ΘΕΜΑ : ΤΑΣΕΙΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΕ ΜΟΝΙΜΗ ΣΤΟ ΠΟΡΤΟ ΡΑΦΤΗ

Ε.Μ.ΠΟΛΥΤΕΧΝΕΙΟ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΧΩΡΟΤΑΞΙΑ 7 ΟΥ ΕΞΑΜΗΝΟΥ ΧΕΙΜΕΡΙΝΟ ΕΞΑΜΗΝΟ 2008-2009 ΘΕΜΑ : ΤΑΣΕΙΣ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΤΗΣ ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΕ ΜΟΝΙΜΗ ΣΤΟ ΠΟΡΤΟ ΡΑΦΤΗ ΔΙΔΑΣΚΟΥΣΑ : ΠΑΝΑΓΙΩΤΑΤΟΥ ΕΛΙΖΑ ΣΠΟΥΔΑΣΤΡΙΕΣ : ΤΣΟΥΚΙΑ ΕΛΕΑΝΑ ΧΑΤΖΗΟΛΟΥ ΝΙΚΗ :

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ - ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ - ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΟ ΠΟΡΤΟ ΡΑΦΤΗ ΜΟΝΙΜΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ - Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ ΔΟΜΗΜΕΝΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΔΗΜΟΣΙΟΣ ΧΩΡΟΣ ΚΟΙΝΩΝΙΚΕΣ ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ ΚΑΤΟΙΚΩΝ - ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΡΤΟ ΡΑΦΤΗ - ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΔΗΜΟΥ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΟΡΤΟ ΡΑΦΤΗ (2007-2008) - ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ - ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΥΛΑΚΑ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ - ΦΟΡΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ -ΓΙΑ ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΤΕΣ -ΓΙΑ ΜΟΝΙΜΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ -ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ - ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΠΟΡΤΟ ΡΑΦΤΗ ΑΠΟ ΠΕΡΙΟΧΗ Α ΣΕ ΠΕΡΙΟΧΗ Β ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ - ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ - ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Η ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ Στο κεντρικό τμήμα της Νοτιοανατολικής Αττικής χωροθετείται ο Δήμος Μαρκόπουλου, τον οποίο αποτελούν οι περιοχές του Πόρτο Ράφτη, τα Σπάτα, η Παιανία, το Κορωπί και τμήμα της περιοχής των Καλυβιών, καθώς και η κοιλάδα των Μεσόγειων με φυσικές προς τα ανατολικά διεξόδους τις παράλιες περιοχές της Βραυρώνας και του Πόρτο Ράφτη. Το Μαρκόπουλο συστάθηκε το 1912 ως Κοινότητα και αναγνωρίστηκε ως Δήμος το 1964. Η περιοχή έχει έκταση 85.000 στρέμματα ενώ ο πληθυσμός του Δήμου είναι 15.000 περίπου κάτοικοι. Μεταπολεμικά η Ανατολική Αττική αποτέλεσε περιοχή εκτόνωσης της Πρωτεύουσας με αυξανόμενο ρυθμό, κυρίως λόγω της μικρής απόστασης των δύο αλλά και λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της παράκτιας περιοχής που την καθιστούσαν ιδανική διέξοδο για την πλέον πυκνοκατοικημένη πρωτεύουσα στην οποία εμφανίζεται μαζικά το φαινόμενο του παραθερισμού. Τα γειτονικά των παραπάνω περιοχών κέντρα συσχετίζονται μεταξύ τους οικονομικά και κοινωνικά. Ο πρωτογενής τομέας ο οποίος αποτελούσε την κυρίως απασχόληση αντικαθίσταται από απασχολήσεις που συνοδεύουν τις ανάγκες της β κατοικίας. 1

Η ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ Πηγή: ΚΤΕΛ Αττικής Πηγή:Κτηματομεσιτικό Γραφείο 2

Η ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΤΙΚΗ ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΗΝ ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΑΤΤΙΚΗ Χωρική διαμόρφωση Το μεγαλύτερο τμήμα του συνόλου των περιοχών είναι εκτός σχεδίου πόλεως χωρίς να έχει προηγηθεί πολεοδομικός σχεδιασμός. Λόγω αυτού παρατηρείται ελεύθερη ανάπτυξη των επιμέρους περιοχών χωρίς ιδιαίτερη πρόβλεψη για υποδομές και δημόσιους χώρους. Ιδιαίτερα κατά τις δεκαετίες του 80 και 90 όπου παρατηρείται μαζική δημιουργία παραθεριστικής κατοικίας από τους κατοίκους της Πρωτεύουσας, επεκτείνεται η δόμηση στους ήδη υπάρχοντες μικρούς οικισμούς ή σε συνέχεια αυτών. Οι περιοχές που παρουσιάζουν εντονότερα το φαινόμενο προσδοκίας παραθεριστικής κατοικίας είναι το Πόρτο Ράφτη, ο Μαραθώνας, η Νέα Μάκρη, η Λούτσα και η Ραφήνα. 3

4 (Xάρτης προσωπικής επεξεργασίας)

ΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΟ ΠΟΡΤΟ ΡΑΦΤΗ Μόνιμη κατοίκηση στο Πόρτο Ράφτη Η περιοχή του Πόρτο Ράφτη ανήκει στο Δήμο Μεσογαίας Μαρκόπουλου και φιλοξενεί το μεγαλύτερο αριθμό μόνιμων κατοίκων της παράκτιας ζώνης της Ανατολικής Αττικής, περίπου 3500 μόνιμους κατοίκους, ενώ ταυτόχρονα δέχεται περίπου 20.000 εποχιακούς παραθεριστές. Οι οικισμοί που αποτελούν τις περιοχές μόνιμου πληθυσμού είναι κυρίως ο Άγιος Σπυρίδωνας και ο Άγιος Νικόλαος, ως παλαιότεροι οικισμοί. Η περιοχή του Αγ. Σπυρίδωνα έχει θεσμοθετηθεί ως περιοχή α κατοικίας από το 1932, ενώ η δόμηση έχει βασιστεί σε πολεοδομική μελέτη, η οποία έχει πραγματοποιηθεί, ενώ οι χρήσεις οι οποίες συνυπάρχουν στην περιοχή είναι κυρίως κατοικίας και εμπορικής δραστηριότητας. Η περιοχή του Αγ. Νικόλα έχει επίσης ορισθεί από το 1932 ως περιοχή α κατοικίας αναπτύσσεται κατά μήκος της παραλίας με χαρακτηριστικό στοιχείο το λιμάνι της Μεσογαίας με εμπορικές χρήσεις οι οποίες εκτείνονται κατά μήκος του. Παραθερισμός στο Πόρτο Ράφτη Η περιοχές που αναπτύσσονται παραπλεύρως των δυο αυτών οικισμών, περιλαμβάνουν κυρίως β κατοικίες. Το 1985 με το νόμο 1515/ΦΕΚ 456Δ καθορίζεται το Πόρτο Ράφτη ως περιοχή παραθεριστικής κατοικίας, συνεπώς ταυτόχρονα οριοθετούνται θεσμικά περιοχές παραθεριστικής κατοικίας με ειδικούς όρους δόμησης. Το μεγαλύτερο μέρος των παραθεριστών αποτελούν κοινωνικές ομάδες μεσαίων και χαμηλότερων εισοδημάτων και σε μικρότερο βαθμό ομάδες μεγαλύτερων εισοδημάτων (περιοχή Απολλώνιο ). Πηγή: www.portoraftinews.gr 5

