SPEECH/06/407 Peter Mandelson Επίτροπος της ΕΕ αρµόδιος για θέµατα εµπορίου Ντόχα: τι διακυβεύεται; Εµπορικό επιµελητήριο Καναδά-Ηνωµένου Βασιλείου Λονδίνο, 23 Ιουνίου 2006
Στην οµιλία του αυτή ο κ. Peter Mandelson, Επίτροπος της ΕΕ αρµόδιος για θέµατα εµπορίου, προβαίνει σε µια ξεκάθαρη και οξυδερκή αξιολόγηση των σηµαντικών αρνητικών συνεπειών που θα είχε η ενδεχόµενη αποτυχία των εµπορικών διαπραγµατεύσεων της Ντόχα στο πλαίσιο του ΠΟΕ. Μιλώντας στο Λονδίνο στις 23 Ιουνίου, ο κ. Mandelson υποστήριξε ότι τα δυνητικά κέρδη που προδιαγράφονται ήδη στο γύρο της Ντόχα και το τεράστιο συστηµικό και πολιτικό κόστος της αποτυχίας σηµαίνουν ότι οι διαπραγµατευτές στην υπουργική διάσκεψη του Ιουνίου 2006 στη Γενεύη δεν πρέπει «να µπουν στον πειρασµό να δελεαστούν από την απατηλή άνεση που προσφέρουν οι άκαµπτες και αδιάλλακτες θέσεις». Ο κ. Mandelson έδωσε πλήρη εικόνα της ευκταίας τελικής συµφωνίας, επιµένοντας στην άποψη ότι η επίτευξη ενός φιλόδοξου αποτελέσµατος όχι µόνο στον τοµέα της γεωργίας αλλά και στους τοµείς των υπηρεσιών, των βιοµηχανικών προϊόντων και των διαπραγµατεύσεων για τη διευκόλυνση του εµπορίου, αποτελεί παράγοντα νευραλγικής σηµασίας για έναν Γύρο συζητήσεων αφιερωµένο στην ανάπτυξη. Ο κ. Mandelson υποστήριξε ο γύρος της Ντόχα δίνει ώθηση στην παγκόσµια οικονοµία, τόσο για τις ανεπτυγµένες όσο και για τις αναπτυσσόµενες χώρες, συγχρόνως όµως προσφέρει τη δυνατότητα να ενσωµατωθούν στο παγκόσµιο σύστηµα εµπορικών συναλλαγών οι αναδυόµενες οικονοµίες της Ασίας και της Νότιας Αµερικής και να ενισχυθεί το πολυµερές εµπορικό σύστηµα. Η εναλλακτική κατάσταση, είπε, «είναι ένα σύστηµα στο οποίο οι µεγάλοι επιβάλλουν όλο και πιο συχνά τη θέλησή τους στους µικρούς. Εµπορικές συναλλαγές µε βάση το νόµο του ισχυροτέρου αντί για πολυµέρεια». Ο κ. Mandelson υποστήριξε: «Σε περίπτωση αποτυχίας, χάνεται η ευκαιρία εδραίωσης της γεωργικής µεταρρύθµισης της ΕΕ στη Γενεύη, καθώς και η δυνατότητα να πραγµατοποιηθεί παρόµοια µεταρρύθµιση στις Ηνωµένες Πολιτείες. Ο κόσµος θα έχανε τις νέες δυνατότητες πρόσβασης στην αγορά των γεωργικών προϊόντων τις οποίες προσφέρουν οι µεγαλύτερες και ταχύτερες περικοπές γεωργικών δασµών που προτάθηκαν ποτέ. Θα χάνονταν επίσης οι νέες δυνατότητες εµπορικών συναλλαγών που διανοίγονται στον τοµέα των µεταποιηµένων προϊόντων, συναλλαγές που έχουν ζωτική σηµασία όχι µόνο για την ΕΕ και τις ΗΠΑ αλλά και για τους αναπτυσσόµενους βιοµηχανικούς τοµείς του αναπτυσσόµενου κόσµου. Αν χάναµε την ευκαιρία να πετύχουµε ακόµη και µια µέτρια συµφωνία για τις υπηρεσίες, ο αναπτυσσόµενος κόσµος θα έχανε τα αναπτυξιακά οφέλη των ξένων επενδύσεων και της παγκόσµιας ροής δεξιοτήτων και πείρας. Θα χάναµε µια νέα πολυµερή συµφωνία για την πρόσβαση των λιγότερο ανεπτυγµένων χωρών σε µια χωρίς δασµούς και χωρίς ποσοστώσεις αγορά. Θα χάναµε ένα τεράστιο νέο παγκόσµιο πακέτο οικονοµικής ενίσχυσης για την ανάπτυξη του εµπορίου. Θα χάναµε τη δυνατότητα να ξαναγράψουµε το παγκόσµιο «εγχειρίδιο κανόνων» για τις εµπορικές συναλλαγές µε τρόπο που να ανοίγει την πόρτα σε νέες εµπορικές συναλλαγές και να την κλείνει τη διαφθορά. Θα χάναµε επίσης την πεποίθηση ότι το σύστηµα του ΠΟΕ µπορεί να λειτουργήσει ακόµη και µε 150 µέλη και ότι αντανακλά κάθε αύξηση του µεγέθους, του ενδιαφέροντος και της ικανότητας της παγκόσµιας οικονοµίας.» 2
Ανασκευάζοντας την κριτική που διατυπώθηκε πρόσφατα για τα αποτελέσµατα που πέτυχε η ΕΕ στον τοµέα της ανάπτυξης στο γύρο της Ντόχα, ο κ. Mandelson υποστήριξε ότι αυτοί που ασκούν κριτική πρέπει να εξετάσουν µε µεγαλύτερη προσοχή τα οφέλη που θα προσφέρει στις αναπτυσσόµενες χώρες το άνοιγµα του εµπορίου υπηρεσιών και βιοµηχανικών προϊόντων. Επισήµανε επίσης τα δυνητικά οφέλη που είναι δυνατόν να προκύψουν από τις διαπραγµατεύσεις για τη διευκόλυνση του εµπορίου, οφέλη τα οποία, όπως είπε, θα µπορούσαν να προσθέσουν 8% στο ΑΕγχΠ της Νότιας Αφρικής µέχρι το 2020 πράγµα που ισοδυναµεί µε διπλασιασµό της επίσηµης αναπτυξιακής βοήθειας που χορηγείται στην Αφρική. Τόνισε ότι αυτά τα δυνητικά οφέλη σηµαίνουν ότι εκείνοι που πιστεύουν ότι οι αναπτυσσόµενες χώρες πρέπει να εγκαταλείψουν το γύρο της Ντόχα «κάνουν απλώς λάθος». Σε σχέση µε τη σύνοδο της Γενεύης, την προσεχή εβδοµάδα, ο κ. Mandelson χαιρέτισε το µήνυµα που έδωσε ο αµερικανός Πρόεδρος στη Γενεύη, ότι οι ΗΠΑ είναι έτοιµες να λάβουν δύσκολες αποφάσεις για να επιτύχουν συµφωνία και ότι δεν θα επιτρέψουν αποτυχία του γύρου της Ντόχα. Είπε συγκεκριµένα: «Τρεις είναι οι εταίροι στη διαπραγµάτευση αυτή. Η G20 θέλει µεγαλύτερες περικοπές των αµερικανικών γεωργικών επιδοτήσεων προτού δεχτεί να προτείνει τις ζητούµενες περικοπές για τα βιοµηχανικά προϊόντα. Η Ουάσιγκτον µπορεί να απεµπλέξει την κατάσταση στο θέµα αυτό, υποβάλλοντας µια καλύτερη προσφορά. Αν συµβεί αυτό, η ΕΕ θα υποβάλει και στα δύο µέρη συγχρόνως µια βελτιωµένη προσφορά». Ντόχα: τι διακυβεύεται; Όταν ανέλαβα τα καθήκοντά µου στην Επιτροπή, ήµουν ήδη πεπεισµένος οπαδός του πολυµερούς συστήµατος εµπορικών συναλλαγών. Το πολυµερές εµπορικό σύστηµα είναι, κατά την άποψή µου, το αντιστάθµισµα και η καλύτερη απάντηση στην αυξανόµενη αλληλεξάρτησή µας σε παγκόσµιο επίπεδο. Το πολυµερές σύστηµα εµπορικών συναλλαγών είναι η µηχανή της παγκόσµιας οικονοµίας. Το πολλαπλασιαστικό αποτέλεσµα µιας παγκόσµιας συµφωνίας, όπως της συµφωνίας της Ντόχα, είναι τόσο µεγάλο που δεν µπορεί να συγκριθεί µε τα αποτελέσµατα καµιάς διµερούς συµφωνίας. Οι διαδοχικοί γύροι των διαπραγµατεύσεων για την απελευθέρωση του εµπορίου έχουν καταργήσει εµπόδια και έχουν αποφέρει τεράστιο όφελος για την παγκόσµια οικονοµία. Στην τελευταία δεκαετία, εκατοντάδες εκατοµµύρια άνθρωποι απαλλάχθηκαν από τη φτώχεια. Πολλοί είναι εκείνοι που εκφράζονται αρνητικά για τον εν εξελίξει γύρο διαπραγµατεύσεων. Κάνουν λάθος. Η αλήθεια είναι ότι ο γύρος αυτός µας δίνει την ευκαιρία να προωθήσουµε τη διαδικασία πολύ περισσότερο: µια ένεση οξυγόνου 100 δισεκατοµµυρίων ευρώ ετησίως για την παγκόσµια οικονοµία µεγάλη µείωση των γεωργικών επιδοτήσεων που στρεβλώνουν το εµπόριο νέες αγορές για το εµπόριο γεωργικών προϊόντων, µεταποιηµένων αγαθών και υπηρεσιών περαιτέρω ενίσχυση του εµπορίου προς όφελος των πιο φτωχών και δυνατότητα ενίσχυσης των κανόνων του ΠΟΕ, ώστε να γίνουν ευνοϊκότεροι για το εµπόριο, προστατεύοντας παράλληλα τους πιο αδύναµους. 3
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ευρώπη έπαιξε σηµαντικό ρόλο στη δροµολόγηση του γύρου της Ντόχα το 2001. Ο λόγος για τον οποίο η Ευρώπη έσωσε το γύρο τον Ιούλιο του 2004 µε την προσφορά της να καταργήσει όλες τις γεωργικές εξαγωγικές επιδοτήσεις. Ο λόγος για τον οποίο τον περασµένο Οκτώβριο η Ευρώπη έκανε µια συνολική προσφορά να µειώσει τις γεωργικές επιδοτήσεις που στρεβλώνουν το εµπόριο και να ανοίξει ακόµη περισσότερο τις αγορές της στους τοµείς των γεωργικών προϊόντων, των µεταποιηµένων αγαθών και των υπηρεσιών. Και ο λόγος για τον οποίο στο Χονγκ Κονγκ τον περασµένο εκέµβριο ορίσαµε το 2013 ως καταληκτική ηµεροµηνία για την κατάργηση των εξαγωγικών επιδοτήσεων. Η ΕΕ έχει συµβάλει επανειληµµένα στο γύρο της Ντόχα. Έχουµε κάνει τουλάχιστον όσα ο καθένας και περισσότερα από τους πιο πολλούς. Και θα συνεχίσουµε να το κάνουµε, αν και οι άλλοι παίζουν το ρόλο τους. Την προσεχή εβδοµάδα στη Γενεύη οι Υπουργοί θα προσπαθήσουν και πάλι να προχωρήσουν προς τα εµπρός, για να κάνουν τα τελευταία δύσκολα βήµατα που µας χωρίζουν από την επίτευξη µιας συµφωνίας. εν πρέπει να προσέλθουµε στις συζητήσεις αυτές µε πνεύµα στενής ιδιοτέλειας και µε αλαζονεία, αλλά µε γνήσια βούληση για την επίτευξη ενός συµβιβασµού. Αυτό το δύσκολο έργο πρέπει να το επωµιστούν οι τρεις µεγάλοι πρωταγωνιστές: η ΕΕ, οι ΗΠΑ και οι αναδυόµενες οικονοµίες του G20. Όχι επειδή εµείς µπορούµε να καταλήξουµε σε συµφωνία µόνοι µας, αλλά επειδή καµία συµφωνία δεν µπορεί να επιτευχθεί χωρίς καθέναν από µας. Όλοι µας πρέπει να είµαστε έτοιµοι να επιδείξουµε ευελιξία. Οι Ηνωµένες Πολιτείες πρέπει να υποβάλουν βελτιωµένη προσφορά για τη µεταρρύθµιση των γεωργικών αγορών τους και των προγραµµάτων τους στον τοµέα των επιδοτήσεων. Οι µεγάλες αναδυόµενες οικονοµίες πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες που συνεπάγεται το αυξανόµενο βάρος τους στο παγκόσµιο σύστηµα εµπορικών συναλλαγών, υποβάλλοντας προσφορές για άνοιγµα των δικών τους αγορών βιοµηχανικών προϊόντων και υπηρεσιών. Η Ευρώπη πρέπει να είναι έτοιµη να µειώσει ακόµη περισσότερο τους δασµούς που επιβάλλει στα γεωργικά προϊόντα, αν και οι άλλοι δεσµευθούν να βαδίσουν προς την ίδια κατεύθυνση. Πρέπει όµως να καλύψουµε όλα τα κενά, διότι διαφορετικά δεν θα επιτευχθεί καµία τελική συµφωνία. Η σκιά της 9 ης Σεπτεµβρίου 2001 Η αποτυχία θα ισοδυναµούσε µε τραγωδία, αν αναλογιστούµε την πρόοδο που έχει σηµειωθεί και τους λόγους. Οι εργασίες της Ντόχα άρχισαν υπό τη σκιά της 11 ης Σεπτεµβρίου 2001. Ήταν µια επιβεβαίωση της κοινής µας δέσµευσης να χρησιµοποιήσουµε το πολυµερές εµπορικό σύστηµα για να φτιάξουµε έναν καλύτερο κόσµο. Αυτό σήµαινε ότι θα χρησιµοποιούσαµε την απελευθέρωση των εµπορικών συναλλαγών για την προώθηση της ανάπτυξης και της κοινωνικής δικαιοσύνης σε έναν άνισο και αβέβαιο κόσµο. Ας µη ξεχνάµε ότι αυτός ο γύρος εµπορικών διαπραγµατεύσεων αφορά τόσο την παγκόσµια πολιτική όσο και την παγκόσµια οικονοµία. Ωστόσο, εδώ και ενάµισι χρόνο που ασκώ τα καθήκοντά µου ως Επίτροπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αρµόδιος για θέµατα εµπορίου, εκπλήσσοµαι από την έλλειψη δηµόσιας συναίνεσης όσον αφορά τη σύνδεση της απελευθέρωσης του εµπορίου µε την ανάπτυξη. Αν και όλα τα επιτυχή παραδείγµατα οικονοµικής ανάπτυξης τον εικοστό αιώνα αναδεικνύουν την αξία αυτής της απελευθέρωσης, µερικοί άνθρωποι, αναµφίβολα µε τις καλύτερες προθέσεις, εξακολουθούν να θεωρούν ότι η απελευθέρωση των συναλλαγών είναι κάτι που οι αναπτυσσόµενες χώρες πρέπει να υποµείνουν, όχι κάτι που χρειάζονται. Ας εξετάσουµε πάλι τα γεγονότα. 4
Κατ' αρχάς, µεταρρύθµιση της γεωργίας... Οι περισσότεροι άνθρωποι θεωρούν ότι η προσπάθεια για εξασφάλιση δικαιοσύνης στις εµπορικές συναλλαγές πρέπει να έχει ως αφετηρία τη µεταρρύθµιση της γεωργίας στον ανεπτυγµένο κόσµο. Έχουν δίκιο ως προς το εξής σηµαντικό σηµείο: η χρήση επιδοτήσεων για τη στρέβλωση των τιµών των τροφίµων στις παγκόσµιες αγορές πρέπει να σταµατήσει. Η Ευρώπη δεν έχει καλό παρελθόν στο θέµα αυτό. Αλλά η Ευρώπη αναλαµβάνει τώρα µια ριζική µεταρρύθµιση, αποσυνδέοντας τις πληρωµές στους αγρότες από την παραγωγή, µειώνοντας κατά 70% τις γεωργικές ενισχύσεις που στρεβλώνουν το εµπόριο και καταργώντας όλες τις γεωργικές εξαγωγικές επιδοτήσεις µέχρι το 2013, µε σηµαντική σταδιακή µείωσή τους πριν από αυτή την ηµεροµηνία. Η Ντόχα είναι µια ευκαιρία για τις αναπτυσσόµενες χώρες να εξασφαλίσουν αυτή την µεταρρύθµιση και να την προωθήσουν ακόµη περισσότερο στο µέλλον. Η Ντόχα παραµένει επίσης η καλύτερη δυνατότητα να εξασφαλιστούν παρόµοιες δεσµεύσεις για πραγµατοποίηση µεταρρυθµίσεων από τις ΗΠΑ. Η εναλλακτική εξέλιξη θα είναι ένα νοµοσχέδιο για τη γεωργία που θα εκπονηθεί το 2007 από το Κογκρέσο µε γνώµονα τα συµφέροντα του Κάνσας αντί της Κένυας. και νέες δυνατότητες πρόσβασης στις αγορές γεωργικών προϊόντων. Ο γύρος της Ντόχα επιδιώκει επίσης τη διάνοιξη νέων δυνατοτήτων πρόσβασης στις γεωργικές αγορές. Η γεωργία παραµένει ιδιαίτερα προστατευµένη τόσο στον αναπτυσσόµενο όσο και στον ανεπτυγµένο κόσµο. Ο διεθνής ανταγωνισµός µειώνει τις τιµές που πληρώνουν οι καταναλωτές και παράγει νέα εισοδήµατα για τους αγρότες στις ιδιαίτερα ανταγωνιστικές αναπτυσσόµενες χώρες, όπως είναι η Βραζιλία. Η Ευρώπη έχει ήδη προτείνει να µειώσει κατά 60% τους υψηλότερους γεωργικούς δασµούς της και να περικόψει κατά 50% τους µέσους γεωργικούς δασµούς της, κατεβάζοντάς τους σε ποσοστό µόλις 12%. Οι µειώσεις αυτές είναι τεράστιες, όταν γίνονται στο πλαίσιο ενός και µόνον Γύρου εµπορικών διαπραγµατεύσεων, και εξαντλούν τα όρια του πολιτικά και κοινωνικά εφικτού -και οικονοµικά βιώσιµου- για την Ευρώπη. Είναι επίσης οι µειώσεις αυτές απαραίτητο στοιχείο ενός γύρου διαπραγµατεύσεων για την ανάπτυξη; Ναι, είναι. Αλλά δεν αποτελούν, όπως ισχυρίζονται µερικοί, πανάκεια για την ανάπτυξη. Απλούστατα το γεγονός ότι σχεδόν οι µισοί από τους φτωχούς του πλανήτη είναι αγρότες που παράγουν προϊόντα για δική τους κατανάλωση δεν σηµαίνει αναγκαστικά ότι η µείωση των γεωργικών δασµών θα τους απαλλάξει κάπως από τη φτώχια. Μόνο το 11% των εµπορικών συναλλαγών των φτωχών χωρών αφορά γεωργικά προϊόντα - και το ποσοστό αυτό έχει µειωθεί θεαµατικά τα τελευταία τριάντα χρόνια. Οι χώρες που µείωσαν επιτυχώς τη φτώχια είναι εκείνες που κινήθηκαν προς µια οικονοµία βασισµένη στα µεταποιηµένα προϊόντα και τις υπηρεσίες. 5
Αρκεί µόνο να δείτε ποιοι είναι αυτοί που πιέζουν εντονότερα για τη µείωση των γεωργικών δασµών για να καταλάβετε ποιοι θα ωφεληθούν περισσότερο. εν είναι οι φτωχές χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού: είναι οι µεγάλοι εξαγωγείς γεωργικών προϊόντων των Ηνωµένων Πολιτειών, της Αυστραλίας και της Βραζιλίας. Οι µειώσεις των γεωργικών δασµών ελάχιστα θα βοηθήσουν τους αγρότες της Κένυας, της Τανζανίας ή της Ουγκάντας. Σε µερικές περιπτώσεις µάλιστα θα διαβρώσουν την προτιµησιακή πρόσβαση στην αγορά που προσφέρει ήδη η Ευρώπη στις χώρες της Αφρικής, που σχεδόν όλες δεν πληρώνουν κανένα δασµό για τα γεωργικά προϊόντα που εξάγουν στην ΕΕ. Η µακροπρόθεσµη εξάρτηση από την προτιµησιακή πρόσβαση αποτελεί αδιέξοδο για την ανάπτυξη, κατάλοιπο µιας ξεπερασµένης εποχής. Αυτό το διαπιστώσαµε στην Καραϊβική µε τη ζάχαρη. Αλλά είδαµε επίσης στην Καραϊβική ότι αυτή η «διάβρωση» της προτιµησιακής πρόσβασης πρέπει να γίνει σταδιακά και να συνοδεύεται από αντισταθµίσεις. Ο ανταγωνισµός στο παγκόσµιο εµπόριο γεωργικών προϊόντων είναι σκληρός, και οι ιδιαίτερα ανταγωνιστικοί παραγωγοί µεγάλων ποσοτήτων προϊόντων έχουν τη δυνατότητα να κυριαρχήσουν στην αγορά και δεν θα διστάσουν να το κάνουν. Για τους φτωχότερους η απότοµη µείωση των γεωργικών δασµών θα είχε αµέσως καταστροφικές συνέπειες. Γι αυτό ο αναπτυσσόµενος κόσµος συνολικά δεν θα συµφωνήσει ποτέ στις διαπραγµατεύσεις µε ένα υπερβολικά φιλόδοξο επίπεδο µειώσεων των γεωργικών δασµών. Ανάπτυξη πέρα από τη γεωργία... Περίπου τα τρία τέταρτα του εµπορίου των αναπτυσσόµενων χωρών αφορούν σήµερα τα µεταποιηµένα προϊόντα. Το ίδιο συµβαίνει και µε το µεγαλύτερο µέρος των δασµών που πληρώνουν οι χώρες αυτές. Και οι περισσότεροι από τους δασµούς αυτούς καταβάλλονται σε άλλες αναπτυσσόµενες χώρες. Εποµένως, υπάρχει, υπό το πρίσµα της ανάπτυξης, κάποιο επιχείρηµα που να συνηγορεί υπέρ της σταδιακής µείωσης αυτών των εµποδίων; Ναι, βεβαίως. Όλα τα στοιχεία λένε ότι υπάρχει. στη µεταποιητική βιοµηχανία Κατηγορούµαι συχνά ότι προβάλλω µε υπερβολική επιθετικότητα τα αιτήµατα που υποβάλλει η ΕΕ στις αναπτυσσόµενες χώρες για άνοιγµα των αγορών τους στους τοµείς των υπηρεσιών και των µεταποιηµένων προϊόντων. Στην πραγµατικότητα, και στους δύο αυτούς τοµείς η ΕΕ έχει ζητήσει µειώσεις µόνο από ένα µικρό αριθµό προηγµένων αναπτυσσόµενων χωρών, σε επίπεδο χαµηλότερο από εκείνο των υπόλοιπων χωρών και µε δικαίωµα να προφυλαχθούν οι ευαίσθητοι τοµείς. Νοµίζω ότι αυτή είναι µια καλή συµφωνία από πλευράς ανάπτυξης. Αλλά πρέπει να είµαστε εξίσου σαφείς ότι η προοδευτική απελευθέρωση του εµπορίου µεταξύ των αναπτυσσόµενων χωρών - εµπορικές συναλλαγές Νότου- Νότου - είναι ζωτικής σηµασίας για την οικονοµική ανάπτυξή τους. Η εξέλιξη αυτή παρέχει νέες διεξόδους για τις αναπτυσσόµενες χώρες στις τεράστιες αναδυόµενες αγορές της Κίνας, της Βραζιλίας και της Ινδίας και αρχίζει να απελευθερώνει το δυναµικό που είναι σήµερα καθηλωµένο πίσω από τους δασµολογικούς φραγµούς του αναπτυσσόµενου κόσµου. 6
και στις υπηρεσίες Το εµπόριο υπηρεσιών αποτελεί επίσης µέσο ζωτικής σηµασίας για τη µεταφορά πείρας και τεχνολογίας µεταξύ των ανεπτυγµένων και των αναπτυσσόµενων χωρών, ενώ, όταν συνοδεύεται από τις αναγκαίες κεφαλαιουχικές επενδύσεις, είναι ένας σηµαντικός τρόπος για την οικοδόµηση των τοµέων των µεταφορών, των επικοινωνιών και των τραπεζών, οι οποίοι αποτελούν τον κορµό κάθε αναπτυσσόµενης οικονοµίας. Ταξίδεψα πρόσφατα στη Μαλαισία όπου, την τελευταία δεκαετία, οι ξένες επενδύσεις και η εισαγόµενη πείρα στον κατασκευαστικό τοµέα έχουν εξασφαλίσει την ανάπτυξη ενός ανθηρού τοπικού κατασκευαστικού τοµέα. Η έρευνα δείχνει ότι µια φιλόδοξη συµφωνία για τις υπηρεσίες θα µπορούσε να υπερκεράσει µακροπρόθεσµα τα κέρδη των αναπτυσσόµενων χωρών από τις νέες εµπορικές συναλλαγές στον τοµέα των γεωργικών ή ακόµη και των βιοµηχανικών προϊόντων. Η ΕΕ είναι ο κύριος υποστηρικτής της άποψης αυτής. Υποστηρίξαµε την Ινδία στο αίτηµά της για µεγαλύτερη πρόσβαση σ αυτό που ονοµάζεται «τύπος 4» (προσωρινή πρόσβαση για τους ειδικευµένους εργαζοµένους). Ωστόσο, το πρόγραµµα αυτό στιγµατίζεται κάθε φορά από τις ΜΚΟ ως «αντιαναπτυξιακό». Όπως φαίνεται, θεωρούν ότι θα κάνουµε τελικά χάρη στις αναπτυσσόµενες χώρες, αν τους στερήσουµε τα πλεονεκτήµατα της προηγµένης οικονοµίας υπηρεσιών που όλοι οι υπόλοιποι απολαµβάνουµε. και στη διευκόλυνση του εµπορίου Λίγοι καταλαβαίνουν ότι τα µεγαλύτερα οφέλη για τις αναπτυσσόµενες χώρες σ αυτό το γύρο είναι πιθανόν να προκύψουν όχι από την πρόσβαση στην αγορά αλλά από την όχι και τόσο συναρπαστική εργασία της εξασφάλισης τυποποιηµένων τελωνειακών πρακτικών σε όλες τις αγορές και σε όλα τα σύνορα. Αυτό ονοµάζεται διευκόλυνση του εµπορίου. Οι αναπτυσσόµενες χώρες είναι εκείνες που θα αποκοµίσουν τα περισσότερα οφέλη από αυτή τη διαπραγµάτευση, για τον ίδιο λόγο εξ αιτίας του οποίου ο εκτελωνισµός ενός εµπορευµατοκιβωτίου διαρκεί δύο ώρες στο Λίβερπουλ και είκοσι ηµέρες στα λιµάνια της Eρυθραίας. Οι µικροί εξαγωγείς από τις αναπτυσσόµενες χώρες πλήττονται περισσότερο από τις περίπλοκες διαδικασίες και τη γραφειοκρατία. Τα µοντέλα που έχουν καταρτιστεί από την Παγκόσµια Τράπεζα και από άλλους οργανισµούς, για να αποτιµηθούν τα οφέλη που θα προκύψουν από τη διευκόλυνση του εµπορίου, δείχνουν ότι µια δέσµη βασικών µέτρων διευκόλυνσης των εµπορικών συναλλαγών θα µπορούσε να αντιπροσωπεύει περίπου το 2% της αξίας του παγκόσµιου εµπορίου, κάτι µεταξύ 300 εκατοµµυρίων και ενός δισεκατοµµυρίου δολαρίων ηµερησίως. Μια συµφωνία για τη διευκόλυνση του εµπορίου θα µπορούσε να προσθέσει περισσότερο από 8% στο ΑΕγχΠ της Νότιας Αφρικής µέχρι το 2020 πράγµα που ισοδυναµεί µε διπλασιασµό της επίσηµης αναπτυξιακής βοήθειας που χορηγείται στην Αφρική. Αλλά η διαπραγµάτευση αυτών των κανόνων µπορεί να γίνει µόνο σε πολυµερή βάση. Αυτό είναι ένα ακόµη καίριο χαρακτηριστικό γνώρισµα αυτού του γύρου. Χωρίς τη Ντόχα, δεν θα υπάρξει καµία αλλαγή. 7
εν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις Φυσικά δεν είναι απλό να µετατρέψουµε την οικονοµική απελευθέρωση σε παράγοντα που συµβάλλει στην ανάπτυξη. Φυσικά απαιτούνται λεπτοί πολιτικοί χειρισµοί καθώς και οικονοµική υποστήριξη. Οι απαντήσεις δεν υπάρχουν έτοιµες µέσα στις σελίδες των νεοφιλελεύθερων εγχειριδίων. Το επιχείρηµα της ανάπτυξης αξίζει κάτι περισσότερο από συνθήµατα και δογµατικές προσεγγίσεις. Χρειάζεται µια έντιµη αξιολόγηση των οικονοµικών στοιχείων. Απαιτεί την αποδοχή ότι ο δρόµος που θα ακολουθήσουµε θα έχει προβλήµατα και δυσκολίες. Αλλά το επιχείρηµα ότι θα ήταν καλύτερα για τον αναπτυσσόµενο κόσµο να εγκαταλείψει τις διαπραγµατεύσεις της Ντόχα είναι σαφώς εσφαλµένο. Προς την επίτευξη συµφωνίας Σε προηγούµενες οµιλίες µου προσδιόρισα τις παραµέτρους της συµφωνίας, η οποία, όπως νοµίζω, είναι σήµερα ορατή. Πιστεύω ότι όλες οι πλευρές καταλαβαίνουν αρκετά καλά πού µπορούµε να συγκλίνουµε. Το ζήτηµα που τίθεται τώρα είναι το αν έχουµε την πολιτική βούληση και την ικανότητα να το πράξουµε - δεχόµενοι ότι, εξ ορισµού, κάθε λύση που είναι αποδεκτή από όλους δεν θα είναι ιδανική για κανένα. Η Ευρώπη έχει προθυµοποιηθεί να συµπληρώσει την προσφορά της του περασµένου Οκτωβρίου, αν και οι άλλοι επιδείξουν παρόµοια ευελιξία και προθυµία να προχωρήσουν περαιτέρω. Η Ευρώπη θα ακολουθήσει τους άλλους προθυµοποιούµενη να λάβει δύσκολες αποφάσεις, αν και έχω µια σαφή εντολή διαπραγµάτευσης, την οποία οφείλω να σεβαστώ και θα σεβαστώ. Η Βραζιλία και οι αναδυόµενες οικονοµίες του G20 πρέπει να κάνουν µια σηµαντική προσφορά για το άνοιγµα των αγορών τους στους τοµείς των µεταποιηµένων προϊόντων και των υπηρεσιών, µε τις επιφυλάξεις που σκιαγράφησα. Αυτός είναι ο τρόπος µε τον οποίο οι οικονοµίες αυτές θα ωφεληθούν από το µεγαλύτερο άνοιγµα γι αυτό η Βραζιλία και η Ινδία, εδώ και µία δεκαετία, µειώνουν µονοµερώς τους δασµούς που επιβάλλουν στα βιοµηχανικά προϊόντα, µε αποτέλεσµα να γνωρίζουν πρωτοφανείς ρυθµούς ανάπτυξης. Οι Ηνωµένες Πολιτείες πρέπει να βελτιώσουν και να συµπληρώσουν την προσφορά τους για µείωση των γεωργικών τους επιδοτήσεων που στρεβλώνουν το εµπόριο. Η σηµερινή αµερικανική προσφορά θα άφηνε τα όρια των αµερικανικών δαπανών σε επίπεδο υψηλότερο από εκείνο που είχαν γνωστοποιήσει στην τελευταία ανακοίνωσή τους στη Γενεύη το 2001. Αυτό, σαφώς, πρέπει να αλλάξει. Χαιρετίζω την επιθυµία των Ηνωµένων Πολιτειών να πιέσουν για την όσο το δυνατόν πιο φιλόδοξη έκβαση αυτού του γύρου. Αυτό όµως δεν µπορούν να το πετύχουν πιέζοντας απλώς τους άλλους να κινηθούν. Οι ΗΠΑ πρέπει να δώσουν περισσότερα, αν θέλουν να πάρουν περισσότερα. Θεωρώ πολύ ενθαρρυντικά όσα είπε ο πρόεδρος Bush αυτή την εβδοµάδα στη σύνοδο κορυφής ΕΕ/ΗΠΑ σχετικά µε την αποφασιστικότητά του να επιτευχθεί συµφωνία και την προθυµία του να κάνει δύσκολες επιλογές για την επίτευξη του στόχου αυτού. είχνει ηγετικό πνεύµα. Τρεις είναι οι εταίροι στη διαπραγµάτευση αυτή. Η G20 θέλει µεγαλύτερες περικοπές των αµερικανικών γεωργικών επιδοτήσεων προτού δεχτεί να προτείνει τις ζητούµενες περικοπές για τα βιοµηχανικά αγαθά. Η Ουάσιγκτον µπορεί να απεµπλέξει την κατάσταση στο θέµα αυτό, υποβάλλοντας µια καλύτερη προσφορά. Αν συµβεί αυτό, η ΕΕ θα υποβάλει και στα δύο µέρη συγχρόνως µια βελτιωµένη προσφορά. Φυσικά οι διαπραγµατεύσεις περιλαµβάνουν πολύ περισσότερα πράγµατα από αυτά τα τρία ζητήµατα. Αυτά όµως είναι το «κλειδί» για την επίτευξη µιας ευρύτερης συµφωνίας. 8
Συµπέρασµα Υπάρχει πολύς αρνητισµός για τη Ντόχα. Κατά την άποψή µου είναι υπερβολικός. Φυσικά κάθε διαπραγµάτευση αυτής της κλίµακας είναι αδυσώπητη και σκληρή. Το αποτέλεσµα δεν θα είναι τέλειο. Αλλά ας µην κάνουµε το καλύτερο εχθρό του καλού. Η επιτυχηµένη έκβαση του γύρου της Ντόχα θα προσθέσει εκατοντάδες δισεκατοµµύρια ευρώ στην παγκόσµια οικονοµία, προς όφελος κάθε µέλους του ΠΟΕ. Η εναλλακτική κατάσταση θα είναι ένα σύστηµα διµερών συµφωνιών και συµφωνιών ελεύθερων συναλλαγών στο οποίο οι µεγάλοι θα µπορούν να επιβάλλουν τη θέλησή τους στους µικρούς. Εµπορικές συναλλαγές µε βάση το νόµο του ισχυροτέρου αντί για πολυµέρεια. Για την Ευρώπη, η Ντόχα µπορεί να προσφέρει στις επιχειρήσεις και τις βιοµηχανίες της ΕΕ νέες ευκαιρίες δραστηριοποίησης στις αναπτυσσόµενες αγορές των αναδυόµενων οικονοµιών. Οι αυτοκινητοβιοµηχανίες µας, η χηµική µας βιοµηχανία, οι κατασκευαστές ηλεκτρικού εξοπλισµού και η ελαφρά µας βιοµηχανία αναµένουν και δικαίως- ότι η Ευρώπη δεν θα επιστρέψει µε άδεια χέρια από τη Ντόχα. Η περαιτέρω µείωση των ήδη χαµηλών δασµών µας για τα βιοµηχανικά προϊόντα θα παρείχε ακόµη ευκολότερη πρόσβαση στην αγορά της Ευρώπης στους επιθετικούς ανταγωνιστές µας από τις αναδυόµενες οικονοµίες. Ζητήσαµε ένα λιγότερο σηµαντικό αντάλλαγµα, αλλά οι αναδυόµενες οικονοµίες πρέπει κι αυτές να προσφέρουν κάτι. Στον ανταγωνιστικό στίβο του παγκόσµιου εµπορίου βιοµηχανικών προϊόντων οι συνθήκες γίνονται ταχύτατα ίδιες για όλους και, εποµένως, στην κονίστρα αυτή δεν µπορεί να αναµένει κανείς από την Ευρώπη να κάνει όλες τις παραχωρήσεις. Ένας επιτυχηµένος γύρος της Ντόχα που θα ανοίξει τις εµπορικές συναλλαγές Νότου-Νότου θα αντανακλά την πραγµατικότητα της παγκόσµιας οικονοµίας: ότι δηλαδή η Κίνα και η Βραζιλία και οι αναδυόµενες οικονοµίες της Ασίας και της Νότιας Αµερικής έχουν µια νέα δύναµη αλλά και µια νέα ευθύνη. Η Ντόχα είναι µια ευκαιρία για να ενσωµατωθούν αυτές οι αγορές ακόµη περισσότερο στην παγκόσµια οικονοµία. Αυτή η ευκαιρία δεν θα ξαναεµφανιστεί, αν την χάσουµε. Οι ζηµίες που θα υποστούµε όλοι µας κατά τα επόµενα έτη σε οικονοµικό -και πολιτικό- επίπεδο θα είναι τεράστιες. Για να το συνειδητοποιήσετε αυτό, πρέπει να σκεφτείτε απλώς ποιοι θα πανηγυρίζουν αν οι διαπραγµατεύσεις µας αποτύχουν. Και ποιες είναι οι άλλες αρνητικές συνέπειες της αποτυχίας; Η αποτυχία της Ντόχα θα ήταν πλήγµα για την αξιοπιστία του διεθνούς συστήµατος εµπορικών συναλλαγών. Η αποτυχία σηµαίνει ότι χάνεται η δυνατότητα εδραίωσης της γεωργικής µεταρρύθµισης της ΕΕ στη Γενεύη, καθώς και η δυνατότητα να πραγµατοποιηθεί µια παρόµοια µεταρρύθµιση στις Ηνωµένες Πολιτείες. Ο κόσµος θα έχανε τις νέες δυνατότητες πρόσβασης στην αγορά των γεωργικών προϊόντων τις οποίες προσφέρουν οι µεγαλύτερες και ταχύτερες περικοπές γεωργικών δασµών που προτάθηκαν ποτέ. Θα χάνονταν οι νέες δυνατότητες εµπορικών συναλλαγών που διανοίγονται στον τοµέα των µεταποιηµένων προϊόντων, συναλλαγές που έχουν ζωτική σηµασία όχι µόνο για την ΕΕ και τις ΗΠΑ αλλά και για τους αναπτυσσόµενους βιοµηχανικούς τοµείς του αναπτυσσόµενου κόσµου. Αν χάναµε την ευκαιρία να πετύχουµε ακόµη και µια µέτρια συµφωνία για τις υπηρεσίες, ο αναπτυσσόµενος κόσµος θα έχανε τα αναπτυξιακά οφέλη των ξένων επενδύσεων και της παγκόσµιας ροής δεξιοτήτων και πείρας. 9
Θα χάναµε µια νέα πολυµερή συµφωνία για την πρόσβαση των λιγότερο ανεπτυγµένων χωρών σε µια χωρίς δασµούς και χωρίς ποσοστώσεις αγορά. Θα χάναµε ένα τεράστιο νέο παγκόσµιο πακέτο οικονοµικής ενίσχυσης για την ανάπτυξη του εµπορίου. Θα χάναµε τη δυνατότητα να ξαναγράψουµε το παγκόσµιο «εγχειρίδιο κανόνων» για τις εµπορικές συναλλαγές µε τρόπο που να ανοίγει την πόρτα σε νέες εµπορικές συναλλαγές και να την κλείνει στη διαφθορά. Και θα χάναµε την πεποίθηση ότι το σύστηµα του ΠΟΕ µπορεί να λειτουργήσει ακόµη και µε 150 µέλη και ότι αντανακλά κάθε αύξηση του µεγέθους, του ενδιαφέροντος και της ικανότητας της παγκόσµιας οικονοµίας. Όπως είπε ο πρόεδρος Bush στη Βιέννη αυτή την εβδοµάδα, ο γύρος της Ντόχα είναι τόσο πολύ σηµαντικός που δεν επιτρέπεται να αποτύχει. Όποιος διαπραγµατευτής µπει στον πειρασµό να δελεαστεί την επόµενη εβδοµάδα στη Γενεύη από την απατηλή άνεση που προσφέρει µια άκαµπτη και αδιάλλακτη θέση πρέπει να το θυµάται αυτό. Περιέγραψα σήµερα γιατί θα ωφεληθούµε από την επιτυχία του γύρου της Ντόχα. Προτού ταξιδέψουµε στη Γενεύη την προσεχή εβδοµάδα, όλοι οι διαπραγµατευτές και όλοι εκείνοι που επικρίνουν τη διαδικασία από τα παρασκήνια, πρέπει να αναλογιστούν το πραγµατικά υπέρογκο κόστος της αποτυχίας τόσο σε οικονοµικό όσο και σε πολιτικό επίπεδο. ΤΕΛΟΣ 10