Page 1 of 5 ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΔΣΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΑΠΟΦΑΣΗΣ Δικαστήριο: ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ Τόπος: ΑΘΗΝΑ Αριθ. Απόφασης: 969 Ετος: 1998 Όροι θησαυρού: ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ (ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΕΣ) ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΑΙΤΗΣΗ ΑΚΥΡΩΣΗΣ (ΔΙΟΙΚ Δ) ΠΡΟΘΕΣΜΙΕΣ (ΔΙΟΙΚ Δ) Περίληψη Αρχαιολογικοί χώροι - Κήρυξη χώρου ως αρχαιολογικού - Αίτηση ακυρώσεως πράξης κήρυξης -Προθεσµία - Απαγόρευση οικοδοµικής και λατοµικής δραστηριότητας -Ρήτρα σε διοικητική πράξη -Εκτελεστότητα ρήτρας - Άδεια Υπουργού Πολιτισµού για εκτέλεση εργασίας -. Η πράξη µε την οποία ένας χώρος κηρύσσεται ως αρχαιολογικός έχει ως συνέπεια την υπαγωγή του χώρου αυτού στο νοµοθετικό καθεστώς που ισχύει για τους αρχαιολογικούς χώρους. Η προθεσµία της αιτήσεως ακυρώσεως για την προσβολή της πράξεως αυτής αρχίζει για µεν τους τρίτους από της δηµοσιεύσεώς της, για δε τους αµέσως ενδιαφεροµένους από της κοινοποιήσεως ή της γνώσεως (Αντίθετη µειοψηφία). Η ρήτρα που έχει περιληφθεί στην τρίτη προσβαλλόµενη πράξη ότι δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε οικοδοµική δραστηριότητα και λατόµευση στους επίδικους αρχαιολογικούς χώρους δεν έχει την έννοια ότι επιβάλλεται γενική και εκ των προτέρων απαγόρευση δοµήσεως, αλλά παραπέµπει στους περιορισµούς που επιβάλλει το άρθρο 50 του κ.ν. 5351/1932, αποτελούσα έντονη υπόµνηση στους ενδιαφεροµένους ότι για κάθε µελλοντική εκτέλεση ορισµένου έργου στους παραπάνω χώρους απαιτείται σχετική άδεια του Υπουργού Πολιτισµού, η οποία εκδίδεται κατ'εφαρµογή του άρθρου 50 του κ.ν. 5351/32 ενόψει του συγκεκριµένου οικοδοµικού έργου και µετά από εκτίµηση της βλάβης, η οποία ενδέχεται να προκληθεί στα αρχαία από την εκτέλεσή του. Η εν λόγω
Page 2 of 5 ρήτρα δεν έχει εκτελεστό χαρακτήρα, διότι δεν συνεπάγεται έννοµες συνέπειες για την αιτούσα και συνεπώς η κρινόµενη αίτηση, κατά το µέρος της που στρέφεται ειδικώς κατά της ρήτρας αυτής, καθώς και οι λόγοι ακυρώσεως που στρέφονται κατ 'αυτής, πρέπει να απορριφθούν ως απαράδεκτοι. Εχει εκτελεστό χαρακτήρα η εν λόγω προσβαλλόµενη απόφαση κατά το µέρος που εµµένει στην ισχύ των προηγούµενων υπουργικών αποφάσεων, καθόσον εκδόθηκε µετά από αυτοψία και νέα έρευνα της υποθέσεως. Η πράξη µε την οποία ένας χώρος κηρύσσεται ως αρχαιολογικός έχει απλώς ως συνέπεια ότι επισύρει την υποχρέωση των ιδιοκτητών να ζητούν, πριν από την εκτέλεση οποιουδήποτε έργου στο ακίνητό τους, τη