ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΑΝΩΛΙΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ ΕΥΗ ΡΕΜΕΔΙΑΚΗ

ΣΤΡΕΣ ΚΑΙ ΕΓΚΕΦΑΛΟΣ ΜΑΡΓΑΡΙΤΑ ΜΑΝΩΛΙΑ ΑΦΡΟΔΙΤΗ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ ΣΤΕΛΛΑ ΠΑΝΑΓΟΥΛΗ ΕΥΗ ΡΕΜΕΔΙΑΚΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ Το στρες Πρώτη νευροενδοκρινολογική απάντηση Δεύτερη νευροενδοεκρινολογική απάντηση Ο υποθάλαμος Κορτιζόλη Η χρησιμότητα της κορτιζόλης Υπερκορτιζολισμός και επιπτώσεις Νορεπινεφρίνη Ο ρόλος της νορεπινεφρίνης Πηγές

ΤΟ ΣΤΡΕΣ Το στρες γίνεται αντιληπτό από τον εγκέφαλο και η αντίδρασή μας καθορίζεται από αυτόν. Η γνωσιακή εκτίμηση κάποιας κατάστασης στον εγκέφαλο αλληλεπιδρά με οργανικά σήματα στην αιματική ροή όπως με ορμόνες, θρεπτικές ουσίες, μόρια φλεγμονής και με πληροφορίες από περιφερειακά νεύρα που εποπτεύουν όργανα και αισθήσεις ζωτικής σημασίας. Ο εγκέφαλος τα συνδυάζει όλα για να παράγει μια σειρά συγκεκριμένων και κλιμακούμενων απαντήσεων. Η γνώμη μας για το πώς γίνεται αυτό έχει προκύψει από τη νευροενδοκρινολογία. Οι ορμόνες που κυκλοφορούν στο αίμα ελέγχονται από το εγκέφαλο για να βοηθήσουν τον οργανισμό να αντιμετωπίσει το στρες.

Πρώτη νευροενδοκρινολογική απάντηση Όταν αγχωνόμαστε ενεργοποιείται το συμπαθητικό νευρικό μας σύστημα: αφού δεχτεί μια στρεσογόνο πρόκληση και υπολογίσει τη σωστή απάντηση, ο εγκέφαλός μας ενεργοποιεί γρήγορα νεύρα που ξεκινούν από κέντρα ελέγχου του εγκεφαλικού στελέχους. Αυτό προκαλεί απελευθέρωση νοραδρεαλίνης από ποικίλες δομές και αδρεναλίνης από τα επινεφρίδια που βρίσκονται πάνω από τους νεφρούς. Η απελευθέρωση αυτή θεμελιώνει την αντίδραση μάχης ή φυγής - η κλασσική άμεση αντίδραση που πρέπει να συμβεί ως απάντηση στον κίνδυνο, όπως μούδιασμα, εφίδρωση, αυξημένη εγρήγορση, γρήγοροι παλμοί, αύξηση πίεσης κλπ. Αυτές οι αλλαγές συμβαίνουν για να μας προετοιμάσουν για να δώσουμε μάχη ή να τραπούμε σε φυγή και να συγκεντρώσουμε το αίμα στα όργανα ζωτικής σημασίας δηλαδή στους μυς και στον εγκέφαλο.

Δεύτερη νευροενδοκρινολογική απάντηση Είναι η ενεργοποίηση ενός κυκλώματος που συνδέει την περιφέρεια με τον εγκέφαλο και ονομάζεται ΥΥΕ άξονας. Ο άξονας αυτός συνδέει τον υποθάλαμο, την υπόφυση και τον φλοιό των επινεφριδίων και μέσω της αιματικής ροής μεταφέρει εξειδικευμένες ορμόνες.

