Δοσιμέτρηση Προσωπικού Στην Επεμβατική Ακτινολογία και Ε.Καρίνου Τμήμα Δοσιμετρίας, Διεύθυνση Αδειών κι Ελέγχων www.eeae.gr Καρδιολογία
Εισαγωγή Στις διαδικασίες επεμβατικής ακτινολογίας και καρδιολογίας απαιτείται το ιατρικό, νοσηλευτικό και βοηθητικό προσωπικό να παραμένει κοντά στον ασθενή/εξεταζόμενο και κοντά στην κύρια δέσμη ακτινοβολίας. Παρά το γεγονός ότι η περιοχή του σώματος μπορεί να προστατεύεται από ακτινοπροστατευτικές ποδιές, τα χέρια, τα πόδια και οι φακοί των ματιών παραμένουν συχνά ακάλυπτα. 2
Ατομική Δοσιμέτρηση Επειδή: ICRP 35: ο σημαντικός λόγος για την ατομική δοσιμέτρηση είναι η εκτίμηση της μέσης ισοδύναμης δόσης και της ενεργού ισοδύναμης δόσης σε σημαντικά εκτιθέμενους ιστούς. 3
Τμήμα Δοσιμετρίας Το Τμήμα Δοσιμετρίας της ΕΕΑΕ είναι το μοναδικό εργαστήριο στη χώρα που: Εξασφαλίζει την ατομική δοσιμέτρηση των εκτιθέμενων εργαζομένων και τηρεί το Eθνικό Aρχείο Δόσεων Έχει Διαπιστευτεί κατά ISO 17025 από το Εθνικό Συμβούλιο Διαπίστευσης για μετρήσεις δοσιμέτρων σώματος, καρπού και δακτύλων 4
Λόγος μετρούμενης δόσης/δόση αναφοράς Ασκήσεις διασύγκρισης για δοσίμετρα σώματος - 2012 2,50 2,00 1,50 lower limit 1,00 upper limit Hp(10) 0,50 0,00 0,1 1 10 100 1000 Δόση αναφοράς (msv) 5
λόγος μετρούμενης δόσης/δόση αναφοράς Ασκήσεις διασύγκρισης για δοσίμετρα άκρων - 2009 2,50 Σειρά κατάταξης του εργαστηρίου: 1η 2,00 1,50 1,00 upper limit lower limit Wrist ring_γ ring_β_γ 0,50 0,00 1 10 100 1000 δόση αναφοράς (msv) β ακτινοβόληση 6
Καταστάσεις αποστολής Το αναγραφόμενο μέγεθος είναι Η p (10) για τα δοσίμετρα σώματος και H p (0.07) για τα δοσίμετρα άκρων Το όριο ανακοίνωσης είναι 0,1 msv για τα δοσίμετρα σώματος και 1 msv για τα δοσίμετρα άκρων (αντίστοιχα όρια: 20 msv και 500 msv) 7
Όρια Δόσεων Εργαζόμενοι: 20mSv/έτος για 5 έτη, και όριο έτους 50mSv φακοί οφθαλμών: 150mSv/έτος (20 msv!!!) δέρμα: 500mSv/έτος
Ακτινοπροστατευτικός εξοπλισμός χώρου επεμβατική καρδιολογία 3% καθόλου 31% μόνο κρεβατιού μόνο οροφής 43% οροφής και κρεβατιού καμπίνα ΑΚΠ επεμβατική ακτινολογία 4% 19% 710 περιπτώσεις 36% 24% καθόλου μόνο κρεβατιού μόνο οροφής οροφής και κρεβατιού 1% 39% Αποτελέσματα από το ORAMED project 501 περιπτώσεις 9
Ακτινοπροστατευτικός εξοπλισμός για το προσωπικό επεμβατική καρδιολογία 2% 1% 9% μόνο ποδιά 34% 54% ποδιά καικολλάρο ποδιά κολλάρο και γυαλιά ποδιά κολλάρο γυαλιά και γάντια ποδιά κολλάρο και καμπίνα 710 cases επεμβατική ακτινολογία 2% 6% μόνο ποδιά 31% ποδιά και κολλάρο 61% ποδιά, κολλάρο και γυαλιά τίποτα Αποτελέσματα από το ORAMED project 501 cases 10
