Η ΚΑΛΛΙΣΔΥΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΔΙΑ ΣΟ 11ν ΓΗΜΟΣΙΚΟ ΥΟΛΔΙΟ ΚΤΡΤΓΑΛΛΟΤ

ηνλ ηόκν Διέλε Υ. Καξπδά & Υξηζηίλα Π. Μίιεζε (επηκέιεηα), «ρνιηθέο θαηλνηνκίεο κε έκπλεπζε, όξακα θαη δεκηνπξγηθόηεηα», Σόκνο Β, Δθδόζεηο Κηβσηόο, Πεηξαηάο (Τπό έθδνζε). Η ΚΑΛΛΙΣΔΥΝΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΔΙΑ ΣΟ 11ν ΓΗΜΟΣΙΚΟ ΥΟΛΔΙΟ ΚΤΡΤΓΑΛΛΟΤ Βαζίιεο Η. Γεξγαηζνύιεο, Γηδάθησξ Λανγξαθίαο Παλεπηζηεκίνπ Αζελώλ Γηεπζπληήο 11νπ Γεκνηηθνύ Σρνιείνπ Κνξπδαιινύ Μαξία Ν. Ταζηζόγινπ MSc Δ.Μ.Π., Σπγγξαθέαο Σρνιηθώλ Δγρεηξηδίσλ Γαζθάια 11νπ Γεκνηηθνύ Σρνιείνπ Κνξπδαιινύ π. Κσλζηαληίλνο Γθνπγθνύδεο Γάζθαινο 11νπ Γεκνηηθνύ Σρνιείνπ Κνξπδαιινύ Με ηε ζθέςε όηη ην ζρνιείν είλαη ν θπζηθόο βηόηνπνο ηνπ βηβιίνπ, εθπνλήζακε κε ηνπο καζεηέο ηνπ 11νπ Γεκνηηθνύ Σρνιείνπ Κνξπδαιινύ έλα βηβιηνδεηηθό εθπαηδεπηηθό πξόγξακκα. Σηελ ζύληνκε απηή παξνπζίαζε δε ζα επεθηαζνύκε ζε πιεξνθνξίεο γηα ηελ ηζηνξία ηεο βηβιηνδεζίαο, κηαο ηέρλεο ηόζν παιηάο όζν θαη ηα ίδηα ηα βηβιία. Δπηγξακκαηηθά κόλν ζα αλαθέξνπκε όηη ε θζνξά ηνπ ρξόλνπ, ε ζπρλή ρξήζε θαη νη αθαηάιιειεο ζπλζήθεο θύιαμεο ησλ πλεπκαηηθώλ απηώλ ζεζαπξώλ θάλνπλ απαξαίηεηε ηε ζσξάθηζή ηνπο. Απηή είλαη ε απνζηνιή ηεο βηβιηνδεηηθήο ηέρλεο. Δπηπιένλ ελδηαθέξεηαη θαη γηα ηελ αηζζεηηθή (θαιιηηερληθή) πξνβνιή ησλ βηβιίσλ. Σε κηα καθξηά δηαδξνκή ε ηέρλε εκπινπηίζηεθε. Σήκεξα ππάξρνπλ πνιιέο ηερληθέο, από θηελέο θαη απιέο (θαξθίηζα, ζπηξάι, ζεξκνθόιιεζε θ. ά.) σο αθξηβέο θαη πεξίπινθεο (θαιιηηερληθή βηβιηνδεζία). Τα εξγαιεία έγηλαλ πην απνηειεζκαηηθά, ελώ ζηα πιηθά πξνζηέζεθαλ θαη λέα, θηελά θαη αλζεθηηθά, ηεο ζύγρξνλεο βηνκεραλίαο (εληζρπκέλεο θόιιεο, ραξηόληα, δεξκαηίλεο, πιαζηηθά θαιύκκαηα θ. ά.). Τα ηειεπηαία ρξόληα, κε ηε δεκηνπξγία ηνπ νινήκεξνπ ζρνιείνπ θαη, θπξίσο, κε ηελ εηζαγσγή