<Δοςιμζτρθςθ προςωπικοφ ςε κεραπευτικζσ εφαρμογζσ με ραδιοϊςότοπα> Ε.Καρίνου Τμιμα Δοςιμετρίασ, ΕΕΑΕ

Transcript

1 <Δοςιμζτρθςθ προςωπικοφ ςε κεραπευτικζσ εφαρμογζσ με ραδιοϊςότοπα> Ε.Καρίνου Τμιμα Δοςιμετρίασ, ΕΕΑΕ

2 Πθγζσ ζκκεςθσ ςε εργαηόμενουσ ςτον τομζα τθσ πυρθνικισ ιατρικισ Η Πυρθνικι Ιατρικι ςχετίηεται με το χειριςμό ανοικτών ραδιενεργών πθγών Κίνδυνοσ εςωτερικισ μόλυνςθσ Για όλα τα ραδιοιςότοπα, ειδικά όμωσ για το ιώδιο (πτθτικό) and... D 0 / 20 2

3 Πθγζσ ζκκεςθσ ςε εργαηόμενουσ ςτον τομζα τθσ πυρθνικισ ιατρικισ Κίνδυνοι εξωτερικισ ζκκεςθσ Ακτινοβόλθςθ του ςώματοσ και των άκρων κατά το χειριςμό ραδιενεργών πθγών Γεννιτρια Φιαλίδιο ζκλουςθσ Επιςιμανςθ με Tc-99m Φιαλίδιο επιςιμανςθσ Τα χζρια εκτίκενται ιδιαίτερα ςτθν πυρθνικι ιατρικι Χοριγθςθ για διαγνωςτικζσ εφαρμογζσ Ζκκεςθ του ςώματοσ και από τον αςκενι/εξεταηόμενο

4 Όρια Δόςεων για ολόςωμθ ακτινοβόλθςθ Κανονιςμόσ Ακτινοπροςταςίασ: Το όριο τθσ ενεργοφ δόςεωσ των επαγγελματικά εκτικεμζνων είναι 20 msv κατά τθ διάρκεια ενόσ ζτουσ και 100 msv κατά τθν περίοδο πζντε ςυνεχόμενων ετών European directive 96/29: Όλοι οι εργαηόμενοι που είναι πικανό να λάβουν δόςθ πάνω από τα 3/10 του ετιςιου ορίου δόςθσ πρζπει να φζρουν δοςίμετρο

5 Δόςεισ ςώματοσ (εξωτερικι ακτινοβόλθςθ) Πσρηνική Ιαηρική, ΜΕΔ (msv) 2010 δοζιμεηρούμενοι με Ηp(10)>=0.1 1,24 δοζιμεηρούμενοι 0,96 0,64 0,47 0,53 0,26 Πηγθ: Εινικό Αρχείο Δόςεων, ΕΕΑΕ γιαηροί ηετνολόγοι νοζηλεσηές Στθν Ελλάδα, οι εηήζιερ δόζειρ είναι: ςυμβατικι πυρθνικι ιατρικι 0.45 msv. PET/CT και θεπαπεία 0.8 msv.

6 Όρια Δόςεων για τα άκρα Κανονιςμόσ Ακτινοπροςταςίασ: Το όριο τθσ ιςοδφναμθσ δόςθσ για το δζρμα κακορίηεται ςε 500 msv κατά τθ διάρκεια ενόσ ζτουσ. Το όριο αυτό ιςχφει για τθν κατά μζςο όρο δόςθ ςτθν επιφάνεια 1cm 2 του δζρματοσ, ανεξαρτιτωσ τθσ ζκταςθσ τθσ επιφάνειασ του δζρματοσ που εκτίκεται. European directive 96/29: Όλοι οι εργαηόμενοι που είναι πικανό να λάβουν δόςθ πάνω από τα 3/10 του ετιςιου ορίου δόςθσ πρζπει να φζρουν δοςίμετρο άκρων

