Η Λίµνη Λαγκαδά και η Μυγδονία Λεκάνη O ρόλος της Χηµείας στην κατεύθυνση της αειφορίας και η Προστασία του Περιβάλλοντος

Η Λίµνη Λαγκαδά και η Μυγδονία Λεκάνη O ρόλος της Χηµείας στην κατεύθυνση της αειφορίας και η Προστασία του Περιβάλλοντος Γεωργίτσα ήµου, Βασίλειος Εγγονόπουλος-Παπαδόπουλος 1. Χηµικός-Καθηγήτρια 1 ου ΕΠΑ.Λ Λαγκαδά georgita@otenet.gr 2. Φυσικός Ραδιοηλεκτρολόγος-Προϊστάµενος 3 ου Γραφείου..Ε. υτ.θεσ/νίκης eggob@auth.gr Περίληψη Η εργασία αναφέρεται στη εργασία µαθητών και µαθητριών της Α τάξης του 1 ου ΕΠΑ.Λ Λαγκαδά, µε τον συντονισµό των εκπαιδευτικών του σχολείου, κ. ήµου Γεωργίτσας Χηµικού και κ.εγγονόπουλου-παπαδόπουλου Βασιλείου Φυσικού Ραδιοηλεκτρολόγου, εκπαιδευτικών του 1 ου ΕΠΑ.Λ Λαγκαδά, στα πλαίσια του προγράµµατος Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης κατά το σχολικό έτος 2009-2010, µε θέµα «Η Λίµνη Λαγκαδά και η Μυγδονία Λεκάνη χθες, σήµερα, αύριο. Η Πράσινη Χηµεία και η Προστασία του περιβάλλοντος». Λέξεις-κλειδιά Λίµνη Λαγκαδά, Μυγδονία Λεκάνη, υγρότοπος, βιοποικιλότητα, βιωσιµότητα, αειφορία, πράσινη χηµεία, πράσινη ανάπτυξη, προστασία περιβάλλοντος. Αbstract The paper refers to the effort students of the first class of the first Vocational Lyceum Langadas, coordinating the school's teachers, Dimou Georgitsa Engonopoulou-Papadopoulou Basiliou Physician- Radioelectronics, teachers of the 1 (first) Vocational Lyceum Langadas under the Environmental Education program during the school year 2009-2010, on The Lake Lagadas and Mygdonia Basin yesterday, today and tomorrow. The Green Chemistry and Environmental Protection. Εισαγωγή To πρόγραµµα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης [1] µε θέµα «Η Λίµνη Λαγκαδά και η Μυγδονία Λεκάνη. Η Πράσινη Χηµεία και η Προστασία του Περιβάλλοντος» ήταν σηµαντικό για τους µαθητές και τους εκπαιδευτικούς, για να δουν τα προβλήµατα µέσα από µια άλλη οπτική γωνία, να αποκτήσουν εµπειρίες, γνώσεις και προβληµατισµούς πάνω σε θέµατα προστασίας του περιβάλλοντος [2] που µέχρι τώρα θεωρούσαν ότι είναι καθήκοντα, µόνο των «άλλων», των διεθνών οργανισµών, των αρµόδιων φορέων και κυβερνήσεων, αλλά και να εκτιµήσουν την οµορφιά που προσδίδει η βιοποικιλότητα [3] και η διαφορετικότητα στη ζωή.[4] Μέσα από αυτή την 1

προσπάθεια, οι µαθητές αντιλήφθηκαν πόσο σηµαντική είναι η δράση και η συµβολή στην προστασία του περιβάλλοντος [5] όλων των ανθρώπων αλλά και του καθενός ξεχωριστά στην πορεία ενός τόπου. Εξαιτίας του προγράµµατος οι µαθητές είχαν την ευκαιρία να αναπτύξουν διάθεση ερευνητική και να γνωρίσουν την έννοια της Βιωσιµότητας [6] και τις βασικές αρχές της πράσινης χηµείας [7] να κατανοήσουν ότι το περιβάλλον µέσα στο οποίο ζουν, επηρεάζεται από τις αποφάσεις και τις επιλογές του ανθρώπου και για αυτό µπορεί να γίνει και διαφορετικό. Άλλωστε και η παράλληλη έρευνα του οικοσυστήµατος [8] στο οποίο ανήκουν οι µαθητές, συνέβαλε στον προβληµατισµό τους στην