Καλλιεργητικές εργασίες εσπεριδοειδών

Καλλιεργητικές εργασίες εσπεριδοειδών Άρδευση Λίπανση εσπεριδοειδών Αθανάσιος Μολασιώτης Επίκουρος καθηγητής

Καλλιεργητικές εργασίες εσπεριδοειδών Κλάδευμα Άρδευση Λίπανση Περιεχόμενα διάλεξης Κλάδευμα (διαμόρφωσης, καρποφορίας, ανανέωσης) Επίδραση του νερού στα στάδια ανάπτυξης του καρπού Ποιότητα νερού Συχνότητα-Μέθοδοι άρδευσης Ανόργανη θρέψη & λίπανση εσπεριδοειδών

Καλλιεργητικές εργασίες εσπεριδοειδών Κλάδευμα διαμόρφωσης

Καλλιεργητικές εργασίες εσπεριδοειδών Κλάδεμα διαμόρφωσης Δίνεται σφαιρικό σχήμα στα δέντρα (προετοιμασία από το φυτώριο) Μετά την εγκατάσταση τα δενδρύλλια κλαδεύονται στα 70-80 cm ύψος (βραχύκορμα δέντρα) Επιλέγονται 4-5 πλάγιοι βλαστοί που θα αποτελέσουν τους βραχίονες Στη συνέχεια αυτοί βραχύνονται στα 4-5 γόνατα (υποβραχίονες) Αφήνουμε ποδιές Υπάρχει η τάση τα δένδρα να αφήνονται ακλάδευτα τα πρώτα 2-3 χρόνια

Καλλιεργητικές εργασίες εσπεριδοειδών Κλάδευμα καρποφορίας Δέντρα σε καλή παραγωγική κατάσταση με αδύνατη νέα βλάστηση κλαδεύονται αυστηρά Δέντρα με έντονη βλάστηση αφήνονται ακλάδευτα ή κλαδεύονται ελαφρά Αφαιρούνται βλαστοί που προκαλούν εσωτερική σκίαση και ασθενικοί στο δέντρο (αερισμός-φωτισμός) κλαδοκάθαρος Εξισορρόπηση βλάστησης & καρποφορίας

Καλλιεργητικές εργασίες εσπεριδοειδών Αποφυγή αναβλάστησης υποκειμένου

Καλλιεργητικές εργασίες εσπεριδοειδών Κλάδεμα ανανέωσης Απομάκρυνση αδύνατων δένδρων και βράχυνση βραχιόνων γηρασμένων* *κόμη αποκτάται σε 2-3 χρόνια περίπου Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 54124, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα

Καλλιεργητικές εργασίες εσπεριδοειδών Μηχανικό κλάδεμα

Καλλιεργητικές εργασίες εσπεριδοειδών Μηχανικό κλάδεμα Γραμμή ως φράχτης Μεγάλες εκμεταλλεύσεις Γίνεται κάθε 5-6 χρόνια Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 54124, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα

Καλλιεργητικές εργασίες εσπεριδοειδών Πότε γίνεται το κλάδευμα? Θεωρητικά όλες τις εποχές του έτους Πρακτικά μετά την συγκομιδή Επίσης την χρονιά της παρινιαυτοφορίας (Valencia) Δεν κλαδεύονται κάθε χρόνο (κάθε 2-3 χρόνια) Μανταρίνια: Ιανουάριο-Μάρτιο Πορτοκαλιές: Μάρτιο-Μάιο (η Valencia αργότερα) Λεμονιά: Lisbon, Αδαμοπούλου μετά συγκομιδή (Ιανουάριο, Φεβρουάριο), ενώ οι όψιμες ποκιλίες άνοιξη-καλοκαίρι (η καρποφορία τότε έχει μειωθεί)

Νερό και εσπεριδοειδή Συνθήκες που οδηγούν σε έλλειψη νερού 1. Υψηλή θερμοκρασία ή πνοή ισχυρού ανέμου 2. Ανεπαρκής εδαφική υγρασία 3. Υπερβολική εδαφική υγρασία (προκαλεί έλλειψη οξυγόνου στις ρίζες και μειώνει την ταχύτητα απορρόφησης του νερού) 4.Χαμηλή θερμοκρασία του εδάφους (επηρεάζει την κινητικότητα του νερού και την αναπνοή των ριζών) 5. Ζημιά του ριζικού συστήματος από μύκητες, νηματώδεις ή γεωργικά μηχανήματα

Η άρδευση είναι απαραίτητη στα εσπεριδοειδή Το ποσό νερού που απαιτείται για τα περισσότερα οπωροφόρα είναι περίπου 750 χιλιοστά βροχής το έτος Τα εσπεριδοειδή καλλιεργούνται συνήθως σε περιοχές όπου η βροχόπτωση δεν υπερβαίνει τα 300 χιλ. και συνεπώς η άρδευση είναι απαραίτητη

