΦ Ο φάκελος είναι ένα πρόγραμμα διαχείρησης βάσεων δεδομένων. Εφόσον ο φάκελος του ασθενούς περιέχει δεδομένα διαφόρων μορφών, αυτά πρέπει να καταχωρηθούν στον ΗΙΦ κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να βρίσκονται σε απόλυτη συσχέτιση μεταξύ τους, προκειμένου να διατηρηθούν οι πληροφορίες που εμπεριέχονται σε αυτή τη συσχέτιση. 1.3.1 ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ (ΙΤΕΜ) Η βάση του φακέλου ενός ασθενή είναι στα πλαίσια της λογικής αυτής, η στοιχειώδης πληροφορία (item). Στοιχειώδης πληροφορία είναι η ελάχιστη ιατρική πληροφορία που έχει νόημα από τη στιγμή που προσδιορίζεται. Έτσι η πληροφορία ήπαρ προσδιορίζει το αντίστοιχο όργανο, η ιδιότητά του διογκωμένο αναφέρεται ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 20

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ αντίστοιχα σε μια παθολογική κατάσταση του ύπατος. Η πληροφορία διογκωμένο δεν προσδιορίζει κάτι συγκεκριμένο (διογκωμένο μπορεί να είναι οτιδήποτε), δεν μπορεί να είναι συνεπώς μία στοιχειώδης πληροφορία. Στην εικόνα 1. φαίνεται ένα τμήμα αρχείου ασθενούς. Αναφέρεται σε μια επίσκεψη του ασθενούς στον ιατρό. Παρουσιάζονται στοιχειώδεις πληροφορίες και το περιεχόμενό τους: 1. αιματοκρίτης...34.5% 2. αιμοσφαιρίνη...11.4g/dl Οι όροι συστολική αρτηριακή πίεση διαστολική αρτηριακή πίεση έχουν ομαδοποιηθεί κάτω από τον όρο ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΞΕΤΑΣΗ. Ο τελευταίος όρος αποτελεί μια στοιχειώδη πληροφορία, ενώ οι πρώτοι όροι είναι προσδιορισμοί και δεν μπορούν να αποτελέσουν στοιχειώδεις πληροφορίες. 1.3.2 ΕΠΑΦΗ (CONTACT), ΕΠΕΙΣΟΔΙΟ (EPISODE) Οι στοιχειώδεις πληροφορίες που απαιτούνται προκειμένου να περιγραφεί μία συγκεκριμένη κατάσταση του ασθενούς οργανώνονται σε μια Επαφή (contact). Η επαφή αποτελεί μία ενότητα δεδομένων που περιγράφουν μια επίσκεψη του ασθενούς στον ιατρό. Στο αριστερό παράθυρο της εικόνας 1 φαίνονται οι περιγραφές των επαφών. Η τελευταία απεικονίζεται στην επίσκεψη της 16/01/98, 23:50, η οποία έγινε στον ιατρό Doctor1. Ένα σύνολο από τέτοιες επαφές που αναφέρονται στο ίδιο πρόβλημα του ασθενούς, ονομάζεται Επεισόδιο (episode). Περιγράφει τη χρονική εξέλιξη της υγείας του ασθενούς. Είναι σαφές οτι ένας τέτοιος φάκελος επιτρέπει την παρακολούθηση της εξέλιξης της υγείας του. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 21

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ 1.4 ΙΑΤΡΙΚΕΣ, ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕ Το σύνολο των επαφών ενός φακέλου, μαζί με τις βασικές (αμετάβλητες) παραμέτρους του ασθενούς (ατομικό αναμνηστικό, κληρονομικό ιστορικό, ομάδα αίματος κ.τ.λ.) αποτελεί το ιατρικό τμήμα του φακέλου (ιατρικές πληροφορίες). Εκτός του ιατρικού συμπληρώνεται και το διαχειριστικό τμήμα του φακέλου, αφού είναι εκείνο το τμήμα που περιέχει πληροφορίες όπως το όνομα, το επώνυμο του ασθενούς, ασφαλιστικές πληροφορίες κ.ο.κ. Παρακάτω φαίνονται οι διαχειριστικές πληροφορίες που σχετίζονται με τον ασθενή (εικόνα 2). Η οργάνωση αυτή του ιατρικού φακέλου επιτρέπει την αποθήκευση και τη μεταφορά των πληροφοριών με τον καλύτερο τρόπο. Η επιλογή των κατάλληλων στοιχειωδών πληροφοριών για την περιγραφή μιας κατάστασης, η απόδοση των κατάλληλων χαρακτηριστικών σε αυτές, η οργάνωσή τους σε επαφές και επεισόδια δίνουν την δυνατότητα της ακριβούς αναπαράστασης της γνώσης που αφορά στον ασθενή και ακολούθως την αποθήκευσή της. Εφόσον οι κανόνες που διέπουν την οργάνωση των στοιχειωδών πληροφοριών είναι γνωστοί, πληροφορίες που έχουν αναπαρασταθεί και ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 22

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ αποθηκευθεί με βάση τους κανόνες αυτούς μπορεί στο μέλλον να ανακληθούν, να αναγνωσθούν και να επεξεργασθούν, χωρίς να αλλοιωθούν οι αρχικές πληροφορίες. Τα προγράμματα ΗΙΦ χρησιμοποιούν ακριβώς αυτή την δομή για να αποθηκεύσουν τα δεδομένα. Η ιδιαιτερότητα αυτή δεν μας επιτρέπει να κάνουμε χρήση οποιουδήποτε προγράμματος διαχείρησης βάσεων δεδομένων για την τήρηση των φακέλων των ασθενών. Τα συνήθη προγράμματα προσανατολίζονται στην άριστη διαχείρηση των δεδομένων που φυλάσσουν και όχι στην οργάνωσή τους με βάση τις ανάγκες της ιατρικής πρακτικής. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 23

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ 1.5 ΦΑΚΕΛΟΣ ΠΟΛΥΜΕΣΩΝ (Multimedia) 1.5.1 ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΕΣ Επιπλέον εκτός των κλινικών δεδομένων, στο φάκελο τοποθετούνται και ακτινογραφίες των ασθενών. Οι ακτινογραφίες βρίσκονται ανάμεσα σε άλλες πληροφορίες, οι οποίες της προσδίδουν πλέον νόημα. Τοποθετείται: 1. Στο χρόνο (εφόσον ανήκει σε συγκεκριμένη επαφή). 2. Στο χώρο διότι ο φάκελος μπορεί να έχει οποιονδήποτε αριθμό ακτινογραφιών, οργανωμένων έτσι ώστε να είναι εύκολη η ανεύρεσή τους και η διαχείρησή τους. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 24