σχετική άδεια του Υπουργού Πολιτισµού και δεν αντίκειται στις συνταγµατικές διατάξεις που προστατεύουν την ιδιοκτησία και πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιµος ο λόγος ακυρώσεως µε τον οποίο προβάλλεται ότι µε την προσβαλλόµενη απόφαση δεσµεύεται υπέρµετρα η ιδιοκτησία της αιτούσης, κατά παράβαση του Συντάγµατος. Κείµενο Απόφασης Αριθµός 969/1998 ΤΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΗΣ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΟΛΟΜΕΛΕΙΑ Συνεδρίασε δηµόσια στο ακροατήριό της στις 14 Νοεµβρίου 1997 µε την εξής σύνθεση: Β. Μποτόπουλος, Πρόεδρος, Φ. Κατζούρος, Λ. Οικονόµου, Η. Παπαγεωργίου, Π. Χριστόφορος, Μ. Βροντάκης, Θ. Χατζηπαύλου, Φ. Στεργιόπουλος, Γ. Σταυρόπουλος, Σ. Καραλής, Δ. Κωστόπουλος, Κ. Μενουδάκος, Ε. Γαλανού, Γ. Ανεµογιάννης, Π.Ν. Φλώρος, Φ. Αρναούτογλου, Π. Πικραµµένος, Ν. Σκλίας, Α. Θεοφιλοπούλου, Θ. Παπαευαγγέλου, Ε. Δαρζέντας, Δ. Πετρούλιας, Ν. Ρόζος, Α. Ράντος, Δ. Μπριόλας, Ε. Δανδουλάκη, Ν. Μαρκουλάκης, Σύµβουλοι, Π. Κοτσώνης, Δ. Μακρής, Πάρεδροι. Γραµµατέας ο Φ. Καµπάνης. Γ ι α να δικάσει την από 14 Μαρτίου 1990 αίτηση: τ η ς ανώνυµης εταιρίας µε την επωνυµία Ανώνυµος Γενική Εταιρία Τσιµέντων ΗΡΑΚΛΗΣ, που εδρεύει στη Λυκόβρυση Αττικής, οδός Σ. Β. 49-51, η οποία παρέστη µε τους δικηγόρους : 1) Δ. Ι. - Π. (Α.Μ. 7138) και 2) Δηµ. Καραγκούνη (Α.Μ. 8519), που τους διόρισε µε το υπ αρ. 3320/6-6-1996 ειδικό πληρεξούσιο της συµβολαιογράφου Αθηνών Θεώνης Καφίρη - Αθανασίου και το υπ αρ. 3561/21-10-1996 πληρεξούσιο της ίδιας συµβολαιογράφου, αντιστοίχως, κ α ι τ ω ν παρεµβαινόντων: α)..., κατοίκου Κερατσινίου, οδός Μ. Α. *, β) Ε. χήρας Ι. Δ., κατοίκου Φηρών Θήρας και γ)... χήρας Ν. Δ., το γένος Κ., κατοίκου Πειραιώς, οδός Ζ. 71, οι οποίοι δεν παρέστησαν, κ α τ ά του Υπουργού Πολιτισµού, ο οποίος παρέστη µε τον Θ. Θεοφανόπουλο, Σύµβουλο του Νοµικού Συµβουλίου του Κράτους. Η πιο πάνω αίτηση εισάγεται στην Ολοµέλεια του Δικαστηρίου, κατόπιν της από 29 Ιουνίου 1990 πράξης του Προέδρου του Συµβουλίου της Επικρατείας, λόγω της σπουδαιότητάς της, σύµφωνα µε το άρθρο 14 παρ. 2 εδάφ. α του Π.Δ. 18/1989. Με την αίτηση αυτή οι αιτούντες επιδιώκουν να ακυρωθούν οι ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ21/563/18/28-12-1989, ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ21/46975/1880/ 4-11-1988 και ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/ Φ21/1580/45/30-1-1989 αποφάσεις του Υπουργού Πολιτισµού και κάθε άλλη σχετική πράξη ή παράλειψη της Διοικήσεως. Η εκδίκαση άρχισε µε την ανάγνωση της εκθέσεως του Εισηγητή, Συµβούλου Θ. Χατζηπαύλου.