Η επίδραση του υποκειμένου στην αντοχή στην ξηρασία Tο είδος του υποκειμένου είναι σημαντικός παράγοντας που συσχετίζεται με τις ανάγκες των εσπεριδοειδών σε νερό Παράδειγμα Ποικιλίες μανταρινιάς εμβολιασμένη πάνω σε υποκείμενο μανταρινιάς Cleopatra έδειξαν αυξημένη αντοχή σε συνθήκες έλλειψης νερού σε σχέση με το υποκείμενο Carrizo citrange [Tree Το υποκείμενο Physiology 26, (2006) Cleopatra 1537 1548] ήταν πιο αποτελεσματικό στην αντιμετώπιση της έλλειψης νερού κατά την διάρκεια της αναπτυξιακής φάσης των καρπών Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 54124, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα

Συμπτώματα ξηρασίας σε νεραντζιά Κανονικό Ξηρασία Ζiogas, αδημοσίευτα στοιχεία

Κρίσιμες περίοδοι έλλειψης νερού Τα εσπεριδοειδή για την διαφοροποίηση των οφθαλμών τους χρειάζονται μια περίοδο διαπαύσεως, η οποία επάγεται από i. χαμηλές θερμοκρασίες χειμώνα ii. περιορισμό νερού για 2 μήνες Το νερό είναι απαραίτητο στα εσπεριδοειδή την περίοδο i. ανθοφορίας & καρπόδεσης ii. μετέπειτα στάδια αναπτύξεως των καρπών Η έλλειψη νερού υποβαθμίζει την ποιότητα των καρπών εσπεριδοειδών

Επίδραση του νερού στα στάδια ανάπτυξης του καρπού Σύμφωνα με έρευνες στην πορτοκαλιά η έλλειψη νερού προκάλεσε Κατά την άνθιση μειωμένη καρπόδεση & τελικά μειωμένη παραγωγή Κατά την ανάπτυξη των καρπών μείωση βάρους καρπών ποιοτικές αλλαγές καρπών Κατά την ωρίμανση αλλαγή στα οργανοληπτικά χαρακτηριστικά καρπών (αύξηση διαλυτών στερεών & οξύτητας χυμού) [Garcıa-Tejero et al. / Agricultural Water Management 97 (2010) 689 699]

Ποιότητα νερού Το νερό άρδευσης πρέπει να είναι καλής ποιότητας, δηλ. χαμηλής περιεκτικότητας σε άλατα & να πλησιάζει την ποιότητα του πόσιμου νερού Κύρια χαρακτηριστικά ποιότητας νερού άρδευσης: α. συγκέντρωση των υδατοδιαλυτών αλάτων β. συγκέντρωση Νa και ο λόγος Na/Ca γ. συγκέντρωση HCO - 3 δ. συγκέντρωση βορίου (Β) ε. συγκέντρωση NO - 3 και Cl -

Συμπτώματα τοξικότητας εξαιτίας υψηλής περιεκτικότητας αλάτων σε νερατζιά Κανονικό Αλατότητα Tanou et al. Plant Journal, 2009; 2012

Μάρτυρας NaCl NaCl+H 2 O 2 NaCl+BABA NaCl+GABA NaCl+H 2 S Ζiogas, αδημοσίευτα στοιχεία

Κριτήρια για προσδιορισμό ποιότητας νερού άρδευσης Αλατότητα Κατάλληλο Εν μέρει κατάλληλο Ακατάλληλο E c (mmhos/cm) <0,75 0,75-3 >3 Βαθμός αλκαλίωσης (SAR) <6 6-9 >9 Νάτριο <3 3-9 >9 Χλώριο (ppm) <142 142-355 >355 Βόριο (ppm) <0,5 0,5-2 2,5-10 SAR Ca Mg 2 Η τοξικότητα αλάτων στα εσπεριδοειδή ακολουθεί την εξής σειρά: Na 2 CO 3 < MgSO 4 < MgCl 2 < Na 2 SO 4 < NaCl < CaCl 2 Na

Μέθοδοι άρδευσης Υπάρχουν πολλοί τρόποι άρδευσης, όπως με κατάκλυση, με διπλές λεκάνες, με αυλάκια, με τεχνητή βροχή, με μικροεκτοξευτήρες και η μέθοδος με τις σταγόνες Αρδευση με κατάκλυση Αρδευση με μικροεκτοξευτήρες

Άρδευση με την μέθοδο των σταγόνων Παρέχει τη μεγαλύτερη εξοικονόμηση νερού Οι αυξημένες απαιτήσεις των εσπεριδοειδών σε νερό καθιστούν αναγκαία την καταστροφή των ζιζανίων

Ανόργανη θρέψη εσπεριδοειδών-eισαγωγή Επιτρεπτά όρια ρη από 5,5 έως 8 (ελαφρώς όξινα) Έλλειψη (σε ένα ή περισσότερα στοιχεία) τότε εκδηλώνεται εμφάνιση συμπτωμάτων στα φύλλα, στους βλαστούς ή ακόμη και στους καρπούς Σε ορισμένα εδάφη παρατηρείται περίσσεια ορισμένων στοιχείων (Na/Cl, B, Mg), οπότε παρατηρούνται συμπτώματα τοξικότητας Με την συγκομιδή του καρπού και με το κλάδεμα αφαιρούνται σημαντικές ποσότητες ανόργανων στοιχείων κάθε χρόνο