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ 1.5.2 ΚΑΡΔΙΟΓΡΑΦΗΜΑΤΑ Τα καρδιογραφήματα ενσωματώνονται στον ΗΙΦ όπως οι ακτινογραφίες (εικόνα 4). 1.5.3 ΑΛΛΑ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΑ (OBJECTS) Η ενσωμάτωση άλλων αντικειμένων στο φάκελο γίνεται με τον τρόπο ακριβώς των ακτινογραφιών και των ΗΚΓ. Ως παράδειγμα μπορούμε να αναφέρουμε την ενσωμάτωση: Ηχητικών σημάτων (ηχοκαρδιογράφημα) Ακολουθιών video ενδοσκοπίας GEHR γραφημάτων (clinical drawings) Η νέα τεχνολογία επιτρέπει την επεξεργασία τόσο του κειμένου του φακέλου, όσο και των αντικειμένων που είναι ενσωματωμένα σε αυτόν. Οι ακτινογραφίες μπορούν να αναστραφούν, να περιστραφούν, να μεγενθυθούν, να μεταβληθεί η αντίθεσή τους ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 25

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ (contrast) κοκ. Ακόμη είναι δυνατό να διαγνωστεί το ΗΚΓ από τον υπολογιστή, προκειμένου να βοηθηθεί ο γιατρός στο έργο του. 1.6 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ 1.6.1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΛΕΓΜΑΤΟΣ (Grid Analysis) Πρόκειται για συνοπτική παρουσίαση των δεδομένων όλων των επαφών ενός ασθενούς και περιέχει τη δυνατότητα συγκρίσεων. Έτσι έχουμε τη δυνατότητα της παρακολούθησης της εξέλιξης των παραμέτρων στο χρόνο. Στις αναλύσεις αυτές περιλαμβάνονται η Μικρο-ανάλυση και η Ανάλυση Προβλήματος. Η Μικρο-ανάλυση παρουσιάζει την χρονική εξέλιξη μιας παραμέτρου του ασθενούς κατά τις διάφορες επαφές με το γιατρό(εικόνα 5). Η Ανάλυση Προβλήματος παρουσιάζει την χρονική εξέλιξη της παραμέτρου «πρόβλημα» κατά τις διάφορες επαφές με το γιατρό (εικ. 6). ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 26

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ 1.7 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ Οι γραφικές παραστάσεις επιτρέπουν την απεικόνιση των παρουσιαζομένων πινάκων σε διάφορες μορφές γραφημάτων. Οι παράμετροι που θα παρουσιαστούν καθώς και ο τρόπος παρουσίασής τους καθορίζονται από το χρήστη (εικόνα 7). 1.7.1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ Πρόκειται για ένα πρώτο επίπεδο στατιστικής επεξεργασίας. Δίνεται η δυνατότητα ανάλυσης των φακέλων των ασθενών προκειμένου να επιτευχθεί, για παράδειγμα η έγκυρη ειδοποίησή τους για τη διενέργεια εμβολιασμού, δοκιμασιών Παπανικολάου, μαστογραφιών. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 27

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ Στην εικόνα 7 φαίνεται το αποτέλεσμα της στατιστικής επεξεργασίας των φακέλων της κοινότητας Βρουτσείου Αμοργού. Ο Ιατρικός Φάκελος μπορεί να εξάγει τα δεδομένα σε διάφορους τύπους (format) πράγμα που καθιστά δυνατό την επεξεργασία τους. Έπειτα ακολουθούν μερικά παραδείγματα χρήσεων του ΗΙΦ τα οποία μπορούν να διευκολύνουν τον ιατρό στην καθημερινή πράξη. 1.7.2 ΕΙΔΙΚΑ ΕΓΓΡΑΦΑ Ο Φάκελος συνδέεται με έγγραφα που μπορούν να έχουν χρησιμότητα στη καθημερινή ζωη. Τα έγγραφα είναι γενικά πρότυπα (templates) και παίρνουν συγκεκριμένη μορφή ανάλογα με τον ιδιαίτερο κάθε φορά εξεταζόμενο ασθενή. Συμπληρώνονται αυτόματα με τα συγκεκριμένα στοιχεία αυτού, όπως φαίνεται στην εικόνα 8. Παραδείγματα τέτοιων εγγραφών είναι τα ακόλουθα: 1. Παραπεμπτικό εξετάσεων. 2. Διακομιστήριο. 3.Πρόσκληση για διενέργεια τέστ δοκιμασίας Παπανικολάου. 4. Πρόσκληση για διενέργεια εμβολιασμών. 5. Πρόσκληση για διενέργεια μαστογραφίας. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 28

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ ΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΑΚΕΛΟΣ 1.7.3 ΒΑΣΗ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΙ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ Κάθε φάρμακο καταχωρείται στη Βάση Φαρμάκων με συγκεκριμένο τρόπο (format) ώστε να είναι δυνατή η επεξεργασία στοιχείων που αφορούν τη χορήγησή τους. Η Βάση αυτή θα εμπλουτίζεται συνεχώς κατά τη χρήση των ΗΙΦ. 1.7.4 ΣΥΣΤΗΜΑ ΥΠΟΒΟΗΘΗΣΗΣ ΔΙΑΓΝΩΣΗΣ Πρόκειται για έξυπνα προγράμματα, τα οποία διαβάζουν και επεξεργάζονται τα δεδομένα ενός ή περισσότερων ιατρικών φακέλων, προκειμένου να υποβοηθήσουν τον ιατρό στο έργο του. Η υποβοήθηση αυτή συνίσταται, συνήθως, στην παροχή οδηγιών: εφιστούν την προσοχή σε σημαντικές παραμέτρους του ασθενούς, εντοπίζουν αλληλεπιδράσεις φαρμάκων, συνιστούν καλύτερη θεραπεία. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 29