Ο ΥΠΟΘΑΛΑΜΟΣ Ο υποθάλαμος είναι η περιοχή κλειδί στον εγκέφαλο που ελέγχει πολλές από τις ορμόνες μας. Δέχεται σημαντικές προβολές από περιοχές που επεξεργάζονται την πληροφορία σχετικά με το συναίσθημα όπως η αμυγδαλή και από περιοχές του στελέχους που ελέγχουν απαντήσεις του συμπαθητικού συστήματος. Τα συνδυάζει όλα για να παράγει συντονισμένα ορμόνες που στη συνέχεια ενεργοποιούν το επόμενο τμήμα του κυκλώματος, την υπόφυση. Ακολούθως η υπόφυση απελευθερώνει μια ορμόνη που ονομάζεται φλοιό επινεφριδιοτρόπος ορμόνη στο αίμα. Αυτή ενεργοποιεί ένα τμήμα των επινεφριδίων που παράγει κορτιζόλη.

ΚΟΡΤΙΖΟΛΗ Η κορτιζόλη είναι ορμόνη, το κύριο φυσικό γλυκοκορτικοειδές που συντίθεται από τον φλοιό των επινεφριδίων. Η δραστική της μορφή είναι η υδροκορτιζόνη.

Η ΧΡΗΣΙΜΟΤΗΤΑ ΤΗς ΚΟΡΤΙΖΟΛΗς Η παραγωγή της κορτιζόλης έχει αγαθές προθέσεις: να δώσει ενέργεια στο σώμα όταν αυτό βρεθεί σε συνθήκες στρες. Ο εγκέφαλος ενεργοποιεί γρήγορα τα νεύρα που ξεκινούν από κέντρα ελέγχου του εγκεφαλικού στελέχους. Αυτό προκαλεί απελευθέρωση νοραδρεναλίνης από ποικίλες δομές και αδρεναλίνης από τα επινεφρίδια. Το πρώτο που κάνει η κορτιζόλη είναι να αυξήσει αμέσως τη γλυκόζη στο αίμα (το σάκχαρο του αίματος) διασπώντας το γλυκογόνο που είναι αποθηκευμένο στο συκώτι. Επίσης προωθεί τη μετατροπή ορισμένων αμινοξέων σε γλυκόζη, μια διαδικασία που ονομάζεται γλυκονεογένεση. Ακόμη, ενισχύει τη λιπόλυση, την έξοδο των λιπαρών οξέων από τις αποθήκες τους προς το αίμα. Με λίγα λόγια, η κορτιζόλη μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε μια κατάσταση που προκαλεί στρες, όπως όταν δεχόμαστε σωματική επίθεση. Μας διευκολύνει να χρησιμοποιήσουμε την ενέργεια που έχουμε αποθηκευμένη στο σώμα μας. Η ορμόνη είναι ένας μηχανισμός επιβίωσης. Μάλιστα μια προσωρινή αύξηση της κορτιζόλης επιφέρει μια ήπια ευφορία στον εγκέφαλο.

Η κορτιζόλη δεν αυξάνεται μόνο όταν υπάρχει φυσική απειλή. Αυξάνεται πάντα όταν υπάρχει stress στον οργανισμό για οποιοδήποτε λόγο.

Παραδείγματα αποτελούν η ασθένεια, η μυϊκή εξάντληση, ο πυρετός, ο πόνος, η χειρουργική επέμβαση, η υπογλυκαιμία ή ακόμα και το άγχος. Στις καταστάσεις αυτές, η κορτιζόλη αυξάνεται με σκοπό να κινητοποιήσει τον μεταβολισμό του οργανισμού προς την κατεύθυνση της προσαρμογής του προς το παράγοντα που προκάλεσε το στρες.

