Η ιστορία του φωτός σαν παραμύθι περιγραφή της δράσης Χρήστος Γκοτζαρίδης Φυσικός
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΚΗ ΦΑΣΗ Μικρή Περιγραφή: Οι μαθητές θα παρακολουθήσουν μία ιστορία, για την εξέλιξη των αντιλήψεων του ανθρώπου για το φως και για τη φύση του φωτός, ανά τους αιώνες. Πέρα από τη προσπάθεια για όσο το δυνατόν περισσότερο γλαφυρή παρουσίαση του θέματος, δίνεται έμφαση στη παρουσίαση της εξέλιξης της επιστημονικής σκέψης. Λεξιλόγιο: Φως, βλέπω, φύση του φωτός. Ηλικία: μαθητές Γ Γυμνασίου 15 ετών Περιβάλλον: σχολείο, αμφιθέατρο, μουσείο Χρονική διάρκεια: Πριν την επίσκεψη 1 διδακτική ώρα
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΑΤΑΡΤΙΚΗ ΦΑΣΗ Τεχνικές απαιτήσεις: ηλεκτρονικός υπολογιστής, βιντεοπροβολέας. Υπόβαθρο συγγραφέα: δάσκαλος φυσικής, καλή χρήση ΤΠΕ. Σύνδεσημετηδιδακτέαύλη: Οπτική Γ Γυμνασίου. Διδακτικοί στόχοι:οι μαθητές να αποκτήσουν μία γενικήεισαγωγική γνώση για το φως και την εξέλιξη των θεωριών που ερμηνεύουν τα φωτεινά φαινόμενα. Καθοδήγηση για προετοιμασία: Σύντομη εισαγωγή.
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η κεντρική ιδέα της δραστηριότητας είναι να προκαλέσει το ενδιαφέρον των μαθητών για τη μελέτη του φωτός. Μαθητές: Γ Γυμνασίου ηλικία 15 ετών. Χώρος: Σχολική αίθουσα ή αμφιθέατρο. Χρόνος: (Λίγο) πριν την επίσκεψη και μετά την επίσκεψη στο μουσείο (ως δραστηριότητες ανατροφοδότησης και αξιολόγησης).
Πριν την επίσκεψη 1 η Διδακτική φάση: ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΤΟΥ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ Ξεκινώντας τη παρουσίαση, οι μαθητές καλούνται να σκεφτούν και να συζητήσουν πάνω σε δύο..πολύ κοινές και πολύ καθημερινές ερωτήσεις: Τί θα πει βλέπω; Τί ονομάζουμε φως; Σε σύντομη περιγραφή για ενημέρωση των εκπ/κων δίνεται ένα κείμενο με τις σχετικές πληροφορίες.
Πριν την επίσκεψη 1 η Διδακτική φάση: ΠΡΟΚΛΗΣΗ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΑΝΑΚΛΗΣΗ ΓΝΩΣΕΩΝ Γιανααπαντήσουνοιμαθητέςστις ερωτήσεις αυτές θα χρειαστεί να κάνουν ανάκληση γνώσεων από προηγούμενες τάξεις, απόκαθημερινήενημέρωσηκαι πληροφορία, αλλά θα αναδειχθούν και πιθανές «παρανοήσεις» από τη πλευρά των μαθητών πάνω στο θέμα. Η συζήτηση αυτή μπορεί να ολοκληρωθεί σε διάστημα από 5 ως 10 λεπτά.
Πριν την επίσκεψη 2 η Διδακτική φάση: ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ Παρουσίαση των απόψεων σχετικά με το «τι σημαίνει βλέπω ένα αντικείμενο» όπως αυτά καταγράφονται ιστορικά. Η παρουσίαση ακολουθεί κανόνες αφήγησης όμως τονίζει τα κρίσιμα σημεία-θέματα και δίνει μερικές πληροφορίες σχετικά με την εξέλιξη των απόψεων των φιλοσόφων, παλαιότερα, και των επιστημόνων, στη συνέχεια, για το φως.
Πριν την επίσκεψη 3 η Διδακτική φάση: ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΑ ΒΑΣΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΙΣ ΣΗΜΕΡΙΝΕΣ ΜΑΣ ΓΝΩΣΕΙΣ Ολοκληρώνοντας το πρώτο σκέλος της ιστορικής αναδρομής απαντώνται τα αρχικά ερωτήματα που μας απασχόλησαν. Παρουσιάζεται η απάντηση στα ερωτήματα «τί σημαίνει φως» και «τί σημαίνει βλέπω» ως συμπέρασμα με βάση την παρουσίαση και η απάντηση δίνει την ευκαιρία για εποικοδομητική συζήτηση με θέμα το ανθρώπινο μάτι.
Επίσκεψη 3 η Διδακτική φάση: ΚΑΤΑΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΣΥΝΕΧΕΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΕΠΕΙΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗΣ ΑΝΑΖΗΤΗΣΗΣ Η παρουσίαση συνεχίζεται περισσότερο οργανωμένα και με επιστημονική ακρίβεια από τη εποχή που θεμελιώνεται η επιστημονική μέθοδος (Νεύτωνας κτλ). Στόχος της προσπάθειας είναι να αναγνωρίσουν οι μαθητές τις αιτίεςφαινόμενα που αναζητούν επιστημονική ερμηνεία και άρα διατύπωση-διεύρυνση των θεωριών σχετικά με το φως.
Επίσκεψη 4 η Διδακτική φάση: ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΘΕΩΡΙΩΝ-ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΠΟΥ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΤΗΚΑΝ Τελειώνοντας την παρουσίαση των θεωριών σχετικά με το φως γίνεται μία ανασκόπηση όσων αναφέρθηκαν με τη συμπλήρωση από ομάδες μαθητών ενός φύλλου εργασίας. Στόχος είναι η συστηματική καταγραφή των θεωριών και των φαινομένων που ερμηνεύονται με τη κάθε θεωρία από τους μαθητές, έτσι ώστε κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στο μουσείο να μπορεί να συζητηθούν και θέματα θεωρίας.
Επίσκεψη 4 η Διδακτική φάση: ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Η ΕΠΙΣΚΕΨΗ ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΚΑΙ Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΤΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ΚΑΘΩΣ ΜΕΛΕΤΟΥΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΤΑ ΕΚΘΕΜΑΤΑ
Μετά την επίσκεψη 5 η Διδακτική φάση: ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΣ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΤΗΣ ΚΡΙΤΙΚΗΣ ΣΚΕΨΕΙΣ ΚΑΙ ΜΕΤΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Τέλος παρουσιάζονται μία σειρά από ερωτήσεις και δραστηριότητες που έχουν στόχο να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα της παρουσίασης και της επίσκεψης. Οι ερωτήσεις, πέρα από θέματα ανάκλησης γνώσεων, καλύπτουν θέματα ανάδειξης της κριτικής σκέψης των μαθητών. Ζητούν από τους μαθητές να σχετίσουν τις γνώσεις που μόλις απέκτησαν με θέματα από τη καθημερινή τους ζωή.
Βιβλιογραφικές αναφορές History of Optics http://www.optics1.com/optics_history.php Ancient Greece: Optics http://www.mlahanas.de/greeks/optics.htm Σελίδες για το φως http://light.physics.auth.gr/light_gr.html Φωςκαιπηγέςφωτός http://www.primedu.uoa.gr/sciedu/biblio/bookteac hers/sheet/light.htm