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ 1.7.5 ΤΗΛΕΪΑΤΡΙΚΗ Ο ΗΙΦ ενός ασθενούς μπορεί να μεταφερθεί μέσω απλών τηλεφωνικών γραμμών, δορυφορικών ζεύξεων, γραμμών ISDN ή οποιουδήποτε άλλου επικοινωνιακού μέσου σε οποιαδήποτε απόσταση. Μπορεί έτσι ο ιατρός να ενημερώσει σχετικά με κάποιον ασθενή, οποιονδήποτε συνάδερφό του διαθέτει συμβατό λογισμικό ΗΙΦ. Ως εκ τούτου, μπορεί να ζητήσει την συμβουλή του συναδέρφου του όσον αφορά στο συγκεκριμένο περιστατικό. Προκειμένου να καταστεί δυνατό όλα τα λογισμικά ΗΙΦ να είναι συμβατά μεταξύ τους, έτσι ώστε όλοι οι ιατροί να μπορούν να ανταλλάξουν τους φακέλους των ασθενών τους, αναπτύσσονται πρότυπες αρχιτεκτονικές Ηλεκτρονικών Ιατρικών Φακέλων σε επίπεδο Ευρωπαϊκό και παγκόσμιο. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 30

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ - ΟΡΙΣΜΟΙ

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ - ΟΡΙΣΜΟΙ Εδώ παρουσιάζεται με περιγραφικό τρόπο μια σύντομη ιστορική αναδρομή του ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου μέχρι τη σημερινή του μορφή καθώς επίσης αναφέρονται και διάφορα μειονεκτήματα του paper-based ιατρικού φακέλου. Στην τελευταία ενότητα παραθέτω διάφορους ορισμούς για τον ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο που χρησιμοποιούνται ευρέως.

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ 2.1 Η ΙΣΤΟΡΙΑ Οι J.H. van Bemmel και M.A. Musen στο [Handbook of Medical Informatics by J.H van Bemmel, M.A. Musen, 1997] περιγράφοντας την ιστορία του ιατρικού φακέλου αναφέρονται στις διαφορετικές προσεγγίσεις του ιατρικού κόσμου, όπως αυτές αναφέρονται στο πέρασμα του χρόνου. Παραθέτουμε παρακάτω το ακόλουθο απόσπασμα: «Το ιστορικό του ασθενή αποτελεί την έκθεση υγείας και της νόσου ενός ασθενή από τη στιγμή που εκείνος / η αναζητά ιατρική φροντίδα. Συνήθως, οι σημειώσεις στο ιστορικό εμπεριέχουν ευρήματα, παράγοντες, αποτελέσματα εξετάσεων και πληροφορίες για την περίθαλψη, που σχετίζονται με την πορεία της ασθένειας. Τον πέμπτο π.χ. αιώνα, οι ιατρικές εκθέσεις επηρεάσθηκαν έντονα από τον Ιπποκράτη. Εκείνος συνηγόρησε στο να εξυπηρετεί το ιατρικό ιστορικό δύο στόχους: Να αντικατοπτρίζει με ακρίβεια την πορεία της ασθένειας του ασθενή, και Να υποδεικνύει τις πιθανές αιτίες της. Με βάση τις ιατρικές γνώσεις της εποχής, τα ιστορικά περιείχαν γεγονότα που προηγούνταν της ασθένειας και όχι πραγματικά αιτιώδεις διασαφηνίσεις. Γνωρίζουμε ότι υπάρχουν ευρήματα που φανερώνουν πως ο Ιπποκράτης περιέγραφε την πορεία της ασθένειας. Τα ευρήματα αυτά δείχνουν οτι κατέγραφε τις παρατηρήσεις του με καθαρά χρονολογική σειρά. Ένα τέτοιο ιστορικό ονομάζεται time-oriented medical record. Οι περιγραφές, αντικατοπτρίζουν κυρίως την ιστορία, όπως την περιγράφει ο ασθενής και οι συγγενείς του. Στην ιατρική του Ιπποκράτη, ήταν πολύ σημαντικό να υπολογιστεί η προγνωστική αξία των ευρήματων. Και στην επίτευξη του στόχου, σημαντικό ρόλο διαδραματίζουν οι επαρκώς καταγραμμένες ιστορίες των ασθενειών. Το σπουδαιότερο έργο των γιατρών και των νοσοκόμων είναι να ανακουφίσουν τον πόνο, εντούτοις πρέπει να γνωρίζουν τα όριά τους και να απέχουν από άσκοπες παρεμβάσεις. Τα οράμα του Ιπποκράτη αποτελεί μέχρι σήμερα το εφαλτήριο για τον όρκο ή υπόσχεση που δίνουν όλοι οι γιατροί πριν αρχίσουν να εξασκούν το λειτούργημά τους. Μέχρι τις αρχές του 19 ου αιώνα, οι γιατροί στήριζαν τις παρατηρήσεις τους σε ότι άκουγαν, έπιαναν, έβλεπαν. Το 1816, ο Laennec εφεύρε το στηθοσκόπιο. Αυτό το ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 34