ΥΠΕΡΚΟΡΤΙΖΟΛΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ Το επίμονο στρες κάνει αυτόν τον μηχανισμό επιβίωσης να δουλεύει με εντατικούς ρυθμούς υπονομεύοντας τον θετικό ρόλο της ορμόνης. Μακροχρόνια, τα υψηλά επίπεδα κορτιζόλης έχουν κακά αποτελέσματα. Προβλήματα στον ύπνο, αποκαρδιωμένη αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, ανωμαλίες στα επίπεδα σακχάρου στο αίμα ακόμα και αύξηση του κοιλιακού λίπους. Και βέβαια η κορτιζόλη αυξάνει την όρεξη και οδηγεί σε αύξηση του βάρους. Θεωρείται διαβητογόνος ορμόνη διότι με τον καιρό η κορτιζόλη, όταν βρίσκεται σε υψηλά επίπεδα, αποδυναμώνει τη διαχείριση της γλυκόζης και καθιστά αδύνατη την αντίδραση του σώματος στην ινσουλίνη. Προκαλεί δηλαδή αντίσταση στην ινσουλίνη, μια κατάσταση που μπορεί να εξελιχθεί σε διαβήτη τύπου 2. Αποδομεί το μυϊκό ιστό (επειδή τα αμινοξέα μετατρέπονται σε γλυκόζη). Η μυϊκή μάζα ελαττώνεται, ενώ υπάρχει κίνδυνος για οστεοπόρωση. Το δέρμα εμφανίζεται πιο γερασμένο διότι καταστρέφεται το κολλαγόνο. Παράλληλα, παρεμποδίζει την ανάπτυξη νέου μυϊκού ιστού μέσω της πρωτεϊνοσύνθεσης. Με την ισχυρή παρουσία της κορτιζόλης, το λίπος έχει την τάση να συγκεντρώνεται στον τράχηλο και τον κορμό. εμποδίζει τη βιταμίνη D η οποία είναι μια στεροειδής ορμόνη, αλλά το ίδιο είναι και η κορτιζόλη. καταστέλλει το ανοσοποιητικό σύστημα, και κυρίως ταλεμφοκύτταρα. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η επιρρέπεια του οργανισμού απέναντι στις λοιμώξεις. Τελος, Όταν υπάρχει υπερέκκριση κορτιζόλης, μπορεί να παρατηρηθούν ακόμα και ψυχικές διαταραχές.

ΝΟΡΕΠΙΝΕΦΡΙΝΗ Η νορεπινεφρίνη είναι μία ορμόνη παραπλήσια της αδρεναλίνης (επινεφρίνης), η οποία παράγεται από τον επινεφριδιακό μυελό. Είναι κυρίως αγγειοσυσπαστική ουσία, με ελάχιστη επίδραση στην καρδιακή παροχή. Ως νευροδιαβιβαστής, απελευθερώνεται από τους περισσότερους συμπαθητικούς μεταγαγγλιακoύς νευρώνες και από ορισμένους νευρώνες του εγκεφάλου.

Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΝΟΡΕΠΙΝΕΦΡΙΝΗΣ Ο πρωταρχικός ρόλος της νορεπινεφρίνης, όπως και της αδρεναλίνης, είναι η διέγερση. Όταν αισθάνεστε ένταση και άγχος, ο εγκέφαλος μοιάζει να «ξυπνά» και είστε πιο επικεντρωμένοι, έτοιμοι να ανταποκριθείτε στις περιστάσεις.

Η νορεπινεφρίνη βοηθά επίσης στη μετατόπιση της ροής του αίματος από περιοχές, οι οποίες μπορεί να μην είναι τόσο ζωτικής σημασίας, όπως το δέρμα, σε εκείνες που είναι πιο βασικές περιοχές, όπως οι μύες, έτσι ώστε να μπορεί ο οργανισμός να αντιδράσει και να «εγκαταλείψει» την αγχωτική σκηνή. Παρά το γεγονός ότι η νορεπινεφρίνη μπορεί να φαίνεται περιττή, εξαιτίας της ύπαρξης της αδρεναλίνης, οι δύο ορμόνες λειτουργούν σαν εφεδρικό σύστημα του οργανισμού.

ΠΗΓΕΣ http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%9a%ce%bf%cf%81%c F%84%CE%B9%CE%B6%CF%8C%CE%BB%CE%B7 http://www.healthyliving.gr/2012/12/06/%ce%ba%ce%b F%CF%81%CF%84%CE%B9%CE%B6%CF%8C%CE%BB%C E%B7-%CE%B7- %CE%BF%CF%81%CE%BC%CF%8C%CE%BD%CE%B7- %CF%84%CE%BF%CF%85- %CF%83%CF%84%CF%81%CE%B5%CF%82- %CF%80%CF%89%CF%82-%CE%BD%CE%B1- %CF%84%CE%B7/ http://friendshipiseverything.blogspot.gr/2013/04/blogpost_126.html