Πηγή: Σπουδαστήριο Πολεοδομικών Ερευνών Πηγή: Windows virtual maps 6

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Ο παραθερισμός σήμερα στην περιοχή του Πόρτο Ράφτη διακρίνεται χωρικά ανάλογα με την οικονομική κατάσταση των διάφορων ομάδων. Στην περιοχή του Απολλώνιου, ανατολικά του Αγίου Σπυρίδωνα, ο οικισμός αποτελείται από παραθεριστές που προέρχονται από την Αθήνα κυρίως, με ιδιαίτερα υψηλά εισοδήματα. Χωρικά αποτελεί έναν οικισμό πλήρως απομονωμένο σε λόφο, στο παλαιό κτήμα Δοξιάδη, χωρίς δυνατότητα πρόσβασης από τις γύρω περιοχές, ενώ περιμετρικά καλύπτεται από περιφραγμένη ψηλή μάντρα και ελεγχόμενη είσοδο. Μορφολογικά πρόκειται για μια περιοχή με χαμηλή δόμηση, διώροφα κτίσματα και αξιόλογη θέα. Στην προέκταση του οικισμού, στους πρόποδες του λόφου συναντώνται επίσης παραθεριστικές κατοικίες ομάδων υψηλών και μεσαίων εισοδημάτων η περιοχή αυτή παρουσιάζει μια διαφορετική εικόνα ως προς τη δόμηση και τη χωρική οργάνωση. Η πυκνότητα των κατοίκων είναι μεγαλύτερη και η δόμηση επιτρέπει τριώροφες και τετραώροφες κατασκευές. Στα δυτικά προς το κέντρο της περιοχής η πυκνότητα και ο όγκος των κτιρίων αυξάνεται περισσότερο, ενώ κατοικείται κυρίως από ομάδες χαμηλότερων και μεσαίων εισοδημάτων. Πηγή: www.portoraftinews.gr 7

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Νότια, συναντώνται περιοχές όπως το Αυλάκι, οι οποίες κατοικήθηκαν κυρίως τις δυο τελευταίες δεκαετίες, όταν το φαινόμενο του παραθερισμού έχει ήδη εξαπλωθεί -παράλληλα λειτουργούν μικρές τουριστικές εγκαταστάσεις οι οποίες εξυπηρετούν τις τρέχουσες παραθεριστικές ανάγκες. Με το πέρασμα του χρόνου και καθώς αυξάνονται οι ανάγκες των κατοίκων της Πρωτεύουσας κυρίως, για β κατοικία, αυξάνονται η πυκνότητα και οι συντελεστές δόμησης, δημιουργώντας συνθήκες που προσομοιάζουν με την πραγματικότητα της πρωτεύουσας, αναιρώντας σταδιακά τις προσδοκίες για τις οποίες αρχικά ξεκίνησε η δημιουργία β κατοικίας ταυτόχρονα η αυξανόμενη ζήτηση για ά κατοικία δημιουργεί νέες απαιτήσεις, θέτοντας έντονα το ζήτημα της αρμονικής συνύπαρξης αυτών των διαφορετικών, ως προς τη λειτουργία τους, χρήσεων και των αναγκών που αυτές διαθέτουν. Αναλυτικότερα,η σημερινή εικόνα του οικισμού του Πόρτο Ράφτη παρουσιάζει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά αλλά και ελλείψεις που αφορούν στον υπαίθριο και περιβάλλον χώρο, στο δημόσιο χώρο αλλά και σε παράγοντες που σχετίζονται με τον τρόπο ζωής των διαφόρων ομάδων, καθώς και τις προσφερόμενες υπηρεσίες. 8

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Δομημένος και περιβάλλον χώρος Το μεγαλύτερο μέρος του Πόρτο Ράφτη έχει βασιστεί σε αυθαίρετη και εκτός σχεδίου δόμηση και χωρίς εφαρμογή πολεοδομικού χωροταξικού σχεδιασμού (εκτός περιοχές όπως του Αγ. Σπυρίδωνα, στον οποίο έχει εφαρμοστεί πολεοδομική μελέτη) ως αποτέλεσμα αυτού προκύπτει η αδυναμία οργάνωσης της χρήσης γης καθώς και του ελέγχου κερδοσκοπικών επιδιώξεων. Η ανάπτυξη του εμπορίου και η αυξανόμενη βιομηχανική δραστηριότητα δημιουργούν νέες συνθήκες και απαιτήσεις διαχείρισης του περιβάλλοντος, ενώ η παραθαλάσσια ζώνη, λόγω της εντατικής τουριστικής ανάπτυξης αλλά και της έλλειψης χώρου κίνησης πεζών, εμφανίζεται υποβαθμισμένη. Δημόσιος χώρος Λόγω της απουσίας πολεοδομικού σχεδιασμού, δεν έχει προβλεφθεί η δημιουργία ικανών δημόσιου ή οργανωμένου κοινόχρηστου χώρου για την εξυπηρέτηση και την ανάπτυξη κοινωνικών δραστηριοτήτων παρά το γεγονός αυτό, οι μικροί θύλακες που αποτελούν το σύνολο της περιοχής εμφανίζουν ένα χαρακτήρα γειτονιάς ο οποίος υποδηλώνει και παροτρύνει την ύπαρξη κοινωνικής ζωής. Πηγή: www.portoraftinews.gr 9

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Κοινωνικές παροχές και υπηρεσίες Οι κοινωνικές παροχές που αφορούν στην περιοχή του Πόρτο Ράφτη και οι οποίες είναι απαραίτητες κυρίως για τους μόνιμους κατοίκους εμφανίζονται εξαιρετικά περιορισμένες στο σύνολό τους. Η υπάρχουσα κατάσταση σε ιατροφαρμακευτική μέριμνα, εκπαιδευτικά αθλητικά κέντρα, καθώς και επιχειρήσεις οικονομικών συναλλαγών δεν καλύπτει ούτε στοιχειωδώς τις ανάγκες των κατοίκων, μόνιμων ή παραθεριστών και το γεγονός αυτό υποχρεώνει το κοινό να εξυπηρετείται από το Μαρκόπουλο, παρόλο που οι ίδιοι επιβαρύνονται με δημοτικά τέλη τα οποία δεν έχουν αντίκρισμα. Άλλες παροχές, όπως αποχετευτικό δίκτυο και επεξεργασία λυμάτων δεν διαθέτει καθόλου η περιοχή η σταδιακή αύξηση των κατοίκων και οι κανόνες υγιεινής επιβάλλουν την ανάγκη διαχείρισης αυτών. Πηγή: www.portoraftinews.gr 10

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΟΥ ΟΙΚΙΣΜΟΥ Απασχόληση κατοίκων Η παραγωγική δραστηριότητα στην περιοχή του Πόρτο Ράφτη περιλαμβάνει κυρίως οικοδομικής φύσεως εργασίες εντός ή εκτός του οικισμού, κάποιες περιορισμένης έκτασης εμπορικές δραστηριότητες, βιοτεχνικές και εργασίες μεταποίησης παράλληλα η δημιουργία του Ελ. Βενιζέλος καθιστά ισχυρό πόλο έλξης την ευρύτερη περιοχή καθώς προσφέρει νέες θέσεις εργασίας, αλλά και δημιουργεί έναν υπερτοπικής σημασίας κόμβο. Επιπλέον, το λιμάνι του Πόρτο Ράφτη συντηρεί έναν αριθμό σκαφών και η φύλαξή τους, καθώς και οι επιπλέον συνοδευτικές και τουριστικές περισσότερο εποχιακής φύσεως δραστηριότητες απασχολούν έναν αριθμό εργαζομένων. Εκτός όμως από τους κατοίκους που εργάζονται στην περιοχή ή στην προέκτασή της, διαμένουν και συνταξιούχοι οι οποίοι έχουν επιλέξει το Πόρτο Ράφτη για μόνιμη κατοίκηση, αναζητώντας ηπιότερες συνθήκες διαβίωσης από αυτές των μεγάλων αστικών κέντρων. Πηγή: www.portoraftinews.gr 11

ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ Ε.Σ.Υ.Ε./2001 12

ΠΙΝΑΚΕΣ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟ Ε.Σ.Υ.Ε./2001 13

ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ Π.ΡΑΦΤΗ Η πρώτη ένταξη στο σχέδιο πόλης του Πόρτο Ράφτη (λιμάνι Μαρκόπουλου)έγινε το 1922 με το 18.6/4.7.1922Β.Δ/γμα (ΦΕΚ1064) με το οποίο εγκρίθηκε το διάγραμμα ρυμοτομίας του συνοικισμού της Πούντας (το οποίο δεν έχει εφαρμοστεί ακόμη ). Το 1932 εγκρίνεται από το Β.Δ/γμα (ΦΕΚ 231 Α)και με τις διατάξεις του Ν.Δ17.7.1923 το ρυμοτομικό σχέδιο των συνοικισμών του Αγίου Σπυρίδωνα και Αγίου Νικολάου (οι οποίες με το διάταγμα αυτό αποτελούν και σήμερα την εντός σχεδίου περιοχή ά κατοικίας). Το 1970 με το 14.10/10.11.1970 Β.Δ/γμα (ΦΕΚ 267Δ) καθορίστηκαν όροι και περιορισμοί δόμησης σε εκτός σχεδίου περιοχή παρά τον οικισμό του Αγ. Σπυρίδωνα (Απολλώνιο) σύμφωνα με τις διατάξεις του Ν.Δ 17.7.1923 και ειδικότερα του άρθρου 9όπως αυτό τροποποιήθηκε με τον Α.Ν 625/1968. Το Δ/γμα αυτό τροποποιήθηκε ως προς το όριο της έκτασης με το 12.2/17.3.1972 Β.Δ/γμα.Η περιοχή υπάγεται στο καθεστώς της εκτός σχεδίου δόμησης, αλλά με ειδικούς όρους και περιορισμούς. Το 1985, με το 20.8/24.9.1985 Π.Δ/γμα (ΦΕΚ 456Δ) καθορίστηκαν εντός της ΖΟΕ Αττικής περιοχές β κατοικίας, μεταξύ των οποίων και η περιοχή του Πόρτο Ράφτη. 14

ΕΠΙΣΗΜΕΣ ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗ Π.ΡΑΦΤΗ Με το 27.6./1988 Π.Δ/γμα (ΦΕΚ 556Δ) τροποποιήθηκαν εντός τα όρια μεταξύ των οποίων και στο Πόρτο Ράφτη, με συγκεκριμένες κυρίως εφαρμογές του ορίου στην υφιστάμενη κατάσταση. Το 1989 εγκρίθηκε η πρώτη πολεοδομική μελέτη β κατοικίας στο Πόρτο Ράφτη της πολεοδομικής ενότητας 3, με το 17.11.88/28.1.89 Π.Δ/γμα (ΦΕΚ 43Δ). Ακολουθεί η έγκριση των πολεοδομικών μελετών των πολεοδομικών ενοτήτων 4 και 5, με τα διατάγματα 26.5/3.6.89 (ΦΕΚ 371Δ). Το 1993 με το Π.Δ./γμα 12/28.4.93 αναθεωρήθηκε και το εγκεκριμένο ρυμοτομικό σχέδιο στην περιοχή του Αγ. Σπυρίδωνα και καθορίστηκαν όροι και περιορισμοί δόμησης. Όσο αφορά γενικά στην οικοδομική δραστηριότητα ισχύει: Για τις περιοχές β κατοικίας,στο 90% του συνόλου των οικοδομήσιμων χώρων, καθορίζεται χρήση αμιγούς κατοικίας,ενώ δεν προβλέπονται πολιτιστικά κτίρια ούτε στις ενότητες που έχουν αναγνωριστεί ως περιοχές ά κατοικίας. Στους θύλακες μόνιμης κατοικίας, καθορίζεται ελάχιστο πρόσωπο 12μ. και ελάχιστο εμβαδό 500τ.μ. ως άρτιο οικόπεδο.οι διαφοροποιήσεις που προέκυψαν από νομολογία του ΣΤΕ, οδηγούν στην άνιση μεταχείριση των πολιτών.ο μέγιστος συντελεστής δόμησης είναι ενιαίος για όλους.παράλληλα, στις περιοχές β κατοικίας δεν επιβάλλεται η έγκριση γενικού πολεοδομικού σχεδιασμού, πέρα από τα παραπάνω. 15

ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ: Απολογισμός Έργου 2007 2008 Το έργο της διετίας 2007 2008 παρουσίασε η Δημοτική Αρχή Μαρκοπούλου, στην ειδική συνεδρίαση του Δημοτικού Συμβουλίου, που πραγματοποιήθηκε την Κυριακή 7 Δεκεμβρίου, παρουσία όλων των δημοτικών παρατάξεων, φορέων και πολιτών της πόλης. Ακολουθεί συνοπτική αναφορά των έργων της Δημοτικής Αρχής, όπως αυτά παρουσιάστηκαν στην ειδική συνεδρίαση απολογισμού: Αναθεώρηση Γ.Π.Σ. Το υφιστάμενο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο αναθεωρείται. Ήδη έχει ολοκληρωθεί η πρώτη φάση, η οποία περιλαμβάνει συγκέντρωση όλων των απαιτούμενων στοιχείων, ανάλυση για τη χωροταξική ένταξη του Δήμου, τις θεσμοθετημένες και υφιστάμενες χρήσεις, το σύστημα μεταφορών της περιοχής, τον βασικό κοινωνικό εξοπλισμό, παρατηρήσεις για το πρότυπο ανάπτυξης της περιοχής και επίσης ανάλυση για την υφιστάμενη κατάσταση περιβάλλοντος στον Δήμο Μαρκοπούλου. Οι ρυθμίσεις του χώρου στην περιοχή του Μαρκοπούλου θα καθοριστούν με στόχο: α) την προστασία του περιβάλλοντος β) την βελτίωση της ποιότητας ζωής γ) την οικονομική ανασυγκρότηση με ενίσχυση του πρωτογενή τομέα, ενίσχυση της βιοτεχνίας και ελαφράς βιομηχανίας με περιβαλλοντικά κτίρια και με έλεγχο και εκσυγχρονισμό του τριτογενή τομέα δ) την ανακατανομή των βασικών χρήσεων και λειτουργιών ε) τη βελτίωση και οργάνωση του συστήματος μεταφορών στ)τον προγραμματισμό ποιοτικών παρεμβάσεων 16

ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ: Απολογισμός Έργου 2007 2008 Κατασκευή γραφείου πληροφοριών και δημιουργία Ταμείου είσπραξης λογαριασμών και τελών στο Υποκατάστημα του Δημαρχείου στο Πόρτο Ράφτη. Αναβάθμιση οδοποιίας -Ηλεκτροφωτισμός παραλιακού πεζοδρόμου στην περιοχή Πανόραμα στο Αυλάκι (έναρξη υλοποίησης εντός του 2009) -Διάνοιξη οδών στο Πόρτο Ράφτη -Κατασκευή τμήματος οδού 25ης Μαρτίου στο Λιμάνι Πόρτο Ράφτη -Κατασκευή πεζόδρομου στο Λιμάνι Μεσογαίας στο Πόρτο Ράφτη (θέση Βουρλέζα) -Ολοκλήρωση μελέτης από την Τεχνική Υπηρεσία του Δήμου για διανοίξεις, διαμορφώσεις και ασφαλτοστρώσεις οδών περιοχής Πόρτο Ράφτη Σχολεία Η αύξηση του αριθμού των μαθητών έχει ανέλθει κατά μέσο όρο στο ποσοστό του 40% για το σχολικό έτος 2008-2009 συγκριτικά με τα προηγούμενα έτη. Η αύξηση της οικονομικής επιχορήγησης του Δήμου Μαρκοπούλου για τα σχολεία έχει ανέλθει στο ποσοστό του 213,88% από το έτος 2003 ως το έτος 2007. Συγκεκριμένα στο Πόρτο Ράφτη, οι νέες σχολικές μονάδες που λειτουργούν είναι το 1ο Γυμνάσιο Πόρτο Ράφτη, το 2ο Δημοτικό Σχολείο, το 1ο και 2ο Νηπιαγωγείο. 17

ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ: Απολογισμός Έργου 2007 2008 Έχουν πραγματοποιηθεί επίσης άγονοι διαγωνισμοί από την Ν.Α.Α.Α. για ενοικίαση και στέγαση των κατωτέρω σχολικών μονάδων: Λύκειο Πόρτο Ράφτη και 4ο Νηπιαγωγείο Πόρτο Ράφτη Το Δημοτικό Συμβούλιο έχει προεγκρίνει την προμελέτη του Βρεφονηπιακού Σταθμού και Βοτανικού Κήπου στο Πόρτο Ράφτη. Τέλος, έχει παραχωρηθεί οικόπεδο στον Οργανισμό Σχολικών Κτιρίων για την κατασκευή Νέου Λυκείου Πόρτο Ράφτη με έγκριση αλλαγής όρων δόμησης από την Περιφέρεια, ενώ προς το παρόν έχει ζητηθεί επιχορήγηση από τον Ο.Σ.Κ. για αγορά προκάτ κατασκευής προκειμένου να λειτουργήσει προσωρινά το Λύκειο Πόρτο Ράφτη. Αθλητισμός Κατασκευάστηκαν γήπεδα τένις στο χώρο του αθλητικού κέντρου Αυλακίου και επιπλέον πραγματοποιήθηκε ανάπλαση των χώρων αυτού. Σύσταση Δημοτικών Επιχειρήσεων Ο Νέος Κώδικας Δήμων και Κοινοτήτων ορίζει ότι οι Δήμοι μπορούν να συνιστούν ή να συμμετέχουν σε επιχειρήσεις, οι οποίες καλούνται επιχειρήσεις Ο.Τ.Α. σύμφωνα με ειδικές ρυθμίσεις που ο ίδιος κώδικας προβλέπει. Οι επιτρεπόμενες μορφές των επιχειρήσεων είναι: α) Δημοτικές κοινωφελείς επιχειρήσεις β) Ανώνυμες εταιρείες Ο.Τ.Α. 18

ΔΗΜΟΣ ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ: Απολογισμός Έργου 2007 2008 Με τη συγχώνευση των επιχειρήσεων ΑΔΕΜ και ΔΕΡΜΑ εξασφαλίζεται: α) η απόσβεση σημαντικών ζημιών προηγουμένων στην ΑΔΕΜ και ΔΕΡΜΑ β) το σύνολο των υφισταμένων θέσεων εργασίας γ) η κοινωνική και πολιτιστική δραστηριότητα στην περιοχή, μέσω ΕΣΠΑ Η νέα αυτή επιχείρηση αποσκοπεί στην ανάπτυξη διάφορων λειτουργικών τομέων για τον Δήμο, όπως πολιτισμός, αθλητισμός, κοινωνική προστασία και αλληλεγγύη και περιβάλλον. Για το Πόρτο Ράφτη προβλέπονται πιο συγκεκριμένα: - Διαχείριση ιαματικών νερών στο Αυλάκι - Διαχείριση ακτών και παράκτιων εγκαταστάσεων στο Πόρτο Ράφτη -Προστασία και αναβάθμιση ελεύθερων ακτών περιοχής Πόρτο Ράφτη. Κατασκευή αποχετευτικού δικτύου στην παράκτια ζώνη του Πόρτο Ράφτη, μέσα στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Προγράμματος του Δήμου Μαρκόπουλου για την διετία 2009-10. Οι συγκεκριμένες δράσεις εμφανίζουν μέγιστο βαθμό ωριμότητας καθώς έχουν εκπονηθεί οι σχετικές μελέτες. 19

ΥΠΟΘΕΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ Συνειδητοποιώντας την διαδικασία μετάλλαξης στην οποία έχει εισαχθεί το Πόρτο Ράφτη και την σημασία αυτής, αρχικά σαν μελετητές αποδεχόμαστε α)τον νέο χαρακτήρα που δημιουργείται και β)την συνύπαρξη Α και Β κατοικίας εφόσον διατηρείται μια σωστή ισορροπία μεταξύ τους. Θεωρούμε ότι η παραθεριστική λειτουργία και η ήπια μορφή τουρισμού (εξοχικά για οικογένειες, όχι ανάπτυξη μεγάλων τουριστικών μονάδων, ούτε θορυβωδών ψυχαγωγικών κέντρων) μπορεί να διατηρηθεί και να λειτουργήσει ταυτόχρονα με την κύρια κατοικία στην περιοχή, κάτω από τις κατάλληλες συνθήκες. Τέλος, αναγνωρίζουμε ότι ο αριθμός των κατοίκων μπορεί να αποτελέσει μια οργανωμένη μικρή κοινωνία, και αποφασίζουμε να προστατευθεί αυτή η ομάδα πολιτών, να υποστηριχθεί η ήδη υπάρχουσα λειτουργία τους οικισμού ως περιοχή πρώτης κατοικίας (ιδιαίτερα λαμβάνοντας υπόψη ότι η προοπτική αυτή λογικά θα ενταθεί στο άμεσο μέλλον). Έτσι θέτουμε ως στόχο της παρούσας εργασίας, την δημιουργία των προϋποθέσεων, των κοινωνικών παροχών και των υποδομών που οι κάτοικοι χρειάζονται αλλά και δικαιούνται για την παράλληλη και ορθή λειτουργία της Α και Β κατοικίας, μέσα στα πλαίσια μιας αρμονικής, ισορροπημένης ανάπτυξης και των δύο. 20

ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ Έχοντας προηγουμένως παραθέσει την κατάσταση που επικρατεί στην Ανατολική Αττική και στο Πόρτο Ράφτη -όσον αφορά τον τομέα της κατοικίας και τις μεταβολές που υφίσταται- σαν δεδομένα της εργασίας, στη συνέχεια ερευνούμε (σε έναν συγκεκριμένο θύλακα), την θέση/γνώμη των κατοίκων και των παραθεριστών για αυτήν ώστε να διεξάγουμε κάποια συμπεράσματα για τις συνέπειες του φαινομένου της μετατροπής της περιοχής από β κατοικίας σε α. Βάσει των αρχικών δεδομένων και των συμπερασμάτων,στα οποία καταλήξαμε, δίνουμε στο τέλος κάποιες γενικές κατευθύνσεις που εξυπηρετούν τον αρχικό μας στόχο, δηλαδή την ορθή, ισορροπημένη λειτουργία της μόνιμης και της παραθεριστικής κατοικίας. 21

22 (Xάρτης προσωπικής επεξεργασίας)

ΕΠΙΛΟΓΗ ΘΥΛΑΚΑ ΜΕΛΕΤΗΣ: ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ Η περιοχή του Αγίου Σπυρίδωνα περιλαμβάνει τον οικισμό Απολλώνιο και δυο από τις πιο γνωστές παραλίες της περιοχής, τον Αγ. Σπυρίδωνα και την Ερωτοσπηλιά, οι οποίες συγκεντρώνουν μεγάλο αριθμό παραθεριστών. Το κέντρο του οικισμού βρίσκεται στην παραλιακή ζώνη και περιλαμβάνει την πλατεία, την εκκλησία, κάποια καταστήματα εμπορικής χρήσης και εστίασης. Γύρω από αυτό συγκεντρώνονται κατοικίες και συγκροτήματα κατοικιών μόνιμης ή παραθεριστικής χρήσης στην προέκταση αυτού προς το λόφο, οι επιμέρους γειτονιές διαχωρίζονται σε ζώνες με κάποιες διαφοροποιήσεις στον τρόπο δόμησης και την οργάνωση. Οι πρώτες γειτονιές αποτελούνται κυρίως από παραθεριστικές κατοικίες με πυκνή δόμηση, διαρθρωμένες σχεδόν στο σύνολό τους από τριώροφες και τετραώροφες κατασκευές η συγκεκριμένη περιοχή παρουσιάζει έντονη κινητικότητα ως προς την κατασκευαστική δραστηριότητα και ανάπτυξη. Χαρακτηριστικό είναι πως οι νέες κατασκευές διαθέτουν εξοπλισμό και προδιαγραφές τόσο για μόνιμη όσο και παραθεριστική χρήση, προσελκύοντας έτσι διαφορετικές κατηγορίες ενδιαφερομένων και διαμορφώνοντας τις συνθήκες για τη συνύπαρξη διαφορετικών επιδιώξεων πληθυσμό. 323