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ - ΟΡΙΣΜΟΙ όργανο συνέβαλε σημαντικά στις διαθέσιμες διαγνωστικές τεχνικές. Όταν περισσότερα διαγνωστικά όργανα, όπως το οφθαλμοσκόπιο και το λαρυγγοσκόπιο, τέθηκαν στη διάθεση των γιατρών, αναπτύχθηκε μια ορολογία προκειμένου να εκφραστούν τα καινούρια ευρήματα αυτών των οργάνων. Η πρόοδος αυτής της νέας τεχνολογίας προκάλεσε την επέκταση του εύρους του ιστορικού του ασθενούς, από την ιστορία που διηγείται ο ίδιος ο ασθενής και οι συγγενείς του στα ευρήματα του γιατρού και του νοσοκόμου. Λίγο μετά το 1880, ο Αμερικανός χειρούργος William Mayo σχημάτισε την πρώτη πολυκλινική, που έγινε η γνωστή τώρα κλινική Mayo, στο Ρότσεστερ της Μινεσότα. Στην αρχή, εκεί ο κάθε γιατρός κρατούσε ιατρικές σημειώσεις σε ένα προσωπικό βιβλίο χρεών καιι υποχρεώσεων. Το βιβλίο αυτό περιείχε χρονολογική έκθεση όλων των συναντήσεων με ασθενείς και, κατά συνέπεια, οι σημειώσεις που σχετίζονταν με έναν μόνο ασθενή μπορεί να απείχαν σελίδες ανάλογα με την χρονική απόσταση των επισκέψεων. Έτσι οι σκόρπιες σημειώσεις έκαναν πολύπλοκη την καλή, συνολική θεώρηση όλης της ιστορίας της νόσου ενός ασθενή. Επιπρόσθετα, μέρος των πληροφοριών σχετικά με τον ασθενή μπορεί να βρίσκονταν στα βιβλία άλλων γιατρών. Το 1907, η κλινική Mayo υιοθέτησε έναν ξεχωριστό φάκελο για κάθε ασθενή. Από αυτή την καινοτομία προέκυψε το ασθενοκεντρικό ιατρικό ιστορικό. Όμως το γεγονός οτι όλες οι σημειώσεις φυλάσσονταν σε ένα μόνο φάκελο, δεν σήμαινε ότι τηρούνταν και τα κριτήρια στα οποία έπρεπε να ανταποκρίνεται το περιεχόμενο αυτών των ιστορικών. Το 1920, η διοίκηση της κλινικής Mayo συμφώνησε μια ελάχιστη ποσότητα δεδομένων που όλοι οι γιατροί ήταν υποχρεωμένοι να καταγράφουν. Αυτό το σύνολο των δεδομένων αποτελεί λίγο πολύ τον σκελετό του σημερινού ιατρικού ιστορικού. Παρά την πρωτοβουλία αυτή για την (πρωτο)τυποποίηση του ιστορικού των ασθενών, τα γραπτά τους περιεχόμενα ήταν συχνά μείγμα παραπόνων, αποτελεσμάτων εξετάσεων, σκέψεων, θεραπευτικών πλάνων και ευρημάτων. Αυτές οι άναρχες σημειώσεις δεν πρόσφεραν βαθιά γνώση, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις ασθενών που κουράρονταν για περισσότερες από μία ενοχλήσεις ή ασθένειες. Ο Weed άδραξε την ευκαιρία να βελτιώσει την οργάνωση του ιστορικού των ασθενών και στη δεκαετία του 1960 εισήγαγε το problem- oriented medical record. Σύμφωνα με αυτό, σε κάθε ασθενή αποδιδόταν ένα ή περισσότερα προβλήματα. Οι σημειώσεις καταγραφόταν για κάθε πρόβλημα χωριστά σύμφωνα με τη δομή SOAP ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 35

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ που σχηματίζεται από το Subjective: Υποκείμενο, Objective: Αντικείμενο, Assessment: Αξιολόγηση, και Plan: Θεραπεία ή Αγωγή. Εκτός από την περαιτέρω βελτίωση στην (πρωτο)τυποποίηση και διάταξη του ιστορικού του ασθενή, κύριος στόχος του μοντέλου SOAP είναι να αναπαραστήσει καλύτερα τη γραμμή κρίσης και λήψης αποφάσεων του θεράποντα. Φαίνεται ξεκάθαρα σε ποιο πρόβλημα αναφέρονται τα ευρήματα και το πλάνο της θεραπείας. Παρότι το problem-oriented ιστορικό του Weed έγινε εύκολα αποδεκτό σε επίπεδο ορθολογιστικό, αποδείχθηκε ότι στην πράξη απαιτούσε μεγάλη πειθαρχία προκειμένου να επιμείνει κανείς στη μέθοδο. Τα δεδομένα που σχετίζονται με περισσότερα από ένα προβλήματα πρέπει να καταγράφονται αρκετές φορές. 2.2 ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ ΤΟΥ PAPER-BASED ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΦΑΚΕΛΟΥ Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι για δεκαετίες (για να μην πούμε αιώνες), η λύση του paper-based ιατρικού φακέλου έχει χρησιμοποιηθεί με σχετική επιτυχία. Είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιεί ως βάση το χαρτί με το οποίο είναι εξοικοιωμένοι οι περισσότεροι άνθρωποι και πάντως σίγουρα οι ασχολούμενοι με τα ιατρικά πράγματα. Προσθετικά στην εξοικοίωση του ανθρώπου με το χαρτί (που είναι το βασικό πλεονέκτημα), μπορούμε να αναφέρουμε την ευκολία μεταφοράς του και το αυτόνομο της μεθόδου (π.χ δεν χρειάζεται κάποια πρίζα με ρεύμα, ή υπολογιστής για να ανακτήσει κανείς το περιεχόμενο του φακέλου) [Guide to medical informatics, the internet and telemedicine by ENRICO COIERA, 1997]. Το χαρτί όμως σαν υλικό έχει κάποια σημαντικά μειονεκτήματα τα οποία παραθέτουμε παρακάτω: Μπορεί να καταστραφεί εύκολα, ενώ είναι αρκετά επίπονη η διαδικασία της δημιουργίας αντιγράφων ασφαλείας. Φθείρεται με τη χρήση και το χρόνο, οπότε έχει και περιορισμένο χρόνο ζωής. Είναι διαθέσιμο μόνο σε ένα μέρος κάποια δεδομένη χρονική στιγμή. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 36

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ - ΟΡΙΣΜΟΙ Παρόλα αυτά τα σημαντικότερα προβλήματα που εμφανίζονται από τη χρήση ενός paper-based ιατρικού φακέλου δεν οφείλονται στο βασικό χρησιμοποιούμενο υλικό αλλά στο τι αυτό συνεπάγεται. Για παράδειγμα, όταν, ο ιατρός βρίσκεται μπροστά σε μια άδεια κόλλα χαρτί, κυριολεκτικά μπορεί να γράψει οτιδήποτε. Αυτό το οποίο θα γράψει δεν θα είναι βέβαιο οτι θα είναι χρησιμοποιήσιμο από αυτούς που θα το διαβάσουν. Αυτό μπορεί να οφείλεται σε διαφόρους λόγους, που ξεκινούν από πιθανόν δυσδιάκριτο γραφικό χαρακτήρα και φτάνουν μέχρι την παράλειψη σημαντικών στοιχείων που πιθανόν δεν απασχολούν τον συγγραφέα αλλά αποτελούν καίρια στοιχεία που πρέπει να ξέρει ο αναγνώστης. Με λίγα λόγια, το περιεχόμενο του ιατρικού φακέλου εξαρτάται στο μέγιστο βαθμό από την ικανότητα του συγγραφέα του να καταγράψει και να αποδώσει σωστά τα στοιχεία που το αποτελούν. Βέβαια αυτό δεν είναι ένα πρόβλημα που οφείλεται αποκλειστικά στην προσέγγιση του paper-based ιατρικού φακέλου, αλλά στις διαδικασιές και την προσέγγιση που ακολουθούνται στη συμπλήρωση του ιατρικού φακέλου. Πάντως δεν είναι τυχαίο οτι αυτό το φαινόμενο συνίσταται σχεδόν αποκλειστικά στην περίπτωση του paper-based ιατρικού φακέλου. Αξίζει μάλιστα, στο σημείο αυτό, να σημειωθεί οτι όπως έχουν δείξει μελέτες πάνω στο θέμα [Disk and Steen, 1991], οι ιατρικοί φάκελοι είναι απροσπέλαστοι σε ποσοστό 30% του χρόνου σε μεγάλους οργανισμούς (νοσοκομεία κτλ.) ενώ συνήθως το περιεχόμενό τους είναι διασκορπισμένο σε διάφορα σημεία: γραφεία ιατρών, νοσοκομεία, διαγνωστικά κέντρα κτλ. Ένα άλλο μειονέκτημα είναι οτι η πληθώρα ιατρικών φακέλων σε έναν οργανισμό μπορεί να είναι μοιραία όσο αφορά τη χρησιμοποίησή τους από τους εργαζόμενους σε αυτόν, μιας και το κόστος σε χρήμα και χρόνο για τη σωστή αποθήκευση και ταξινόμηση πιθανόν χιλιάδων φακέλων είναι τεράστιο. Επίσης στην περίπτωση του paper-based ιατρικού φακέλου δεν μπορούμε να μιλάμε για την άμεση χρησιμοποίηση του περιεχομένου πληθώρας ιατρικών φακέλων για έρευνα, μια και κάτι τέτοιο απαιτεί ιδιαίτερη πρσπάθεια (π.χ ανάγνωση των φακέλων, κωδικοποιημένη καταγραφή στοιχείων τους, αποθήκευση κατά τμήματα κλπ.) και το σημαντικότερο: χρόνο. Τέλος έχει αποδειχθεί, [Tang et al.1994], [Guide to Medical Informatics, The Internet and Telemedicine by ENRICO COIERA, 1997] οτι το κλινικό προσωπικό κατά ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 37

