ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ ΞΕΝΙΟΣ Δρ Ειρήνη Ροδοσθένους Εκλεκτοί προσκεκλημένοι Μετά την επιτυχία του Προγράμματος Progress 2009 με θέμα: «Δημιουργικότητα και Καινοτομία ενάντια στις διακρίσεις» η Διεύθυνση Μέσης Εκπαίδευσης αποφάσισε να δώσει την ευκαιρία σε μαθητές και εκπαιδευτικούς να συμμετέχουν σε νέες σχολικές δράσεις και να δημιουργήσουν. Η ευαισθησία, το ταλέντο και η πρωτοτυπία των μαθητών απέδειξαν περίτρανα πέρσι ότι οι νέοι είναι έτοιμοι να εμπλακούν στον αγώνα κατά των διακρίσεων στο χώρο του σχολείου, προετοιμαζόμενοι έτσι συνειδητά για τον ίδιο αγώνα μέσα στην κοινωνία. Με τις τέσσερις δράσεις του Προγράμματος Progress 2009 επιχειρήθηκε ένα άνοιγμα του σχολείου προς την κοινωνία, μέσα από την αγαστή συνεργασία μαθητών, εκπαιδευτικών, επαγγελματιών δημοσιογράφων, σκηνοθετών, φωτογράφων. Το στοίχημα πέτυχε. Φέτος το Πρόγραμμα που προτείνεται έχει το όνομα Ξένιος και παραπέμπει σε μια παράδοση αιώνων. Στην Αρχαία Ελλάδα η φιλοξενία εθεωρείτο πράξη αρετής. Τους ξένους προστάτευαν ο Ξένιος Δίας και η Αθηνά Ξενία. Υπήρχε θεία απαίτηση για την περιποίηση των ξένων και εθεωρείτο αμάρτημα η κακή αντιμετώπισή τους. Η φιλοξενία [1]
ακολουθούσε μια ιεροτελεστία και παρέχονταν σε κάθε ξένο, ανεξάρτητα από την τάξη στην οποία ανήκε. Η φιλοξενία αποτελούσε τότε σημαντική κοινωνική δύναμη, διότι μπορούσε να συνδέσει άτομα οποιασδήποτε τάξης, ακόμη και απλούς πολίτες με βασιλιάδες ή απλούς πολίτες μεταξύ τους. Φιλοδοξεί, λοιπόν το Πρόγραμμα Ξένιος με τις δράσεις του να κεντρίσει το ενδιαφέρον της μαθητικής κοινότητας σε τέτοιο βαθμό, ώστε να συμβάλει στην πραγματοποίηση του εγχειρήματος για τη διαμόρφωση ενός δημοκρατικού και ανθρώπινου σχολείου. Ενός σχολείου, στο οποίο θα φοιτούν μαζί όλα τα παιδιά ανεξάρτητα από οποιαδήποτε ιδιαιτερότητα ή εθνική προέλευση μπορεί να έχουν, στο οποίο κανένα παιδί δεν περιθωριοποιείται, δεν στιγματίζεται, δεν περιφρονείται και δεν δυστυχεί εξαιτίας κάποιας ειδικής ικανότητας που έχει, και που σε αυτό το σχολείο θα καλλιεργείται ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Με βάση και τα πιο πάνω, το Πρόγραμμα έρχεται αρωγός στην προσπάθεια υλοποίησης των δύο στόχων που έθεσε το Υπουργείο Παιδείας και Πολιτισμού και που αφορούν αφενός μεν στην εφαρμογή των Νέων Αναλυτικών Προγραμμάτων και αφετέρου στην καλλιέργεια πνεύματος αλληλεγγύης και σεβασμού στον συνάνθρωπο. Μπολιάζει δηλαδή την ύλη των υφιστάμενων εγχειριδίων με τη νέα φιλοσοφία της εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης, στοχεύοντας: α) στην ευαισθητοποίηση των μαθητών/τριών σε θέματα κοινωνικής αλληλεγγύης, στην καλλιέργεια πνεύματος ανεκτικότητας, στη συνειδητοποίηση ότι σε πολυπολιτισμικές κοινωνίες, όπως είναι οι σημερινές «Ο χτεσινός ξένος σήμερα είναι δικός, αυριανός ξένος μπορεί να είμαι εγώ». [2]