παρατήρηση, στον έλεγχο και στην ερµηνεία συγκεκριµένων καταστάσεων, καθώς και στην ακρόαση αντίθετων πληροφοριών και εκτιµήσεων για το ίδιο θέµα ειδικά στην περιοχή αυτή που έχει και στοιχεία έντονα αστικής κατοίκησης, βιοτεχνικού πάρκου, καθώς και αγροτικών καλλιεργειών, παράλληλα µε τις λίµνες της λεκάνης. Επιπλέον αυτή τους η αναζήτηση, τους βοήθησε να συνειδητοποιήσουν την ανάγκη και την ευθύνη να αποφασίζουν πάνω σε διάφορα θέµατα αλλά και τη σηµασία της συνεργασίας και της ανάπτυξης πρωτοβουλιών για την επίτευξη συγκεκριµένων στόχων και τεράστια σηµασία αποκτά και το σύνθηµα της βιοποικιλότητας ως προς την ύπαρξη µας και τις επόµενες γενιές.[9]. Το σύνθηµά µας ήταν: Η Βιοποικιλότητα στηρίζει την ύπαρξή µας και τις επόµενες γενιές. Επιπλέον για τους µαθητές στην εργασία αυτή, ώστε να ενδιαφερθούν ενεργά και άµεσα για την περιοχή τους, δηλ την Μυγδονία Λεκάνη [10], ή καλύτερα την Επαρχία Λαγκαδά [11], όπου πολλοί από αυτούς γεννήθηκαν, µεγάλωσαν και πιθανόν θα ζήσουν µικρό ή και µεγάλο τµήµα της ζωής των, περιοχή ιδιαίτερα «ευαίσθητη» και µε µεγάλη βιοποικιλότητα. Επίσης να συνειδητοποιήσουν ότι είναι παράγοντες δρώντες και µάλιστα οι σηµαντικότεροι του οικοσυστήµατος [11] και ότι οι τοπικές κοινωνίες [12], αποτελούν µια συνεχή, µακρά και αδιάσπαστη αλυσίδα της οποίας κρίκοι είναι και οι ίδιοι και συνεπώς να αγαπήσουν τον τόπο τους και να κατανοήσουν τον κόσµο. Είναι βέβαια και το σηµαντικότερο σηµείο της εργασίας η κατανόηση του βιότοπου [13]και η συµµετοχή των µαθητών και µαθητριών σε αυτό όπως και στον ευρύτερο προβληµατισµό που προκύπτει για το µέλλει γενέσθαι σε αυτό. Φυσικό είναι και η άποψη που είχαν ή που βιωµατικά είχαν διαµορφώσει να έχει εδραιώσει αντιλήψεις και συµπεριφορές που απαξιώνουν την συνδιαµόρφωση των προτάσεων για το µέλλον των λιµνών [14] στην αλλαγή στάσης στην καθηµερινότητα. 2

Οι λίµνες της επαρχίας Λαγκαδά και η Μυγδονία λεκάνη Στην επαρχία Λαγκαδά υπάρχει η λίµνη Λαγκαδά [15](Κορώνεια ή Αγίου Βασιλείου) και βρίσκεται στον Νοµό Θεσσαλονίκης, και είναι µόλις λίγα χιλιόµετρα ανατολικά της Θεσσαλονίκης και από τη βόρεια πλευρά της περνάει η Εγνατία οδός, η οποία φαίνεται µάλιστα ότι έχει ήδη δηµιουργήσει ένα είδος φράκτη στα οικοσυστήµατα της χλωρίδας και πανίδας της περιοχής Λαγκαδά [16],δηλ των ζώων και των φυτών περίπου εδώ και 10 έτη από την κατασκευή της. Εικόνα 1, Το παραλίµνιο δάσος (Πλατάνων) Απολλωνίας σε εικόνα δορυφόρου σε σχέση πάντοτε µε την περιοχή την ευρύτερη. Εικόνα 2, Στην εικόνα αυτή φαίνεται και το παραλίµνιο δάσος (Πλατάνων) Απολλωνίας σε εικόνα δορυφόρου, σε σχέση µε την Λίµνη Βόλβη καθώς και µε τους οικισµούς γύρω από την Λίµνη καθώς και µε τους ευρύτερους οδικούς άξονες που συνδέουν Μακεδονία και Θράκη. Η λίµνη αποτελεί µέρος ενός σπάνιου συµπλέγµατος οικοσυστηµάτων µε λίµνες (Κορώνεια και Βόλβη), ποτάµια όπως ο Μπογδάνας Ποταµός [17] ή ο Ρήχιος Ποταµός του Λαγκαδά [18], όπως και τα παρόχθια δάση µε χαρακτηριστικά τα εξής: παραλίµνιο δάσος Απολλωνίας [19], δάσος Ρεντίνας [20] Μακεδονικά τέµπη [21] και επιπλέον τις παρόχθιες σε αυτά σηµαντικές γεωργικές εκτάσεις. Οι δύο λίµνες δηλ Λαγκαδά και Βόλβης, εντάσσονται στην ίδια λεκάνη απορροής, [22] την Μυγδονία λεκάνη. Λόγω της οικολογικής της σηµασίας η περιοχή των δύο λιµνών προστατεύεται από µια σειρά διεθνών συνθηκών και ρυθµιστικών πράξεων που 3