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ εξακολούθηση αποτυγχάνει στην εύρεση πληροφοριών από ένα paper-based ιατρικό φακέλο κατά τη διάρκεια μιας συνεδρίας με ασθενή: στη μελέτη 168 περιπτώσεων αποδείχθηκε οτι αναζητήθηκαν και δεν βρέθηκαν πληροφοριές σε ποσοστό 81%. Στο 95% των περιπτώσεων αυτών ο ιατρικός φάκελος δεν ήταν διαθέσιμος κατά τη διάρκεια της συνεδρίας. Τα ποσοστά ανά κατηγορία μη διαθέσιμης πληροφορίας ήταν 36% για πληροφορίες που αφορούσαν εργαστηριακές εξετάσεις και πράξεις, 23% για θεραπευτική και φαρμακευτική αγωγή, 31% για ιατρικό ιστορικό και 10% για άλλες πληροφορίες. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται η μελέτη δεν εξετάζει τον αντίκτυπο που είχε η μη εύρεση της πληροφορίας στην εξέλιξη και το αποτέλεσμα της θεραπείας που τελικά ακολουθήθηκε για τους ασθενείς αυτούς. Η πραγματικότητα πάντως είναι οτι, παρά τα μειονεκτήματα, υπάχει τουλάχιστον ένα μέρος ιατρών που προτιμούν τον paper-based ιατρικό φάκελο στην καθημερινή τους κλινική ρουτίνα [Tange, 1995]. Εικόνα 2.1: Η μορφή του paper-based ιατρικού φακέλου. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 38

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ - ΟΡΙΣΜΟΙ 2.3 Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ Η μηχανογράφηση δεδομένων ιατρικής φύσης δεν ξεκίνησε από την ανάγκη αντιμετώπισης των προβλημάτων του paper-based ιατρικού φακέλου. Όπως σε όλες σχεδόν τις περιπτώσεις μηχανογράφησης, οι πρώτες διαδικασίες που μηχανογραφήθηκαν ήταν αυτές που είχαν να κάνουν με οικονομικά δεδομένα και διαχείριση πόρων ενός συστήματος. Έτσι λοιπόν και στην περίπτωση του ιατρικού χώρου, οι πρώτες προσεγγίσεις είχαν να κάνουν με την μηχανογράφηση των λογιστηρίων των οργανισμών υγείας και κατόπιν με τη διαχείρηση πόρων (κλινών, ραντεβού, κλπ.). Αυτό είναι φυσικό, μια και: Γενικά οι διαδικασίες που αφορούν αυτούς τους χώρους είναι πιο καλά ορισμένες (γενική λογιστική, διαδικασίες υποβολών καταστάσεων σε ασφαλιστικούς φορείς κτλ.) Υπήρχε άμεσο όφελος για τους οργανισμούς από άποψη χρόνου (μια και η μηχανογράφηση βελτιώνει σημαντικά το χρόνο ολοκλήρωσης τέτοιων διαδικασιών) και κόστους (μια και η μηχανογράφηση μειώνει τις απαιτήσεις σε ανθρώπινο δυναμικό). Σχετικά εύκολα, η μηχανογράφηση εκμηδένισε την πιθανότητα ανθρώπινου λάθους. Το προσωπικό που θα χρειαζόταν να εκπαιδευτεί σε νέες τεχνολογίες ήταν ποσοτικά σημαντικά μικρότερο (από το αντίστοιχο ιατρικό και παραϊατρικό προσωπικό) και κατά γενική ομολογία πιο εξοικειωμένο με τέτοιου είδους μηχανές (τερματικούς σταθμούς, PC s). Τέλος οι επενδύσεις που χρειαζόταν να γίνουν από τους οργανισμούς για την εισαγωγή νέων τεχνολογιών, ήταν καθοριστικά μικρότερες τόσο σε λογισμικό όσο και σε υλικό ή εκπαιδεύσεις προσωπικού. Σε αντίθεση, τομείς όπως ο ιατρικός φάκελος, εμφανίζουν αρκετές δυσκολίες στη μηχανογράφησή τους: Δεν υπάρχουν καλά ορισμένες διαδικασίες. Για παράδειγμα, δεν υπάρχει πρωτόκολλο περιγραφής των στοιχείων που πρέπει να καταγράφονται κατά την εξέταση ενός ασθενούς, μια και αυτό εξαρτάται πιο πολύ από την πείρα του ιατρού, το πρόβλημα του ασθενούς, την ειδικότητα του ιατρού κ.ο.κ. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 39

