ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΛΕΓΚΤΙΚΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΟΜΙΛΙΑ Λουξεμβούργο 4 Δεκεμβρίου 2012 ECA/12/52 Ομιλία του κυρίου Vítor Caldeira Προέδρου του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου Παρουσίαση της ετήσιας έκθεσης για το οικονομικό έτος 2011 στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Συμβούλιο Οικονομικών και Δημοσιονομικών Υποθέσεων) Βρυξέλλες 4 Δεκεμβρίου 2012 Σε περίπτωση διαφορών υπερισχύει το κείμενο που θα εκφωνηθεί.
Κύριε Πρόεδρε, Κύριοι Υπουργοί, Κύριε Επίτροπε, Έχω την τιμή να παρουσιάσω σήμερα ενώπιον του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης την ετήσια έκθεση του Συνεδρίου σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού της ΕΕ για το οικονομικό έτος 2011. Θα αρχίσω από τα κύρια συμπεράσματά της. Οι λογαριασμοί του 2011 παρέχουν ακριβοδίκαιη εικόνα της οικονομικής κατάστασης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των αποτελεσμάτων των πράξεών της και των ταμειακών ροών της για το εν λόγω οικονομικό έτος. Τα έσοδα και οι αναλήψεις υποχρεώσεων για πληρωμές δεν περιείχαν ουσιώδη σφάλματα. Αντιθέτως, οι πληρωμές περιείχαν ουσιώδη σφάλματα και το εκτιμώμενο ποσοστό σφάλματος ανήλθε σε 3,9 % για το σύνολο του προϋπολογισμού της ΕΕ. Το εκτιμώμενο ποσοστό σφάλματος προσέγγισε σε μεγάλο βαθμό το αντίστοιχο του 2010, το οποίο ήταν 3,7 %. Με απλά λόγια, το Συνέδριο διαπίστωσε υπερβολικά πολλά παραδείγματα δαπανών της ΕΕ οι οποίες είτε δεν είχαν επιτύχει τους στόχους τους είτε δεν είχαν χρησιμοποιηθεί κατά τον βέλτιστο δυνατό τρόπο. Το μήνυμα της φετινής ετήσιας έκθεσης είναι ανάλογο με αυτό των προηγούμενων ετών.
Παρά τη συνολική μείωση του εκτιμώμενου ποσοστού σφάλματος κατά την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού, εξακολουθεί να υπάρχει περιθώριο οι πόροι της ΕΕ να δαπανώνται αποδοτικότερα και κατά τρόπο ο οποίος να εστιάζει καλύτερα στους επιδιωκόμενους στόχους, στο πλαίσιο πολλών καθεστώτων δαπανών. Συνολικά, διαπιστώθηκε ότι τα συστήματα ελέγχου που εξέτασε το Συνέδριο υπήρξαν μόνον μερικώς αποτελεσματικά και δεν αξιοποιήθηκε πλήρως η δυνατότητά τους να αποτρέπουν ή να εντοπίζουν και να διορθώνουν τα σφάλματα. Οι δύο τομείς - ή «ομάδες πολιτικής» - με το υψηλότερο εκτιμώμενο ποσοστό σφάλματος ήταν η ομάδα «Αγροτική ανάπτυξη, περιβάλλον, αλιεία και υγεία», όπου, κατά την εκτίμηση του Συνεδρίου, το ποσοστό σφάλματος ήταν 7,7 %, και η ομάδα «Περιφερειακή πολιτική, ενέργεια και μεταφορές», όπου, κατά την εκτίμηση του Συνεδρίου, το ποσοστό σφάλματος ήταν 6,0 %. Στους ανωτέρω τομείς, όπως και σε όλους τους τομείς που τελούν