προσδιορίζουν το καθεστώς ανάπτυξης και διαχείρισης της περιοχής των λιµνών Λαγκαδά και Βόλβης [23]. Οι κυριότεροι χαρακτηρισµοί της περιοχής αυτής είναι: Υγρότοπος διεθνούς σηµασίας [24], Ειδικά Προστατευµένη Περιοχή, [25] Εθνικό Πάρκο λιµνών Κορώνειας - Βόλβης και των Μακεδονικών Τεµπών [26].Τη δεκαετία του 1950 η λίµνη Λαγκαδά ήταν από τις πιο παραγωγικές λίµνες της Ελλάδας σε αλιεύµατα και µάλιστα σε προνοµιακό βαθµό. Εικόνα 3, Ιστοσελίδα του Φορέα ιαχείρισης των Λιµνών της Κορώνειας και της Βόλβης. Εικόνα 4, Ιστοσελίδα του Φορέα ιαχείρισης των Λιµνών της Κορώνειας και της Βόλβης µε χαρακτηριστικά του υγροβιότοπου των δύο λιµνών καθώς και της περιοχής που τις περιβάλλει. 4

Εικόνα 5, Ιστοσελίδα του Φορέα ιαχείρισης των Λιµνών της Κορώνειας και της Βόλβης µε πανοραµική άποψη του υγροβιότοπου των δύο λιµνών και του δάσους της Ρεντίνας. Τις τελευταίες δεκαετίες λόγω της γειτνίασής της µε τα πληθυσµιακά κέντρα του Λαγκαδά και της Θεσσαλονίκης δέχθηκε έντονες ανθρωπογενείς πιέσεις [27], [28], [29], που προκάλεσαν την υποβάθµιση της περιοχής ενώ πιο κοντά στην σηµερινή εικόνα που έχει η λίµνη Λαγκαδά φαίνεται ότι έχει νεκρωθεί εξαιτίας της συγκέντρωσης κύρια µεν των βιοµηχανικών, αλλά και των γεωργικών δραστηριοτήτων που είναι : α) οι υδροβόρες καλλιέργειες [30], β) οι απαράδεκτες µέθοδοι ποτίσµατος [31] γ) η συγκυρία των δυσµενών καιρικών συνθηκών και τα φαινόµενα λειψυδρίας των τελευταίων δύο δεκαετιών (1990-2000 και 2000-2010) [32] και 3) η απότοµη αύξηση της κατανάλωσης νερού για τις ανάγκες των παραγωγικών δραστηριοτήτων που αναπτύχθηκαν σε εφαρµογή ανύπαρκτου ή λανθασµένου µοντέλου, οδήγησαν την λίµνη Κορώνεια στην κατάρρευση του οικοσυστήµατος [33]. Εικόνα 6, Ζώνη προστασίας Α και Ζώνη προστασίας Β του Εθνικού πάρκου Κορώνειας, Βόλβης και Μακεδονικών Τεµπών Τα φαινόµενα αυτά σε συνδυασµό µε τη διάθεση ανεπεξέργαστων υγρών βιοµηχανικών αποβλήτων [34] στη λίµνη οδήγησαν σε πρωτοφανή συγκέντρωση ρύπων το 1995 µε αποτέλεσµα τα δραµατικά µαζικά φαινόµενα θανάτων ψαριών και 3000 πουλιών στην περιοχή [35]. 5

Εικόνα 7, Το καλοκαίρι του 2007 χάθηκαν 30.000 πουλιά (η εικόνα έκανε τον γύρο του κόσµου) Το καλοκαίρι του 2008 η λίµνη αποξηράθηκε για µια ακόµη φορά. Τις τελευταίες δύο δεκαετίες καταβάλλονται προσπάθειες, οι οποίες και ονοµάστηκαν και ως σχέδιο «µάστερ πλαν», για την αποκατάσταση της Λίµνης Λαγκαδά και γενικότερα της Μυγδονίας Λεκάνης, οι οποίες αποβλέπουν στην αναβάθµιση και στη βιώσιµη ανάπτυξη της επαρχίας Λαγκαδά. Στόχος του σχεδίου αυτού είναι