β) Στην ανάπτυξη κριτικής σκέψης απέναντι στην πορεία της ιστορικής εξέλιξης θεμελιωδών αξιών και στη συνειδητοποίηση από μέρους των νέων μας ότι τα ιδεώδη αυτά δεν είναι δεδομένα, αλλά απαιτείται συνεχής εγρήγορση από μέρους τους, με στόχο τη διαφύλαξή τους. Η όλη διαδικασία υλοποίησης των δράσεων του Προγράμματος στοχεύει στη διαχείριση της μάθησης, στη μελέτη της ανθρώπινης εμπειρίας, στη διερευνητική διεργασία της πληροφορίας, στη γλωσσική επικοινωνιακή μάθηση και στη διαθεματική προσέγγιση. Οι δράσεις που προτείνονται εντάσσονται σε δύο θεματικές με το γενικό θέμα «Ας σπάσουμε το τείχος των διακρίσεων και του κοινωνικού αποκλεισμού», θέμα το οποίο παροτρύνει τους μαθητές να δράσουν, αφού συνειδητοποιήσουν ότι στον αγώνα αυτό αποτελούν τον ισχυρό κρίκο της αλυσίδας. Η πρώτη θεματική προτείνει στα παιδιά να δημιουργήσουν και να πρωτοτυπήσουν μέσα από τους γνωστούς δρόμους της τέχνης, είτε αυτή είναι ζωγραφική είτε μουσική. Μέσω της τέχνης, συναισθήματα, άγχη, τραύματα που βρίσκονται σε χαώδη κατάσταση μέσα στο ανθρώπινο μυαλό, απελευθερώνονται και συγχρόνως, δομούνται. Τα δυσάρεστα συναισθήματα αυτόματα μειώνονται σε ένταση από το γεγονός και μόνο ότι το άτομο βρίσκει το κουράγιο να τα εκφράσει και, επομένως, να τα αντιμετωπίσει. Ποιος καλύτερος λοιπόν τρόπος για έκφραση και συνάντηση με τον άλλο, τον συμμαθητή, τον συνάνθρωπο; Στο σημείο αυτό θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι δύο αυτές δράσεις υποστηρίζονται από τους Επιθεωρητές Μέσης Εκπαίδευσης για την Τέχνη κ. Γιώργο [3]
Γαβριήλ και για τη Μουσική την κ. Άντρη Χατζηγεωργίου, οι οποίοι έχουν ήδη προκηρύξει σχετικούς διαγωνισμούς. Η δεύτερη θεματική έχει τον γενικό τίτλο «Η παιδεία κατά των διακρίσεων». Η πρώτη δράση της με θέμα «Όλοι κάτω από τον ίδιο ουρανό», φιλοδοξεί μέσα από την εξέταση νεοελληνικών λογοτεχνικών κειμένων, σε συνάρτηση με την Πολιτική Αγωγή, την Ιστορία, την Αρχαία Ελληνική και Λατινική Γραμματεία να βοηθήσει τους μαθητές μας να διαμορφώσουν αξίες και στάσεις με βάση λογοτεχνικά κείμενα στο πέρασμα των αιώνων, δίνοντας έμφαση: Στη σύγκριση των ανθρώπινων σχέσεων σε διαφορετικά κοινωνικά περιβάλλοντα (Για παράδειγμα μέσα από το διήγημα του Τσέχωφ Ο Βάνκας σε σχέση με ένα πιο σύγχρονο διήγημα της Λίτσας Ψαραύτη «Ο Κωνσταντής» από τα Κείμενα Λογοτεχνίας της Α Γυμνασίου) Στην αντιπαραβολή στάσεων που διέπουν τις ανθρώπινες σχέσεις (φιλία, αλληλεγγύη, σεβασμός, ρατσισμός, βία, καταπίεση, αλλοτρίωση, μοναξιά) Σε διαχρονικές μορφές εθελοντισμού που αναδεικνύουν το ανθρωπιστικό ιδεώδες (για παράδειγμα μέσα από την Αρχαία Ελληνική Γραμματεία, όπου οι μαθητές γνωρίζουν τον Αγησίλαο μέσα από το κείμενο του Ξενοφώντα, τον σπαρτιάτη βασιλιά