7 Είναι εφκολο να ξεπεραςτεί το όριο των 500 msv; Διαδικασία Διακύμανση (µsv/gbq) Μέση Τιμή (µsv/gbq) Ασθενείς το χρόνο Ενεργότητα ανά ασθενή(mbq / mci) Ετήσια δόση (msv / % όριο) Tc-99m / 23% χορήγηση / 3 30 Tc-99m 1000 Mean: 500 / προετοιμασία (5 ασθενείς 216 / 43% την ημέρα, F-18 χορήγηση μήνες) 400 / / 75% F / / 121% προετοιμασία Ανάλογα με το φόρτο εργαςίασ, οι δόςεισ ςτα άκρα μπορεί να φτάςουν ι και να ξεπεράςουν τα όρια δόςθσ ι τα 3/10 των ορίων δόςεων, ειδικά για το F-18. Πηγθ: ORAMED - Carnicer et al. Radiat. Measurements, 2012.

8 Μζγιςτθ Ετιςια Δόςθ (msv) Είναι εφκολο να ξεπεραςτεί το όριο των 500 msv; Tc-99m χοριγθςθ Tc-99m προετοιμαςία F-18 χοριγθςθ F-18 προετοιμαςία D < 150 msv 72% 150 msv < D < 500 msv 28% D > 500 msv 0% D < 150 msv 53% 150 msv < D < 500 msv 39% D > 500 msv 8% D < 150 msv 34% 150 msv < D < 500 msv 43% D > 500 msv 23% D < 150 msv 13% 150 msv < D < 500 msv 47% D > 500 msv 40% Ανάλογα με το φόρτο εργαςίασ, οι δόςεισ ςτα άκρα μπορεί να φτάςουν ι και να ξεπεράςουν τα όρια δόςθσ ι τα 3/10 των ορίων δόςεων, ειδικά για το F-18. Πηγθ: ORAMED - Carnicer et al. Radiat. Measurements, 2012.

9 Είναι εφκολο να ξεπεραςτεί το όριο των 500 msv; Πσρηνική Ιαηρική, ΜΕΔ άκρων (msv) καρπού δακηύλοσ 28,64 19,01 12,90 12,67 10,98 14,35 8,80 8, ςνολικόρ απιθμόρ δοζιμεηπούμενων ζηην Πςπ. Ιαηπ. με δοζίμεηπα δακηύλος: 66 ςνολικόρ απιθμόρ δοζιμεηπούμενων ζηην Πςπ. Ιαηπ. με δοζίμεηπα καππού: 20 ςνολικόρ απιθμόρ δοζιμεηπούμενων ζηην Πςπ. Ιαηπ.: 794 Πηγθ: Εινικό Αρχείο Δόςεων, ΕΕΑΕ

10 Είναι εφκολο να ξεπεραςτεί το όριο των 500 msv; Στθν Ελλάδα, οι ετιςιεσ δόζειρ από ηα δοςιμζτρων άκρων είναι: ςυμβατικι πυρθνικι ιατρικι είναι 2,22 msv. PET/CT και κεραπεία είναι 17,1 msv. Πηγθ: Εινικό Αρχείο Δόςεων, ΕΕΑΕ

11 Εςωτερικι δοςιμζτρθςθ In vitro μετρήσεις Υγρόσ ςπινκθριςτισ β - (or a) (κεραπεία) In vivo μετρήσεις Μετριςεισ ολόςωμθσ ακτινοβόλθςθσ(wbc) γ (και β + ) (απεικόνιςθ) 11

12 Εξωτερικι δοςιμζτρθςθ Εξωτερικι ατομικι δοςιμζτρθςθ ςώματοσ με TLDs Το αντίςτοιχο λειτουργικό μζγεκοσ, Hp(10) Εξωτερικι ατομικι δοςιμζτρθςθ άκρων με TLDs Το αντίςτοιχο λειτουργικό μζγεκοσ, H p (0,07) Στθν πράξθ χρθςιμοποιοφνται δοςίμετρα καρποφ και δακτφλων ΠΡΕΠΕΙ να φζρονται ςτο ςθμείο που κα λάβει τθ μεγαλφτερθ δόςθ! 12