Απώλεια θρεπτικών συστατικών κατά το κλάδεμα δένδρων λεμονιάς Περιεκτικότητα (%) Ξηρή ουσία (%) N P K Ca Mg Na Φύλλα 42,5 2,2 0,08 0,035 6,0 0,25 0,06 Νεαροί βλαστοί 56,5 0,55 0,05 0,12 4,5 0,12 0,1 Παλαιοί βλαστοί 67,5 0,45 0,025 0,1 2,0 0,04 0,05 Απώλεια kg /στρέμ/έτος 2,8 0,125 0,56 12,3 0,4 0,16

Ετήσια αφαίρεση θρεπτικών στοιχείων ανάλογα με την απόδοση των δένδρων σε εσπεριδοειδή Είδος Πορτοκαλιά N P K Ca Kg / στρέμμα / έτος Υψηλή απόδοση 24,3 5,4 20,5 31,6 Μέση 17,0 4,1 14,6 29,7 Χαμηλή 3,6 2,2 7,7 20,6 Λεμονιά Υψηλή απόδοση 27,0 5,4 20,9 35,8 Μέση 18,3 3,4 14 24,2 Χαμηλή 9,4 2,1 7,7 19,3

Η επίδραση του Ca στην παραγωγικότητα Νavel oranges Τα ανόργανα στοιχεία που χορηγούνται είναι Ν, και δευτερευόντως Κ και P Τα άλλα στοιχεία παρέχονται όταν παρουσιασθεί έλλειψη

Λίπανση οπωρώνων εσπεριδοειδών Πριν την εγκατάσταση οπωρώνα Ενσωμάτωση στο έδαφος 3-4 τόννων κοπριάς/στρέμμα έδαφος (οργανική ουσία < 2%) 20-30 μονάδων P και 40-60 μονάδων K ανά στρέμμα Κάθε χρόνο και μέχρι τα δένδρα να μπουν στην πλήρη καρποφορία χορηγούνται λιπάσματα με αυξανόμενη ποσότητα ανά χρόνο Τα ιχνοστοιχεία χορηγούνται με διαφυλλικούς ψεκασμούς ή από το έδαφος, εφόσον παρατηρηθεί έλλειψη Σε νεαρά δένδρα, τα λιπάσματα εφαρμόζονται με το χέρι, ενώ κατά την πλήρη καρποφορία χρησιμοποιείται λιπασματοδιανομέας

Λίπανση οπωρώνων Συνιστώμενες ποσότητες Ν, Ρ, και Κ στην μανταρινιά Satsuma Ηλικία Ν Ρ (Ρ 2 Ο 5 ) Κ (Κ 2 Ο) Έτη Κιλά/στρέμμα 1 7,5 3,8 2,3 5 13,0 7,5 7,5 10 15,0 11,5 11,5 15 19,0 13,0 15,0 20 24,5 17,0 19,0 25 30,0 20,5 22,5 >25 35,0 30,8 23,7

Υποκείμενο εσπεριδοειδών & λίπανση Το χρησιμοποιούμενο υποκείμενο επηρεάζει την απορρόφηση των ανόργανων στοιχείων από το έδαφος και αντιστοίχως τη χημική σύσταση των φύλλων Για παράδειγμα Το υποκείμενο Volkameriana απορροφά Fe και Zn και μεταφέρει μεγάλες ποσότητες των παραπάνω στοιχείων στα φύλλα Το Carrizo απορροφά λιγότερο Mn Επιλογή υποκειμένων σε ασβεστούχα εδάφη?

Υποκείμενο και λίπανση Πως τα υποκείμενα εσπεριδοειδών επηρεάζουν την συγκέντρωση ανόργανων στοιχείων σε μανταρινιές Orlando Tangelo Υποκείμενο Rangpour Cleopatra Swingle Morton Τρίφυλλη ποροκαλιά Citrange Orlando Tangelo N, Zn, Cl K, Fe K, Mg, B, P, Na Fe, Cl P, Mn, Cl Cl Επιλογή υποκειμένων σε αλατούχα εδάφη?

Υποκείμενο & λίπανση Συγκέντρωση ανόργανων στοιχείων σε φύλλα ηλικίας 7 μηνών από μη καρποφόρους βλαστούς πορτοκαλιάς ποικιλίας Μέρλιν, εμβολιασμένη σε διάφορα υποκείμενα Υποκείμενο N P K Ca Mg Fe Mn Zn % ppm Cleopatra 1,9 0,11 0,50 4,3 0,24 90 30 10 Pal. sweet lime 1,9 0,11 0,68 3,5 0,12 60 60 13 Carrizo 2,0 1,11 0,39 5,4 0,34 100 20 12 Τραχ. Λεμονιά 1,6 0,11 0,46 4,1 0,13 78 30 12 Troyer citrange 1,8 0,12 0,68 4,4 0,33 95 18 11 Νεραντζιά 1,8 0,11 0,50 5,0 0,17 85 20 12