Page 3 of 5 Κατόπιν το δικαστήριο άκουσε τους πληρεξουσίους της αιτούσας εταιρίας, οι οποίοι ανέπτυξαν και προφορικά τους προβαλλόµενους λόγους ακυρώσεως και ζήτησαν να γίνει δεκτή η αίτηση και τον αντιπρόσωπο του Υπουργού, ο οποίος ζήτησε την απόρριψή της. Μετά τη δηµόσια συνεδρίαση, το δικαστήριο συνήλθε σε διάσκεψη σε αίθουσα του Δικαστηρίου κ α ι Α φ ο ύ µ ε λ έ τ η σ ε τ α σ χ ε τ ι κ ά έ γ γ ρ α φ α Σ κ έ φ θ η κ ε κ α τ ά τ ο ν ό µ ο 1. Επειδή, για την άσκηση της κρινόµενης αιτήσεως, η οποία, λόγω της σηµασίας της, εισάγεται από τον Πρόεδρο του Συµβουλίου της Επικρατείας ενώπιον της Ολοµέλειας του Δικαστηρίου, έχουν καταβληθεί τα νόµιµα τέλη και το παράβολο (διπλότυπα 2838427-8/90 ΔΟΥ Δικαστικών Εισπράξεων Αθηνών, ειδικά έντυπα παραβόλου Α. 1466850, 3322838/90). 2. Επειδή, µε την αίτηση αυτή ζητείται η ακύρωση των ακολούθων πράξεων : 1) της υπ αρ. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ. 21/46975/ 1880/4-11-1988 αποφάσεως της Υπουργού Πολιτισµού Εαρακτηρισµός περιοχών λατοµείων Καλντέρας Θήρας ως αρχαιολογικών χώρων (φ. Β 833), µε την οποία κηρύχθηκαν ως αρχαιολογικοί χώροι, µεταξύ άλλων, οι περιοχές των λατοµείων Καλντέρας στη θέση Φτέλλος και στη θέση των ορυχείων Καραγιώργη. Οι περιοχές αυτές προσδιορίζονται στην απόφαση αυτή µε ζεύγη καρτεσιανών συντεταγµένων σε χάρτες της Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού (9.1, 9.2, 9.3, 9.4 και 8.1, 8.2, 8.3, 8.4, 8.5, αντιστοίχως της υπ' αρ. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ21/1580/45/30-1-1989 αποφάσεως της Υπουργού Πολιτισµού Διόρθωση συντεταγµένων περιοχής κηρυγµένου αρχαιολογικού χώρου ορυχείου... (Β 791), µε την οποία έγινε διόρθωση της πιο πάνω αποφάσεως ως προς την οριοθέτηση της περιοχής αρχαιολογικού χώρου του ορυχείου Καραγιώργη. Ειδικότερα, η περιοχή αυτή οριοθετείται ήδη ως συνεχόµενη στην περιοχή των ορυχείων της θέσης Φτέλλος µε νέα ζεύγη καρτεσιανών συντεταγµένων (9.1, 9.2, 9.5, 9.6, 9.7). 3) Της υπ αρ. ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Α1/Φ21/563/18/28-12-1989 αποφάσεως του Υπουργού Πολιτισµού, µε την οποία ο εν λόγω Υπουργός εµµένει στην ισχύ των πιο πάνω αποφάσεων και ορίζει ότι δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε οικοδοµική δραστηριότητα και λατόµευση στους παραπάνω χώρους. 3. Επειδή, στη δίκη παρεµβαίνουν µε το από 17-6-1997 κοινό δικόγραφο προς υποστήριξη της κρινόµενης αιτήσεως οι... Κατά τη συζήτηση όµως της υποθέσεως στο ακροατήριο οι παρεµβαίνοντες δεν παρέστησαν µε πληρεξούσιο δικηγόρο, ούτε εµφανίσθηκαν στο ακροατήριο για να δηλώσουν ότι εγκρίνουν την άσκηση της παρεµβάσεως, ενώ, εξάλλου, δεν προσκοµίσθηκε έως τη συζήτηση συµβολαιογραφική πράξη παροχής πληρεξουσιότητας για τη νοµιµοποίηση του δικηγόρου που υπογράφει την παρέµβαση. Συνεπώς, η παρέµβαση αυτή πρέπει να απορριφθεί ως απαράδεκτη προεχόντως σύµφωνα µε το άρθρο 27 του π.δ. 18/1989 Κωδικοποίηση διατάξεων νόµων για το Συµβούλιο της Επικρατείας (φ. 8). 4. Επειδή, η αιτούσα εταιρία φέρεται ως ιδιοκτήτρια ακινήτου το οποίο βρίσκεται στον αρχαιολογικό χώρο των ορυχείων... όπως ο χώρος αυτός οριοθετήθηκε µετά τη διόρθωση που έγινε µε τη δεύτερη από τις προσβαλλόµενες αποφάσεις. Συνεπώς η πρώτη προσβαλλόµενη απόφαση, η οποία δεν αφορά την αιτούσα, προσβάλλεται απαραδέκτως, λόγω ελλείψεως εννόµου συµφέροντος. 5. Επειδή, η πράξη µε την οποίαν ένας χώρος κηρύσσεται ως αρχαιολογικός έχει ως συνέπεια την υπαγωγή του χώρου αυτού στο νοµοθετικό καθεστώς που ισχύει για τους αρχαιολογικούς χώρους. Η προθεσµία της αιτήσεως ακυρώσεως για την προσβολή της πράξεως αυτής αρχίζει για µεν τους τρίτους από της δηµοσιεύσεώς της, για δε τους αµέσως ενδιαφεροµένους από της κοινοποιήσεως ή της γνώσεως. Μειοψήφησε ο Σύµβουλος Ν. Ρόζος, κατά τη γνώµη του οποίου η εν λόγω πράξη έχει κανονιστικό χαρακτήρα και συνεπώς η προθεσµία της αιτήσεως ακυρώσεως αρχίζει για όλους από της δηµοσιεύσεώς της. 6. Επειδή στην προκειµένη περίπτωση η αιτούσα εταιρία γνώριζε το περιεχόµενο της δεύτερης από τις προσβαλλόµενες αποφάσεις τουλάχιστον από τις 18-4-1989, όταν υπέβαλε στον Υπουργό Πολιτισµού
Page 4 of 5 σχετική αίτηση θεραπείας και από τότε, αφού ληφθεί υπόψη και η τριακονθήµερη διακοπή της προθεσµίας που προκάλεσε η άσκηση της αίτησης θεραπείας, παρήλθε πριν από την άσκηση της κρινόµενης αίτησης (14-3-1990) η εξηκονθήµερη προθεσµία της αιτήσεως ακυρώσεως. Συνεπώς, ως προς τη δεύτερη από τις προσβαλλόµενες αποφάσεις, η κρινόµενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί ως εκπρόθεσµη. Εξ άλλου ως απαράδεκτοι πρέπει να απορριφθούν και οι λόγοι ακυρώσεως που στρέφονται κατά της εν λόγω απαραδέκτως προσβαλλόµενης αποφάσεως. 7. Επειδή, ως προς την τρίτη από τις προσβαλλόµενες αποφάσεις, η ρήτρα που έχει περιληφθεί σ'αυτήν ότι δεν επιτρέπεται οποιαδήποτε οικοδοµική δραστηριότητα και λατόµευση στους πιό πάνω αρχαιολογικούς χώρους δεν έχει την έννοια ότι επιβάλλεται γενική και εκ των προτέρων απαγόρευση δοµήσεως, αλλά παραπέµπει, κατά το εννοιολογικό της περιεχόµενο, στους περιορισµούς που επιβάλλει το άρθρο 50 του κ.ν. 5351/1932, αποτελούσα έντονη υπόµνηση στους ενδιαφεροµένους ότι για κάθε µελλοντική εκτέλεση ορισµένου έργου στους παραπάνω χώρους απαιτείται σχετική άδεια του Υπουργού Πολιτισµού, η οποία εκδίδεται κατ εφαρµογή του ανωτέρω άρθρου 50 του κ.ν. 5351/32 ενόψει του συγκεκριµένου οικοδοµικού έργου και µετά από εκτίµηση της βλάβης, η οποία ενδέχεται να προκληθεί στα αρχαία από την εκτέλεσή του. Υπό την έννοιαν αυτήν η πιό πάνω ρήτρα δεν έχει εκτελεστό χαρακτήρα, διότι δεν συνεπάγεται έννοµες συνέπειες για την αιτούσα και συνεπώς η κρινόµενη αίτηση, κατά το µέρος της που στρέφεται ειδικώς κατά της ρήτρας αυτής, καθώς και οι λόγοι ακυρώσεως που στρέφονται κατ αυτής, πρέπει να απορριφθούν ως απαράδεκτοι. Εχει όµως εκτελεστό χαρακτήρα η εν λόγω προσβαλλόµενη απόφαση κατά το µέρος που εµµένει στην ισχύ των προηγούµενων υπουργικών αποφάσεων, καθόσον εκδόθηκε µετά από αυτοψία και νέα έρευνα της υποθέσεως. Συνεπώς, κατά το µέρος αυτό, και καθόσον αφορά το ακίνητο της αιτούσης, η κρινόµενη αίτηση, η οποία ασκείται εµπροθέσµως και µε έννοµο συµφέρον, είναι τυπικά δεκτή και πρέπει να εξετασθεί περαιτέρω κατ ουσίαν. 