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ Δεν υπήρχε άμεσο όφελος για τους οργανισμούς, εκτός από την υποψία ότι θα βελτιωνόταν η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών από τον οργανισμό και αυτό μάλιστα σε μακροπρόθεσμο ορίζοντα [Evaluation of automated systems in health care: an approach to classifying evaluative studies, Computer Methods and programs in Biomedicine, R.P. van der Loo, E.M. van Gennip, A.P. Bakker, A. Hasman, F.F. Rutten, 1995]. Η εφαρμογή μηχανογράφησης δεν θα μπορούσε να εξαλείψει (ούτε καν να μειώσει αισθητά) την πιθανότητα ανθρωπίνου λάθους, π.χ. στην περίπτωση μιας διάγνωσης. Συνήθως οι απόπειρες μηχανογράφησης προς αυτή την κατεύθυνση, απαιτούσαν την καταγραφή μεγάλου όγκου πληροφοριών από το ιατρικό προσωπικό με αποτέλεσμα τη δημιουργία καθυστέρησης στην ολοκλήρωση των καθηκόντων τους και, κατά συνέπεια, την «εκ των έσω» απόρριψη τέτοιων συστημάτων. Το ιατρικό προσωπικό συνήθως αντιμετώπιζε με δέος και φόβο την τεχνολογία. Τέλος δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός ότι οι πρώιμες προσπάθειες μηχανογράφισης είχαν ελλειπές user-interface (διαπροσωπία), κάτι που δυσχέραινε ιδιαίτερα τη χρησιμοποίησή της από ανθρώπους που αντιμετώπιζαν έτσι κι αλλιώς αυτή τους την υποχρέωση ως πάρεργο. Τα παραπάνω στοιχεία οδήγησαν στην σημερινή πραγματικότητα όπου πολύ λίγοι φορείς υγείας μπορούν να υποστηρίξουν ότι διαθέτουν ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο. Σχεδόν σε όλους, υπάρχουν πληροφοριακά συστήματα, τα οποία όμως σε πολύ μικρό βαθμό αφορούν κλινικά στοιχεία γαι τους ασθενείς. Μπορούμε να πούμε ότι είναι διαχειριστικο-κεντρικά πληροφοριακά συστήματα. Περιφερειακά σε αυτή την προσέγγιση, υπάρχουν τμήματα ιατρικής πληροφορίας που καταγράφονται ηλεκτρονικά ή ακόμα συχνότερα παράγονται με τη βοήθεια μηχανογραφικών λύσεων, όπως για παράδειγμα τα εργαστήρια ενός νοσοκομείου. Σπάνια όμως τέτοιου είδους πληροφορίες συνθέτουν μια συνολική εικόνα για τον ασθενή, μια και αποτελούν ένα μικρό συνήθως μέρος της. Είναι χαρακτηριστικό ότι μια από τις πιο επιτυχημένες εφαρμογές ηλεκτρονικού φακέλου ασθενή [The impact of the HELP computer systems on the LDS Hospital paper medical record, G.J. Kuperman, R.M. Gardner], κατάφερε να καταστήσει ηλεκτρονικά διαθέσιμα τα ιατρικά στοιχεία των ασθενών σε ποσοστό μόνο 25% επί του συνόλου. Τα υπόλοιπα στοιχεία εξακολουθούν να είναι με τη μορφή εγγράφων. Εξάλλου, τις περισσότερες φορές η ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 40

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ - ΟΡΙΣΜΟΙ πληροφορία είναι διασκορπισμένη όχι μόνο σε διαφορετικούς οργανισμούς υγείας, αλλά ακόμα και στον ίδιο τον οργανισμό που συνήθως χρησιμοποιεί διαφορετικά πληροφοριακά συστήματα. 2.4 ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΙΑΤΡΙΚΟΥ ΦΑΚΕΛΟΥ Όπως αναφέραμε και στο πρώτο κεφάλαιο δεν υπάρχει προς το παρόν ευρύτερη συναίνεση για το πως ορίζεται η έννοια του ιατρικού φακέλου, για μια κοινή για όλους ονομασία, καθώς και το περιεχόμενό του. Υπάρχει ένας ακαδημαϊκός ορισμός από το Institute of Medicine (IoM- ΗΠΑ), που ονομάζει τον ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο CPR (Computer-based Patient Record) και αντικατοπτρίζει κυρίως το όνομα για τη διαχείρηση της ιατρικής πληροφορίας και όχι την εφικτή υλοποίηση ενός τέτοιου συστήματος. Παραθέτουμε ένα απόσπασμα από την έκθεση του IoM με θέμα «The computer-based Patient Record: An Essential Technology for Health Care» : «Α computer-based Patient Record (CPR) is an electronic patient record that resides in a system specifically designed to support users by providing accessibility to complete and accurate data, alerts, reminders, clinical decision support systems, links to medical knowledge, and other aids. Future patient records should support patient care and improve its quality, enhance productivity and reduce administrative costs, support clinical and health services research, accommodate future developments, and ensure patient data confidentiality». Στην Ευρώπη επικρατεί κυρίως ο όρος Electronic Health(care) Record, περιλαμβάνει την προτυποποίηση κατά CEN κατά το πρότυπο ΕΝ13606, ενώ τα τελευταία χρόνια ακούγεται όλο και περισσότερο ο όρος Citizen Health Record (CHR). Σχετικά με το τελευταίο μπορούμε να κάνουμε δύο παρατηρήσεις: 1. Αντικαταστάθηκε ο όρος Patient (ασθενής) από τον όρο Citizen (πολίτης). Η αλλαγή αυτή είναι περισσότερο από μια απλή αντικατάσταση λέξης. Δίνει το στίγμα της νέας πολιτικής που πρέπει να ακολουθηθεί στον ευρύτερο χώρο της υγείας. Η πρόληψη θα πρέπει να είναι η βάση κάθε σύγχρονου συστήματος υγείας. Επιπλέον το ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 41