που ήταν πρότυπο φιλανθρωπίας) Στους τρόπων κατασκευής του άλλου /ξένου στη λογοτεχνία: γλωσσοϋφολογικές επιλογές και στερεότυπα, θέση του ξένου στη δομή του κειμένου και τον τρόπο σχηματισμού της εικόνας αυτής. Στη συνειδητοποίηση της σημασίας του διαφορετικού για τη συγκρότηση ταυτότητας συλλογικής και ατομικής, για την προσπάθεια επίτευξης διαλόγου και της δυναμικής που εμπεριέχει αυτός σε συνθήκες δημοκρατικής συλλογικότητας. [4]
Η δράση αυτή απευθύνεται σε φιλολόγους, θεωρείται, όμως, απαραίτητη η συνεργασία και άλλων ειδικοτήτων (καθηγητές Πληροφορικής, Τέχνης, Μουσικής, θεατρολογίας), ώστε να έχουμε όσο το δυνατόν πιο ολοκληρωμένες διαθεματικές εργασίες. Οι μαθητές καλούνται να εμπλακούν ενεργά σε ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων, όπου λειτουργούν με αυτονομία, συνεργάζονται, αξιολογούν στοιχεία και πληροφορίες, ταξινομούν, καλλιεργούν τη φιλαναγνωσία, παράγουν λόγο, δημιουργούν, χαίρονται, επικοινωνούν μέσω τηλεδιασκέψεων με άλλους συνομήλικούς τους, καταθέτουν σκέψεις και προβληματισμούς, παίρνουν θέση, λύνουν προβλήματα. Η δεύτερη δράση έχει τον τίτλο «Η προσφορά στον άνθρωπο μια πανάρχαια δύναμη». Καλούνται οι μαθητές να συνειδητοποιήσουν ότι οι εφευρέσεις και η δημιουργικότητα αποτελούν μια διαχρονική δύναμη κατά των διακρίσεων και να αναζητήσουν πληροφορίες μέσα από τα μαθήματα των Φυσικών Επιστημών, της Βιολογίας, των Μαθηματικών, των Οικονομικών, της Τεχνολογίας και άλλων μαθημάτων, που αφορούν: Σημαντικές εφευρέσεις του ανθρώπου στη μακραίωνη παρουσία του στη γη που βοήθησαν στο να γίνει πιο άνετη η ζωή. Για εφευρέσεις που ιδιαίτερα διευκόλυναν τη ζωή των ανθρώπων με ειδικές ανάγκες/ικανότητες, και ήταν αποτέλεσμα της αλτρουιστικής διάθεσης και της γνήσιας αγάπης και ανιδιοτέλειας των ανθρώπων προς τον συνάνθρωπο. Αναμένεται ότι και η δράση αυτή θα φέρει σημαντικές εργασίες με τη μορφή εκθεμάτων, προτάσεων δηλαδή των μαθητών για νέους τρόπους παροχής διευκολύνσεων σε άτομα με ειδικές ικανότητες στο πλαίσιο του σύγχρονου τρόπου ζωής, με στόχο μια πιο ποιοτική ζωή. Είμαστε σίγουροι, και αυτό επιβεβαιώνεται και από τις δηλώσεις συμμετοχής των σχολείων και από το είδος των προτεινόμενων από αυτά εργασιών, ότι το Πρόγραμμα Ξένιος θα αποτελέσει ένα μικρό λιθαράκι στον αγώνα κατά του κοινωνικού αποκλεισμού και θα φωτίσει τις ψυχές των παιδιών εκείνων που θα [5]
θελήσουν να συμβαδίσουν μαζί με τους εκπαιδευτικούς τους. Γνωρίζουμε ότι οι εκπαιδευτικοί μας θα ακολουθήσουν μεγαλύτερους δρόμους από αυτούς που προτείνει το Πρόγραμμα, αφού έχει αποδειχθεί ότι «όχι μόνο γνωρίζουν αλλά και αγαπούν αυτό που έχουν να διδάξουν, όχι μόνο θυμούνται αλλά και σκηνοθετούν αυτό που έχουν να πουν, όχι μόνο ταξινομούν αλλά και διακοσμούν ό, τι έχουν να προσφέρουν».. [6]