ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ I Καθ. Δ.Μ. Εμίρης Επ. Καθ. Ι. Γιαννατσής ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Τόσο για τη διοίκηση μιας επιχείρησης όσο και για την αξιολόγησή της ως επένδυσης είναι χρήσιμο να υπάρχουν κάποια μέτρα για την επιτυχία της. Οι τρεις βασικές ομάδες δεικτών: Δείκτες Παραγωγικότητας (λειτουργικοί): Πόσο αποτελεσματική είναι η παραγωγική λειτουργία της επιχείρησης Δείκτες Οικονομικότητας (οικονομικοί): Πόσο επιτυχημένη είναι η επιχείρηση ως οικονομική μονάδα (αποτελεσματικότητα στις αγορές) Δείκτες Αποδοτικότητας κεφαλαίου/κέρδους: Πόσο ελκυστική είναι ως επένδυση 1
ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ ΑΓΟΡΕΣ ΑΓΟΡΕΣ ΣΥΝΤ/ΣΤΩΝ ΠΑΡ/ΓΗΣ Υλικά Εργασία Μηχανές ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ Προϊόντα Υπηρεσίες ΑΓΟΡΕΣ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Παραγωγικότητα (Productivity):Σχέση (λόγος) μεταξύ παραχθέντος έργου (αγαθά/ υπηρεσίες) και των μέσων (συντελεστές παραγωγής, πόροι) που απαιτούνται Παραγωγικότητα Παραγωγή Μέσα Έχει τεχνολογική και ποσοτική διάσταση και μετρά την ικανότητα (αποδοτικότητα) της παραγωγικής δραστηριότητας/ διαδικασίας Βελτίωση έχουμε όταν: Αυξηθεί το παραχθέν έργο Μειωθούν τα απαιτούμενα μέσα Βελτιωθεί η ποιότητα του παραχθέντος έργου (αύξηση αξίας προϊόντος) 2
ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Για να είναι δυνατός ο υπολογισμός της Συνολικής Παραγωγικότητας πρέπει τα μέσα (Εργασία, υλικά, εξοπλισμός, ενέργεια) να εκτιμηθούν σε νομισματικές μονάδες. Για επιμέρους όμως συντελεστές παραγωγής αυτό δεν είναι απαραίτητο. Παραγωγικότητα Εργασίας Ποσότητα Παραγωγής Ωρες ή Κόστος Εργασίας Παραγωγικότητα Μηχαν. Εξοπλισμού Ποσότητα Παραγωγής Μηχανώρες ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗΣ Η εξέταση της παραγωγικότητας γίνεται σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο και πρέπει τα μεγέθη να μπορούν να ποσοτικοποιηθούν ή να μετρηθούν με ακρίβεια Η δυσκολία έγκειται στην ποσοτικοποίηση των απαιτούμενων στοιχείων καθώς συχνά είναι δύσκολο να απομονωθεί πλήρως ένας παραγωγικός συντελεστής Ο δείκτης παραγωγικότητας έχει μόνο συγκριτική σημασία μεταξύ ομοειδών επιχειρήσεων μιας επιχείρησης σε διαφορετικές χρονικές περιόδους Για να έχει συγκριτική αξία πρέπει η ποιότητα και το δυναμικό να παραμένουν σταθερά Δείχνει πόσο καλά λειτουργεί η επιχείρηση ως μονάδα παραγωγής (λειτουργική αποτελεσματικότητα) και είναι ένας από τους βασικούς παρεπόμενους στόχους 3
ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ & ΒΑΘΜΟΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ Παραγωγική Δυναμικότητα: Ο θεωρητικός βαθμός μέγιστης παραγωγής στον οποίο μπορεί να φθάσει η παραγωγή μιας επιχείρησης Βαθμός απασχόλησης: Ποσοστό αξιοποίησης του παραγωγικού δυναμικού (συνήθως χαμηλότερου του μέγιστου) Αύξηση του βαθμού απασχόλησης συνεπάγεται αύξηση της παραγωγής αλλά όχι της παραγωγικότητας Μακροχρόνια, βασικός στόχος είναι η αύξηση της παραγωγικότητας ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΤΗΤΑ & ΔΥΝΑΜΙΚΟΤΗΤΑ Προϊόντα/ Υπηρεσίες/ Έξοδος Δυναμικότητα Επιτευχθείσα παραγωγή Παραγωγικότητα: Κλίση γραμμών Αύξηση Παραγωγικότητας Μέσα/Πόροι/ Είσοδος (ποσότητα) Βαθμός απασχόλησης 4
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Ο λόγος των παραγωγικών αποτελεσμάτων προς τα μέσα που χρησιμοποιήθηκαν σε νομισματικές μονάδες Οικονομικότητα Έσοδα Έξοδα Μέτρηση της ικανότητας/απόδοσης της οικονομικής δραστηριότητας Σημαντικός παράγοντας για την οικονομικότητα είναι οι τιμές των παραχθέντων προϊόντων/υπηρεσιών και των μέσων/συντελεστών παραγωγής Βελτίωση (αύξηση) της οικονομικότητας μπορεί να επιτευχθεί μέσω: Καλύτερης αξιοποίησης των πόρων/συντ. παραγωγής (παραγωγικότητα) Επίτευξης καλύτερων τιμών για προϊόν και τους πόρους Οικονομικότητα Πραγματικό Κόστος Προϋπολογισθέν Κόστος ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ Όπως και με την παραγωγικότητα η εξέταση της οικονομικότητας γίνεται σε συγκεκριμένη χρονική περίοδο και έχει κατά κύριο λόγο συγκριτική σημασία μεταξύ ομοειδών επιχειρήσεων μεταξύ διαφορετικών παραγωγικών τμημάτων μιας επιχείρησης μιας επιχείρησης σε διαφορετικές χρονικές περιόδους Καθώς ρόλο παίζουν πλέον και οι τιμές για να γίνει σύγκριση μεταξύ διαφορετικών περιόδων πρέπει να γίνουν επιπλέον αναλύσεις όπως σχετικά με την εξέλιξη των τιμών (πληθωρισμός, αγορά πρώτων υλών/ενέργειας) Δείχνει πόσο καλά λειτουργεί η επιχείρηση ως οικονομική μονάδα συνολικά (οικονομική αποτελεσματικότητα) 5
ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Αποδοτικότητα Κεφαλαίου (Rentability): Ο λόγος του παραχθέντος κέρδους ως προς το χρησιμοποιηθέν κεφάλαιο (και τα δύο εκφράζονται σε νομισματικές μονάδες) Ενδιαφέρει κυρίως τους επιχειρηματίες και τους επενδυτές Διακρίσεις κεφαλαίου Ίδιο: Το κεφάλαιο που συνεισφέρουν οι μέτοχοι/εταίροι της επιχείρησης Ξένο: Το κεφάλαιο που προσφέρεται στην επιχείρηση υπό μορφή δανείου Το ξένο κεφάλαιο συνεπάγεται ένα επιπλέον κόστος για την επιχείρηση το οποίο είναι οι σχετικοί τόκοι ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Αποδοτικότ ητα Κεφαλαίου Κέρδη Τόκοι Ξένου Κεφαλαίου Συνολικό Κεφάλαιο Αποδοτικότ ητα Ιδίου Κεφαλαίου Κέρδος Ίδιο Κεφάλαιο Αποδοτικότ ητα Κύκλου Εργασιών Κέρδος Κύκλος Εργασιών 6
Η ΠΟΛΥΣΥΝΘΕΤΗ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ Κέρδος (οικονομικό): Η διαφορά μεταξύ εσόδων και κόστους Υπάρχουν διακρίσεις στην έννοια του κέρδους ανάλογα με το πως ορίζονται/υπολογίζονται (τι περιλαμβάνουν)τα έσοδα και τα κόστη Εάν στα συνολικά κόστη περιλαμβάνονται και τόκοι ξένου κεφαλαίου τότε το κέρδος αναφέρεται συχνά και ως επιχειρηματικό κέρδος Εάν στα συνολικά κόστη περιλαμβάνονται οι τόκοι ξένου και ιδίου κεφαλαίου τότε το κέρδος αναφέρεται συχνά και ως καθαρό κέρδος του επιχειρηματία Εάν στα έσοδα συμπεριληφθούν μόνο εκείνα που προέρχονται από την παραγωγική δραστηριότητα της επιχείρησης τότε έχουμε τα οργανικά κέρδη Η ΠΟΛΥΣΥΝΘΕΤΗ ΕΝΝΟΙΑ ΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ Εάν στα έσοδα συμπεριληφθούν μόνο εκείνα που προέρχονται από άλλες δραστηριότητες της επιχείρησης (π.χ. επενδύσεις σε άλλες επιχειρήσεις) τότε έχουμε τα ανόργανα κέρδη Από Λογιστική άποψη προκύπτουν περαιτέρω διαφοροποιήσεις του κέρδους: Ακαθάριστο, καθαρό, μικτό, προ ή μετά φόρων: εάν ληφθούν υπόψη ποσά που σχετίζονται με φόρους, τόκους χρηματοδότησης, αποσβέσεις και άλλα Πλασματικό/Πραγματικό: Πλασματικό κέρδος προκύπτει εάν υπερεκτιμηθούν κάποια στοιχεία που αφορούν τα οικονομικά μέσα που διαθέτει η επιχείρηση (Ενεργητικό) ή υποεκτιμηθούν οι υποχρεώσεις της (Παθητικό) 7