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΜΟΝΙΜΟΥΣ ΚΑΤΟΙΚΟΥΣ Οικογενειακή κατάσταση-από πόσα άτομα αποτελείται η οικογένειά σας; Ποιό το μορφωτικό σας επίπεδο και των μελών της οικογένειάς σας; Ποιά η οικονομική σας κατάσταση-ετήσιο εισόδημα; Πόσο καιρό μένετε στο Πόρτο Ράφτη; Που μένατε πριν; Σε ποιά περιοχή δουλεύετε; Θεωρείτε ότι οι υποδομές (ύδρευση, αποχέτευση κτλ.) είναι επαρκείς; Θεωρείτε ότι οι υποδομές δημοσίων υπηρεσιών είναι επαρκείς; Πού πάνε τα παιδιά σας σχολείο; Επαρκεί το εμπόριο της περιοχής; Υπάρχουν δυνατότητες ψυχαγωγίας στο Πόρτο Ράφτη; Οι καθημερινές σας ανάγκες καλύπτονται; Θεωρείτε ότι η Αττική Οδός έχει ωφελήσει ή όχι την περιοχή; Παρατηρείτε διαφορές στην περιοχή από το χειμώνα στο καλοκαίρι; Για ποιούς λόγους επιλέξατε το Πόρτο Ράφτη για μόνιμη κατοίκηση; Είστε ικανοποιημένοι από την επιλογή σας; Σε ποιό σημείο θα μπορούσε να σας ενοχλήσει η συνύπαρξη με τους παραθεριστές; Για ποιον λόγο επιλέξατε την περιοχή αυτή (Άγιος Σπυρίδωνας) για κατοίκηση; 24

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΤΕΣ Οικογενειακή κατάσταση - από πόσα άτομα αποτελείται η οικογένειά σας; Ποιό το μορφωτικό σας επίπεδο και των μελών της οικογένειάς σας; Ποιά η οικονομική σας κατάσταση-ετήσιο εισόδημα; Πόσο καιρό παραθερίζετε στο Πόρτο Ράφτη; Που είναι η μόνιμή σας κατοικία; Θεωρείτε ότι οι υποδομές (ύδρευση, αποχέτευση κτλ.) είναι επαρκείς; Θεωρείτε ότι οι υποδομές δημοσίων υπηρεσιών είναι επαρκείς; Επαρκεί το εμπόριο της περιοχής; Υπάρχουν δυνατότητες ψυχαγωγίας στο Πόρτο Ράφτη; Θεωρείτε ότι η Αττική Οδός έχει ωφελήσει ή όχι την περιοχή; Θα επιλέγατε το Πόρτο Ράφτη ως τόπο μόνιμης κατοικίας; Γιατί; Για ποιούς λόγους επιλέξατε το Πόρτο Ράφτη ως παραθεριστική κατοικία; Είστε ικανοποιημένοι από την επιλογή σας; Σε ποιό σημείο θα μπορούσε να σας ενοχλήσει η συνύπαρξη με τους μόνιμους κατοίκους; Πιστεύετε ότι με την μόνιμη κατοίκηση έχει αλλοιωθεί το τοπίο; Πιστεύετε ότι η περιοχή εξακολουθεί να προσφέρει τις ευχάριστες συνθήκες ζωής τις οποίες αναζητάτε; Για ποιον λόγο επιλέξατε την περιοχή αυτή (Άγιος Σπυρίδωνας) για κατοίκηση; 25

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Κατά την έρευνα θεωρήσαμε ότι θα ήταν πιο σημαντικό να έρθουμε σε επαφή με άτομα όλων των κοινωνικών στρωμάτων, έτσι τα ερωτηματολόγια δόθηκαν σε κατοίκους διαφόρων μορφωτικών επιπέδων και διαφόρων εισοδημάτων. ΜΟΝΙΜΟΙ ΚΑΤΟΙΚΟΙ Από τις απαντήσεις που συλλέξαμε διαπιστώσαμε αρχικά ότι η πλειοψηφία των μόνιμων κατοίκων αποτελείται από δύο ομάδες: α) από τους παλιούς κατοίκους που έχουν εγκατασταθεί στην περιοχή πριν από είκοσι με εικοσιπέντε χρόνια και έχουν χαμηλό έως μέσο εισόδημα και β) από αυτούς με αρκετά υψηλό εισόδημα που εγκαταστάθηκαν τα τελευταία πέντε με δέκα χρόνια. Όλοι οι παραπάνω κατοικούσαν πριν σε κεντρικά σημεία της Αθήνας. Οι μόνιμοι κάτοικοι του Πόρτο Ράφτη εργάζονται στο Πόρτο Ράφτη, στις γύρω περιοχές και στην Αθήνα. Χρησιμοποιούν πολύ συχνά την Αττική Οδό για να κερδίσουν χρόνο και η συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων πιστεύει ότι η κατασκευή της Αττικής Οδού έχει ωφελήσει την περιοχή. Το Πόρτο Ράφτη έχει αρκετά μεγάλο πρόβλημα όσον αφορά τις υποδομές, πράγμα που επισήμαναν όλοι οι κάτοικοι με τους οποίους μιλήσαμε. Συγκεκριμένα, οι υποδομές αθλητισμού είναι ανεπαρκείς, οι δημόσιες υπηρεσίες συγκεντρώνονται στο Μαρκόπουλο από όπου και εξυπηρετούνται οι κάτοικοι της περιοχής, το σύστημα ύδρευσης είναι αρκετά παλιό, ενώ δίκτυο αποχέτευσης δεν υπάρχει. 26

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Μεγάλο πρόβλημα εντοπίζεται και στην εκπαίδευση, αφού στο Πόρτο Ράφτη υπάρχουν δύο νηπιαγωγεία, δύο δημοτικά και ένα γυμνάσιο, και τα παιδιά της περιοχής παρακολουθούν τις τάξεις του λυκείου στο Μαρκόπουλο ή στην Αθήνα, καθώς η δημιουργία του Λυκείου Πόρτο Ράφτη βρίσκεται ακόμα υπό προγραμματισμό. Ελλείψεις αντιμετωπίζονται και στον τομέα της ψυχαγωγίας, καθώς αυτή περιορίζεται σε καφέ και εστιατόρια που βρίσκονται στην παράκτια ζώνη. Οι κάτοικοι θα ήθελαν περισσότερες δυνατότητες ψυχαγωγίας, όπως κινηματογράφο, θεατρικό χώρο ή ακόμα και κάποιο κεντρικό διαμορφωμένο υπαίθριο χώρο-πλατεία. Το εμπόριο της περιοχής έχει αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια με γρήγορους ρυθμούς και καλύπτει τις ανάγκες των κατοίκων. Οι διαφορές μεταξύ χειμώνα και καλοκαιριού, αν και έχουν περιοριστεί αρκετά τα τελευταία χρόνια, είναι ακόμα εμφανείς και εντοπίζονται στα μαγαζιά που κλείνουν τον χειμώνα και στην ερήμωση που παρατηρείται ειδικά σε συγκεκριμένα σημεία που συγκεντρώνονται παραθεριστικές κατοικίες. Όσον αφορά τους λόγους μόνιμης εγκατάστασής στο Πόρτο Ράφτη, αυτοί δεν διαφέρουν κατά πολύ από αυτούς των παραθεριστών. Όλοι αναζητούν μια καλύτερη ποιότητα ζωής μακριά από την μεγάλη πόλη. Όταν το επιτρέπουν οι συνθήκες, η κατοίκηση στο Πόρτο Ράφτη μπορεί να γίνει μόνιμη: οι δυνατότητες απασχόλησης, οι αναπτυσσόμενες υποδομές, η καλύτερη σύνδεση της περιοχής με την ευρύτερη ανατολική Αττική και με την Πρωτεύουσα σε συνδυασμό με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του Πόρτο Ράφτη είναι οι λόγοι για τους οποίους αυξάνεται η μόνιμη κατοικία στην περιοχή 27