13 ΕίδθTLD Σε περιπτώςεισ που γνωρίηουμε ότι ςτο χώρο εργαςίασ δεν υπάρχουν χαμθλισ ενζργειασ ςωμάτια βιτα ςυνιςτάται θ χριςθ των TLD (LiF:Mg, Ti) γιατί είναι πιο εφκολα ςτθ μζτρθςι τουσ (1) Εάν θ ςυνειςφορά των ποηιτρονίων ςτθν καταγραφι του Hp(0.07) για τουσ εργαζόμενουσ ςτα PET δεν μπορεί να αγνοηιεί τότε «λεπτοί» ανιχνευτζσ TL, όπωσ για παράδειγμα MCP-Ns, είναι πιο κατάλλθλο να χρθςιμοποιθκοφν για τισ δοςιμετρικζσ εφαρμογζσ. Εάν πιο λεπτοί ανιχνευτζσ δεν χρθςιμοποιθκοφν τότε μπορεί να γίνει υποεκτίμθςθ τθσ δόςθσ μζχρι και 30% για το 18 F. Αυτι θ υποεκτίμθςθ προςτίκεται ςτθν υποεκτίμθςθ που μπορεί να γίνει από τθ λάκοσ τοποκζτθςθ του δοςιμζτρου για τον προςδιοριςμό τθσ μζγιςτθσ τιμισ του Hp(0.07) (2). (1) Ginjaume et al. Comparison of two extremety dosemeters based on LiF:Mg,Cu,P thin detectors for mixed beta-gamma fields. Radiat. Prot. Dosim. 120, No. 1-4, (2006). (2) Ginjaume et al. Comparison of TLD-100 and MCP-Ns for use as an extremity dosemeter for PET nuclear medicine staff. Radiat. Prot. Dosim. 43, (2008). 13

14 Δόςεισ ςε διάφορα ςθμεία Οι δόςεισ ςτον καρπό είναι ςυςτθματικά χαμθλότερεσ από ότι ςε όλεσ τισ άλλεσ περιοχζσ μζτρθςθσ 14

15 Δόςεισ ςε διάφορα ςθμεία Οι δόςεισ ςτον καρπό είναι ςυςτθματικά χαμθλότερεσ από ότι ςε όλεσ τισ άλλεσ περιοχζσ μζτρθςθσ 15

16 ( εκτόσ από τα outliers) Διαγνωςτικζσ εφαρμογζσ Υπολογιςμόσ του λόγου: μζγιςτθ δόςθ προσ τθ δόςθ ςε διάφορα ςθμεία (όλεσ οι μετριςεισ) <max max/ / καρπόσ wrist> <max max/ / Βάςθ base δείκτθ index> <max max/ / Βάςθ base παρά ring> μεςου Δευτερεφον ND hand χζρι <max max/ / άκρθ index δείκτθ tip> <max max/ / καρπόσ WRIST> <max max/ / Βάςθ BASE δείκτθ INDEX> <max max/ / Βάςθ BASE παρά RING> μεςου Πρωτεφον D hand χζρι <max max/ / άκρθ INDEX δείκτθ TIP> Η προτεινόμενθ κζςθ τοποκζτθςθσ του δοςιμζτρου είναι θ βάςθ του δείκτθ του δευτερεφοντοσ χεριοφ (θ οποία παρουςιάηει τθ μικρότερθ τιμι του παραπάνω λόγου και τθ μεγαλφτερθ ςυςχζτιςθ με το μζγιςτο). Και πάλι όμωσ θ υποεκτίμθςθ τθσ δόςθσ είναι 5,5 φορζσ! Πηγθ: ORAMED - Carnicer et al. Radiat. Measurements, 2012.

17 Θεραπευτικζσ εφαρμογζσ max/ καρπόσ max/ Βάςθ δείκτθ max/ Βάςθ παρά μεςου max/ άκρθ δείκτθ max/ καρπόσ max/ Βάςθ δείκτθ max/ Βάςθ παρά μεςου max/ άκρθ δείκτθ Δευτερεφον χζρι Πρωτεφον χζρι Η προτεινόμενθ κζςθ τοποκζτθςθσ του δοςιμζτρου είναι θ βάςθ του δείκτθ του δευτερεφοντοσ χεριοφ (θ οποία παρουςιάηει τθ μικρότερθ τιμι του παραπάνω λόγου και τθ μεγαλφτερθ ςυςχζτιςθ με το μζγιςτο). Και πάλι όμωσ θ υποεκτίμθςθ τθσ δόςθσ είναι 7 φορζσ! Πηγθ: ORAMED - Rimpler et al. Radiat. Measurements, 2012.