Κατανομή των δόσεων (2011) άλλη ειδικότητα 1,8% τεχνολόγος 15,4% ακτινοφυσικός 0,5% βοηθ.προσωπικό 1,6% πτυχιούχος 0,48% νοσ. προσωπικό 9,2% ιατρός 71,1% ανά χώρο εργασίας ανά ειδικότητα έρευνα/ εκπαιδευση 3% Ακτινοθεραπεία 1% κτηνιατρική 0,2% Βιομηχανία 4% Δεδομένα από το Εθνικό Αρχείο Δόσεων οδοντιατρική 0,3% Πυρηνική Ιατρική 7% Επεμβατική Ακτινολογία & Καρδιολογία 55% 11
Μέση Ετήσια Δόση (msv) όλοι οι δοσιμετρούμενοι δοσιμετρούμενοι με Ηp(10)>=0.1 msv 2,58 2,11 2,02 1,93 2,07 1,95 2,11 2,17 2,15 1,72 1,78 0,48 0,53 0,45 0,39 0,43 0,46 0,46 0,45 0,58 0,54 0,69 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Δεδομένα από το Εθνικό Αρχείο Δόσεων 12
Επεμβατική Καρδιολογία/Ακτινολογία Μέση Ετήσια Δόση (msv) όλοι οι δοσιμετρούμενοι δοσιμετρούμενοι με Ηp(10)>=0.1 msv 5,64 5,26 5,27 4,00 4,36 4,00 3,75 4,14 4,43 4,30 4,52 3,61 3,04 3,07 2,15 2,50 2,24 2,03 2,23 2,49 2,39 2,46 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Δεδομένα από το Εθνικό Αρχείο Δόσεων 13
Επεμβατική Καρδιολογία/Ακτινολογία, Ιατροί Μέση Ετήσια Δόση (msv) όλοι οι δοσιμετρούμενοι δοσιμετρούμενοι με Ηp(10)>=0.1 msv 7,76 7,71 7,38 6,14 5,70 5,95 6,18 6,07 6,31 5,29 5,24 4,81 4,88 5,13 3,21 3,90 3,71 3,52 3,79 4,08 3,96 4,02 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Δεδομένα από το Εθνικό Αρχείο Δόσεων 14
Επεμβατική Καρδιολογία/Ακτινολογία, Νοσηλευτικό προσωπικό Μέση Ετήσια Δόση (msv) όλοι οι δοσιμετρούμενοι δοσιμετρούμενοι με Ηp(10)>=0.1 msv 2,99 2,20 1,79 1,78 1,85 1,72 1,85 1,18 1,13 1,26 1,22 1,30 0,90 0,85 0,86 1,06 0,95 0,53 0,58 0,62 0,61 0,60 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Δεδομένα από το Εθνικό Αρχείο Δόσεων 15
Μέση Ετήσια Δόση σε επεμβατικά εργαστήρια (msv) πάνω από την ποδιά κάτω από την ποδιά 2,00 1,82 1,62 1,50 1,50 1,44 1,30 1,20 1,05 0,27 0,12 0,06 0,12 0,11 0,14 0,08 0,11 0,08 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 Δεδομένα από το Εθνικό Αρχείο Δόσεων 16
Συγγραφέας Αλγόριθμος Θέση Δοσιμέτρου Σχόλια Wambersie and Delhove Rosenstein and Webster NCRP Report No. 122 Niklason et al. Swiss ordinance McEwan Franken and Huyskens E =Hu +0.1Ho E =0.5Hu +0.025Ho E =0.5Hu +0.025Ho (χωρίς κολάρο): E =0.06(Hos - Hu)+Hu (με κολάρο): E =0.02(Hos - Hu)+Hu Hp(10) =Hu +aho a =0.1 χωρίς κολάρο a =0.05 με κολάρο Hp(0.07) =Hu +Ho (χωρίς κολάρο): E =0.71Hu +0.05Ho (χωρίς κολάρο): E Hu +Ho/10 (με κολάρο): E Hu +Ho/30 Hu: στήθος Ho: λαιμός or ώμος Hu: μέση Ho: λαιμός Hu: μέση Ho: λαιμός Hu: μέση Hos: κολάρο os: H p (0.07)πάνω από το κολάρο Δεν προσδιορίζεται Hu: στήθος Ho: κολάρο Hu: στο μεσοδιάστημα του κολάρου ή του στήθους Ho: Στο μεσοδιάστημα στο ύψος της μέσης Αλγόριθμοι για δύο δοσίμετρα Υποεκτίμηση 1.4-3.3 φορές Στηρίζεται σε δεδομένα μέχρι και το 1993 Στηρίζεται στους λόγους E/Hp(10) για AP ακτινοβολήσεις από το NRPB Sherbini and DeCicco von Boetticher et al. and Lachmund Clerinx et al. E =1.0Hu +0.07Ho (χωρίς κολάρο): E =0.65Hu +0.074Ho (με κολάρο): E =0.65Hu +0.017Ho (χωρίς κολάρο): E =2.25Hu +0.120Ho 1 (με κολάρο): E =2.25Hu +0.097Ho 2 Απόσταση πηγής εργαζόμενου<50cm (χωρίς κολάρο): E =1.64Hu +0.075Ho 3 (με κολάρο): E =1.64Hu +0.058Ho 4 Hu: μέση Ho: λαιμός Hu: Θώρακας μπροστά Ho: λαιμός Hu: Θώρακας μπροστά Ho: λαιμός Από Monte Carlo υπολογισμούς με άμεση και όχι σκεδαζόμενη ακτινοβόληση από σημειακή πηγή 1 Μέγιστη υπερεκτίμηση 146% 2 Μέγιστη υπερεκτίμηση 235% 3 Μέγιστη υπερεκτίμηση 60% 4 Μέγιστη υπερεκτίμηση 105% 17
Αλγόριθμοι για ένα δοσίμετρο Αναφορά Σχέση Παρατηρήσεις Faulkner 1993 E= 0.028 Hp neck 0.5mm Pb TLD 90o, 70 kv PA E= 0.032 Hp neck 0.5mm Pb TLD 90o, 90 kv PA E= 0.030 Hp neck 0.5mm Pb TLD 90 o, 110kV PA E= 0.048 Hp neck 0.25mm Pb, TLD, 90o, 90 kv PA E= 0.015 Hp neck 0.5mm Pb, TLD, 90o, 90 kvap E= 0.022 Hp neck 0.25mm Pb, TLD, 90 o, 90kV AP NCRP,1995 E= 0.048 Hp neck 0.5mm Pb, υποεκτίμηση σε >80 kv Kicken, 1995 E = 0.10 Hp 0.5mmPb, χωρίς κολάρο E = 0.05 Hp 0.5mmPb, με κολάρο Metaya, 1997 E= 0.099Hp neck @80kV 0.5mmPb, 90 o, TLD χωρίς κολάρο Ε= 0.063 Hp neck @100kV 0.5mmPb, 90 o, TLD χωρίς κολάρο McEwan, 2000 E = 0.08 Hp trunk χωρίς κολάρο AP Padovani, 2001 E = 0.03 Hp με κολάρο E = 0.07 Hp χωρίς κολάρο Huyskens Franken 2002 E=<0.20 Hp mid front, neck or chest >= 0.25 mm Pb Sherbini, 2002 E= ~0.14 Hp waist 0.5 mm Pb, υπερεκτίμηση Theocharopoulos. 2003 E = 0.06-0.08 Hp 0.5 mm Pb, ορθοπεδ. χωρίς κολάρο E = 0.023-0.033 Hp 0.5 mm Pb, ορθοπεδικοί. με κολάρο DIMOND project, 2004 E= 0.033 Hp neck με κολάρο E= ~0.05 Hp neck χωρίς κολάρο CONRAD project E= ~0.05 Hp neck με κολάρο Siiskonen, 2007 E= ~0.008 Hp breast 10 cm from center 0.35 mm Pb με κολάρο E= ~0.014 Hp chest 0.35 mm Pb χωρίς κολάρο (0.008-0.03 ανάλογα με γωνία) Clernix, 2008 E= 0.066 Hp neck 0.5/0.35 mm Pb overcouch E= 0.167 Hp thorax 0.5/0.35 mm Pb overcouch E= 0.23 Hp neck 0.5/0.35 mm Pb undercouch E= 0.318 Hp thorax 0.5/0.35 mm Pb undercouch Netherlands Com, 2008 E= ~0.20 Hp chest or neck 0.25 mm Pb με ή χωρίς κολάρο E= ~0.20 Hp chest or neck 0.35 in Pb χωρίς κολάρο E= ~0.10 Hp chest or neck 0.35 mm Pb με κολάρο E= ~0.10 Hp chest or neck 0. 5 mm Pb χωρίς κολάρο E= ~0.067 Hp chest or neck 0. 5 mm Pb με κολάρο Schultz, 2008 E= 0.086 Hp waist 0.25 mm Pb, PA με κολάρο E= 0.058 Hp chest 0.25 mm Pb, PA με κολάρο E= 0.054 Hp neck 0.25 mm Pb, PA με κολάρο E= 0.041 Hp waist 0.25 mm Pb,LAT με κολάρο E= 0.041 Hp chest 0.25 mm Pb, LAT με κολάρο E= 0.051 Hp neck 0.25 mm Pb, LAT με κολάρο 18
Ετήσια Δόση (msv) Σύγκριση αλγορίθμων 0,80 0,70 δοσίμετρο κάτω ποδιάς E1: [Hu]+0.1*[Ho] E2: 0.5*[Hu]+0.025*[Ho] E3: 0.06*([Hos]-[Hu])+[Hu] E6: 0.71*[Hu]+0.05*[Ho] E8: [Hu]+0.07*[Ho] E9: 0.65*[Hu]+0.074*[Ho] E11: 2.25*[Hu]+0.12*[Ho] E13: 1.64*[Hu]+0.075*[Ho] 0,60 0,50 0,40 0,30 0,20 0,10 0,00 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 έτος 19
Σύγκριση αλγορίθμων Μέση Ετήσια Δόση σε επεμβατικά εργαστήρια (msv) δοσίμετρο κάτω ποδιάς E2: 0.5*[Hu]+0.025*[Ho] 0,20 0,16 0,12 0,11 0,11 0,11 0,12 0,09 0,07 0,07 0,07 0,07 0,04 0,04 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Δεδομένα από το Εθνικό Αρχείο Δόσεων 20
Δοσιμετρία άκρων Δόση στα δάκτυλα 2% 4% Το πέτασμα οροφής με κατάλληλες λωρίδες που να φτάνουν μέχρι τον ασθενή μπορεί να μειώσει τη δόση στα χέρια του ιατρού 5%. 17% 77% Αποτελέσματα από το ORAMED project <50 msv 50 msv<hp<150 msv 150 msv<hp<500 msv >500 msv 21
Δοσίμετρα καρπού, Επεμβατική Καρδιολογία/Ακτινολογία Μέση Ετήσια Δόση (msv) δοσιμετρούμενοι δοσιμετρούμενοι με Hp(0.07)>=1.0 msv 60,92 54,35 46,35 42,77 40,79 28,35 22,79 16,64 17,93 6,64 1,97 2,56 2,90 2,32 1,02 0,39 7,12 4,43 9,27 11,33 13,76 12,35 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 Δεδομένα από το Εθνικό Αρχείο Δόσεων 22
Δοσίμετρα δακτύλων, Επεμβατική Καρδιολογία/Ακτινολογία Μέση Ετήσια Δόση (msv) δοσιμετρούμενοι δοσιμετρούμενοι με Hp(0.07)>=1.0 msv 47,67 46,03 34,40 23,84 23,84 20,75 14,90 17,20 15,34 8,65 2007 2008 2009 2010 2011 Δεδομένα από το Εθνικό Αρχείο Δόσεων 23
Δοσιμετρία για τους φακούς των ματιών Δόση στα μάτια 24% 27% 49% Ιδιαίτερη προσοχή για τα μάτια χρειάζεται στις πλάγιες λήψεις Τα ακτινοπροστατευτικά γυαλιά πρέπει να φέρουν πλαϊνή σκίαση. Πάχος πάνω από 0.5 mm Pb δεν είναι απαραίτητο. Το ακτινοπροστατευτικό πέτασμα οροφής μπορεί να μειώσει τη δόση στα μάτια από 2 έως 7 φορές <2 msv 2mSv<Hp<20 msv >20 msv Αποτελέσματα από το ORAMED project 24
Συμπερασματικά, Χρήση κατάλληλου προστατευτικού εξοπλισμού σωστά τοποθετημένου Τα χέρια έξω από το πεδίο ακτινοβόλησης Χρήση προσωπικών δοσιμέτρων σωστά τοποθετημένων πάνω κάτω 25
26
27
28
Συνεργαζόμενο ίδρυμα ονοματεπώνυμο ονοματεπώνυμο ονοματεπώνυμο ονοματεπώνυμο ονοματεπώνυμο ονοματεπώνυμο ονοματεπώνυμο ονοματεπώνυμο ονοματεπώνυμο ονοματεπώνυμο 29
ονοματεπώνυμο 30
Ευχαριστώ πολύ για την προσοχή σας 31
Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας Τ. Θ. 60092 Αγία Παρασκευή 15310, Αθήνα T: 210 650 6700 F: 210 650 6748 E: info@eeae.gr www.eeae.gr facebook.com/eeaegr twitter.com/#eeaegr 32