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ ζητούμενο είναι η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών, ο πολίτης από ασθενής πάει να γίνει καταναλωτής υπηρεσιών υγείας και συνεπώς να είναι πιο απαιτητικός. Τέλος δεν μπορούμε να αγνοήσουμε την αλλαγή που επιφέρει η νέα αυτή θεώρηση του ιατρικού φακέλου στο περιεχόμενό του. Θα πρέπει να περιλαμβάνει στοιχεία που πιθανόν πριν, λόγω της problem oriented προσέγγισης, δεν είχαν θέση στον ιατρικό φάκελο όπως για παράδειγμα, εμβόλια, προγραμματισμός ραντεβού κλπ. 2. Εξαλείφθηκε ο όρος Electronic.Αυτό βέβαια δεν υπονοεί την οπισθοχώριση στην απόφαση μηχανογράφησης του ιατρικού φακέλου. Το αντίθετο μάλιστα: Σήμερα είναι αδιανόητο να αναφερόμαστε σε ιατρικό φάκελο και να μην υπονοούμε την ηλεκτρονική του μορφή οπότε ακολουθώντας τη ρήση του λαού μας «τα ευκόλως εννοούμενα παραλείπονται», θεωρείται πλέον ότι δεν είναι απαραίτητη η επισήμανση οτι ο ιατρικός φάκελος είναι ηλεκτρονικός. Τον όρο Citizen Health Record (CHR) (Φάκελος Υγείας του Πολίτη, ΦΥΠ) υιοθετούμε και εμείς ως Ελλάδα, μια και θεωρούμε ότι είναι ο πιο αντιπροσωπευτικός και κυρίως, αυτός που υποδηλώνει πληρέστερα το σύγχρονο όραμα του παγκόσμιου πολίτη ως προς τις απαιτούμενες υπηρεσίες υγείας. Όμως ποιες είναι οι απαιτήσεις που πρέπει να ικανοποιεί ο Φάκελος Υγείας του Πολίτη; Καταρχήν θα πρέπει να καλύπτει την καταγραφή και συντήρηση του περιεχομένου του ιατρικού φακέλου και επιπλέον να αντιμετωπίζει επιτυχώς όλα τα προβλήματα που προκύπτουν από την ηλεκτρονική του φύση: Ασφάλεια: Πρέπει να διασφαλίζεται η ιδιωτικότητα, να πραγματοποιείται πιστή καταγραφή των κλινικών ενεργειών του χρήστη, ταυτοποίηση του χρήστη και έλεγχος πρόσβασης. Διασυνδεσιμότητα: Είναι αναγκαία η δυνατότητα διανομής και ανταλλαγής δεδομένων σε σημασιολογικό επίπεδο. Αυτό επιτρέπει όχι μόνο την αναγνωσιμότητα των δεδομένων από ανθρώπους αλλά και την αυτοματοποιημένη επεξεργασία των δεδομένων από άλλα συστήματα EHR. Ευρύτητα Περιεκτικότητα: Πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα υποστήριξης μιας ευρείας γκάμας πρακτικών στο χώρο της ιατρικής φροντίδας, υποστήριξης πολλών τύπων δεδομένων, υποστήριξης εισαγωγής δεδομένων σε δομημένη μορφή καθώς και σε μορφή ελευθέρου κειμένου. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 42

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ - ΟΡΙΣΜΟΙ Μεταφερσιμότητα: Θα πρέπει τα συστήματα CHR να είναι μεταφέρσιμα και συνενώσιμα μεταξύ ιδρυμάτων, ανεξάρτητα από το υλικό, το λογισμικό και την μητρική γλώσσα που χρησιμοποιεί ο καθένας. Εξέλιξη: Πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα υποστήριξης ιατρικού φακέλου για μακρά χρονικά διαστήματα, μέσω της συμβατότητας επεξεργασίας του ιατρικού φακέλου από προηγούμενες εκδόσεις συστημάτων λογισμικού EHR. Επεκτασιμότητα Ευρεία χρήση Προτύπων. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 43

ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 44

ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ Στο κεφάλαιο αυτό δίνουμε περιληπτικά μια εικόνα για τα πρότυπα και τις κωδικοποιήσεις που υπάρχουν για διάφορους οργανισμούς, τοσο εθνικούς όσο και παγκόσμιους, και ουσιαστικά αποτελεί ένα «πρόλογο» για την ανάπτυξη των επόμενων τριών κεφαλαίων ενώ στο τέλος αναφερόμαστε στο σημαντικότατο ρόλο της εναρμόνισης.

ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 3.1 ΔΙΕΘΝΗ STANDARDS Καταρχήν, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν τρείς κυρίως οργανισμοί με παγκόσμια πρότυπα (standards), οι οποίοι, σχετίζονται άμεσα με τον ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο (ΗΙΦ). Πρόκειται για τους ISO (International Standards Organization), CEN (Committee European Normalization The European Standards Organization) και τον HL7 (Health Level 7) που εδρεύει στις Η.Π.Α. και έχει παραρτήματα σε περισσότερες από 27 χώρες στον κόσμο. Επίσης στις Η.Π.Α υπάρχουν αρκετοί οργανισμοί που ασχολούνται με την εξέλιξη του ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου (ΗΙΦ) και τα πρότυπα για την αναπαράσταση της γνωστικής πληροφορίας, από τους οποίους, οι πιο σημαντικοί είναι ο ASTM και ο OMG HDTF (Object Management Group Health Domain Task Force). Ο ASTM είναι περισσότερο ενεργός στον τομέα των standards περιεχομένου του ΗΙΦ, ενώ ο HDTF έχει κάνει εκπληκτική συνεισφορά στην εξέλιξη των προδιαγραφών «ανοικτών υπηρεσιών» όπως COAS (Clinical Observation Access Service), PIDS (Person Identification Service), TQS/LQS (Terminology/Lexicon Query Service) και RAD (Resource Access Service). Το DICOM (Digital Imaging and Communications) είναι ένα πρότυπο που εξελίχθηκε από το Αμερικανικό Κολλέγιο Ραδιολογίας και καθορίζει το σχήμα και τη διάταξη των μηνυμάτων καθώς και τα πρότυπα της επικοινωνίας για διαγνωστικές και θεραπευτικές εικόνες. Εικόνα 3.1: Το πλήθος των προτύπων που ασχολούνται με τον ΗΙΦ. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 46