να συγκεντρωθεί εκ νέου νερό στη λίµνη που θα φτάνει τα 4 µέτρα µέσω φυσικά δράσεων όπως: Η ενωτική τάφρος µε τη γειτονική λίµνη Βόλβη H εκτροπή των χειµάρρων του Ρήχιου ποταµού που οδηγούνται στη λίµνη Βόλβη. υστυχώς όµως υπήρχαν και προβλήµατα ως διαπιστώσεις στο σχέδιο αυτό όπως τα εξής: Η λίµνη Βόλβη έχει υψοµετρική διαφορά 5 µέτρων πάνω απ' την λίµνη Λαγκαδά ή λίµνη Κορώνεια. Γύρω από την λίµνη Κορώνεια υπάρχουν ένα εξαιρετικά σηµαντικό νούµερο από γεωτρήσεις, γύρω στις 3000, οι περισσότερες απ' τις οποίες λειτουργούν κανονικά µε άδεια όµως που αποτελούν εµπόδιο στην όποια κανονική πλέον κατάσταση της λίµνης. Η λειτουργία βαφείων γύρω από την λίµνη Λαγκαδά [36], ή λίµνη Κορώνεια όπως και οι πλέον των δύο δεκάδων (20 περίπου) ελάχιστων σήµερα που οδηγούνται σε παύση λειτουργίας. Επιπλέον ζήτηµα αποτελούν τα ζητήµατα των αποχετευτικών αγωγών των οικισµών που περιβάλλουν την λίµνη µε σηµαντικότερο από αυτούς του Λαγκαδά που δεν έχουν βιολογικό καθαρισµό. Άς έρθουµε όµως στην σηµερινή κατάσταση δηλ στην υφιστάµενη λειτουργία της λίµνης Λαγκαδά ή Κορώνειας του 2010: [37] Σήµερα, για 1η φορά ύστερα από 10 χρόνια, η λίµνη έχει νερό 1,70 µέτρα βάθος χωρίς όµως να έχουν εξαφανιστεί εντελώς τα ψάρια αφού έχουν ριχθεί νέοι γόνοι. Βέβαια αντίθετα µε την λίµνη Λαγκαδά η λίµνη Βόλβη [38], και σήµερα αλλά και στο παρελθόν καταφέρνει να διατηρεί ικανοποιητικούς, αν και συνεχώς µειούµενους πληθυσµούς ψαριών χωρίς να έχει ποτέ µειώσει την παραγωγή της στο παρελθόν. 6

Εικόνα 8, Η λίµνη Λαγκαδά ή λίµνη Κορώνεια, Απρίλιος 2010. Βασικοί στόχοι ενός ολοκληρωµένου συστήµατος διαχείρισης για τις προστατευόµενες περιοχές όπως και οι λίµνες της περιοχής του Λαγκαδά [39], είναι: Η διατήρηση της βιοποικιλότητας, η προστασία των φυσικών οικοσυστηµάτων, η διατήρηση της φυσιογνωµίας του τοπίου, Η τοπική ανάπτυξη ανθρωπίνων δραστηριοτήτων των συµβατών µε τη διατήρηση του φυσικού περιβάλλοντος, Η διάχυση των ωφελειών της βιώσιµης διαχείρισης όχι µόνο στις προστατευόµενες περιοχές, Η διάχυση των ωφελειών της βιώσιµης διαχείρισης αλλά στο γενικότερο χωρικό, κοινωνικό και οικονοµικό περίγυρο. Οι αρχές πάνω στις οποίες στηρίζεται η διαχείριση των προστατευόµενων περιοχών είναι: 1. η βιωσιµότητα, 2. η αµοιβαιότητα µεταξύ χρήσης και προστασίας, 3. η αρµονική σχέση προστασίας και προόδου. Η πράσινη χηµεία και η προστασία του περιβάλλοντος Η Πράσινη Χηµεία είναι ο πυλώνας για τη βιώσιµη ανάπτυξη και η ελπίδα για την προστασία της υγείας του ανθρώπου και του περιβάλλοντος. Ένας εξίσου σοβαρός ορισµός της έννοιας της είναι και αυτός που ακολουθεί Πράσινη Χηµεία είναι η χρησιµοποίηση ενός συνόλου αρχών µε την εφαρµογή των οποίων µειώνεται ή εξαλείφεται η χρήση ή η δηµιουργία επικίνδυνων ουσιών στις διεργασίες σχεδιασµού, παραγωγής και εφαρµογής των χηµικών προϊόντων. 7

Η Πράσινη Χηµεία [40], δίνει λύσεις σε Παγκόσµια Προβλήµατα της Κοινωνίας όπως η ενέργεια, τα απόβλητα, οι επικίνδυνες και τοξικές χηµικές ουσίες, η διαχείριση των φυσικών πόρων, η παραγωγή τροφής, η διαχείριση των σκουπιδιών, το καθαρό νερό και η παρεµπόδιση της κλιµατικής αλλαγής. Στόχοι της Πράσινης Χηµείας είναι η µείωση επικίνδυνων ουσιών που σχετίζονται µε προϊόντα και διεργασίες που είναι απαραίτητα όχι µόνο για τη διατήρηση της ποιότητας ζωής που έχει πετύχει η κοινωνία µας µέσω της Χηµείας αλλά και η περαιτέρω προώθηση των τεχνολογικών επιτευγµάτων της Χηµείας κατά τρόπο Βιώσιµο, όπως περιγράφεται στην ιακήρυξη του Ρίο, το 1992 και την Agenda 21. Η πράσινη ανάπτυξη [41], είναι η εφαρµογή της φιλοσοφίας και των αρχών της πράσινης χηµείας η οποία και αποτελεί την νέα στρατηγική η οποία και έχει ως στόχο την οικονοµική ανάπτυξη αλλά µε τρόπο βιώσιµο. Είναι προφανές ότι οι στόχοι που βάζει ως άµεσους σχετίζονται µε την επίλυση των παρακάτω ζητηµάτων: Α. Μείωση των αέριων ρύπων, για τους οποίους απαιτείται: Αλλαγή στη λειτουργία των κινητήρων των αυτοκινήτων, ώστε να χρησιµοποιούν λιγότερο βλαβερά καύσιµα, µε την επιλογή άλλης φιλοσοφίας κίνησης από κινητήρες άλλης πηγής κατανάλωσης πλήν του πετρελαίου και των παραγώγων του) Έµµεσοι τρόποι που αποσκοπούν στον περιορισµό της αυτοκίνησης και στην χρήση µέσων µαζικής µεταφοράς ως φιλοσοφίας του πολίτη και της πολιτείας µε παρεµβάσεις, µε προτάσεις των πολιτών και των οµάδων που την εκπροσωπούν. Για την άµµεση όµως λύση και αντιµετώπιση του προβλήµατος συζητούνται και άλλες λύσεις, όπως: Αντικατάσταση καυσίµου των αυτοκινήτων από υδρογόνο, ή ηλεκτρική ενέργεια από τον ήλιο ή την αιολική για την φόρτιση των µπαταριών των αυτοκινήτων, Συστηµατική συντήρηση των κινητήρων των αυτοκινήτων όλων των κατηγοριών, Αντικατάσταση της βενζίνης από καθαρό οινόπνευµα ή από µείγµα οινοπνεύµατος και βενζίνης που αναφέρεται και ως πράσινη βενζίνη, Χρήση της βιοµάζας για τη θέρµανση και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Β. Πρόληψη της ρύπανσης του νερού για την οποία άµεσα απαιτείται: µείωση των λυµάτων που καταλήγουν στους υδάτινους αποδέκτες επεξεργασία των λυµάτων µε βιολογικό καθαρισµό. Γ. Ως µέτρα προστασίας από τη ρύπανση του εδάφους προτείνονται: η χρήση των πράσινων αγροχηµικών, ο βιολογικός έλεγχος των εντόµων να γίνεται µε την βοήθεια ουσιών τις οποίες παράγουν οι ίδιοι οι οργανισµοί, η κατασκευή κατάλληλων εγκαταστάσεων ΧΥΤΑ (Χώροι Υγειονοµικής Ταφής Απορριµµάτων), ή µοντέρνων νέου τύπου κατεργασίας των αντίστοιχων αποριµάτων τεχνολογίες καθώς και εργοστάσια επεξεργασίας αυτών, 8