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Σχετικά με το θέμα της εργασίας, υποστηρίζεται ότι η αγορά διευρύνεται ολοένα και περισσότερο στην περιοχή του Πόρτο Ράφτη αλλά και στην πολύ ευρύτερη περιοχή της Ανατολικής Αττικής. Ένας σημαντικός πληθυσμός εργατικού δυναμικού σταδιακά μεταφέρεται και εγκαθίσταται στις περιοχές αυτές. Άλλωστε κατά τους κατοίκους της περιοχής, η αύξηση του πληθυσμού και των μόνιμων κατοίκων παρατηρήθηκε πιο έντονη τα τελευταία χρόνια και οφείλεται στα έργα υποδομής που έγιναν στην Ανατολική Αττική και στο Μαρκόπουλο (αεροδρόμιο, ιππικό κέντρο, αττική οδός κ.λ.π.). Είναι χαρακτηριστική η συγκέντρωση μικρών κυρίως βιοτεχνιών τα τελευταία χρόνια κοντά στο Πόρτο Ράφτη. Οι ίδιοι οι κάτοικοι προβλέπουν την παραπέρα ανάπτυξη της περιοχής σε αυτήν την κατεύθυνση. Ως προς το ζήτημα της ενόχλησης των μόνιμων κατοίκων από τους παραθεριστές θα λέγαμε ότι το πρόβλημα δεν λαμβάνει μεγάλες διαστάσεις καθώς οι παραθεριστικές δραστηριότητες είναι σχετικά ήπιας μορφής. Τα παράπονα περιορίζονται στην αυξημένη κίνηση και στις δυσκολίες κυκλοφορίας που οφείλονται στη μαζική προσέλευση επισκεπτών στους τουριστικούς πόλους της περιοχής καθώς και στον θόρυβο και στην όχληση που οφείλεται σε αυτούς. Σε ότι αφορά τον συγκεκριμένο θύλακα (περιοχή Αγίου Σπυρίδωνα) και την επιλογή του για μόνιμη κατοίκηση, οι κάτοικοι δίνουν ορισμένες εξηγήσεις: πέρα από τις ποιότητες του χώρου που αναζητούν και οι παραθεριστές, οι μόνιμοι κάτοικοι έχουν την ανάγκη από συγκεκριμένες υποδομές, καταστήματα κ.τ.λ., έτσι έχουν επιλέξει τον θύλακα αυτό γιατί βρίσκεται συγχρόνως κοντά στη θάλασσα, κοντά στην πλατεία με τα μαγαζιά και κοντά στον κεντρικό οδικό άξονα. 28

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ ΠΑΡΑΘΕΡΙΣΤΕΣ Οι παραθεριστές του Πόρτο Ράφτη παρουσιάζουν μεγαλύτερη ποικιλία όσον αφορά το μορφωτικό και το οικονομικό επίπεδο και παραθερίζουν στην περιοχή κατά κανόνα εικοσιπέντε με τριάντα χρόνια, κατά τη θερινή περίοδο. Όλοι έχουν την πρώτη τους κατοικία στην Αθήνα. Στις ερωτήσεις σχετικά με τις υποδομές στην περιοχή, οι απαντήσεις που πήραμε εντοπίζουν ακριβώς τα ίδια προβλήματα. Οι ερωτηθέντες δεν κατοικούν μόνιμα στο Πόρτο Ράφτη λόγω της εργασίας τους, της εκπαίδευσης των παιδιών τους κτλ. Οι περισσότεροι χρησιμοποιούν την Αττική Οδό σχεδόν συνέχεια για να φτάσουν στο Πόρτο Ράφτη και πιστεύουν ότι η κατασκευή της Αττικής Οδού έχει ωφελήσει την περιοχή. Όσον αφορά τους λόγους σχετικά με την επιλογή του Πόρτο Ράφτη για δεύτερη κατοικία, μας απάντησαν ότι παλαιότερα οι τιμές των ακινήτων ήταν αρκετά χαμηλές και ότι επέλεξαν την περιοχή λόγω της θάλασσας, της ομορφιάς του περιβάλλοντος και της γειτνίασης με την Αθήνα. Η άποψη που επικρατεί ανάμεσα στους παραθεριστές που επισκέπτονται το Πόρτο Ράφτη είναι ότι η περιοχή πράγματι προσφέρει πιο ευχάριστες συνθήκες ζωής σε ένα καλύτερο περιβάλλον. 29

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Αυτό βέβαια σε σύγκριση με τη ποιότητα ζωής στην Πρωτεύουσα αλλά και με πολλές άλλες περιοχές της ευρύτερης Αττικής συμπεριλαμβανόμενης και τους υπόλοιπους παραθεριστικούς οικισμούς της ανατολικής Αττικής. Υποστηρίζεται δηλαδή πως σε ότι αφορά τις απαιτήσεις των παραθεριστών για ένα όμορφο και ήσυχο περιβάλλον, το Πόρτο Ράφτη υπερτερεί έναντι σε περιοχές όπως τη Λούτσα, τη Ραφήνα κτλ. Αυτή η άποψη εμπεριέχει υποκειμενικά κριτήρια αξιολόγησης, ωστόσο δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η αξία του Πόρτο Ράφτη ως παραθεριστικός πόλος. Το παράπονο των παραθεριστών του Πόρτο Ράφτη είναι ότι σταδιακά και με έναν αυξανόμενο ρυθμό αρχίζει να παρουσιάζει τα ίδια χαρακτηριστικά του αστικού περιβάλλοντος τα οποία ο παραθεριστής θέλει να αποφύγει και τα οποία τον οδήγησαν εδώ. Η διαβεβαίωση των παραθεριστών για την ποιότητα ζωής στο Πόρτο Ράφτη διατυπώνεται πάντοτε σε ένα πλαίσιο αμφισβήτησης και ανησυχίας για το μέλλον. Διατυπώνεται δηλαδή η άποψη ότι το Πόρτο Ράφτη «καταστρέφεται» σιγά σιγά περιβαλλοντικά. Οι απόψεις των παραθεριστών επιβεβαιώνουν με κατηγορηματικό τρόπο την αύξηση των μόνιμων κατοίκων και την ανέγερση νέων κατοικιών που τα τελευταία χρόνια εντείνεται περισσότερο. 30

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΠΟΡΤΟ ΡΑΦΤΗ ΑΠΟ ΠΕΡΙΟΧΗ Α ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΕ Β ΘΕΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Άμβλυνση των διαφορών μεταξύ χειμώνα-καλοκαίρι Το πιο σημαντικό θετικό αποτέλεσμα είναι ότι με την σταδιακή αύξηση του μόνιμου πληθυσμού επέρχεται ισορροπία στους όρους διαβίωσης μεταξύ του χειμώνα και του καλοκαιριού. Έτσι, το Πόρτο Ράφτη δεν είναι πια μια περιοχή που έχει ζωή το καλοκαίρι ενώ το χειμώνα τα πάντα υπολειτουργούν ή δεν λειτουργούν καθόλου. Αυτό άλλωστε αποτελεί το σημαντικότερο πρόβλημα των περιοχών που συγκεντρώνουν παραθεριστική κατοικία. Ανάδειξη της περιοχής Οι μόνιμοι κάτοικοι παράλληλα οργανώνονται, απαιτούν από την πολιτεία και συμβάλλουν στην ενίσχυση σημαντικών κλάδων, όπως τα οδικά δίκτυα, η ασφάλεια, ο τουρισμός, ο πολιτισμός κτλ. Προσελκύονται επίσης νέες επενδύσεις και βελτιώνονται οι υποδομές, ενώ ταυτόχρονα γίνονται κινήσεις και δραστηριότητες για τη διατήρηση και την ανάδειξη της ποικιλομορφίας και της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής. Νέες κατασκευές-βελτίωση οικιστικής εικόνας Η συγκέντρωση μεγάλου μέρους πληθυσμού συνοδεύεται από την επέκταση των κατοικιών και άλλων δραστηριοτήτων όπως υποδομές, επιχειρήσεις κ.λ.π. στις περιφερειακές περιοχές. Τα νέα κτίσματα που καλούνται να στεγάσουν τις κατοικίες και τις δραστηριότητες αυτές πληρούν όλες τις σύγχρονες προδιαγραφές, με αποτέλεσμα έως ένα βαθμό την βελτίωση της οικιστικής εικόνας της περιοχής. 31