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ 3.2 ISO/TC 215 Ο οργανισμός ISO έχει ιδρύσει την Τεχνική Επιτροπή 215 (TC215) με στόχο την προτυποποίηση στον τομέα της ιατρικής πληροφορικής. Τα πρότυπα (standards) κατά ISO/TC 215 είναι η παγκόσμια κορυφή για τον ΗΙΦ, όπως, και για άλλα standards που αφορούν την ιατρική πληροφορική. Παρόλα αυτά, πρόκειται γενικά για πρότυπα σχετικά πρόσφατα αφιχθείς στο χώρο της ιατρικής πληροφορικής, αφού έχει ιδρυθεί εδώ και 6 χρόνια. Συγκεκριμένα κάποιες από τις προτυποποιήσεις που εξελίχθηκαν από την Επιτροπή 215 δημιουργήθηκαν εξαρχής (π.χ. ISO 18308 Απαιτήσεις για την αρχιτεκτονική του ΗΙΦ ) σε συνεργασία με τις υπόλοιπες ομάδες εργασίας (working groups- WG) της Τεχνικής Επιτροπής 215, ενώ άλλοι οργανισμοί έκαναν χρήση ήδη συγκεκριμένων προτυποποιήσεων διεθνών οργανισμών. Μερικοί απο τους οργανισμούς αυτούς είναι οι IEEE, CEN, HL7, DICOM. Είναι γνωστό ότι, οι οργανισμοί IEEE, CEN και HL7 έχουν ειδική συμφωνία με τον ISO που εξουσιοδοτούν τις υπάρχουσες προτυποποιήσεις προκειμένου να γίνουν πρότυπα κατά ISO. Ο οργανισμός ISO/TC 215 έχει έξι ομάδες εργασίας (working groups): WG 1: Ιατρικοί φάκελοι και συντονισμός των μοντέλων. Στοχεύει στην ανάπτυξη προτύπων για τη διαχείρηση της ιατρικής πληροφορίας και των ιατρικών διαδικασιών. Η επιδίωξη είναι ένα πρότυπο ιατρικού φακέλου, όπου η κατάλληλη πληροφορία θα είναι διαθέσιμη όταν και όπου απαιτείται η υποστήριξη αποφάσεων. WG 2: Μετάδοση πληροφορίας και επικοινωνία. WG 3: Αναπαράσταση ιατρικών αρχών. WG 4: Ασφάλεια. WG 5: Ιατρικές κάρτες. WG 6: Ηλεκτρονικό φαρμακείο (e-pharmacy). ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 47

ΧΟΥΛΙΑΡΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ 3.3 CEN/TC 251 Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης (Committee European Normalization The European Standards Organization - CEN) έχει δημοσιεύσει ένα PreStandard για την αρχιτεκτονική ηλεκτρονικού ιατρικού φακέλου (Electronic HealthCare Record) με την ονομασία ENV 13606, το οποίο δημοσιεύθηκε το 1999/2000. Το PreStandard σχηματίστηκε ολοκληρωτικά σύμφωνα με το πρώτο CEN EHR πρότυπο, ENV 12265, το οποίο δημοσιεύθηκε το 1995. Βασίστηκε εξ ολοκλήρου στο project GEHR (Good Electronic Health Record) αλλά ποτέ δεν υλοποιήθηκε. Το ENV 13606 ορίζει γενικές δομές πληροφορίας και χαρακτηριστικά κοινά σε κάθε ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο, δηλαδή ένα λογικό μοντέλο, χωρίς να καθορίζει ακριβώς τι ιατρική πληροφορία θα περιέχει ή πως θα υλοποιηθεί. Το ENV 13606 είναι το μόνο πρότυπο ειδικά για ηλεκτρονικό ιατρικό φάκελο στον κόσμο και δεν έχει υλοποιηθεί σε κάποιο σύστημα, αποτελεί όμως αναφορά. Το προ-πρότυπο (PreStandard) ENV 13606 περιέχει 4 μέρη αλλά το νόμιμο πρότυπο EN 13606 θα περιέχει 5 τμήματα (τέλος του 2004, και θα αποτελεί πρότυπο σε 25 χώρες της Ευρώπης), τα οποία αναφέρονται παρακάτω: Τμήμα 1: Μοντέλο Αναφοράς. Τμήμα 2: Προδιαγραφή πρωτότυπης ανταλλαγής. Τμήμα 3: Πρωτότυπα αναφοράς και ονοματολογία. Τμήμα 4: Χαρακτηριστικά ασφάλειας. Τμήμα 5: Μοντέλα ανταλλαγής. Το νόμιμο πρότυπο EN 13606 ακόμα θα προσαρμόζεται με το HL7 CDA (Clinical Document Architecture) έκδοσης 2. Αυτό θα σχηματίσει μια γέφυρα σημαντικής επικοινωνίας ανάμεσα σε Ευρώπη και Η.Π.Α. Ακολουθεί σχηματικό διάγραμμα ανάμεσα στη σχέση openehr, CEN13606, και HL7 CDA. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 48

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: ΠΕΡΙΛΗΨΗ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ΚΑΙ ΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΕΩΝ Εικόνα 3.2: Σχέση μεταξυ HL7 CDA, CEN 13606 και openehr. 3.4 HEALTH LEVEL SEVEN (HL7) ΠΡΟΤΥΠΑ Το Health Level Seven (HL7) είναι ένα σύνολο από ανοιχτά πρότυπα, που επιτρέπει σε ετερογενή ιατρικά πληροφοριακά συστήματα να επικοινωνούν μεταξύ τους. Το HL7 προτυποποιεί τα πρωτόκολλα και τις δομές για την ανταλλαγή μηνυμάτων ιατρικού ενδιαφέροντος στο επίπεδο της εφαρμογής, στο 7 ο επίπεδο του μοντέλου OSI, δηλαδή είναι ανεξάρτητο από συγκεκριμένες πλατφόρμες και τεχνολογίες. Ο οργανισμός HL7 ιδρύθηκε το 1987, ενώ από το 1994 ο ANSI ενέκρινε τον HL7 ως Standards Developing Organization (SDO) και όλες οι εγκεκριμένες εκδόσεις του HL7 από το 1994 θεωρούνται «αμερικανικά εθνικά πρότυπα». Το πρότυπο έχει μεγάλη διάδοση κυρίως στις Η.Π.Α., αλλά και σε άλλες χώρες, και η έκδοση 2.3 (1997) είχε υλοποιηθεί ευρύτατα. Οι εκδόσεις HL7 2.x παρά την ευρύτερη αποδοχή και τις υλοποιήσεις, παρουσιάζουν αρκετά μειονεκτήματα, και συγκεκριμένα: Δεν υπάρχει ένα λογικό μοντέλο αναφοράς της πληροφορίας που ανταλλάσσεται στα μηνύματα, ούτε τρόπος αναπαράστασης της σχέσης μεταξύ των δεδομένων. Χρησιμοποιεί πολύ ειδική σύνταξη στα μηνύματα, καθιστώντας δύσκολη την εκμάθηση και την υλοποίηση του προτύπου. ΠΡΟΤΥΠΑ ΜΟΝΤΕΛΑ ΑΝΑΦΟΡΑΣ ΑΝΑΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΓΝΩΣΤΙΚΗΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑΣ 49