έλεγχος των παράνοµων χωµατερών και κάθε είδους εναποθέσεις εκτός προγραµµατισµένων χώρων, µείωση των απορριµµάτων καύση των σκουπιδιών σε ειδικούς αποτεφρωτήρες. Ειδικότερα για τα παραπάνω αναγκαία µέτρα και την µείωση των απορριµµάτων προτείνεται: µείωση της κατανάλωσης περιττών αγαθών επαναχρησιµοποίηση των υλικών επαναφόρτιση και το ξαναναγέµισµα π.χ µπαραριών, µελανιών κ.ά. ανακύκλωση των υλικών κάθε είδους και από όλες τις υπηρεσίες όχι µόνο τις δηµόσιες αλλά και τις ιδιωτικές, στρατιωτικές κλπ κλπ Είναι αλήθεια ότι µε την ανακύκλωση των υλικών επιτυγχάνεται και η 1. µείωση της κατανάλωσης των πρώτων υλών, καθώς και η 2. εξοικονόµηση των φυσικών πόρων Όλες αυτές φυσικά οι ενέργειες µπορούν να γίνουν για να διατηρήσουµε τους φυσικούς πόρους (οι οποίοι είναι ο αέρας, το νερό και το έδαφος) σε καλή κατάσταση και να τους παραδώσουµε στις επόµενες γενιές για να έχουν και εκείνες τη βάση να χτίσουν το δικό τους µέλλον. Οι παραπάνω ενέργειες εντάσσονται στη λογική της αειφόρου ανάπτυξης [42], και για την πραγµατοποίηση του οράµατος της, απαιτείται η διάχυση της φιλοσοφίας της Πράσινης Χηµείας στην Εκπαίδευση, στην Έρευνα, στη Βιοµηχανία και στην Κοινωνία µε τη στήριξη της Πολιτείας, ώστε να υπάρξει αλλαγή τρόπου σκέψης και κουλτούρας. Η Κοινωνία χρειάζεται να εµπιστευθεί την Πράσινη Χηµεία, διότι η Πράσινη Χηµεία είναι: 1. Χηµεία για την Υγεία του ανθρώπου 2. Χηµεία για υγιές περιβάλλον 3. Χηµεία για Βιώσιµη Ανάπτυξη. Η Βιοµηχανία βέβαια από την πλευρά της, πρέπει να υιοθετήσει και να εφαρµόσει την Πράσινη Χηµεία, διότι η πράσινη χηµεία προσφέρει καινοτοµίες µε τον σχεδιασµό νέων προϊόντων, ή και βελτίωση των υπαρχόντων διεργασιών που είναι ελκυστικές για τη βιοµηχανία διότι: 1. εν ρυπαίνουν το περιβάλλον 2. Μειώνουν τη χρήση ενέργειας άρα και πηγών και 3. φυσικά προκαλούν µείωση του κόστους παραγωγής 4. Χρησιµοποιούν ανανεώσιµες πρώτες ύλες 5. Μειώνουν τα απόβλητα στην πηγή τους και 6. δεν απαιτείται τελική επεξεργασία, αφού και εκεί µειώνουν το κόστος συµβάλλοντας στην τελική οικονοµική λύση στο παραγόµενο προϊόν 7. ενώ τελικά βελτιώνουν την εικόνα της βιοµηχανίας στο σύνολό της ως φιλικώτερη και ουσιαστικά προς το περιβάλλον και τις πρώτες του ύλες. Η Πολιτεία πάλι από την πλευρά της οφείλει να υιοθετήσει την Πράσινη Χηµεία και να στηρίξει την Κοινωνία και τη Βιοµηχανία και αυτή η ενέργεια προϋποθέτει: 1. Χάραξη µιάς και σταθερής πολιτικής για την Βιώσιµη Ανάπτυξη. 9

2. καθώς και την στενή συνεργασία της Ακαδηµαϊκής Κοινότητας, της Πολιτείας και της σύγχρονης τάσης της σηµερινής Βιοµηχανίας. Ειδικά για την αποκατάσταση της λίµνης Λαγκαδά και την αναβάθµιση της καθώς και γενικότερα της Μυγδονίας λεκάνης χρειάζεται, η µετάβαση σ ένα πρότυπο Πράσινης Ανάπτυξης που θα βασίζεται στην Πράσινη Χηµεία. Η Πράσινη Χηµεία χαρακτηρίζεται από «διεπιστηµονικότητα» και η πραγµατοποίηση των στόχων της απαιτεί τη συνεργασία µιας πολυεπιστηµονικής οµάδας, η οποία θα στηριχθεί από την Πολιτεία, τη Βιοµηχανία και την Κοινωνία γενικότερα. Επίλογος Αναπόσπαστο και αξεχώριστο µέρος του βιοφυσικής του Περιβάλλοντος ό σύγχρονος άνθρωπος, έχει τη δυνατότητα να διατηρήσει, να µεταβάλλει ή να βελτιώσει τις αλληλεπιδράσεις και αλληλοσυχετίσεις που διέπουν το οικοσύστηµα, µε την προοπτική της βιώσιµης ανάπτυξης, που θα ικανοποιεί τις ανάγκες του παρόντος, χωρίς να υπονοµεύει τις ανάγκες του µέλλοντος, µέσα