Ανόργανη θρέψη εσπεριδοειδών-eισαγωγή Εκτός από την ανάλυση του εδάφους εφαρμόζεται και ανάλυση φυτικών ιστών Τα όργανα του δένδρου περιέχουν διαφορετικές συγκεντρώσεις ανόργανων στοιχείων (τα φύλλα περιέχουν περισσότερα ανόργανα στοιχεία από ότι τα υπόλοιπα μέρη του δένδρου, ενώ οι καρποί παρουσιάζουν την χαμηλότερη συγκέντρωση) Φυλλοδιαγνωστική

Φυλλοδιαγνωστική στα εσπεροδοειδή Συγκέντρωση ανόργανων στοιχείων (%) σε διάφορους ιστούς δένδρων εσπεριδοειδών Τμήμα φυτού N P K Ca Mg Φύλλα 2,22 0,18 1,31 4,2 0,25 Βλαστοί 4,02 0,17 0,75 1,82 0,28 Κορμόςβραχίονες 0,4 0,07 0,21 0,51 0,07 Ρίζες 0,82-0,28 0,7 0,05

Φυλλοδιαγνωστική στα εσπεροδοειδή Η δειγματοληψία όταν τα φύλλα έχουν αποκτήσει το τελικό τους μέγεθος και η βλάστηση έχει σταματήσει Η δειγματοληψία φύλλων γίνεται Σεπτέμβριο-Οκτώβριο Από φύλλα από μη καρποφορούντες βλαστούς του ανοιξιάτικου κύματος βλάστησης (φορτίο καρποφορίας) Κάθε δείγμα περιλαμβάνει 50-100 φύλλα από ύψος 1-1,8 μ. από το έδαφος Τα φύλλα συλλέγονται από τα δένδρα στη διαγώνια (από κάθε δεύτερο δένδρο και κάθε εναλλασσόμενο λαμβάνονται δύο φύλλα από την βορεινή και ανατολική πλευρά και τη δυτική και νότια πλευρά αυτών, αντιστοίχως) Ψεκασμοί

Ενδεικτικά επίπεδα μακροστοιχείων για φυλλοδιαγνωστική εσπεροδοειδών Στοιχείο Εσπεριδοειδή - Eίδος Χαμηλό (%) Επαρκές (%) Υψηλό (%) Ν Navel <2,0 2.20-2.60 2.80 Valencia <1,9 2.10-2.40 >2.70 Grapefruit <1.60 1.80-2.40 >2.60 P Navel <0.09 0.11-0.16 >0.19 Valencia <0.09 0.11-0.16 >0.19 Grapefruit <0.10 0.13-0.17 >0.20 K Navel <0.60 0.70-1.70 >1.80 Valencia <0.70 0.90-1.80 >1.80 Grapefruit <0.50 0.70-1.70 >1.80

Σημασία των θρεπτικών στοιχείων για τα φυτά Άζωτο (Ν) Aπαραίτητο για το σχηματισμό αμινοξέων, πρωτεϊνών, χλωροφύλλης, αμιδίων και πολλών άλλων οργανικών ενώσεων Συμπτώματα έλλειψης Ν παρατηρούνται συνήθως στα παλαιότερα φύλλα Έλλειψη Ν προκαλεί καχεξία και μειωμένη ανάπτυξη του δένδρου Η περίσσεια Ν προκαλεί βλαστομανία, καθυστέρηση στην καρποφορία και ευπάθεια παθογόνα

Έλλειψη Ν

Τροφοπενία, επάρκεια & περίσσεια Ν σε εσπεριδοειδή -Ν -Ν Ν +Ν

Συμπτώματα & αντιμετώπιση έλλειψης Ν Κιτρίνισμα φύλλων πριν την ανοιξιάτικη βλάστηση, ενώ μετά εμφανίζεται σε όλα τα φύλλα Έντονο κιτρίνισμα και των νεύρων των φύλλων Εφαρμογή Ν-ουχας λίπανσης Συμπτώματα Εφαρμόζεται σε δυο δόσεις (3/4+1/4) μετά την άνθιση κυρίως ως Ν-ΝΟ 3 Η όψιμη εφαρμογή προκαλεί προβλήματα (φούσκωμα καρπών, ευαισθησία σε φθινοπωρινό παγετό) Η φωσφορική αμμωνία προκαλεί εσχάρωση (κατσάρωμα) πορτοκαλιών

Tα εσπεριδοειδή χρησιμοποιούν κυρίως Ν-ΝΟ 3 Valencia Oranges (Brazil)

Άζωτο & ποιότητα καρπών Η υψηλή Ν-ούχα λίπανση Αυξάνει τα πάχος του φλοιού Προκαλεί μικρότερο μέγεθος καρπών και καθυστέρηση ωρίμανσης Αυξάνει οξύτητα/μειώνει σάκχαρα Μειώνει τη βιταμίνη C Επαναπρασινισμόςστις όψιμες ποικιλίες (Valencia) την άνοιξη και το καλοκαίρι Μαλάκωμα καρπών και περιορισμένη μετασυλλεκτική ζωή

Άζωτο και ποιότητα καρπών Η υψηλή Ν-ούχα λίπανση Αυξάνει την οξύτητα και μειώνει το λόγο σάκχαρα/οξέα Μικρότερο μέγεθος καρπών και καθυστέρηση της ωρίμανσης Αυξάνει τα πάχος του φλοιού Μειώνει τη βιταμίνη C Επαναπρασινισμός στις όψιμες ποικιλίες (Valencia) την άνοιξη και το καλοκαίρι Μαλάκωμα καρπών και περιορισμένη μετασυλλεκτική ζωή

H επίδραση της άρδευσης στα επίπεδα Ν & την παραγωγή

Σημασία των θρεπτικών στοιχείων για τα φυτά Φωσφόρος (Ρ) Ο εδαφικός Ρ, εξαιτίας της δέσμευσής του, δεν παρουσιάζει συσχέτιση με εκείνης των φύλλων Η αναλογία Ν/P στα φύλλα είναι περίπου 6/1, ενώ στους καρπούς 10/1 Οι απαιτήσεις των εσπεριδοειδών σε Ρ είναι μικρές Υπερβολική P-ουχα λίπανση προκαλεί τροφοπενία Zn και Fe αλλά αύξηση Mn στα φύλλα Συμπτώματα Η έλλειψη P προκαλεί εμφάνιση έντονου πράσινου χρώματος προς το ερυθρωπό στα παλιά φύλλα Πιο χαρακτηριστικό τα συμπτώματα στους καρπούς

Φωσφόρος (Ρ) Ελάχιστες φορές έχει παρατηρηθεί έλλειψη P στα εσπερ/δή στην Ελλάδα +Ρ -Ρ Χαρακτηριστικό σύμπτωμα: Οι καρποί γίνονται μαλακοί και το κέντρο τους κούφιοι (ανοιχτότερη και χαλαρότερη καρδιά)

Η αυξημένη συγκέντρωση Ρ στα φύλλα μειώνει το κιτρικό & ασκορβικό οξύ στους καρπών Ποικιλία P (%) ΔΣ (%) Κιτρικό οξύ (%) Βιτ. C mg/ (100ml χυμού) Μέρλιν 0,10 13,4 0,84 54 >> 0,13 13,1 0,77 45 >> 0,15 12,6 0,75 40 Valencia 0,142 10,6 1,15 42 >> 0,150 10,4 1,13 40 >> 0,156 10,0 1,11 36

Σημασία των θρεπτικών στοιχείων για τα φυτά Ρυθμίζει τον μεταβολισμό/μεταφορά των υδατανθράκων, κλείσιμο/άνοιγμα στομάτων και την σύνθεση/μεταβολισμό των οργανικών οξέων Δεσμεύεται στα κολλοειδή της αργίλλου και δεν εκπλύνεται εύκολα, όμως μέχρι και 80% του χορηγηθέντος Κ μπορεί να απορροφηθεί και να χρησιμοποιηθεί από τα δένδρα Η βλάστηση των εσπεριδοειδών είναι κανονική σε ένα εύρος συγκέντρωσης Κ από 0,35-2% Κάλιο (Κ) Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 54124, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα

Το Ca και το Mg είναι ανταγωνιστές του Κ Το Κ ανταγωνίζεται το Ca και το Mg (έτσι είναι αδύνατον να έχουμε ταυτόχρονα υψηλή συγκέντρωση Κ και Ca στα φύλλα) Σε εδάφη με υψηλή διαθεσιμότητα Ca είναι αδύνατον να αυξηθεί το χαμηλό Κ των φύλλων ακόμη και με πλούσια χορήγηση Κ-ούχων λιπασμάτων Το αμμωνιακό άζωτο (μονοσθενές κατιόν) στο έδαφος ανταγωνίζεται το κάλιο (μονοσθενές κατιόν) Το Κ είναι ευκίνητο μέσα στο φυτό, ενώ το Ca δυσκίνητο

Τροφοπενία καλίου (Κ) Διάχυτη χλώρωση με μικρές καστανές ή νεκρωτικές κηλίδες στα παλαιά φύλλα Η άκρη ή περιφέρεια του φύλλου ξηραίνεται Καρούλιασμα φύλλων Αντιμετώπιση Ενσωμάτωση (5-7cm) στο έδαφος το χειμώνα 0,5-1 μονάδα K

Τροφοπενία καλίου (Κ) Συμπτώματα Καρούλιασμα φύλλων Διάχυτη χλώρωση με μικρές καστανές ή νεκρωτικές κηλίδες στα παλαιά φύλλα Η άκρη ή περιφέρεια του φύλλου ξηραίνεται

Η επίδραση του Κ στην ποιότητα των καρπών Η έλλειψη K επιταχύνει την ωρίμανση και μειώνει το μέγεθος των καρπών Το φθινόπωρο μέχρι και 60% του Κ μπορεί να μεταφερθεί στους καρπούς (οπότε και επηρεάζεται η ποιότητά τους) Η πορτοκαλιά και το γκρέϊπφρουτ, ως υποκείμενα, απορροφούν πολύ Κ, ενώ η τρίφυλλη πορτοκαλιά λίγο