ηεο Δπέιηθηεο Εώλεο, νη καζεηέο γίλνληαη παξαγσγνί πξσηόηππνπ πιηθνύ. Οη εξγαζίεο ηνπο ππάξρεη αλάγθε λα αλαδεηρζνύλ γηα λα παξνπζηαζηνύλ ζε ζπκκαζεηέο, ζε γνλείο ή ζηελ ηνπηθή θνηλσλία. Πνιινί εθπαηδεπηηθνί κε θηιόηηκεο πξνζπάζεηεο ηηο δέλνπλ κε απιά, πξόρεηξα θαη απηνζρέδηα κέζα. Ζ αμηνπνίεζε ηεο θαιιηηερληθήο βηβιηνδεζίαο, κηαο ηέρλεο κε ηελ νπνία νη καζεηέο ζα κπνξνύζαλ λα θαηαζθεπάζνπλ βηβιία αλζεθηηθά θαη πςειώλ αηζζεηηθώλ 1

πξνδηαγξαθώλ, αμηνπνηείηαη ειάρηζηα 1, θαζώο ιίγνη δάζθαινη ηελ έρνπλ δηδαρζεί. Ζ ζεκαληηθή ηνκή πνπ έθεξε ν Θεόδσξνο Η. Μαξαγθνπδάθεο, θαζεγεηήο ρεηξνηερλίαο ηνπ Μαξαζιείνπ Γηδαζθαιείνπ, ν νπνίνο εμέδσζε ζηα 1927 ηνλ Πξαθηηθό Οδεγό ηεο Φεηξνηερλίαο, όπνπ ην ηξίην ηεύρνο ηνπ αθνξνύζε ζηε Βηβιηνδεηηθή 2, θαη ε νπνία ζπλερίζηεθε ζπνξαδηθά από θαζεγεηέο εηθαζηηθώλ ζε παηδαγσγηθέο ζρνιέο (Κσλζηαληίλνο Δπξπγέλεο θαη Ησάλλεο Καξακπάηεο) (Δπξπγέλεο ρ.ρ., Καξακπάηεο 1986), δε βξήθε ζπλέρεηα θαηά ηηο ηειεπηαίεο δεθαεηίεο, κε απνηέιεζκα νη δάζθαινη νη νπνίνη ζέινπλ λα δέζνπλ εξγαζίεο ησλ καζεηώλ ηνπο, νπζηαζηηθά λα απηνζρεδηάδνπλ. Αμίδεη λα κειεηεζεί ζπζηεκαηηθόηεξα ε παξνπζία ηεο βηβιηνδεηηθήο ηέρλεο ζηελ ειιεληθή εθπαίδεπζε (Σηακαηνπνύινπ 1999, ζ. 161-183, Γεξγαηζνύιεο Τξαζάλεο 2012). Τώξα ζα παξνπζηάζνπκε ην βηβιηνδεηηθό πξόγξακκα πνπ εθπνλήζακε ζην 11ν Γεκνηηθό Σρνιείν Κνξπδαιινύ. Τν ζρνιηθό έηνο 2010-2011 πξνζθιήζεθε ν επαγγεικαηίαο βηβιηνδέηεο Νηθόιανο Καξακέηνο ζηα ζπζηεγαδόκελα 11ν & 22ν Γεκνηηθά Σρνιεία Κνξπδαιινύ, όπνπ παξνπζίαζε ζε δύν δηδαθηηθέο ώξεο ηελ ηέρλε ηεο βηβιηνδεζίαο ζηνπο καζεηέο ησλ Δ θαη Ση ηάμεσλ. Ο Βαζίιεο Γεξγαηζνύιεο (εθ ησλ εηζεγεηώλ), δηεπζπληήο ηόηε ηνπ 11νπ Γεκνηηθνύ Σρνιείνπ Κνξπδαιινύ, εληππσζηαζκέλνο απ ηελ παξνπζίαζε ηνπ Καξακέηνπ, ήξζε ζε επαθή κε ηελ Διέλε Σπξξάθνπ- Γηγή, γλώζηξηα ηεο ηέρλεο (κεηαπηπρηαθή θνηηήηξηα ζηηο «γξαθηθέο ηέρλεο πνιπκέζα» ζην Διιεληθό Αλνηθηό Παλεπηζηήκην). Απηή ηνλ κύεζε ζηελ «θηλέδηθε» βηβιηνδεζία, ηελ νπνία πξόηεηλε σο κηα εύθνιε ηερληθή γηα ηα παηδηά. Ο δηεπζπληήο ζπλεξγάζηεθε κε ηνπο δαζθάινπο ηεο Τξίηεο (Γ ) ηάμεο π. Κσλζηαληίλν Γθνπγθνύδε θαη ηεο Πέκπηεο (Δ ) ηάμεο Μαξία Ταζηζόγινπ θαη πξαγκαηνπνίεζαλ καδί έλα πξόγξακκα βηβιηνδεζίαο δηάξθεηαο ηεζζάξσλ κελώλ (ζηηο ώξεο ησλ εηθαζηηθώλ θαη ηεο επέιηθηεο δώλεο). Οη καζεηέο ησλ δύν ηάμεσλ θαηαζθεύαζαλ βηβιία ηα νπνία πεξηείραλ εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα πνπ εθπόλεζαλ εθείλν ην έηνο. Οη καζεηέο ηεο Τξίηεο (Γ ) ηάμεο έδεζαλ ην εθπαηδεπηηθό πξόγξακκα Απ ηε θαληαζηαθή δηάζηαζε ηνπ κύζνπ ζηελ επηζηεκνληθή ηνπ εμήγεζε, ελώ νη καζεηέο ηεο Πέκπηεο (Δ ) ηάμεο ην εθπαηδεπηηθό 1 Σε ιίγα ζρνιεία εληνπίζακε λα γίλνληαη πξνγξάκκαηα θαιιηηερληθήο βηβιηνδεζίαο (11ν Γεκνηηθό Σρνιείν Κνξπδαιινύ, 7ν Γεκνηηθό Σρνιείν Νίθαηαο, 23ν Γεκνηηθό Σρνιείν Νίθαηαο, 1ν Γεκνηηθό Σρνιείν Ταύξνπ, 24ν Γεκνηηθό Σρνιείν Ησαλλίλσλ, Σρνιή Φηιι θαη 5ν Γεληθό Λύθεην Νίθαηαο (Γεξγαηζνύιεο Τξαζάλεο 2012). 2 Ο ίδηνο επαλεμέδσζε ην ζεκαληηθό απηό ζύγγξακκα ζηα 1933, εγθεθξηκέλν από ηνλ Υπνπξγό Παηδείαο Γεκήηξην Φαηδίζθν (απόθαζε ππ αξηζκ. 68351/12-12-1932). Τν βηβιίν επαλεθηππώζεθε ην 1999 από ηηο εθδόζεηο Φνίληθαο. Ο Μαξαγθνπδάθεο παξνπζίαζε ηερληθέο γηα λα δέζνπλ νη δηεπζπληέο ην πνιύηηκν αξρείν ηνπ ζρνιείνπ θαη νη καζεηέο ηα ηεηξάδηα θαη ηα βηβιία ηνπο. Έδηλε νδεγίεο θαη γηα ηε ζπληήξεζε ησλ πνιύηηκσλ ζρνιηθώλ ραξηώλ (Μαξαγθνπδάθεο 1933). 2

πξόγξακκα Πνηήκαηα θαη Εσγξαθηέο: Πεξηβαιινληηθό πξόγξακκα κε πνηεηηθέο θαη θαιιηηερληθέο δεκηνπξγίεο ησλ καζεηώλ. Θα παξνπζηάζνπκε αλαιπηηθά ηα ζηάδηα ηεο εξγαζίαο καο. Πξνκεζεπηήθακε από θαηαζηήκαηα κε πιηθά βηβιηνδεζίαο ηα πιηθά (ραξηόλη γθξη-γθξη, ύθαζκα, ραξηί θξαθη, καξκαξόθνιιεο, θόιια, δηαθνζκεηηθέο θνξδέιεο) θαη ηα απαξαίηεηα εξγαιεία (θόθθαια βηβιηνδεζίαο, θνπίδηα, ηξππάληα, ηξππεηήξη δέξκαηνο, πηλέια). Η θαηαζθεπή ησλ εμσθύιισλ: Ξεθηλήζακε θόβνληαο ηα ραξηόληα γθξη-γθξη γηα ηα εμώθπιια. Δπεηδή ε πνζόηεηα ήηαλ κεγάιε, ε θνπή έγηλε ζε ηππνγξαθείν ηεο πεξηνρήο. Τν πεξηερόκελν ηνπ βηβιίνπ επηιέμακε λα είλαη ηππσκέλν ζε ζειίδεο κεγέζνπο Α4 (29,7 Φ 21 εθαη.) κε νξηδόληηα εθηύπσζε. Υπνινγίζακε ηα εμώθπιια λα πξνεμέρνπλ απ ηηο ζειίδεο 5 ρηιηνζηά πεξηκεηξηθά. Τα εμώθπιια θαη νπηζζόθπιια ζρεκαηίζακε από δύν ραξηόληα δηαζηάζεσλ 27,5 Φ 22 θαη 2,5 Φ 22 εθαη. αληίζηνηρα (θση. 1). Σηελ έλσζε ησλ δύν ραξηνληώλ αθήζακε απιάθη 7 ρηιηνζηώλ. Τν εύθακπην απιάθη βνεζάεη ζην εύθνιν άλνηγκα ηνπ βηβιίνπ. Γηα ηε ζπγθόιιεζε ησλ δύν ηκεκάησλ ρξεζηκνπνηήζακε ραξηί θξαθη, αθήλνληαο κεηαμύ ησλ δύν ραξηνληώλ, παξάιιεια κε ηε ζέζε ηεο ξάρεο, ην απιάθη καο. Δλώζακε ηα δπν ραξηόληα κε ην ραξηί θξαθη (θση. 2). Γηα λα θηηάμνπκε παλόδεηα βηβιία, ρξεζηκνπνηήζακε ύθαζκα (παξέρεηαη ζε κεγάιε πνηθηιία ρξσκάησλ), ην νπνίν είλαη επελδπκέλν εζσηεξηθά κε ραξηί. Τν θόςακε κεγαιύηεξν θαηά 4 εθαηνζηά απ ηα εμώθπιια. Γηα ηελ απνηειεζκαηηθή θαη ζηξσηή ζπγθόιιεζε ηνπ ραξηηνύ θξαθη, αιιά θαη ηνπ πθάζκαηνο, πάλσ ζηα ραξηόληα πηέζακε κε ην θόθθαιν βηβιηνδεζίαο (θση. 3). Γηπιώζακε θαη θνιιήζακε ηηο άθξεο ηνπ πθάζκαηνο εζσηεξηθά. Ηδηαίηεξα πηέζακε κε ην θόθθαιν ώζηε λα ρσζεί ην ύθαζκα ζην απιάθη πνπ ζρεκάηηδε ην θελό ησλ δύν ραξηνληώλ. Έηζη θαηαζθεπάζακε αλεμάξηεηα ην εμώθπιιν θαη ην νπηζζόθπιιν ηνπ βηβιίνπ. Δζσηεξηθά ηα θαιύςακε κε εηδηθή καξκαξόθνιια γηα λα είλαη όκνξθα θαη λα κε θαίλνληαη νη δηπισκέλεο άθξεο ηνπ πθάζκαηνο θαη νη θόιιεο. Σε κεξηθά ρξεζηκνπνηήζακε ρξσκαηηζηέο ζειίδεο Α4 ή ραξηί πεξηηπιίγκαηνο δώξσλ, ην νπνίν δηαηίζεηαη ζε κεγάιε πνηθηιία ρξσκάησλ θαη ζρεδίσλ ζην εκπόξην (θση. 4). Σν ξάςηκν ηνπ βηβιίνπ: Σηε ζπλέρεηα αλνίμακε κε ηξππεηήξη δέξκαηνο ηέζζεξηο (4) ηξύπεο κέζα ζην απιάθη, κε ηηο δύν αθξηαλέο λα απέρνπλ 2 εθαηνζηά από ηα άθξα θαη ηηο ππόινηπεο ζε ίζεο απνζηάζεηο κεηαμύ ηνπο (θση. 5). Μεηά εθηππώζακε ηελ εξγαζία ησλ καζεηώλ καο (ε έγρξσκε εθηύπσζε κπνξεί λα αλαδείμεη δσγξαθηέο ηνπο), ηε ζηνηρήζακε αλάκεζα ζην εμώθπιιν θαη ζην νπηζζόθπιιν (αθήλνληαο 5 ρηιηνζηά πεξηκεηξηθά) θαη ζεκεηώζακε κε κνιύβη κέζα από ηηο 4 ηξύπεο πνπ είρακε αλνίμεη ζην απιάθη ηε ζέζε πνπ ζα ηξππήζνπκε ην ζώκα ηεο εθηππσκέλεο κειέηεο. Τξππήζακε ηηο 3

ζειίδεο κε ειεθηξηθό ηξππάλη πάλσ ζε έλα άρξεζην ζαλίδη. Σηε ζπλέρεηα ξάςακε ζθηρηά κε ρξσκαηηζηέο θνξδέιεο ηαπηόρξνλα ην ζώκα ησλ ζειίδσλ κε ηα εμώθπιια. Ζ ξαθή νινθιεξώζεθε ζην πάλσ ηκήκα ηνπ βηβιίνπ θαη νη άθξεο ηεο θνξδέιαο ρξεζηκνπνηήζεθαλ σο ζειηδνδείθηεο (θση. 6). Τα εμώθπιια κπνξνύλ λα δηαθνζκεζνύλ κε πνιινύο ηξόπνπο: λα γξάςνπκε πάλσ ηνπο πιεξνθνξίεο γηα ηνπο δεκηνπξγνύο (π.ρ. Μαζεηέο ηεο Τξίηεο (Γ ) ηάμεο ηνπ 11νπ Γεκνηηθνύ Σρνιείνπ Κνξπδαιινύ) ηνλ ηίηιν ηεο εξγαζίαο πνπ πεξηέρεηαη ζηελ έθδνζε, ηε ρξνλνινγία. Αθόκε, κπνξνύκε λα δηαθνζκήζνπκε ην εμώθπιιν κε κπνγηά θαη πηλέιν, λα θνιιήζνπκε ζε απηό δηαθνζκεηηθά ζηνηρεία (απνμεξακέλα θπηά, θνξδέιεο θ.ά.). Με απηή ηελ ηερληθή θαηαζθεπάζακε από έλα βηβιίν γηα θάζε καζεηή καο θαη ιίγα επηπιένλ γηα ηνπο δαζθάινπο θαη ην αξρείν ηνπ ζρνιείνπ. Τν ζρνιηθό έηνο 2011-2012 ν Βαζίιεο Γεξγαηζνύιεο αλέιαβε δηεπζπληήο ζην 23ν Γεκνηηθό Σρνιείν Νίθαηαο. Δθεί ζπλεξγάζηεθε κε ηνπο δαζθάινπο ηεο Τξίηεο (Γ ) ηάμεο Αζεκίλα Οηθνλόκνπ θαη ηεο Πέκπηεο (Δ ) Φώηην Μπισλά. Με ηελ ίδηα ηερληθή θαηαζθεύαζαλ βηβιία, έλα γηα θάζε καζεηή. Τώξα όκσο ε επέλδπζε ησλ εμσθύιισλ έγηλε κε εηδηθό πιαζηηθό ζε απνκίκεζε δέξκαηνο (ζε δηάθνξα ρξώκαηα). Τα βηβιία θαη εδώ πεξηείραλ εθπαηδεπηηθά πξνγξάκκαηα θαη εηθαζηηθέο δεκηνπξγίεο ησλ καζεηώλ. Τν ίδην έηνο ηα 23ν θαη 7ν Γεκνηηθά Σρνιεία Νίθαηαο ζπλδηνξγάλσζαλ δύν ζεκηλάξηα ελδνζρνιηθήο επηκόξθσζεο κε ζέκα ηε βηβιηνδεζία, όπνπ νη εθπαηδεπηηθνί Γ. Τξαζάλεο θαη Β. Γεξγαηζνύιεο παξνπζίαζαλ ζηνπο ζπλαδέιθνπο ηνπο ηελ ηέρλε ηεο βηβιηνδεζίαο θαη ηηο εθαξκνγέο ηεο ζην ζρνιείν (Γεξγαηζνύιεο Τξαζάλεο 2012). Αμηνιόγεζε: Οη καζεηέο εξγάζηεθαλ κε δήιν. Αθόκα θαη εθείλνη νη νπνίνη κε ηα θιαζηθά θξηηήξηα ζεσξνύληαλ αδηάθνξνη, έδεημαλ κεγάιν ελδηαθέξνλ. Κάπνηνη από απηνύο αλαδείρζεθαλ ζε πξσηαγσληζηέο, ίζσο γηαηί βξήθαλ κηα θαιή επθαηξία λα απνδείμνπλ ηελ αμία ηνπο ζε δξάζεηο πνπ μέθεπγαλ από ηα ζπλεζηζκέλα καζήκαηα. Ο δήινο επεθηάζεθε θαη ζηα πξνγξάκκαηα, ηα νπνία απνηέιεζαλ ην πεξηερόκελν ησλ βηβιίσλ καο. Οη καζεηέο ελδηαθέξζεθαλ ηδηαίηεξα γηα ηελ πνηόηεηά ηνπο. Ζ αλάγθε λα γλσξίζνπλ νη δάζθαινη θαη νη καζεηέο ηελ ηέρλε ηεο βηβιηνδεζίαο είλαη κεγάιε. «Οη δηεπζπληέο ηελ ρξεηάδνληαη γηα λα ζπληεξήζνπλ ην αξρείν ηνπ ζρνιείνπ, νη δάζθαινη γηα λα πξνβάινπλ ηηο εξγαζίεο ησλ καζεηώλ ή γηα λα ζπληεξήζνπλ θζαξκέλα βηβιία ηεο ζρνιηθήο βηβιηνζήθεο θαη ηα παηδηά γηα λα έξζνπλ ζε επαθή κε κηα γνεηεπηηθή κα παξακειεκέλε ηέρλε, γηα λα εππξεπίζνπλ ηα βηβιία θαη ηα 4

ηεηξάδηά ηνπο, γηα λα αζθήζνπλ ηα ρέξηα, ην πλεύκα θαη ηελ ςπρή ηνπο, γηα λα απνθηήζνπλ ρξήζηκεο δεμηόηεηεο» (Γεξγαηζνύιεο Τξαζάλεο 2012). Μέζα από ηέηνηα πξνγξάκκαηα κπνξνύκε λα ηνλώζνπκε ηελ απηνεθηίκεζε ησλ καζεηώλ καο. Μηα καζήηξηα ηεο Τξίηεο (Γ ) ηάμεο, όηαλ νινθιεξώζεθε ε βηβιηνδεζία θαη θξάηεζε ζηα ρέξηα ηεο ην όκνξθν παλόδεην βηβιίν ηεο, είπε: «Γε θαληαδόκνπλ όηη ζα κπνξνύζα πνηέ λα θηηάμσ έλα ηόζν όκνξθν βηβιίν. Τώξα μέξσ πσο αλ έρσ ηα πιηθά, κπνξώ λα θηηάμσ θαη κόλε κνπ ζην ζπίηη πνιιά ηέηνηα βηβιία». Οη καζεηέο κέζα από ηέηνηα πξνγξάκκαηα θαηαλννύλ όηη κπνξνύλ θαη νη ίδηνη, κε ηελ θαηάιιειε θαζνδήγεζε, λα δεκηνπξγήζνπλ έξγα πςειήο πνηόηεηαο θαη αηζζεηηθήο θαη όηη απηά δελ είλαη πξνλόκην κόλν ησλ ιίγσλ εηδηθώλ θαιιηηερλώλ. Ζ σθέιεηα γηα ηνπο καζεηέο από απηή ηελ «απνκπζνπνίεζε» είλαη κεγάιε. Κη νη δάζθαινη ραίξνληαη όηαλ νη καζεηέο ηνπο απνθηνύλ κηα λέα απηνπεπνίζεζε. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Γ α λ η ά ξ ε ο, Α. (1997). Βηβιηνδεζία. Αζήλα: Αδάκ Πέξγακνο. Γ α λ η ά ξ ε ο, Α. Γ α λ η ά ξ ε, Φξ. (1983). Βηβιηνδεζία: Τέρλε θαη ηερληθή. Αζήλα: ΔΟΜΜΔΦ. Γεξγαηζνύιεο Β. Η. Σξαζάλεο Γ. Δ., (2012) «Ζ ηέρλε ηεο βηβιηνδεζίαο ζην Σρνιείν», Πξαθηηθά 6 νπ Παλειιήληνπ Σπλεδξίνπ Παηδεία θάιιηζηνλ εζηί θηήκα βξνηνίο, Αζήλα: Διιεληθό Ηλζηηηνύην Δθαξκνζκέλεο Παηδαγσγηθήο θαη Δθπαίδεπζεο. Αλαξηεκέλν ζηελ ηζηνζειίδα: http://www.elliepek.gr/gr_html/gr_proceedings/6th_conference.html Δ π ξ π γ έ λ ε ο, Κ. (ρ.ρ.). Ιρλνγξαθία, ρεηξνηερλία ζε λέεο βάζεηο. Αζήλαη: Γηαλλέιε. Κ α ξ α κ π ά η ε ο, Η. (1986). Παηδαγσγηθέο θαη θαιιηηερληθέο θαηαζθεπέο Αηζζεηηθήο Αγσγήο. 2 ε έθδνζε (α έθδ. 1981). Αζήλα: Γξαθηθέο Τέρλεο Γεκήηξε Μαπξνκάηε. Λ έ γ γ α ο, Μπ. (08-02-1998). «Μνλαζηεξηαθή βηβιηνδεζία. Τα βηβιηνδεηηθά εξγαζηήξηα Μνλήο Γνπζίθνπ, Αγίνπ Όξνπο θαη Παηξηαξρείνπ Ηεξνζνιύκσλ ηνλ 19 ν θαη 20 ό αη.». Σην Ληόληεο Κ. (Δπηκ.), Δπηά Ζκέξεο Καζεκεξηλή (Αθηέξσκα «Πεξί βηβιηνδεζίαο»), ζ. 11-13. 5

Μ α ξ α γ θ ν π δ ά θ ε ο, Θ. Η. (1927). Πξαθηηθόο νδεγόο ηεο ρεηξνηερλίαο, ηεύρνο Γ. Βηβιηνδεηηθή. Αζήλα: Οίθνο Γ. & Π. Γεκεηξάθνπ Α.Δ. Μ α ξ α γ θ ν π δ ά θ ε ο, Θ. Η. (1933). Πξαθηηθόο νδεγόο ηεο ρεηξνηερλίαο ηνπ δεκνηηθνύ ζρνιείνπ. Τεύρνο Γ. Βηβιηνδεηηθή. Δγθεθξηκέλνο σο βνήζεκα δηά ηνπο δηδάζθνληαο δηά ηεο ππ. αξηζκ. 68351/12 Γεθεκβξίνπ 1932 Υπνπξγηθήο απνθάζεσο. Αζήλα: Οίθνο Πέηξνπ Γεκεηξάθνπ Α.Δ. η α κ α η ν π ν ύ ι ν π, Δ. (1999). «Ζ δηδαζθαιία ηεο βηβιηνδεζίαο ζηε λενειιεληθή εθπαίδεπζε (1830-1933)». Βηβιηνακθηαζηήο, 1, ζ. 161-183. Σ δ ό λ ζ ν λ, Π. (1997). Φηηάρλσ ην δηθό κνπ βηβιίν. Πξαθηηθόο νδεγόο ηεο ηέρλεο ηνπ βηβιίνπ γηα λ αγαπήζεη ην παηδί ηελ αλάγλσζε. (Γ. Σθαξβέιε, Μεη.) Αζήλα: Δθδόζεηο Οδπζζέαο. Σ ζ ε ι ί θ α ο, Αγ. (08-02-1998). «Βηβιηνδεηηθή δηαθνζκεηηθή. Γηαθόζκεζε θαη ζέκαηα ζηα βπδαληηλά θαη κεηαβπδαληηλά ρεηξόγξαθα βηβιία». Σην Ληόληεο Κ. (Δπηκ.), Δπηά Ζκέξεο Καζεκεξηλή (Αθηέξσκα «Πεξί βηβιηνδεζίαο»), ζ. 5-7. Σ ζ η ξ ώλ ε ο, Ν. Λ έ γ γ α ο Μπ. Λ α δ α ξ ί δ ν π Α. (Δπηκ.) (2008). «Τν βηβιίν ζην Βπδάληην: Βπδαληηλή θαη κεηαβπδαληηλή βηβιηνδεζία». Πξαθηηθά Γηεζλνύο Σπλεδξίνπ (Αζήλα 13-16 Οθησβξίνπ 2005). Αζήλα: Διιεληθή Δηαηξεία Βηβιηνδεζίαο - Δζληθό Ίδξπκα Δξεπλώλ (Δ.Η.Δ.) Ηλζηηηνύην Βπδαληηλώλ Δξεπλώλ Βπδαληηλό θαη Φξηζηηαληθό Μνπζείν. Υ ν ύ ι ε ο, Κσλ. (08-02-1998). «Ζ βηβιηνδεζία ζηε βπδαληηλή θαη κεηαβπδαληηλή πεξίνδν. Από ηε βπδαληηλή ζηάρσζε έσο ηε βηβιηνδεζία alla greca». Σην Ληόληεο Κ. (Δπηκ.), Δπηά Ζκέξεο Καζεκεξηλή (Αθηέξσκα «Πεξί βηβιηνδεζίαο»), ζ. 2-4. 6

ΦΩΣΟΓΡΑΦΙΚΟ ΤΛΙΚΟ Φσηνγξαθία 1: Υαξηόληα γηα εμώθπιια. Φσηνγξαθία 2: Υαξηόληα γηα εμώθπιια κε επηθόιιεζε ραξηηνύ θξαθη. 7

Φσηνγξαθία 3: Δπηθόιιεζε πθάζκαηνο κε ζπκπίεζε κε θόθαιν βηβιηνδεζίαο. Φσηνγξαθία 4: Δζσηεξηθή επέλδπζε εμσθύιισλ κε δηαθνζκεηηθό ραξηί. 8

Φσηνγξαθία 5: Σξύπεκα εμσθύιισλ κέζα ζην απιάθη. Φσηνγξαθία 6: Ράςηκν βηβιίνπ (εμσθύιισλ θαη ζειίδσλ) κε θνξδέια. 9

Φσηνγξαθία 7: Μαζήηξηέο καο ζε ζηηγκέο δεκηνπξγίαο θαη ραξάο. Φσηνγξαθία 8: Σα βηβιία νινθιεξσκέλα. 10