από µια οικοαναπτυξιακή διαδικασία, που θα διατηρεί σταθερή την περιβαλλοντική ποιότητα και ισορροπία. Ο καλύτερος τρόπος για την προώθηση της Πράσινης Χηµείας είναι µέσα από την εκπαίδευση, αφού η Πράσινη Χηµεία προωθεί τεχνολογίες που συντελούν στην εξάλειψη ή στην παρεµπόδιση της ρύπανσης και στην προστασία του περιβάλλοντος. Η λίµνη Λαγκαδά, για τη ρύπανση της οποίας µας έχει επιβληθεί πρόστιµο από την Ευρωπαϊκή Ένωση, αποτελεί ένα χαρακτηριστικό παράδειγµα, όπου η εφαρµογή των αρχών της Πράσινης Χηµείας και της Πράσινης Αντίληψης θα είχε αποτρέψει την καταστροφή της. Σ έναν προικισµένο από τη φύση τόπο όπως η Λεκάνη της Μυγδονίας, η µετάβαση σ ένα πρότυπο Πράσινης Ανάπτυξης και Αναβάθµισης της ευρύτερης περιοχής Επαρχίας Λαγκαδά που θα βασίζεται στη Πράσινη Χηµεία είναι επιθυµητή και ευκταία. Βιβλιογραφία 1. ΠΥΛΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙ ΕΥΣΗΣ (http://www.kpe.gr/) 2. ΝΟΜΟΣ 1650/1986 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΗΜΟΚΡΑΤΙΑ/Για την προστασία του περιβάλλοντος (ΦΕΚ 160/Α/16-10-1986) 3. ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ & ΚΛΙΜΑΤΙΚΗΣ ΑΛΛΑΓΗΣ ( http://www.ypeka.gr/default.aspx?tabid=237) 4. http://www.ecogreensgr.org/gr/modules.php?name=news&file=article&sid=447 5. Σχέδιο δράσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα δάση (http://europa.eu/legislation_summaries/agriculture/environment/l24277_el.htm 6. Βιωσιµότητα (http://www.environ-sustain.gr/main.htm) 7. Ελληνικό ίκτυο Πράσινης Χηµείας (http://www.chemistry.upatras.gr/hgcn/prasinhxhmeia.htm) 10

8. Οικοσύστηµα (http://www.worldlingo.com/ma/enwiki/el/ecosystem ) 9. Παγκόσµια Ηµέρα Βιοποικιλότητας (http://ec.europa.eu/environment/nature/index_en.htm) (http://ec.europa.eu/ellada/news/news/20100521biodiversidade_el.htm) 10. Προστασία Περιβάλλοντος & Βιώσιµη Ανάπτυξη (http://ppva.civil.auth.gr/content/dipl/2002-03/d02_03_07.html) 11. Επαρχία Λαγκαδά (http://users.otenet.gr/~teelag/lagkadas.htm) 12. Τοπικές Κοινωνίες (http://topikeskoinoniesmnimeia.wordpress.com/ ) 13. Βιότοπος (http://el.wikipedia.org/wiki/%ce%92%ce% B9%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%82) 14. Μέλλον των λιµνών (http://www.ana.gr/anaweb/user/showplain? maindoc=7276676&maindocimg=4947535&service=97 15. Λίµνη Λαγκαδά ( http://www.ornithologiki.gr/page_iba.php?aid=32 ) 16. Οικοσυστήµατα της χλωρίδας και πανίδας της περιοχής Λαγκαδά (http://www.agro-tour.net/web/guest/nature/~/topicarts/view/ 28523/184/164?