Σημασία των θρεπτικών στοιχείων για τα φυτά Ασβέστιο (Ca) Είναι δυσκίνητο και μπορεί ένας βλαστός να υποφέρει από έλλειψη, ενώ ένας άλλος στο ίδιο δένδρο να έχει κανονική συγκέντρωση Δεν επηρεάζει σημαντικά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών Η έλλειψη Ca προκαλεί - σκληρό & χονδρό φλοιό - επηρεάζει το σχίσιμο Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 54124, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα

Η επίδραση του Ca στο σχίσιμο των καρπών

Σημασία των θρεπτικών στοιχείων για τα φυτά Μαγνήσιο (Mg) Συστατικό της χλωροφύλλης- η έλλειψη προκαλεί χλώρωση στα φύλλα H έλλειψη Mg προκαλεί μικρούς καρπούς και ο χρωματισμός τους δεν είναι ικανοποιητικός Το Mg βελτιώνει την ποιότητα των εσπεριδοειδών (αυξάνει τα ΔΣ και την βιταμίνη C) Τροφοπενία μαγνησίου (Mg) Εργαστήριο Δενδροκομίας, Τμήμα Γεωπονίας, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 54124, Θεσσαλονίκη, Ελλάδα

Τα συμπτώματα εμφανή μέσα καλοκαιριού προς το φθινόπωρο Μπορεί να εμφανιστεί μετά από πλούσια Κ-ουχα ή αμμωνιακή λίπανση (ανταγωνισμός) Τροφοπενία μαγνησίου (Mg) Μεσονεύρια χλώρωση στα παλαιότερα φύλλα

Τροφοπενία μαγνησίου (Mg) 1. Φθινόπωρο ή αρχές άνοιξης 300 500 gr θειικού Zn/40 Kg καρπό τα αποτελέσματα αργούν να φανούν (2-3 χρον.) 2. Ψεκασμός σε κάθε νέα βλάστηση με νιτρικό μαγνήσιο 1%

Τροφοπενία σιδήρου (Fe) H πιο κοινή τροφοπενία μικροστοιχείων, περισσότερο στη λεμονιά και από τη πορτοκαλιά στα αιματόσαρκα Προκαλεί μεσονεύρια χλώρωση στα νεαρά φύλλα (οι νευρώσεις παραμένουν πράσινες) Σε υπερβολική έλλειψη όλο το έλασμα κιτρινίζει και δύσκολα μπορεί να διακριθεί από την έλλειψη Mn Η κανονική περιεκτικότητα των φύλλων σε Fe είναι 40-150 ppm Η έλλειψη εντείνεται από υπερβολική υγρασία, υπερβολική P λίπανση, περίσσεια Ca στο έδαφος και όταν το νερό της άρδευσης είναι πλούσιο σε HCO 3 - Δεν επηρεάζει σημαντικά τα ποιοτικά χαρακτηριστικά των καρπών (αναφέρεται ότι οι καρποί γίνονται μικρότεροι, ενώ η οξύτητα τους αυξάνεται)

Επίδραση της λίπανσης με Fe σε ποιοτικά χαρακτηριστικά καρπών

Ο Fe αυξάνει την παραγωγικότητα των εσπεριδοειδών

Τροφοπενία Fe

Τροφοπενία Fe Αντιμετώπιση Προσθήκη στο έδαφος την άνοιξη χηλικό Fe (π.χ. FeEDDHA 150-200 gr/δένδρο) ή ανόργανο (πχ., FeSO 4, 2 Kg/δένδρο) Ψεκασμός κατά τη βλάστηση (άνοιξη ή αρχές φθινοπώρου σε δόση 0,1%) χηλικό ή ανόργανο Fe

Citrus chlorotic dwarf virus (CCDV)

Σημασία των θρεπτικών στοιχείων για τα φυτά Μαγγάνιο (Mn) Είναι περισσότερο ευκίνητο σε σύγκριση με άλλα ιχνοστοιχεία Υψηλό εδαφικό ρη μειώνει την διαθεσιμότητα του Mn, ενώ με χαμηλό ρη εκπλύνεται Η κριτική συγκέντρωση του Mn στα φύλλα είναι 15-20 ppm Τοξικότητα Mn σπάνια απαντάται στα εσπεριδοειδή (ανέχονται υψηλή συγκέντρωση Mn) Αντίθετα η έλλειψη Mn είναι συνήθης

Τροφοπενία μαγγανίου (Mn) Παρατηρείται ιδιαίτερα σε ελαφρά ή οργανικά εδάφη, με χαμηλό Ρ ή πολύ βαριά Συμπτώματα Τα νεαρά φύλλα παρουσιάζουν από πράσινες νευρώσεις μέσα σε υπόβαθρο ανοιχτότερου πρασίνου Τα φύλλα με συμπτώματα απαντώνται περισσότερο στη σκιαζόμενη πλευρά του δένδρου

Τροφοπενία μαγγανίου (Mn) Παρατηρείται ιδιαίτερα σε ελαφρά ή οργανικά εδάφη, με χαμηλό Ρ ή πολύ βαριά Aντιμετώπιση Ψεκασμός με MnSO 4 (1%) ή με χηλικό Mn στη νέα βλάστηση Γενικά λιπαίνουμε με ουσίες που κατεβάζουν το pη του εδάφους (νίτρο-θειική αμμωνία, θειάφι, θειική αμμωνία κ.ά.)

Επίδραση της έλλειψης Mn στην ποιότητα των καρπών +Mn -Mn Σε συνθήκες έλλειψης Mn το χρώμα του φλοιού γίνεται ανοιχτότερο Καρποί μανταρινιάς ποικιλίας Encore από δένδρα με επάρκεια Mn (αριστερά) και με έντονη έλλειψη Mn (δεξιά)

Σημασία των θρεπτικών στοιχείων για τα φυτά Ψευδάργυρος (Zn) Ο Zn σχετίζεται με την σύνθεση της τρυπτοφάνης-πρόδρομος ένωση του ινδολυλοξικού οξέος (αυξίνη) Η έλλειψη Zn επάγει πολλές μορφολογικές αλλαγές που οδηγούν σε περιορισμό της άνθησης και της καρπόδεσης Η έλλειψη Zn παρατηρείται σε εδάφη με υψηλό ρη Επίσης ότι η έλλειψη Zn μπορεί να οφείλεται σε ανταγωνισμό με άλλα στοιχεία (P, Ca,Fe, Mn)

Τροφοπενία Zn Από τις πιο διαδεδομένες τροφοπενίες στην Ελλάδα Πιο συνήθης το φθινόπωρο από ότι την άνοιξη Παρατηρείται περισσότερο στη πορτοκαλιά όταν χρησιμοποιείται το υποκείμενο Troyer citrange Το νιτρικό άζωτο μειώνει την απορρόφηση Ζn, ενώ το αμμωνιακό Ν την αυξάνει

Τροφοπενία Zn Συμπτώματα Μεσονεύρια χλώρωση, βραχυγονάτωση & μικροφυλλία νεότερων φύλλων Αντιμετώπιση Ψεκασμός με ZnSO 4 (23%) κατά την έναρξη της ανοιξιάτικης βλάστησης (βλαστός 1/3 του τελικού μήκους του) και όχι κατά την άνθηση Μπορεί να επαναληφθεί στη φθινοπωρινή βλάστηση

Επίδραση του ψεκασμού με Zn ή/και Mn στην παραγωγικότητα εσπεριδοειδών

Η επίδραση της έλλειψης Zn στην ποιότητα των καρπών Καρποί πορτοκαλιάς από δένδρα με έλλειψη Zn +Zn -Zn Παρατηρείται πτώση ανθέων Οι καρποί γίνονται μικρού μεγέθους, με ακανόνιστο σχήμα, χονδρό φλοιό και ανοικτότερου χρώματος

Βόριο (Β) Τρόπος δράσης του Β δεν είναι πλήρως κατανοητός Σημασία των θρεπτικών στοιχείων για τα φυτά Η κριτική συγκέντρωση Β για τα εσπεριδοειδή στο νερό άρδευσης είναι 0,25 ppm, ενώ άλλα οπωροφόρα ανέχονται μέχρι και 2 ppm (ευαίσθητη η λεμονιά) Η κανονική συγκέντρωση Β στα φύλλα κυμαίνεται από 30 έως 200 ppm Συμπτώματα στα φύλλα και στον καρπό

Συμπτώματα έλλειψης Β στα φύλλα πορτοκαλιού Newhall Citrange Τρίφυλλη πορτοκαλιά Καρούλιασμα και φελοποίηση νευρώσεων παλιών φύλλων στην ποικιλία πορτοκαλιού Newhall εμβολιασμένη στο ανθεκτικό υποκείμενο citrange VS στο υποκείμενο τρίφυλλης πορτοκαλιάς [Soil Science and Plant Nutrition (2011), 57, 93-104]

Συμπτώματα έλλειψης Β σε καρπούς Eσωτερική και εξωτερική φέλλωση του albedo και κεντρικού άξονα καρπού Σε έντονης έλλειψης ο φλοιός παρουσιάζει σχισίματα Οι καρποί είναι κακοσχηματισμένοι, με χονδρό φλοιό και με σπέρματα που μαυρίζουν

Συμπτώματα έλλειψης Β σε καρπούς Καρποί κακοσχηματισμένοι, με χονδρό φλοιό, που στεγνώνει κατά θέσεις (φελλοποίηση) και με σπέρματα που μαυρίζουν

Η επίδραση χορήγησης Β στην χυμοπεριεκτικότητα καρπών

Υποκείμενο & αλατότητα Η νεραντζιά ως υποκείμενο συγκεντρώνει χλώριο στα φύλλα λεμονιάς περίπου 3%, ενώ το υποκείμενο Κλεοπάτρα 1%

Ευχαριστώ για την προσοχή σας!

Είδη λιπασμάτων Απλά λιπάσματα Νιτρική αμμωνία (33,5 % Ν): το 50% υπό αμμωνιακή μορφή και το υπόλοιπο 50% υπο νιτρική μορφή. Ασβεστούχος νιτρική αμμωνία (26 % Ν): επιφανειακό λίπασμα κατάλληλο για όξινα εδάφη. Θεϊκή αμμωνία (21 % Ν): βασικό λίπασμα, ενσωματώνεται στο έδαφος και συνιστάται για αλκαλικά εδάφη. Ουρία (46 % Ν): κοκώδες λίπασμα, είναι το πιο πυκνό αζωτούχο λίπασμα, εφαρμόζεται όπως η θεϊκή αμμωνία. Θεϊκό κάλι (48 % Κ): βασικό λίπασμα. Νιτρικό κάλι (13% Ν, 46% Κ): κατάλληλο για υδρολίπανση. Αραιό Υπερφωσφορικό (20% Ρ 2 Ο 5 ): βασικό λίπασμα. Θεϊκός ψευδάργυρος (22,7% Zn): εφαρμόζεται συνήθως με ψεκασμό.

Χηλικές ενώσεις Χηλικός σίδηρος (Fe EDDHA ή Sequestrene Fe 138). Περιέχει 6% Fe, εφαρμόζεται από το έδαφος ή διαφυλλικά. Οξειδώνεται από το φώς και γιαυτό θα πρέπει είτε να ενσωματώνεται στο έδαφος είτε να σκεπάζεται το έδαφος μετά την εφαρμογή του. Άλλες μορφές χηλικού σιδήρου κατάλληλες για όξινα εδάφη είναι: Fe EDTA (12% Fe) και Fe DTPA (10% Fe-Sequestrene 330). Χηλικός ψευδάργυρος ή Sequestrene Zn (Zn EDTA 14%Zn ή 10,7%). Εφαρμόζεται από το έδαφος ή διαφυλλικά. Επίσης υπάρχουν χηλικά σκευάσματα ασβεστίου και μαγνησίου.

Σύνθετα λιπάσματα Εκτός από τα απλά λιπάσματα υπάρχουν και τα σύνθετα που περιέχουν περισσότερα από ένα στοιχείο (πίνακας 11). Πίνακας 11. Σύνθετα λιπάσματα Τύπος λιπάσματος Ν Ρ 2 Ο 5 Κ 2 Ο 16-20-0 Σύνθετο κοκκώδες 16 20 0 24-12-0 24 12 0 20-10-0 20 10 0 11-15-15 11 15 15 8-16-16 8 16 16 14-14-14 14 14 14 12-12-17 12 12 17 8-16-24 Μικτό κοκκώδες 8 16 24 %

Σύνθετα λιπάσματα με ιχνοστοιχεία 12-12-12/MgO 3%, S29% + [Fe, Zn, B, Mn, Co (ίχνη) ] 20-8-30/2,5 % MgO (Fe, Zn, Cu, Mn, B, Mo) 15-10-15/Zn 1%, [Fe, Mn, Co, Mg, Cu (ίχνη)] 12-12-18/0,5% Β (Zn, Fe, Cu) Τα περισσότερα από τα παραπάνω λιπάσματα έχουν πολλαπλές χρήσεις, όπως εφαρμογή από το έδαφος, υδρολίπανση, διαφυλλικός ψεκασμός και άλλα. Οργανικά λιπάσματα Η κοπριά των ζώων είναι το κυριότερο οργανικό λίπασμα. Περιέχει μικρές ποσότητες αζώτου, φωσφόρου και καλίου (5-2,5-5) και επιπλέον βελτιώνει τις φυσικές ιδιότητες και την υδατοϊκανότητα του εδάφους. Η χλωρά λίπανση, δηλαδή η ενσωμάτωση στο έδαφος φυτών είναι μια άλλη μορφή οργανικής λίπανσης.

Συχνότητα αρδεύσεων Η συχνότητα αρδεύσεων καθορίζεται με: 1. Άρδευση σε προκαθορισμένες ημερομηνίες (εφαρμόζεται όταν την παροχή νερού ελέγχει κάποιος οργανισμός και όχι ο παραγωγός) 2. Σύμφωνα με μακροσκοπικές παρατηρήσεις επί των δένδρων α. Υποκειμενικά με βάση ορατά συμπτώματα β. Με αντικειμενικές μεθόδους, πχ αυξομειώσεις κορμού δένδρων (δενδρόμετρα)

Δενδρόμετρο

Συχνότητα αρδεύσεων 3. Άρδευση μετά από προσδιορισμό των αναγκών των δένδρων σε νερό σε σχέση με τις επικρατούσες καιρικές συνθήκες και την φυλλική επιφάνεια (εξατμισίμετρα, εξατμισοδιαπνοή) 4. Άρδευση μετά από μέτρηση της εδαφικής υγρασίας με διάφορους μεθόδους, όπως χρήση τενσιομέτρων ή πλακιδίων ηλεκτρικής αντίστασης (Συσκευή Βουγιούκου) Αισθητήρες μέτρησης εδαφικής υγρασίας

Επίδραση χηλικού Mn & ψεκασμού με MnSO 4 στην παραγωγικότητα