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΠΟΡΤΟ ΡΑΦΤΗ ΑΠΟ ΠΕΡΙΟΧΗ Α ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΕ Β ΑΡΝΗΤΙΚΕΣ ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ Αυθαίρετη δόμηση Η υπερσυγκέντρωση, από την άλλη πλευρά, δημιουργεί αρνητικές επιπτώσεις στο οικιστικό περιβάλλον. Ο έντονος καταμερισμός της ιδιοκτησίας της γης μέσα και γύρω από τους παραθαλάσσιους οικισμούς σε συνδυασμό με την αδυναμία της πολιτείας να καθορίσει έγκαιρα επιτρεπόμενες χρήσεις γης και όρους δόμησης στις ακτές επηρέασαν τη μορφή της ανάπτυξης του οικισμού. Έτσι η δόμηση των ακτών πραγματοποιήθηκε με τον κλασσικό τρόπο της επέκτασης του Σχεδίου Πόλεως ή της διεύρυνσης των ορίων του οικισμού σε ήδη σχηματισμένες ζώνες αυθαιρέτων. Μαζική οικοδόμηση Η οικοδόμηση σε κάποιες περιοχές του Πόρτο Ράφτη στην παραλιακή ζώνη και στην ανώτερη ζώνη της σχεδόν αποκλειστικής παραθεριστικής κατοικίας- γίνεται κατά κύριο λόγο με μαζικό τρόπο ως συγκροτήματα κατοικιών από οικοδομικές επιχειρήσεις και λιγότερο με πρωτοβουλία ιδιωτών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα η οικιστική διαμόρφωση της περιοχής να ρυθμίζεται από παράγοντες εξωτερικούς μη εξαρτώμενους από τους ίδιους τους κατοίκους. Το φαινόμενο αυτό οφείλεται προφανώς στην αυξανόμενη ζήτηση που προβλέπεται να έχει η περιοχή για κατοικία. Αλλοίωση παράκτιας ζώνης Τα αποτελέσματα της υπερβολικής αύξησης της πυκνότητας δόμησης είναι εμφανή στην μορφή της ευρύτερης παραλιακής ζώνης. Η μορφή της έχει αλλοιωθεί ενώ οι ελεύθεροι χώροι που παραμένουν καθώς και η κοινόχρηστη ζώνη θαλάσσιας αναψυχής περιορίζονται ή και εξαφανίζονται. Το φαινόμενο αυτό είναι ιδιαίτερα έντονο στην περιοχή του Πόρτο Ράφτη με πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα τον δρόμο που βρίσκεται ακριβώς δίπλα στην θάλασσα και τον τεράστιο οικοδομικό όγκο που αναπτύσσεται στην παράκτια ζώνη και που ενδέχεται να αυξηθεί ακόμα περισσότερο. 32

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟΥ ΜΕΤΑΤΡΟΠΗΣ ΠΟΡΤΟ ΡΑΦΤΗ ΑΠΟ ΠΕΡΙΟΧΗ Α ΚΑΤΟΙΚΙΑΣ ΣΕ Β Κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα Ποικίλα κοινωνικο-οικονομικά προβλήματα οφείλονται στην αύξηση της αξίας γης στην περιοχή. Ιδιαίτερα μετά την κατασκευή του συγκροτήματος του Δοξιάδη, την ανάδειξη της περιοχής μέσω αυτού και την προσέλκυση επενδύσεων στον τομέα των κατασκευών, τα τελευταία χρόνια οι αξίες γης στο Πόρτο Ράφτη έχουν φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα χωρίς να αντιπροσωπεύουν την πραγματική αξία των οικοπέδων ή των κτισμάτων. Αυτό σε συνδυασμό με μια ενδεχόμενη υποβάθμιση τα επόμενα χρόνια μπορεί να οδηγήσει σταδιακά στην απαξίωση των ακινήτων και εγκλωβισμό των ιδιοκτητών. Επιπτώσεις στο περιβάλλον Οι επιπτώσεις στο περιβάλλον από την ανεξέλεγκτη συσσώρευση παραθεριστών και κατοίκων είναι αρκετές ώστε να απειλούν την ποιότητα της ζωής στην περιοχή. Από την μια πλευρά, υπάρχει ο κίνδυνος της κατασπατάλησης των φυσικών πόρων λόγω της μεγάλης συγκέντρωσης πληθυσμού. Από την άλλη πλευρά, εξαιτίας των ακατάλληλων δραστηριοτήτων στις παραθαλάσσιες περιοχές, το φυσικό περιβάλλον υποβαθμίζεται με τα εξής επακόλουθα: την απώλεια της βιολογικής ποικιλότητας και την καταστροφή των παράκτιων τόπων αναπαραγωγής, την μόλυνση των χερσαίων και θαλάσσιων πόρων, την συγκέντρωση αστικών λυμάτων και αποβλήτων επικίνδυνων για την υγεία και, τέλος, την μόλυνση της ατμόσφαιρας 33

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Συμπερασματικά, το Πόρτο Ράφτη αποτελεί εδώ και 3 δεκαετίες περίπου μία περιοχή κατεξοχήν παραθεριστικής κατοικίας, που όμως τα τελευταία χρόνια έχει αρχίσει να μεταλλάσσεται σε περιοχή μόνιμης κατοικίας. Αποδεχόμενοι αυτό το φαινόμενο μετατροπής από β σε α κατοικία, ωθούμαστε να προτείνουμε κάποια μέτρα: α)ώστε η ανάπτυξη της περιοχής να είναι ελεγχόμενη δίχως να διαταράσσει την βιωσιμότητα και την ισορροπία μεταξύ αστικού και φυσικού περιβάλλοντος και β)να λειτουργεί πλέον σωστά με τις κατάλληλες υποδομές εφόσον πρέπει να εξυπηρετείται ο αυξανόμενος αριθμός μόνιμων κατοίκων. Οι κατευθύνσεις που προτείνονται είναι οι παρακάτω: ΣΥΓΚΕΚΡΙΜΕΝΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟ ΣΧΕΔΙΟ Όπως ισχύει για κάθε περιοχή, έτσι και για το Πόρτο Ράφτη πρωταρχικό μέλημα για τη συνεχή ανάπτυξη της περιοχής θα πρέπει να αποτελέσει η σύνταξη συγκεκριμένου χωροταξικού και ρυθμιστικού σχεδίου το οποίο να περιλαμβάνει γενικά χαρακτηριστικά, δυναμικές, τάσεις και προοπτικές εξέλιξης. Πρέπει, δηλαδή, να διατυπωθούν γενικές στρατηγικές με στόχο μακροπρόθεσμα αποτελέσματα, αλλά και ένα ενδεικτικό πλαίσιο για μακροπρόθεσμες επιδιώξεις. Σημαντική είναι η συμμετοχή άμεσα ενδιαφερόμενων, δηλαδή των κατοίκων. Η συνεργασία τους, άλλωστε, με τους επιστημονικούς και τους πολιτικούς φορείς μπορεί να αποφέρει θετικά αποτελέσματα και κυρίως σε άμεση σχέση με τις πραγματικές ανάγκες της περιοχής. 34

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΠΑΡΑΚΤΙΑΣ ΖΩΝΗΣ Το χωροταξικό-ρυθιστικό σχέδιο αυτό πρέπει να εμπεριέχει και την μελέτη για τη διαχείριση της παράκτιας ζώνης και τον προβληματισμό γύρω από τον ζωτικό ρόλο που θα μπορούσε να παίξει το στοιχείο της παραλίας στην ανάπτυξη του οικιστικού συνόλου. Μία διαμορφωμένη, ποιοτική παραλιακή ζώνη, θα έδινε νέες δυνατότητες ανάπτυξης, θα προσέφερε μία πνοή στη ζωή τόσο των μόνιμων κατοίκων όσο και των παραθεριστών και θα αναβάθμιζε την ποιότητα του περιβάλλοντος. Η παραλία θα πρέπει να προστατευθεί από την μόλυνση και την ηχορρύπανση του δρόμου, καθώς και από την συνεχή συρρίκνωση, η οποία πραγματοποιείται λόγω της πίεσης του χτισμένου περιβάλλοντος και της τάσης υπερεκμετάλλευσης της αυξημένης αξίας γης στην παραλιακή ζώνη. ΟΙΚΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ Η οικιστική ανάπτυξη της παράκτιας περιοχής της Ανατολικής Αττικής συνδέεται στενά με τις εξελίξεις, τις τάσεις και τις προοπτικές ανάπτυξης της Αττικής. Άρα και με το χωροταξικόρυθμιστικό σχεδιασμό του συνόλου της Αττικής. Και καθώς ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της περιοχής είναι η ανάπτυξη τόσο της μόνιμης όσο και παραθεριστικής κατοικίας, στόχος των ρυθμιστικών διαδικασιών θα πρέπει να είναι η ισόρροπη ανάπτυξη και των δύο τύπων κατοικίας με προϋπόθεση την προστασία του περιβάλλοντος, την διαμόρφωση των απαραίτητων υπαίθριων χώρων, την εξασφάλιση των αναγκαίων πόρων για την συντήρηση της πόλης καθώς και την ισονομία. 35

. ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗΣ ΥΠΟΔΟΜΩΝ Ως περιοχές αναπτυσσόμενες ακόμα, οι περιοχές της Ανατολικής Αττικής, δηλαδή και το Πόρτο Ράφτη, έχουν ανάγκες από υποδομές και νέα έργα έτσι ώστε να εξυπηρετούνται σωστά και ισότιμα οι ολοένα αυξανόμενοι μόνιμοι κάτοικοι, όπως: Δίκτυα Συγκοινωνιών: μαζί με την Αττική Οδό κατασκευάστηκε και ο Προαστιακός Σιδηρόδρομος που φτάνει ως το Κορωπί και το Αεροδρόμιο, όμως η πρόσβαση με τα Μ.Μ.Μ. στις επιμέρους περιοχές της Ανατολικής Αττικής παρουσιάζει αρκετές ακόμα αδυναμίες. Γι αυτο πέρα από την απαραίτητη αναβάθμιση του οδικού δικτύου, αναγκαία θεωρείται η δημιουργία ενός διευρυμένου δικτύου υπεραστικών καθώς και εσωτερικών αστικώνεντός Πόρτο Ράφτη δηλαδή- συγκοινωνιών. Ύδρευση: το δίκτυο ύδρευσης στην περιοχή καλύπτει οριακά τις σημερινές ανάγκες των κατοίκων. Όμως, καθώς οι μόνιμοι κάτοικοι αυξάνονται, αυξάνονται και οι ανάγκες ύδρευσης. Οι παρεμβάσεις στο δίκτυο πρέπει να είναι αποτελεσματικές. Αποχέτευση: αυτή την στιγμή το σύστημα αποχέτευσης της περιοχής είναι ανύπαρκτο. Ο σχεδιασμός δικτύου αποχέτευσης ομβρίων κρίνεται απαραίτητος από τους κατοίκους μιας και την έλλειψη αυτή εντοπίζουν ως το σημαντικότερο πρόβλημα. 36

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ Εναλλακτικά συστήματα ενέργειας: οι ανάγκες ενέργειας που ολοένα γίνονται και μεγαλύτερες θα μπορούσαν να καλυφθούν με την εγκατάσταση δικτύου φυσικού αερίου. Η χρήση άλλωστε του φυσικού αερίου αποτελεί μία λύση βιώσιμη με άξονα την προστασία του περιβάλλοντος. Επιπλέον, στη βιώσιμη ανάπτυξη του οικισμού θα βοηθούσαν βιοκλιματικά συστήματα ενέργειας εφαρμοσμένα έτσι ώστε να καλύπτουν τις πρόσθετες ενεργειακές απαιτήσεις κατά τους καλοκαιρινούς μήνες. Αναψυχή και αθλητικές εγκαταστάσεις: για την κάλυψη των αναγκών αναψυχής και άθλησης προτείνονται ένα υπερτοπικό αθλητικό κέντρο και ένα ναυταθλητικό κέντρο. Διαμορφωμένοι υπαίθριοι χώροι, που αυτή την στιγμή είναι ανύπαρκτοι θα μπορούσαν να προσελκύσουν δραστηριότητες αναψυχής. Περίθαλψη και εκπαίδευση: στο Πόρτο Ράφτη λειτουργούν μόνο δύο νηπιαγωγεία και ένα δημοτικό, και τα παιδιά της περιοχής παρακολουθούν τις μεγαλύτερες τάξεις στο Μαρκόπουλο ή στην Αθήνα. Γι αυτό απαραίτητη είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου σχολικού δικτύου το οποίο να εξυπηρετεί τις ανάγκες για εκπαίδευση. Απαραίτητη θεωρείται επίσης η ίδρυση ενός κέντρου υγείας που θα παρέχει την αναγκαία ιατρική περίθαλψη -είναι αδιανόητο μια αναπτυσσόμενη περιοχή με μόνιμους κατοίκους να μην διαθέτει έστω μία μικρή οργανωμένη μονάδα περίθαλψης. 37

ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Η μείωση της κατανάλωσης των φυσικών πόρων σε συνδυασμό με την αύξηση των δαπανών για την διαμόρφωση υποδομών σχετικών με την προστασία του περιβάλλοντος θα μπορούσε να περιορίσει αρκετά την έκταση του προβλήματος. Ταυτόχρονα, βέβαια, χρειάζεται ολοκληρωμένη πολιτική προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς της περιοχής. ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΙΚΑΙΟΣΥΝΗ Έχει ήδη αναφερθεί το φαινόμενο με τους παλιούς και τους νέους κατοίκους του Πόρτο Ράφτη και τη διαφορετική κοινωνικοοικονομική τους θέση. Χρειάζεται προσοχή από τους μελετητές ώστε να διασφαλιστεί η ισότητα στην πρόσβαση στα διάφορα δίκτυα (μεταφορών, ενέργειας, επικοινωνιών κ.λ.π.) και στις επικείμενες καινούριες υποδομές (δημόσιες και ιδιωτικές υπηρεσίες, αναψυχή κλπ.) Ως γενικές κατευθύνσεις, θα λέγαμε ότι πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στην διατήρηση του φυσικού τοπίου, περιορίζοντας την κλίμακα και την πυκνότητα της δόμησης στον οικισμό. Ενδεχομένως με μικρότερους συντελεστές δόμησης, με αυστηρότερους κανονισμούς, ευαισθητοποίηση των κατοίκων κ.α. Επιπλέον θα πρέπει να ενθαρρύνεται η εικόνα του Πόρτο Ράφτη ως παραθεριστικός προορισμός με άξονα το φυσικό της τοπίο. Τέλος, θα πρέπει και οι επιπλέον δραστηριότητες που συγκεντρώνονται παράλληλα με την αύξηση του πληθυσμού να διατηρούνται υπό ορισμένης κλίμακας, διατηρώντας μία ισορροπία στην περιοχή. 38

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -Υ.Π.Ε.ΧΩ.Δ.Ε.-Ε.Μ.Π.-Ε.Κ.Κ.Ε./ Παραθεριστική κατοικία και οικιστική ανάπτυξη, Α φάση-τόμος 1, 1997 -Υ.Π.Ε.ΧΩ.Δ.Ε.-Ε.Μ.Π.-Ε.Κ.Κ.Ε./ Παραθεριστική κατοικία και οικιστική ανάπτυξη, Β φάση-τόμος 2 -Γ.Π.Σ. Μαρκόπουλου (για το Πόρτο Ράφτη), Α φάση-φεβρουάριος 1998 και Β φάση-μάρτιος 1999 -Μ. Αγγελίδης, Χωροταξικός σχεδιασμός και βιώσιμη ανάπτυξη, εκδόσεις Συμμετρία, Αθήνα 2000 -Γ.Προβελέγγιος-Δ.Κατζουράκης, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ανατολικής Αττικής, Δήμος Μαρκόπουλου Μεσογαίας:Ρυθμιστικό και αναπτυξιακό σχέδιο του Δήμου Μαρκόπουλου και αναθεώρηση του γενικού πολεοδομικού σχεδίου: ανάλυση-προτάσεις, Αθήνα 1998-9 -ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΕΣ ΠΗΓΕΣ - www.portoraftinews.gr - www.anatolikhattikh.gr - www.minenv.gr - www.statistics.gr - www.atticaeast.gr

ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2009