_ topicarts_redirect=%2fweb%2fguest%2fnature%2f%257e%2ftopic%2f184%2f16 4) 17. Ποταµός Μπογδάνας Λαγκαδά ( http://www.voria.gr/eldetails.php?id=31792) 18. Ποταµός Ρήχιος Λαγκαδά (http://www.progreece.gr/page.ashx?pid=15&aid=229 19. Παραλίµνιο δάσος Πλατάνων Απολλωνίας (http://wikimapia.org/) 20. δάσος Ρεντίνας (http://vision.iti.gr/sotiris/routes/route.php? uid=a2859689&print=true ) 21. Μακεδονικά τέµπη ( http://www.strymonikos.net/portal/fisikosploutos/makedonikatempi ) 22. Λεκάνη απορροής ( http://kpe-kastor.kas.sch.gr/the_lake/lexiko /lekani_ aporois.htm ) 23. Καθεστώς ανάπτυξης και διαχείρισης της περιοχής των λιµνών Λαγκαδά και Βόλβης ( http://a12sr.pblogs.gr/2007/08/95530.html ) 24. Υγρότοπος διεθνούς σηµασίας (http://www.google.gr/search?hl=el&q=%ce%a5%ce%b3% CF%81%CF%8C%CF%84%CE%BF%CF%80%CE% BF%CF%82+%CE%B4% CE%B9%CE%B5%CE%B8% CE%BD%CE%BF%CF%8D%CF%82+%CF%83%CE% B7%CE%BC%CE%B1% CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%82&btnG=%CE%91%CE%BD%CE%B1%CE%B6%CE%AE%CF%84%CE%B7%CF%83 %CE%B7&aq=f&aqi=&aql=&oq=&gs_rfai=) 25. Ειδικά Προστατευµένη Περιοχή (http://www.ekby.gr/ekby/el/pp_main_el.html) 26. Εθνικό Πάρκο λιµνών Κορώνειας - Βόλβης και των Μακεδονικών Τεµπών (http://www.foreaskv.gr/) 27. Aνθρωπογενείς πιέσεις (http://www.opengov.gr/minenv/?p=987) 28. Aνθρωπογενείς πιέσεις http://galaxy.hua.gr/~meteoclima/index.php? option=com_content&view=article&id=119:latest1&catid=3:newsflash 29. Aνθρωπογενείς πιέσεις http://bs-ba.facebook.com/topic.php?uid= 77740036210 &topic=11069 30. Oι υδροβόρες καλλιέργειες (http://el.wordpress.com/tag/%cf%85%ce% B4%CF%81%CE%BF%CE%B2%CF%8C%CF%81%CE%B5%CF%82- %CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%BB%CE%B9%CE%AD%CF%81%CE%B3% CE%B5%CE%B9%CE%B5%CF%82/ 31. Oι απαράδεκτες µέθοδοι ποτίσµατος (http://www.econews.gr/2010/01/25/ enviroment-problems-lake-koronia/). 32. Φαινόµενα λειψυδρίας των τελευταίων δύο δεκαετιών (1990-2000 και 2000-2010) 11

http://eur-lex.europa.eu/lexuriserv/lexuriserv.do?uri =CELEX:52003DC0745 :EL:HTML http://81.186.166.197/peekpe4/proceedings/synedria8/%ce%a0%ce%91%ce%a0 %CE%91%CE%93%CE%95%CE%A9%CE%A1%CE%93%CE%99%CE%9F%CE %A5_et_all.pdf 33. Κατάρρευση του οικοσυστήµατος http://www.filosofia.gr/forum/viewtopic.php?p=66664&sid=c9fa9d5855f0699dc5044 21e827a9509 34. ιάθεση ανεπεξέργαστων υγρών βιοµηχανικών αποβλήτων http://kpe-kastor.kas.sch.gr/biodiversity_site/b/human_intervention.htm 35. Μαζικά φαινόµενα θανάτων ψαριών και 3000 πουλιών στην περιοχή http://1gym-triandr.thess.sch.gr/activ_gr.files/limnh/koronia.htm 36. Η λειτουργία βαφείων γύρω από την λίµνη Λαγκαδά http://1gym-triandr.thess. sch.gr/activ_gr.files/limnh/koronia.htm 37. Σηµερινή κατάσταση δηλ στην υφιστάµενη λειτουργία της λίµνης Λαγκαδά ή Κορώνειας του 2010 http://www.lagadas.net/index.php?act=viewprod&productid=364 38. Η λίµνη Βόλβη http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathcommon_1_14/01/2006_1285243 39. Ολοκληρωµένο σύστηµα διαχείρισης για προστατευόµενες περιοχές όπως οι λίµνες της περιοχής του Λαγκαδά http://www.ekby.gr/ekby/el/ekby_projects_and_activities_el_.html 40. Πράσινη Χηµεία http://www.chemistry.upatras.gr/greenchemistry/gc_gr.htm 41. Η πράσινη ανάπτυξη http://www.ypeka.gr/default.aspx?tabid=223 42. Αειφόρος ανάπτυξη http://europa.eu/legislation_summaries/environment/sustainable_development/index_ el.htm 12