8. Επειδή, κατά την αιτιολογία της παραδεκτώς προσβαλλοµένης αποφάσεως η κήρυξη ως αρχαιολογικών των µνηµονευµένων χώρων επιβάλλεται για λόγους προστασίας των διάσπαρτων αρχαίων λειψάνων, όσων έχουν διασωθεί, που αποτελούν σηµαντικά τεκµήρια της ανθρώπινης παρουσίας της προϊστορικής κοινωνίας της Θήρας. Η αιτιολογία αυτή είναι νόµιµη και επαρκής και βρίσκει έρεισµα στα στοιχεία του φακέλου και ειδικότερα στην υπ αρ. 32/10-10-1989 γνώµη του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συµβουλίου (ΚΑΣ), η οποία αναφέρεται στο προοίµιο της προσβαλλοµένης αποφάσεως. Συνεπώς πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιµος ο περί του αντιθέτου λόγος ακυρώσεως. Εξ άλλου η ανωτέρω αιτιολογία δεν κλονίζεται, όπως αβασίµως ισχυρίζεται η αιτούσα, από το µεταγενέστερο υπ αρ. 1963/8-5-1996 έγγραφο του Προϊσταµένου της ΚΑ Εφορείας Προϊστορικών - Κλασσικών Αρχαιοτήτων Κυκλάδων µε το οποίο ο εν λόγω Προϊστάµενος εισηγείται την επανεξέταση της υποθέσεως από το ΚΑΣ, δοθέντος άλλωστε ότι οι απόψεις του εν λόγω Προϊσταµένου επέσυραν τις έντονες επικρίσεις της Προϊσταµένης του αρχής ως αβάσιµες (βλ. το υπ αρ. 23700/1150/16-5-96 έγγραφο του Προϊσταµένου της Διευθύνσεως Προϊστορικών και Κλασσικών Αρχαιοτήτων που υπογράφει εντολή Υπουργού). 9. Επειδή, περαιτέρω ο λόγος ακυρώσεως µε τον οποίον προβάλλεται ότι η προσβαλλόµενη απόφαση αλλά και το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συµβούλιο δεν έλαβαν υπόψη το πόρισµα της Επιτροπής που συστάθηκε ειδικώς για τη διενέργεια της αυτοψίας, πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιµος, διότι τέτοιο πόρισµα δεν συντάχθηκε, αλλά τα µέλη της εν λόγω Επιτροπής εξέθεσαν προφορικώς τις απόψεις τους κατά τη σχετική συνεδριάση του ΚΑΣ. 10. Επειδή, τέλος, η πράξη µε την οποία ένας χώρος κηρύσσεται ως αρχαιολογικός έχει απλώς ως συνέπεια ότι επισύρει την υποχρέωση των ιδιοκτητών να ζητούν, πριν από την εκτέλεση οποιουδήποτε έργου στο ακίνητό τους, τη σχετική άδεια του Υπουργού Πολιτισµού. Συνεπώς η πράξη αυτή δεν αντίκειται στις συνταγµατικές διατάξεις που προστατεύουν την ιδιοκτησία και πρέπει να απορριφθεί ως αβάσιµος ο λόγος ακυρώσεως µε τον οποίο προβάλλεται ότι µε την προσβαλλόµενη απόφαση δεσµεύεται υπέρµετρα η ιδιοκτησία της αιτούσης, κατά παράβαση του Συντάγµατος. 11. Επειδή, εποµένως, η κρινόµενη αίτηση πρέπει να απορριφθεί, καθώς και η παρέµβαση.
Δ ι ά τ α ύ τ α Page 5 of 5 Απορρίπτει την αίτηση. Διατάσσει την κατάπτωση του παραβόλου. Απορρίπτει την παρέµβαση. Επιβάλλει τη δικαστική δαπάνη του Δηµοσίου ανερχόµενη σε δεκατέσσερις χιλιάδες (14.000) δραχµές στην αιτούσα εταιρία και στους παρεµβαίνοντες συµµέτρως. Η διάσκεψη έγινε στην Αθήνα στις 21 Νοεµβρίου 1997 Ο Πρόεδρος Ο Γραµµατέας Β. Μποτόπουλος Φ. Καµπάνης και η απόφαση δηµοσιεύθηκε σε δηµόσια συνεδρίαση της 6ης Μαρτίου 1998. Ο Πρόεδρος Ο Γραµµατέας Β. Μποτόπουλος Μ. Καλαντζής Πρόεδρος: Β. ΜΠΟΤΟΠΟΥΛΟΣ Εισηγητές: Θ. ΧΑΤΖΗΠΑΥΛΟΥ Λήµµατα: Αρχαιολογικοί χώροι,κήρυξη χώρου ως αρχαιολογικού,αίτηση ακυρώσεως πράξης κήρυξης,προθεσµία,απαγόρευση οικοδοµικής και λατοµικής δραστηριότητας,ρήτρα σε διοικητική πράξη,εκτελεστότητα ρήτρας,άδεια Υπουργού Πολιτισµού για εκτέλεση εργασίας ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ Δηµοσίευση: ΤΡΑΠΕΖΑ ΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ ΔΣΑ