18 Παραδείγματα καλών πρακτικών Προετοιμαςία Tc-99m Προετοιμαςία F-18 Χοριγθςθ Tc-99m Χοριγθςθ F-18 18

19 Παραδείγματα καλών πρακτικών Y-90 19

20 Ρύπανςθ Y-90 Zevalin - Therapy Προςοχι με τθ ρφπανςθ, ειδικά ςτθ κεραπεία!!! 5 cm πάνω από το ςθμείο μόλυνςθσ Πηγθ: Ilona Barth and Arndt Rimpler

21 Παραδείγματα κακών πρακτικών Προετοιμαςία Tc-99m Προετοιμαςία F-18 Μθ κωρακιςμζνο φιαλίδιο και ςφριγγα Μθ κωρακιςμζνθ ςφριγγα, ο αντίχειρασ άμεςα εκτεκειμζνοσ Χοριγθςθ Tc-99m Χοριγθςθ F-18 Μθ κωρακιςμζνθ ςφριγγα Το αριςτερό χζρι κρατά μζροσ τθσ βελόνασ 21

22 Παραδείγματα κακών πρακτικών Y-90 Η μζγιςτθ δόςθ για αυτόν τον εργαηόμενο ιταν 52 φορζσ μεγαλφτερθ από τθ μζςθ τιμι των άλλων 30 που ςυμμετείχαν ςτο πρόγραμμα 22

23 Συςτάςεισ:δοςιμετρία άκρων κάτω από 150 msv/ζτοσ μεταξφ msv/ζτοσ πάνω από 500 msv/ζτοσ Για τισ διαγνωςτικζσ εξετάςεισ: 51% των εργαηόμενων που ςυμμετείχαν ςτο πρόγραμμα ORAMED είχαν δόςεισ πάνω από 150 msv (3/10 του ετιςιου ορίου) 20% των εργαηομζνων ξεπζραςαν το όριο των 500 msv. Η δοςιμζτρθςθ των άκρων είναι αναγκαία ςτθν πυρθνικι ιατρικι.

24 Συςτάςεισ:δοςιμετρία άκρων Η καλφτερθ κζςθ δοςιμζτρθςθσ είναι θ άκρθ του δείκτθ, ΑΛΛΑ δεν είναι εφκολα εφικτι θ δοςιμζτρθςθ εκεί με δοςίμετρα τφπου δακτυλίδι Η βάςθ του δείκτθ του μθ πρωτεφοντοσ χεριοφ με τον ανιχνευτι τοποκετθμζνο προσ το εςωτερικό του χεριοφ προτείνεται ςαν τθν πιο κατάλλθλθ κζςθ για τθ δοςιμζτρθςθ των άκρων ςτθν πυρθνικι ιατρικι Προςωπικζσ ςυνικειεσ!!!

25 Συςτάςεισ: υπολογιςμόσ μζγιςτθσ δόςθσ Διαγνωςτικζσ εξετάςεισ Θεραπευτικζσ εφαρμογζσ Μία χοντρικι εκτίμθςθ τθσ μζγιςτθσ δόςθσ ςτα χζρια μπορεί να γίνει πολλαπλαςιάηοντασ τθν ζνδειξθ του δοςιμζτρου που φζρεται ςτθ βάςθ του δείκτθ του μθ πρωτεφοντοσ χεριοφ με τον παράγοντα 6.

26 Ευχαριςτώ πολφ για τθν προςοχι ςασ! Ιδιαίτερεσ ευχαριςτίεσ ςε όλθ τθν ομάδα του ORAMED και ειδικά ςτθν Dr M.Sans Merce

27 Η ημεπίδα θα ππαγμαηοποιηθεί ζηο αμθιθέαηπο ΑΘΗΝΑ 9,84 Σεσνόπολιρ, Γκάζι (Πειπαιώρ 100, ζηάζη μεηπό Κεπαμεικόρ) και είναι ανοισηή ζηο κοινό. Ώπα έναπξηρ: 10:00 π.μ.

28 Thank you! Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας Τ.Θ Αγία Παρασκεσή T: F: E: