ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ DR NABIL ELARABY SECRETARY GENERAL, LEAGUE OF ARAB STATES TO THE SECOND GREEK EU PRESIDENCY CONFERENCE «Europe and the Arab World: Strengthening political, business and investment ties» ΔΕΥΤΕΡΑ 5 ΜΑΪΟΥ 2014
ECONOMIST CONFERENCES ΟΜΙΛΙΑ DR NABIL ELARABY SECRETARY GENERAL, LEAGUE OF ARAB STATES TO THE SECOND GREEK EU PRESIDENCY CONFERENCE «Europe and the Arab World: Strengthening political, business and investment ties» ΔΕΥΤΕΡΑ 5 ΜΑΪΟΥ 2014 Πρώτα απ όλα πήρα την άδεια να μιλήσω από εδώ, όχι από το βήμα και θα μιλήσω στα αγγλικά, δεν ήξερα ότι θα είχαμε και διερμηνεία, οπότε έχω προετοιμάσει την ομιλία μου στα αγγλικά. Κυρίες και κύριοι, διακεκριμένοι παρευρισκόμενοι, θα ήθελα κατά πρώτον να εκφράσω τη βαθειά μου ευγνωμοσύνη προς την Κυβέρνηση της Ελλάδος για τη φιλοξενία που επέδειξε και βεβαίως την εξαιρετική αυτή διοργάνωση από τον Economist κι είναι θα έλεγα πρέπον ότι ένα τέτοιο συνέδριο πραγματοποιείται υπό την αιγίδα της Προεδρίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Συνδέσμου Αραβικών Κρατών. Όπως και η Ευρώπη, ο αραβικός κόσμος είναι ένας από τους κληρονόμους της κλασικής ελληνικής κουλτούρας, υπάρχουν πάρα πολλά ελληνικά βιβλία, κυρίως η Βιβλιοθήκη της Αλεξανδρείας στην Αίγυπτο, που σημαδεύουν το αραβικό μεσογειακό τοπίο. Στο Μεσαίωνα οι Άραβες αποκατέστησαν τη φιλοσοφία του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη στην Ευρώπη, προς μία Ευρώπη η οποία τους
είχε ξεχάσει. Έτσι, στην ιστορία των ευρωαραβικών σχέσεων η Ελλάδα και η Αθήνα ήταν πάντα σύμβολο αμοιβαίου εμπλουτισμού. Υπήρξαν περίοδοι έντονων ανταλλαγών στο πεδίο του πολιτισμού, του εμπορίου, της οικονομίας, της πολιτικής και της τεχνολογίας, κάποιες φορές θα έλεγα μάλλον ότι οι ταυτότητές μας ευημερούν καλύτερα όταν δε βρίσκονται σε ανταγωνιστική θέση, αλλά όταν συνεργάζονται. Το ερώτημα λοιπόν είναι το εξής και όλοι το σκεφτόμαστε αυτό, για ποιο λόγο οι ευρωαραβικοί δεσμοί σήμερα δεν είναι τόσο ισχυροί όσο ήταν στο παρελθόν; Ο λόγος δεν μπορεί να είναι η έλλειψη πρωτοβουλιών, θα έλεγα ότι έχουμε υπερβολικά πολλές πρωτοβουλίες τα τελευταία 40 χρόνια, έχουμε δει μία σειρά ευρωαραβικών προτάσεων και στρατηγικών, που δεν έλειπε η φαντασία ή κάποια μακροπρόθεσμη προοπτική και όραμα. Όμως δε θα έλεγα ότι αντιφάσκω λέγοντας ότι δεν υπάρχει πρωτοβουλία η οποία να ικανοποίησε την υπόσχεση θα λέγαμε των ελπίδων που είχαν αρχικά επενδύσει σε αυτήν. Θα ήθελα λοιπόν να επισημάνω κάποιους: Πρώτον, οι στρατηγικές γεωγραφικά μιλώντας ήταν τμηματικές, ήταν αποσπασματικές, το πλαίσιο των ευρωαραβικών δεσμών βασιζόταν στο διαχωρισμό κατά πρώτον του αραβικού κόσμου σε υποπεριοχές, βεβαίως υπήρχαν κάποιοι λόγοι που γινόταν αυτό. Η διαφορετικότητα εντός του αραβικού κόσμου και η ποικιλομορφία είναι ίσως πολύ μεγαλύτερη σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη περιοχή της Ευρώπης και αναμφίβολα αυτό παίζει ρόλο. Δεν υπάρχει επίσης αμφιβολία ότι ήταν αχρείαστα τεχνητό να μην υπάρχει ένα πλαίσιο το οποίο να περιλαμβάνει το διάλογο και τη συνεργασία με τον αραβικό κόσμο στο σύνολό του. Οι αραβικές χώρες του Κόλπου είναι δραστήριες και επηρεάζουν τη Μεσόγειο οικονομικά και πολιτικά, το ίδιο συμβαίνει στη Νότια Αφρική και στη Μέση Ανατολή. Ο δεύτερος παράγων έχει να κάνει με τις εσωστρεφείς επενδύσεις στην περιοχή. Η εμπιστοσύνη των επενδυτών είναι πάρα πολύ σημαντική αλλά πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι δεν αρκεί μόνο αυτό. Το 2010 η εμπιστοσύνη των επενδυτών στην Τυνησία, τη Λιβύη και την Αίγυπτο, ήταν πάρα πολύ ισχυρή, στα χρόνια αυτά μέχρι το 2011 η αύξηση του ΑΕΠ ήταν σε πολύ καλά επίπεδα και στις τρεις χώρες, στον Διεθνή Τύπο η Τυνησία χαιρετιζόταν ως ο «μεσογειακός τίγρης» και ένα 2
μοντέλο της Περιφέρειας. Θα μπορούσα να πω περισσότερα, αλλά νομίζω καταλαβαίνετε. Ο τρίτος παράγων που επηρεάζει τον στόχο της σταθερότητας, μετά το τέλος του ψυχρού πολέμου πολλές αραβικές χώρες, όπως και πολλές ανατολικοευρωπαϊκές ανέλαβαν την πρωτοβουλία να προχωρήσουν σε μεταρρυθμίσεις με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η εμπειρία του αραβικού κόσμου ήταν διαφορετική από αυτή της Ανατολικής Ευρώπης, η προοπτική και η λογική της διεύρυνσης έδωσαν στους Ανατολικοευρωπαίους μία αίσθηση κατεύθυνσης και νοήματος, κάτι το οποίο είναι απαραίτητο για να υπάρχει σταθερότητα. Στην περίπτωση των Αράβων, ο στόχος δεν ήταν η διεύρυνση προφανώς, αλλά η σταθερότητα, άρα στην πράξη η σταθερότητα συχνά πολλές φορές σήμαινε περιορισμό των περιφερειακών προκλήσεων και προβλημάτων. Ίσως μια διαδικασία η οποία να βασίζεται ταυτόχρονα στην οικονομική διάσταση, η οποία βασίζεται στο άνοιγμα σε επίπεδο οικονομικό και από την άλλη στον πολιτικό περιορισμό σε περιφερειακό επίπεδο, είναι ένα παράδοξο. Σε έναν κόσμο που παγκοσμιοποιείται, οι προκλήσεις αλληλοσχετίζονται και δεν κοιτάνε σύνορα. Κυρίες και κύριοι, μέσα σε αυτούς τους τρεις παράγοντες οι οποίοι επηρέασαν τις πρόσφατες ευρωαραβικές σχέσεις και δεν οδήγησαν σε μία μακροπρόθεσμη επιτυχία, όπως η ανεπαρκής προσοχή στις κοινωνικές διαστάσεις της αγοράς, όπως η έλλειψη συνοχής στη λογική της διαδικασίας της συνεργασίας, όμως δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι υπήρξε πρόοδος στον ευρωαραβικό διάλογο και υπάρχουν πολλά πράγματα που πρέπει να χαιρετίσουμε. Επισημαίνοντας κάποιες από τις δυσκολίες βοηθούμε να δούμε ότι δώσαμε πολύ μεγαλύτερη προσοχή στα κοινά ιδανικά και λιγότερο στην κατάλληλη υλοποίηση και εκτέλεση αυτών. Πρέπει εδώ να θεσμοθετήσουμε έναν δομημένο ευρωαραβικό διάλογο, που θα διασφαλίζει την επιτυχία των στρατηγικών αυτών. Με χαρά σας λέω ότι πρόσφατα επιτεύχθηκε πρόοδος σε διάφορα μέτωπα, τον επόμενο μήνα θα έχουμε μία συνάντηση στην Αθήνα 3
των Υπουργών Εξωτερικών όλων των μελών-κρατών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών του Αραβικού Συνδέσμου κι αυτή είναι η τρίτη συνάντηση μετά την πρώτη που έγινε στη Μάλτα το 2008 και θεσμοθετείται ως μία διετής πλέον συνάντηση, καθώς έγινε το 2010 και το 2012. Αυτή η συνάντηση θα γίνεται κάθε δύο χρόνια και θα προχωρήσει. Ένας επιπλέον τομέας συνεργασίας έχει να κάνει με το πεδίο της έγκαιρης προειδοποίησης και της αποτροπής συγκρούσεων. Με τη βοήθεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο Σύνδεσμος θέσπισε ένα Τμήμα Διαχείρισης Κρίσεων, όπου ο μεσοπρόθεσμος στόχος είναι να στηθεί ένα παναραβικό σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης του οποίου στόχος θα είναι να υποστηρίζει την έγκαιρη δράση στην αποτροπή συγκρούσεων και να στηρίξει τις ειρηνευτικές διαδικασίες σε κρίσεις φυσικής προέλευσης αλλά και ανθρώπινης. Η συνεργασία λοιπόν με όλους αυτούς τους φορείς όχι μόνο στην Ευρώπη, είναι πάρα πολύ σημαντική. Κυρίες και κύριοι, θα ήθελα τώρα να πω μερικά λόγια για τις πρόσφατες εξελίξεις στον αραβικό κόσμο, όπου οι πολίτες ευελπιστούν να ζήσουν σε ένα δημοκρατικό περιβάλλον και να γνωρίσουν την κοινωνική δικαιοσύνη και καλύτερη Κυβέρνηση. Η Αραβική Άνοιξη είχε σκοπό να φέρει αλλαγές για την επίτευξη μεγαλεπήβολων στόχων, η Αραβική Άνοιξη και οι νέες εξελίξεις στην περιοχή των αραβικών κρατών επικέντρωσαν τα φώτα της δημοσιότητας στην προσπάθεια να ξανασκεφτούμε το θεσμικό πλαίσιο με στόχο την ενίσχυση και των σχέσεων μεταξύ Αράβων και Ευρωπαίων. Υπάρχει λοιπόν μία επείγουσα ανάγκη, για να επανεξετάσουμε αυτή την προσέγγιση που έχει υιοθετηθεί τόσο από το Σύνδεσμο όσο και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή μεταξύ τους και θα πρέπει να επικεντρωθούμε σε στρατηγικούς στόχους αναπτυξιακούς, οι οποίοι θα οδηγήσουν σε επιτυχία σε τομείς π.χ. όπως η εκπαίδευση και η γεωργία. Κυρίες και κύριοι, για να επιτευχθεί η οικονομική ανάπτυξη χρειαζόμαστε ειρήνη, σταθερότητα και ασφάλεια. Αυτό απαιτεί την επίλυση μεγάλων πολιτικών προβλημάτων, συγκεκριμένα την κατοχή εκ μέρους των Ισραηλινών των αραβικών εδαφών και την άρνηση των δικαιωμάτων των 4
Παλαιστινίων να έχουν ένα δικό τους ανεξάρτητο κράτος, γιατί αυτές οι περιοχές έχουν καταληφθεί με τη βία και πρέπει να απελευθερωθούν. Αυτό είναι συναφές με τις δραστικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας και τους κανόνες του Διεθνούς Δικαίου και σε αυτό το πλαίσιο ο Αραβικός Σύνδεσμος εκτιμά τη στάση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην ψηφοφορία της Γενικής Συνέλευσης του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών για την απόφαση για το καθεστώς της Παλαιστίνης και τις νέες κατευθύνσεις σχετικά με τη δυνατότητα των ισραηλινών εταιρειών και των δραστηριοτήτων τους σε περιοχές που έχουν καταληφθεί από το Ισραήλ από το 1967 αναφορικά με ενισχύσεις και άλλα χρηματοοικονομικά εργαλεία που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση από το 2014. Ένα άλλο ζήτημα, ένα άλλο εμπόδιο μάλλον για τη σταθερότητα και την ευημερία είναι η κρίση στη Συρία. Απλά θα περιοριστώ να πω ότι θα χρειαζόταν μία ολόκληρη συνάντηση για να συζητήσουμε αυτά τα θέματα, αλλά θα περιοριστώ να πω ότι η διεθνής κοινότητα, όπως εκπροσωπείται από το Συμβούλιο Ασφαλείας, απέτυχε εντελώς να σταματήσει τις εχθροπραξίες και να διασφαλίσει ότι θα φτάσει η ανθρωπιστική βοήθεια σε αυτούς που τη χρειάζονται. Αυτό λοιπόν που τώρα χρειαζόμαστε είναι μια νέα προσέγγιση για να λήξει αυτή η σύγκρουση άμεσα, σύμφωνα με την πολιτική φόρμουλα που συμφωνήθηκε στη Γενεύη το 2012. Είχαμε αρκετούς θανάτους, αρκετή καταστροφή και αρκετό πόνο, φτάνει. Κυρίες και κύριοι, επιτρέψτε μου να πω ότι χρειάζεται άμεσα μία ανακωχή. Θα ήθελα λοιπόν συμπερασματικά για άλλη μια φορά να ευχαριστήσω την Ελληνική Κυβέρνηση για τη φιλοξενία και τον Economist για τη διοργάνωση. Αναμένουμε τα αποτελέσματα αυτού του συνεδρίου, τα οποία θα είναι ένα πολύ χρήσιμο προοίμιο για επερχόμενη συνάντηση των Υπουργών της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Συνδέσμου τον επόμενο Ιούνιο. 5