υπό επιμερισμένη διαχείριση, οι εθνικές αρχές συνιστούν την πρώτη, και σημαντικότερη, γραμμή άμυνας όσον αφορά την προστασία των οικονομικών συμφερόντων των πολιτών της ΕΕ. Εντούτοις, το Συνέδριο διαπίστωσε πολλές περιπτώσεις ανεπάρκειας των ελέγχων σε επίπεδο κρατών μελών. Παραδείγματος χάριν, για την πλειονότητα των πράξεων στον τομέα της περιφερειακής πολιτικής οι οποίες, σύμφωνα με τα διαπιστωθέντα από το Συνέδριο, περιείχαν σφάλματα, οι αρχές των κρατών μελών διέθεταν επαρκή πληροφοριακά στοιχεία ώστε να εντοπίσουν και να διορθώσουν τουλάχιστον ορισμένα από τα σφάλματα αυτά προτού ζητήσουν την απόδοση των σχετικών δαπανών από την Επιτροπή. Πέραν τούτου, το Συνέδριο διαπίστωσε επίσης παρόμοια προβλήματα σε ορισμένους τομείς που τελούν υπό την άμεση διαχείριση της Επιτροπής,
συμπεριλαμβανομένης της ομάδας πολιτικής «Έρευνα και λοιπές εσωτερικές πολιτικές», στο πλαίσιο της οποίας, κατά την εκτίμηση του Συνεδρίου, το ποσοστό σφάλματος ανήλθε σε 3 %. Το Συνέδριο επισημαίνει στην έκθεσή του ότι οι γενικοί διευθυντές της Επιτροπής αναγνώρισαν την ύπαρξη υψηλού κινδύνου σφάλματος και στους τομείς της αγροτικής ανάπτυξης, της συνοχής και της έρευνας, αυξάνοντας το ποσό των δαπανών που, κατά την εκτίμησή τους, είναι εκτεθειμένο σε κίνδυνο παρατυπίας από 400 εκατομμύρια ευρώ το 2010 σε 2 δισεκατομμύρια ευρώ το 2011. Επιτρέψτε μου επίσης να επιστήσω την προσοχή σας σε δύο σημαντικές παρατηρήσεις που περιέχονται στην έκθεση και αφορούν τη δημοσιονομική διαχείριση. Πρώτον, οι πληρωμές από τον προϋπολογισμό στον τομέα της Συνοχής θα μπορούσαν να είναι έως και κατά 5 δισεκατομμύρια ευρώ υψηλότερες, εάν η αύξηση των υποβαλλόμενων από τα κράτη μέλη αιτήσεων πληρωμών προς το τέλος του 2011 είχε προβλεφθεί ορθά και είχαν καταστεί διαθέσιμες επαρκείς πιστώσεις. Δεύτερον, τα δύο τρίτα των εκκρεμών δημοσιονομικών αναλήψεων υποχρεώσεων αφορούν τον τομέα της συνοχής. Το συνολικό ύψος τους ανέρχεται σε 136 δισεκατομμύρια ευρώ και αντιστοιχούν σε πληρωμές 3 ετών και άνω, βάσει του ποσοστού εκτέλεσης για το 2011. Το επίπεδο αυτό είναι σημαντικά υψηλότερο σε σύγκριση με το αντίστοιχο στάδιο της προηγούμενης περιόδου προγραμματισμού και εν πολλοίς οφείλεται στην καθυστερημένη έναρξη και εκτέλεση των προγραμμάτων δαπανών. Κύριε Πρόεδρε, κύριοι Υπουργοί, Μολονότι κατά την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού έχουν σημειωθεί βελτιώσεις, έχουμε ακόμη δρόμο να διανύσουμε έως ότου η δημοσιονομική διαχείριση της ΕΕ καταστεί η βέλτιστη δυνατή σε όλους τους τομείς. Πολλά από τα προβλήματα που εντοπίσαμε κατά το παρελθόν εξακολουθούν να υπάρχουν και σήμερα, αν και σε μικρότερο βαθμό.
Πράγματι, η μείωση του εκτιμώμενου από το Συνέδριο ποσοστού σφάλματος που αναφέρεται στο σύνολο του προϋπολογισμού της ΕΕ κατά την περίοδο που καλύπτει το τρέχον δημοσιονομικό πλαίσιο καταδεικνύει ότι η βελτίωση, από περίοδο σε περίοδο, των κανόνων και του σχεδιασμού των καθεστώτων δαπανών έχει μεγάλη σημασία. Σήμερα μας παρέχεται μια μοναδική ευκαιρία να αντιμετωπίσουμε τα βαθύτερα αίτια αυτών των σφαλμάτων, καθώς βρίσκονται υπό συζήτηση οι νομοθετικές προτάσεις για το επόμενο δημοσιονομικό πλαίσιο. Το Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο πρέπει να συμφωνήσουν σε βελτιωμένους κανόνες σχετικά με τον τρόπο χρησιμοποίησης των κονδυλίων της ΕΕ, ενώ τα κράτη μέλη και η Επιτροπή οφείλουν να μεριμνήσουν για την ορθή εφαρμογή τους. Εδώ και πολλά χρόνια, το Συνέδριο διατυπώνει επίσης έκκληση για απλούστερα καθεστώτα δαπανών με σαφέστερους στόχους, ευκολότερα μετρήσιμα αποτελέσματα και αποδοτικότερους από οικονομική άποψη μηχανισμούς ελέγχου. Κατά την άποψή μας, αυτό δεν είναι μόνο σημαντικό προκειμένου να μειωθεί το επίπεδο των παράτυπων πληρωμών αλλά και ουσιώδες για τη βελτίωση των επιδόσεων και την ενίσχυση της λογοδοσίας. Η φετινή ετήσια έκθεση επιβεβαιώνει το μήνυμα αυτό. Ειδικότερα, στο κεφάλαιο σχετικά με την επίτευξη αποτελεσμάτων από τον προϋπολογισμό της ΕΕ, το Συνέδριο διαπίστωσε θετικές εξελίξεις όσον αφορά την αυτοαξιολόγηση και τις εκθέσεις επιδόσεων της Επιτροπής. Όσον αφορά την έκθεση αξιολόγησης που προβλέπει το άρθρο 318 της Συνθήκης, το Συνέδριο συνιστά στο Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και την Επιτροπή να συνομιλήσουν και να συμφωνήσουν ως προς τους τρόπους με τους οποίους η έκθεση αξιολόγησης μπορεί να καταστεί χρήσιμη στην αρμόδια για τη χορήγηση απαλλαγής αρχή. Ωστόσο, οι διαπιστώσεις του ελέγχου του Συνεδρίου δείχνουν με ποιον τρόπο οι αδυναμίες στον σχεδιασμό
των τρεχόντων προγραμμάτων επηρεάζουν αρνητικά την υποβολή εκθέσεων σχετικά με τα αποτελέσματα και τον αντίκτυπο, καθώς και την ικανότητα της Επιτροπής να καταδείξει την επίτευξη προστιθέμενης αξίας της ΕΕ. Οι αποφάσεις σχετικά με τη νομοθεσία που θα διέπει τα καθεστώτα δαπανών βάσει του επόμενου δημοσιονομικού πλαισίου θα είναι καθοριστικής σημασίας για την αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα με την οποία θα μπορεί να χρησιμοποιείται ο προϋπολογισμός της ΕΕ, επί σειρά ετών, ώστε να επιτυγχάνεται προστιθέμενη αξία προς όφελος των πολιτών και η αξία αυτή να αποδεικνύεται. Παράλληλα, τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη δεσμεύτηκαν να αναπτύξουν χρηματοδοτικά, δημοσιονομικά και οικονομικά πλαίσια, τα οποία θα έχουν σημαντικό αντίκτυπο στη διαχείριση των δημόσιων οικονομικών στην ΕΕ. Στο πλαίσιο αυτό, αναγνωρίστηκε ευρέως ότι η επιτυχία θα εξαρτηθεί τελικώς και από τη θέσπιση των αναγκαίων μηχανισμών για τη διασφάλιση της δημοκρατικής νομιμότητας και λογοδοσίας. Κατά τη γνώμη του Συνεδρίου, οι εν λόγω μηχανισμοί πρέπει να περιλαμβάνουν τις ενδεδειγμένες διατάξεις για τον δημόσιο έλεγχο, καθώς και για τον έλεγχο όλων των δημόσιων πόρων που διατίθενται για την επίτευξη των στόχων της ΕΕ. Κύριε Πρόεδρε, κύριοι Υπουργοί, Η εξασφάλιση υγιών δημόσιων οικονομικών δεν είχε ποτέ μεγαλύτερη σημασία για την ΕΕ. Το Συνέδριο έχει αναλάβει τη δέσμευση να συμβάλλει, με όσα μέσα διαθέτει, στις προσπάθειες της ΕΕ για την επίτευξη αυτού του σημαντικού στόχου, μέσω των εργασιών και των εκθέσεών του, και ιδίως μέσω της ετήσιας έκθεσής του την οποία είχα την τιμή να σας παρουσιάσω σήμερα. Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας.