Περιεχόμενα. Μέρος 1 Τα βασικά του IBM SPSS Statistics

Περιεχόμενα Μέρος 1 Τα βασικά του IBM SPSS Statistics 1 Εισαγωγή...21 Σχετικά με το βιβλίο...22 Τα βασικά του IBM SPSS Statistics...22 Περιγραφή δεδομένων...22 Έλεγχος υποθέσεων...23 Εξέταση σχέσεων...23 Ας ξεκινήσουμε...24 2 Εισαγωγή στο ΙΒΜ SPSS Statistics...25 Εκκίνηση του IBM SPSS Statistics...25 Η βοήθεια είναι πάντα διαθέσιμη...27 Αντιγραφή των αρχείων δεδομένων...27 Άνοιγμα αρχείου δεδομένων...28 Στατιστικές διαδικασίες...31 Το παράθυρο Viewer...34 Τα αντικείμενα του παραθύρου Viewer...37 Το παράθυρο Data Editor...41 Καταχώριση μη αριθμητικών δεδομένων...43 Καθαρισμός του παραθύρου Data Editor χωρίς αποθήκευση των αλλαγών...44 Το ηλεκτρονικό εκπαιδευτικό βοήθημα του IBM SPSS Statistics...45 Η γραμμή εργαλείων του IBM SPSS Statistics...46 Το σύστημα Βοήθειας του IBM SPSS Statistics...47 Θεματική βοήθεια...48 Τι ακολουθεί;...49

8 Περιεχόμενα 3 Πηγές δεδομένων...51 Γνωρίστε τα δεδομένα σας...51 Τα δεδομένα της έρευνας...51 Υποβολή των ερωτήσεων...52 Μέτρηση του χρόνου...53 Επιλογή των συμμετεχόντων...54 Επιλογή του δείγματος...55 Γενική Κοινωνική Έρευνα (Γ.Κ.Ε.)...57 Τυχαία επιλογή αριθμού τηλεφώνου...58 Έρευνες στο Διαδίκτυο...59 Σχεδιασμός των πειραμάτων...59 Τυχαία κατανομή...60 Ελαχιστοποίηση της μεροληψίας...62 Περίληψη...63 Τι ακολουθεί;...63 Ασκήσεις...64 Μέρος 2 Περιγραφή δεδομένων 4 Καταμέτρηση αποκρίσεων...67 Περιγραφή των μεταβλητών...68 Ένας απλός πίνακας συχνοτήτων...69 Ταξινόμηση πινάκων συχνοτήτων...73 Κυκλικά γραφήματα...74 Ραβδογράμματα...76 Σύνοψη του χρόνου στο Διαδίκτυο...77 Ιστογράμματα...79 Επικρατούσα τιμή και διάμεσος τιμή...81 Εκατοστημόρια...83 Περίληψη...84 Τι ακολουθεί;...84

Περιεχόμενα 9 Πώς θα δημιουργήσετε έναν πίνακα συχνοτήτων...85 Μορφοποίηση: Εμφάνιση του πίνακα συχνοτήτων...86 Στατιστικές: Μονομεταβλητές στατιστικές...86 Γραφήματα: Ραβδογράμματα, κυκλικά γραφήματα, και ιστογράμματα...87 Ασκήσεις...88 5 Υπολογισμός περιγραφικών στατιστικών...99 Σύνοψη δεδομένων...100 Κλίμακες μέτρησης...100 Επικρατούσα τιμή, διάμεσος τιμή, και αριθμητικός μέσος...102 Σύγκριση μέσης τιμής και διαμέσου...103 Σύνοψη του χρόνου στο Διαδίκτυο...106 Μέτρα μεταβλητότητας...109 Εύρος...110 Διακύμανση και τυπική απόκλιση...110 Ο συντελεστής μεταβλητότητας...111 Τυπικές τιμές...112 Περίληψη...114 Τι ακολουθεί;...114 Πώς θα υπολογίσετε μονομεταβλητές περιγραφικές στατιστικές...115 Επιλογές: Εκλογή στατιστικών και ταξινόμηση μεταβλητών...116 Ασκήσεις...117 6 Σύγκριση ομάδων...123 Ηλικία, μορφωτικό επίπεδο, και χρήση του Διαδικτύου...124 Γραφήματα μέσων όρων...125 Διαστρωμάτωση: Ορισμός υποομάδων με περισσότερες από μία μεταβλητές...125 Περίληψη...128 Τι ακολουθεί;...128 Πώς θα υπολογίσετε μέσους όρους υποομάδων...129 Διαστρωμάτωση: Ορισμός υποομάδων με περισσότερες από μία μεταβλητές...130 Επιλογές: Επιπλέον στατιστικές και εμφάνιση των ετικετών...131 Ασκήσεις...132

10 Περιεχόμενα 7 Εξέταση των κατανομών...137 Χρόνοι ολοκλήρωσης μαραθωνίου...138 Ηλικία και φύλο...140 Χρόνοι μαραθωνίου για μεσήλικες δρομείς...148 Περίληψη...151 Τι ακολουθεί;...151 Πώς να εξετάζετε τις κατανομές...151 Στατιστικές της διαδικασίας Explore...153 Γραφικές παραστάσεις...153 Επιλογές...155 Ασκήσεις...156 8 Καταμέτρηση αποκρίσεων για συνδυασμούς μεταβλητών...161 Χρήση βιβλιοθήκης και μορφωτικό επίπεδο...162 Ποσοστά γραμμών και στηλών...164 Ραβδογράμματα...168 Προσθήκη μεταβλητών ελέγχου...170 Χρήση βιβλιοθήκης και Διαδικτύου...172 Περίληψη...176 Τι ακολουθεί;...176 Πώς θα δημιουργήσετε έναν πίνακα διασταύρωσης...177 Διαστρωμάτωση: Τρεις ή περισσότερες μεταβλητές ταυτόχρονα...178 Κελιά: Ποσοστά, αναμενόμενες καταμετρήσεις, και υπόλοιπα...180 Διμεταβλητές στατιστικές...181 Μορφοποίηση: Προσαρμογή μορφοποίησης πίνακα...181 Ασκήσεις...182 9 Γραφήματα δεδομένων...191 Εξέταση δεικτών πληθυσμού...192 Απλά γραφήματα διασποράς...192 Μήτρες γραφημάτων διασποράς...196 Γραφήματα υπέρθεσης...198 Τριδιάστατα γραφήματα...201

Περιεχόμενα 11 Προσδιορισμός ασυνήθιστων σημείων...204 Περιστροφή τριδιάστατων γραφημάτων διασποράς...205 Περίληψη...206 Τι ακολουθεί;...206 Πώς θα δημιουργήσετε ένα γράφημα διασποράς...206 Δημιουργία απλού γραφήματος διασποράς...207 Δημιουργία γραφήματος διασποράς υπέρθεσης...211 Δημιουργία μήτρας γραφημάτων διασποράς...212 Δημιουργία τριδιάστατου γραφήματος διασποράς...213 Επεξεργασία γραφήματος διασποράς...214 Ασκήσεις...221 Μέρος 3 Έλεγχος υποθέσεων 10 Αξιολόγηση αποτελεσμάτων δειγμάτων...227 Από το δείγμα στον πληθυσμό...228 Ένα μοντέλο υπολογιστή...228 Η επίδραση του μεγέθους του δείγματος...232 Ο διωνυμικός έλεγχος...235 Περίληψη...238 Τι ακολουθεί;...238 Ασκήσεις...239 11 Η κανονική κατανομή...241 Η κανονική κατανομή...241 Δείγματα από μια κανονική κατανομή...245 Μέσες τιμές από κανονικό πληθυσμό...245 Είναι τα αποτελέσματα των δειγμάτων απίθανα;...247 Έλεγχος υπόθεσης...249 Μέσες τιμές από μη κανονικές κατανομές...250 Μέσες τιμές από ομοιόμορφη κατανομή...250 Περίληψη...252 Τι ακολουθεί;...252 Ασκήσεις...253

12 Περιεχόμενα 12 Έλεγχος υπόθεσης για μία μέση τιμή...261 Εξέταση των δεδομένων...262 Η κατανομή t...264 Υπολογισμός της στατιστικής t...266 Διαστήματα εμπιστοσύνης...267 Άλλα επίπεδα εμπιστοσύνης...270 Διάστημα εμπιστοσύνης για μια διαφορά...271 Διαστήματα εμπιστοσύνης και έλεγχοι υποθέσεων...271 Μηδενικές υποθέσεις και εναλλακτικές υποθέσεις...272 Απόρριψη της μηδενικής υπόθεσης...274 Περίληψη...274 Τι ακολουθεί;...274 Πώς θα πραγματοποιήσετε έλεγχο t ενός δείγματος...275 Επιλογές: Επίπεδο εμπιστοσύνης και απόντα δεδομένα...275 Ασκήσεις...276 13 Έλεγχος υπόθεσης για δύο σχετιζόμενες μέσες τιμές...281 Οι δρομείς του μαραθωνίου κατά ζεύγη...282 Εξέταση των διαφορών...283 Είναι η μέση διαφορά ίση με μηδέν;...285 Δύο προσεγγίσεις...285 Ο έλεγχος t για δείγματα κατά ζεύγη...287 Είστε απόλυτα βέβαιοι;...288 Μερικά πιθανά προβλήματα...289 Εξέταση της κανονικότητας...289 Περίληψη...291 Τι ακολουθεί;...292 Πώς θα πραγματοποιήσετε έλεγχο t για δείγματα κατά ζεύγη...292 Επιλογές: Επίπεδο εμπιστοσύνης και απόντα δεδομένα...293 Ασκήσεις...294

Περιεχόμενα 13 14 Έλεγχος υποθέσεων για δύο ανεξάρτητες μέσες τιμές...297 Εξέταση των ωρών παρακολούθησης τηλεόρασης...298 Κατανομή των διαφορών...301 Τυπικό σφάλμα της μέσης διαφοράς...302 Υπολογισμός της στατιστικής t...303 Έξοδος του ελέγχου t δύο ανεξάρτητων δειγμάτων...303 Διαστήματα εμπιστοσύνης για τη μέση διαφορά...305 Έλεγχος της ισότητας των διακυμάνσεων...305 Επίδραση των έκκεντρων σημείων...307 Εισαγωγή του μορφωτικού επιπέδου...309 Μπορείτε να αποδείξετε τη μηδενική υπόθεση;...314 Ερμηνεία του παρατηρούμενου επιπέδου σημαντικότητας...315 Ισχύς...316 Παρακολούθηση της θνησιμότητας...316 Είναι πραγματικά σημαντική η (στατιστικά) σημαντική μέση τιμή;...319 Περίληψη...320 Τι ακολουθεί;...320 Πώς θα πραγματοποιήσετε έλεγχο t για ανεξάρτητα δείγματα...320 Ορισμός ομάδων: Καθορισμός των υποομάδων...321 Επιλογές: Επίπεδο εμπιστοσύνης και απόντα δεδομένα...322 Ασκήσεις...323 15 Ανάλυση διακύμανσης ενός παράγοντα...329 Ώρες εργάσιμης εβδομάδας...330 Περιγραφή των δεδομένων...330 Διαστήματα εμπιστοσύνης για τις μέσες τιμές ομάδων...331 Έλεγχος της μηδενικής υπόθεσης...332 Αναγκαίες παραδοχές για την ανάλυση διακύμανσης...333 Ανάλυση της μεταβλητότητας...335 Σύγκριση των δύο εκτιμήσεων της μεταβλητότητας...337 Ο πίνακας ανάλυσης διακύμανσης...337 Διαδικασίες πολλαπλής σύγκρισης...341 Περίληψη...348

14 Περιεχόμενα Τι ακολουθεί;...348 Πώς θα εκτελέσετε ανάλυση διακύμανσης ενός παράγοντα...348 Πολλαπλή σύγκριση εκ των υστέρων: Εύρεση της διαφοράς...350 Επιλογές: Στατιστικές και απόντα δεδομένα...350 Ασκήσεις...352 16 Ανάλυση διακύμανσης δύο παραγόντων...357 Ο σχεδιασμός...358 Εξέταση των δεδομένων...360 Έλεγχος υποθέσεων...361 Αλληλεπίδραση μορφωτικού επιπέδου και φύλου...365 Αναγκαίες παραδοχές...366 Πίνακας ανάλυσης διακύμανσης...367 Έλεγχος της αλληλεπίδρασης μορφωτικού επιπέδου και φύλου...368 Έλεγχος των κύριων επιδράσεων...369 Εξάλειψη της αλληλεπίδρασης...370 Πού είναι οι διαφορές;...372 Αποτελέσματα πολλαπλής σύγκρισης...372 Έλεγχος των παραδοχών...373 Μια ματιά στην τηλεόραση...375 Επεκτάσεις...377 Περίληψη...377 Τι ακολουθεί;...377 Πώς θα εκτελέσετε μονομεταβλητή ανάλυση GLM...378 Μονομεταβλητή ανάλυση GLM: Μοντέλο...379 Μονομεταβλητή ανάλυση GLM: Γραφήματα...380 Μονομεταβλητή ανάλυση GLM: Εκ των υστέρων...381 Μονομεταβλητή ανάλυση GLM: Επιλογές...382 Μονομεταβλητή ανάλυση GLM: Αποθήκευση...383 Ασκήσεις...383

Περιεχόμενα 15 17 Σύγκριση παρατηρούμενων και αναμενόμενων καταμετρήσεων...389 Ελευθερία ή καλοί τρόποι;...390 Παρατηρούμενες και αναμενόμενες καταμετρήσεις...391 Η στατιστική Χ 2...393 Ένας μεγαλύτερος πίνακας...397 Ανοίγει πόρτες το κολέγιο;...400 Έλεγχος Χ 2 ενός δείγματος...401 Ζητήματα ισχύος...403 Περίληψη...404 Τι ακολουθεί;...404 Ασκήσεις...405 18 Μη παραμετρικοί έλεγχοι...409 Μη παραμετρικοί έλεγχοι για δεδομένα κατά ζεύγη...410 Έλεγχος προσήμου...413 Έλεγχος Wilcoxon...416 Ποιος στέλνει μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου;...418 Έλεγχος Mann-Whitney...420 Έλεγχος Kruskal-Wallis...422 Έλεγχος Friedman...424 Περίληψη...426 Πώς θα εκτελέσετε μη παραμετρικούς ελέγχους...427 Έλεγχος X 2...427 Διωνυμικός έλεγχος...428 Έλεγχοι δύο ανεξάρτητων δειγμάτων...429 Έλεγχοι πολλών ανεξάρτητων δειγμάτων...431 Έλεγχοι δύο σχετιζόμενων δειγμάτων...432 Έλεγχοι πολλών σχετιζόμενων δειγμάτων...434 Επιλογές: περιγραφικές στατιστικές και απούσες τιμές...435 Ασκήσεις...436

16 Περιεχόμενα Μέρος 4 Εξέταση σχέσεων 19 Μέτρηση της συνάφειας...439 Οι συνιστώσες του συστήματος απονομής δικαιοσύνης...440 Αναλογική μείωση σφάλματος...443 Μέτρα συνάφειας για τακτικές μεταβλητές...449 Σύμφωνα και ασύμφωνα ζεύγη...450 Μέτρα βασισμένα σε σύμφωνα και ασύμφωνα ζεύγη...451 Αξιολόγηση των συνιστωσών...454 Μέτρηση της συμφωνίας...455 Μέτρα βασισμένα στη συσχέτιση...457 Μέτρα βασισμένα στη στατιστική X 2...458 Περίληψη...462 Τι ακολουθεί;...462 Ασκήσεις...463 20 Γραμμική παλινδρόμηση και συσχέτιση...467 Προσδόκιμο ζωής και γεννητικότητα...468 Επιλογή της «βέλτιστης» ευθείας...469 Υπολογισμός της ευθείας των ελαχίστων τετραγώνων...474 Υπολογισμός προβλεπόμενων και υπολειμματικών τιμών...475 Πόσο καλά ταιριάζει η ευθεία;...476 Ερμηνεία της μεταβλητότητας...480 Μερικές προειδοποιήσεις...482 Περίληψη...483 Τι ακολουθεί;...484 Πώς θα εκτελέσετε γραμμική παλινδρόμηση...484 Στατιστικές: Περισσότερες πληροφορίες για το μοντέλο...486 Γραφήματα υπολοίπων: Βασική ανάλυση υπολοίπων...487 Αποθήκευση γραμμικής παλινδρόμησης: Δημιουργία νέων μεταβλητών...489 Επιλογές της γραμμικής παλινδρόμησης...491 Ασκήσεις...493

Περιεχόμενα 17 21 Έλεγχος υποθέσεων παλινδρόμησης...501 Η ευθεία παλινδρόμησης του πληθυσμού...501 Απαραίτητες παραδοχές για τον έλεγχο υποθέσεων...502 Έλεγχος υποθέσεων...503 Έλεγχος υπόθεσης μηδενικής κλίσης...504 Διαστήματα εμπιστοσύνης για την κλίση και τον σταθερό όρο...506 Πρόβλεψη του προσδόκιμου ζωής...506 Πρόβλεψη μέσων τιμών και μεμονωμένων παρατηρήσεων...507 Τυπικό σφάλμα προβλεπόμενης μέσης τιμής...508 Διαστήματα εμπιστοσύνης για τις προβλεπόμενες μέσες τιμές...509 Διαστήματα πρόβλεψης για μεμονωμένες περιπτώσεις...510 Περίληψη...512 Τι ακολουθεί;...512 Πώς θα υπολογίσετε μια διμεταβλητή συσχέτιση...512 Επιλογές: Πρόσθετες στατιστικές και απόντα δεδομένα...514 Πώς θα υπολογίσετε μια μερική συσχέτιση...515 Επιλογές: Πρόσθετες στατιστικές και απόντα δεδομένα...516 Ασκήσεις...517 22 Ανάλυση υπολοίπων...523 Υπόλοιπα...524 Τυποποιημένα υπόλοιπα...525 Υπόλοιπα κατά Student...526 Έλεγχος κανονικότητας...527 Έλεγχος σταθερής διακύμανσης...530 Έλεγχος γραμμικότητας...532 Έλεγχος ανεξαρτησίας...535 Ένα τελευταίο σχόλιο για τις παραδοχές...536 Αναζήτηση σημείων επιρροής...536 Διαγραμμένα υπόλοιπα κατά Student...539 Περίληψη...540 Τι ακολουθεί;...540 Ασκήσεις...540

18 Περιεχόμενα 23 Κατασκευή μοντέλων πολλαπλής παλινδρόμησης...547 Πρόβλεψη του προσδόκιμου ζωής...548 Το μοντέλο...548 Παραδοχές πολλαπλής παλινδρόμησης...549 Εξέταση των μεταβλητών...550 Πόσο καλά προσαρμόζεται το μοντέλο;...552 Εξέταση των συντελεστών...554 Ερμηνεία των συντελεστών της μερικής παλινδρόμησης...556 Αλλαγή του μοντέλου...557 Συντελεστές μερικής συσχέτισης...558 Ανοχή και πολυσυγγραμμικότητα...559 Συντελεστές βήτα...560 Κατασκευή μοντέλου παλινδρόμησης...561 Μέθοδοι επιλογής μεταβλητών...562 Περίληψη...570 Τι ακολουθεί;...570 Πώς θα εκτελέσετε πολλαπλή γραμμική παλινδρόμηση...571 Επιλογές: Κριτήρια επιλογής μεταβλητών...572 Ασκήσεις...574 24 Διαγνωστικά πολλαπλής παλινδρόμησης...583 Εξέταση της κανονικότητας...584 Γράφημα διασποράς των υπολοίπων...586 Μόχλευση...589 Αλλαγές στους συντελεστές...590 Απόσταση Cook...591 Γραφήματα με ανεξάρτητες μεταβλητές...592 Γράφημα μερικής παλινδρόμησης...595 Σε τι χρειάζονται όλα αυτά;...596 Περίληψη...596 Ασκήσεις...597

Περιεχόμενα 19 Παραρτήματα Α Δημιουργία γραφημάτων στο IBM SPSS Statistics...603 Γενική περιγραφή...603 Δημιουργία ραβδογραμμάτων...605 Δημιουργία ραβδογράμματος για μία μεταβλητή...606 Δημιουργία ομαδοποιημένου ραβδογράμματος...608 Δημιουργία γραφήματος με πολλές μεταβλητές...610 Τροποποίηση γραφημάτων...611 Σύμπτυξη τομέων κυκλικών γραφημάτων...611 Αλλαγή κλίμακας ιστογράμματος...612 Αποθήκευση αρχείων γραφημάτων...614 Β Μετασχηματισμός και επιλογή δεδομένων...615 Μετασχηματισμοί δεδομένων...615 Μετασχηματισμοί με μια ματιά...616 Αποθήκευση αλλαγών...617 Καθυστέρηση της επεξεργασίας των μετασχηματισμών...617 Επανακωδικοποίηση τιμών...619 Υπολογισμός μεταβλητών...623 Η αριθμομηχανή...624 Αυτόματη επανακωδικοποίηση...629 Μετασχηματισμοί υπό συνθήκη...630 Επιλογή περιπτώσεων...635 Προσωρινή ή μόνιμη επιλογή...636 Άλλες μέθοδοι επιλογής...639 Γ Η κατανομή Τ...640 Δ Επιφάνειες κάτω από την καμπύλη της κανονικής κατανομής...642 Ε Περιγραφές αρχείων δεδομένων...645 ΣΤ Απαντήσεις σε επιλεγμένες ασκήσεις...647

20 Περιεχόμενα Βιβλιογραφία...661 Ευρετήριο...663

Καταμέτρηση αποκρίσεων Πώς μπορείτε να συνοψίσετε τις διάφορες απαντήσεις που δίνουν οι άνθρωποι σε μια ερώτηση; Τι είναι o πίνακας συχνοτήτων και τι μπορείτε να μάθετε από αυτόν; Πώς μπορείτε να συμπεράνετε από έναν πίνακα συχνοτήτων αν έχουν γίνει λάθη στην κωδικοποίηση ή την καταχώριση των δεδομένων; Τι είναι τα ποσοστά και τα αθροιστικά ποσοστά; Τι είναι τα κυκλικά γραφήματα και τα ραβδογράμματα και πότε τα χρησιμοποιείτε; Πότε χρησιμοποιείτε ένα ιστόγραμμα; Τι είναι η επικρατούσα τιμή και η διάμεσος τιμή; Τι σας λένε τα εκατοστημόρια; Στα επόμενα τρία κεφάλαια, θα αναλύσετε μερικές από τις ερωτήσεις της Γενικής Κοινωνικής Έρευνας (GSS) σχετικά με το Διαδίκτυο. Θα προσδιορίσετε πόσοι άνθρωποι χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο και για πόσο χρονικό διάστημα. Θα διαπιστώσετε επίσης κατά πόσο οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο διαφέρουν από αυτούς που δεν το χρησιμοποιούν. Για να προσδιορίσετε πόσοι άνθρωποι χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο, πρέπει να καταμετρήσετε τις αποκρίσεις που έδωσαν στις ερωτήσεις της Γενικής Κοινωνικής Έρευνας. Κάθε φορά που ζητάτε από έναν αριθμό ατόμων να απαντήσει στις ίδιες ερωτήσεις, ή όταν μετράτε τα ίδια χαρακτηριστικά για διάφορους ανθρώπους ή αντικείμενα, θέλετε να γνωρίζετε τη συχνότητα εμφάνισης των πιθανών αποκρίσεων ή τιμών. Αυτό μπορεί να είναι τόσο α- πλό όσο η καταμέτρηση του αριθμού των καταφατικών ή αρνητικών απαντήσεων (ναι ή όχι) σε μια ερώτηση. Ή, μπορεί να είναι εξαιρετικά πιο σύνθετο για παράδειγμα, αν έχετε ρωτήσει διάφορα άτομα για το ετήσιο εισόδημά τους με ακρίβεια λεπτού του ευρώ. Σε αυτή την περίπτωση, η απλή καταμέτρηση του αριθμού των εμφανίσεων κάθε μεμονωμένης τιμής εισοδήματος μπορεί να μην αποτελεί μια χρήσιμη σύνοψη των δεδομένων. Σε αυτό το κεφάλαιο, θα χρησιμοποιήσετε τη διαδικασία Frequencies (Συχνότητες) για να συνοψίσετε και να εμφανίσετε τιμές για μία μεταβλητή κάθε φορά. Θα μάθετε επίσης να επιλέγετε κατάλληλες στατιστικές και γραφήματα για να συνοψίζετε διαφορετικά είδη δεδομένων.

68 Κεφάλαιο 4 Τα δεδομένα που αναλύονται σε αυτό το κεφάλαιο περιλαμβάνονται στο αρχείο δεδομένων gssnet.sav. Για οδηγίες σχετικά με τον τρόπο λήψης της εξόδου της διαδικασίας Frequencies που παρουσιάζεται στο κεφάλαιο αυτό, δείτε την ενότητα «Πώς θα δημιουργήσετε έναν πίνακα συχνοτήτων» στη σελίδα 85. Περιγραφή των μεταβλητών Για να δείτε τι πραγματικά περιλαμβάνει η εξέταση και η σύνοψη δεδομένων, θα χρησιμοποιήσετε τις μεταβλητές που περιγράφονται στον Πίνακα 4.1. Βασίζονται σε δεδομένα που έχουν ληφθεί από τη Γενική Κοινωνική Έρευνα. Μερικές από τις μεταβλητές της πρωτότυπης έρευνας έχουν τροποποιηθεί για να είναι ευκολότερη η ανάλυσή τους. Όλες αυτές οι μεταβλητές ορίζονται ως αριθμητικές στο IBM SPSS Statistics, αλλά στις περισσότερες περιπτώσεις οι αριθμοί είναι απλώς κωδικοί για μη αριθμητικές πληροφορίες. Οι ετικέτες τιμών (value labels) κάθε μεταβλητής καθορίζουν τι σημαίνουν πραγματικά οι κωδικοί. Στο παράθυρο Data Editor του IBM SPSS Statistics, για να εμφανίσετε (ή να κρύψετε) ετικέτες τιμών, από το μενού επιλέξτε: View Value Labels Πίνακας 4.1 Όνομα μεταβλητής age educ usecomp usenet usemail emailhrs webhrs nethrs netcat region Μεταβλητές βασισμένες στη Γενική Κοινωνική Έρευνα Περιγραφή Ηλικία σε έτη Έτη εκπαίδευσης «Χρησιμοποιείτε ποτέ προσωπικά υπολογιστή στο σπίτι, στην εργασία, ή σε κάποιο άλλο μέρος;» (1=Ναι, 0=Όχι) «Εκτός από το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, χρησιμοποιείτε ποτέ το Διαδίκτυο ή τον Παγκόσμιο Ιστό;» (1=Ναι, 0=Όχι) Χρήση ηλεκτρονικού ταχυδρομείου (1=Ναι, 0=Όχι) «Περίπου πόσα λεπτά ή ώρες την εβδομάδα αφιερώνετε στην αποστολή και τη λήψη ηλεκτρονικού ταχυδρομείου;» (Το αποτέλεσμα δίνεται σε ώρες.) «Χωρίς να υπολογιστεί το ηλεκτρονικό ταχυδρομείο, για πόσα περίπου λεπτά ή ώρες την εβδομάδα χρησιμοποιείτε τον Ιστό; Συμπεριλάβετε τον χρόνο που ξοδεύετε στην επίσκεψη απλών Ιστοσελίδων και στη χρήση αλληλεπιδραστικών υπηρεσιών Διαδικτύου, όπως αίθουσες συνομιλίας, ομάδες Usenet, φόρα συζητήσεων, ηλεκτρονικοί πίνακες ανακοινώσεων (BBS) και άλλα παρόμοια.» (Το αποτέλεσμα δίνεται σε ώρες.) Άθροισμα μεταβλητών emailhrs και webhrs Χρόνοι στο Διαδίκτυο, ομαδοποιημένοι Περιφέρεια διεξαγωγής της συνέντευξης Ξεκινήστε εξετάζοντας τη μεταβλητή usenet, η οποία σας λέει αν ένα άτομο χρησιμοποιεί ποτέ το Διαδίκτυο. Δεδομένου ότι υπάρχουν μόνο δύο δυνατές απαντήσεις, μπορείτε εύκολα να μετρήσετε πόσα άτομα έδωσαν κάθε μία από αυτές.

Καταμέτρηση αποκρίσεων 69 Ένας απλός πίνακας συχνοτήτων Στην Εικόνα 4.1, βλέπετε τον πίνακα συχνοτήτων (frequency table) 1 για τη μεταβλητή χρήσης του Διαδικτύου. Για να πάρετε αυτόν τον πίνακα συχνοτήτων, από το μενού επιλέξτε: Analyze Descriptive Statistics Frequencies Στο πλαίσιο διαλόγου Frequencies, επιλέξτε τη μεταβλητή usenet όπως βλέπετε στην Εικόνα 4.13. Εικόνα 4.1 Πίνακας συχνοτήτων χρήσης του Διαδικτύου Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό ποσοστό Έγκυρα 0 Όχι 255 25.9 26.1 26.1 1 Ναι 723 73.5 73.9 100.0 Σύνολο 978 99.4 100.0 Απούσες 9 Δεν απάντησε 6 0.6 Σύνολο 984 100.0 723 άτομα απάντησαν θετικά (επέλεξαν την απόκριση "Ναι"). Αυτή η απόκριση κωδικοποιήθηκε στο αρχείο δεδομένων με τον αριθμό 1. Από έναν πίνακα συχνοτήτων, μπορείτε να συμπεράνετε τη συχνότητα με την οποία οι ερωτηθέντες έδωσαν κάθε απάντηση. Η πρώτη γραμμή του πίνακα αφορά την απάντηση o (Όχι) κωδικοποιημένη στα δεδομένα με τον αριθμό 0. Η δεύτερη γραμμή αφορά την α- πάντηση Yes (Ναι) κωδικοποιημένη στα δεδομένα με τον αριθμό 1. Για να δείτε πόσοι ερωτώμενοι έδωσαν κάθε απάντηση, εξετάστε τη στήλη με την επικεφαλίδα Συχνότητα. Βλέπετε ότι 723 άτομα χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο και 255 δεν το χρησιμοποιούν. Στην γραμμή με την επιγραφή Σύνολο βλέπετε ότι 978 άτομα επέλεξαν μία από τις δύο δυνατές έγκυρες αποκρίσεις. Το δεύτερο μέρος του πίνακα, με την ετικέτα Απούσες (τιμές), εκφράζει πόσοι άνθρωποι δεν επέλεξαν κάποια από τις δύο έγκυρες απαντήσεις. Η γραμμή με την ετικέτα Δεν α- πάντησε είναι για τις αποκρίσεις που ήταν δυσανάγνωστες, χάθηκαν, ή δεν κωδικοποιήθηκαν από το άτομο που πήρε τη συνέντευξη. Κατά τον ορισμό του αρχείου δεδομένων, χρησιμοποιήθηκε ο κωδικός 9 ως κωδικός απούσας τιμής (Δεν απάντησε). Στη στήλη Συχνότητα, βλέπετε ότι η απόκριση Δεν απάντησε καταγράφηκε για 6 άτομα. Στην τελευταία γραμμή του πίνακα συχνοτήτων, βλέπετε ότι στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 984 άνθρωποι. Από αυτούς, 6 έδωσαν απάντηση χαρακτηρισμένη ως Απούσα. Οι υπόλοιποι 978 έδωσαν μια έγκυρη απόκριση. Υπήρχαν μόνο 984 άτομα που συμμετείχαν στη Γενική Κοινωνική Έρευνα του 2004; Όχι. Η Γενική Κοινωνική Έρευνα απευθυνόταν σε 2812 ανθρώπους το 2004. Αλλά οι ερωτήσεις που αφορούσαν τη χρήση του Διαδικτύου δεν έγιναν σε όλους. Το αρχείο 1 Οι πίνακες του βιβλίου, που αποτελούν έξοδο του IBM SPSS Statistics, έχουν μεταφραστεί ώστε να διευκολύνεται ο Έλληνας αναγνώστης. Στο συνοδευτικό υλικό του βιβλίου (που θα πρέπει να έχετε «κατεβάσει» ήδη από το Διαδίκτυο δείτε την ενότητα «Αντιγραφή των αρχείων δεδομένων» του Κεφαλαίου 2) υπάρχουν οι πρωτότυποι πίνακες στους οποίους μπορεί να ανατρέξει, αν θέλει. Επιπλέον, σε ολόκληρο το βιβλίο έχει διατηρηθεί η αγγλική αριθμητική σημειολογία (ως σύμβολο υποδιαστολής χρησιμοποιείται η τελεία) για λόγους συμφωνίας με τα αρχεία πρακτικής εξάσκησης.

70 Κεφάλαιο 4 gssnet.sav περιέχει τις αποκρίσεις μόνον όσων δέχθηκαν τις ερωτήσεις που σχετίζονταν με την πληροφορική. Για να βρείτε περισσότερα σύνολα δεδομένων που αφορούν τη χρήση του Διαδικτύου, επισκεφθείτε το κέντρο WebUse που διατηρεί το Πανεπιστήμιο του Maryland, στη διεύθυνση www.webuse.umd.edu. Για να εμφανίσετε και τις τιμές και τις ετικέτες των τιμών σε έναν συγκεντρωτικό πίνακα, από το μενού επιλέξτε: Edit Options Πατήστε στην καρτέλα Output Labels (Ετικέτες εξόδου), και στην ομάδα Pivot Table Labeling (Ετικέτες συγκεντρωτικού πίνακα), επιλέξτε από το πτυσσόμενο πλαίσιο καταλόγου Variable Values in Labels Shown As (Τιμές μεταβλητών στις ετικέτες εμφανίζονται ως), την καταχώριση Values and Labels (Τιμές και ετικέτες). Για να αλλάξετε τον αριθμό των δεκαδικών ψηφίων που εμφανίζονται στην έξοδο, διπλοπατήστε στον συγκεντρωτικό πίνακα για να τον ενεργοποιήσετε, επιλέξτε το κελί ή τη στήλη που σας ενδιαφέρει, και διαλέξτε: Format Cell Properties (Ιδιότητες κελιού) Στη συνέχεια, αλλάξτε τη ρύθμιση Decimals (Ορισμός δεκαδικών) της καρτέλας Format. Στον παραπάνω πίνακα συχνοτήτων, οι γραμμές χαρακτηρίζονται από αριθμητικούς κωδικούς, καθώς και από τις ετικέτες των τιμών τους, οι οποίες είναι περιγραφές των κωδικών που αντιστοιχίζονται κατά τον ορισμό μιας μεταβλητής. Αν δεν αντιστοιχίσετε αυτές τις περιγραφές, εμφανίζονται μόνον οι κωδικοί. Αν οι κωδικοί σας δεν είναι άμεσα κατανοητοί, πρέπει να αντιστοιχίσετε ετικέτες τιμών σε αυτούς ώστε η έξοδος να είναι ευκολότερα αντιληπτή. Η αντιστοίχιση μιας ετικέτας τιμής, η οποία θα γίνει μία φορά μόνο, είναι πολύ πιο εύκολη από τη συνεχή αναζήτηση της σημασίας των κωδικών. Στον πίνακα συχνοτήτων περιλαμβάνονται μόνο κωδικοί αποκρίσεων που επιλέχθηκαν πραγματικά από τους συμμετέχοντες. Αν η απόκριση Όχι δεν είχε επιλεγεί από κανένα, δεν θα είχε συμπεριληφθεί στον πίνακα. Παρόμοια, αν κατά σύμπτωση καταχωρίσετε έναν κωδικό που δεν αντιστοιχεί σε κάποια έγκυρη απόκριση για παράδειγμα, έναν κωδικό όπως 0, 6, ή 7 για τη μεταβλητή χρήσης υπολογιστή θα τον βρείτε ως γραμμή στον πίνακα συχνοτήτων. Γι αυτό οι πίνακες συχνοτήτων είναι χρήσιμοι στον εντοπισμό λαθών στο αρχείο δεδομένων. Αν βρείτε λανθασμένους κωδικούς στις τιμές των δεδομένων σας, πρέπει να διορθώσετε το αρχείο δεδομένων πριν προχωρήσετε στην ανάλυση. Μπορείτε να έχετε μόνον έναν κωδικό για τις απούσες αποκρίσεις; Όχι. Για την ακρίβεια, είναι καλή ιδέα να χρησιμοποιήσετε διαφορετικούς κωδικούς για διαφορετικά είδη απουσών τιμών. Για παράδειγμα, αν δεν υποβάλετε σε όλους τους συμμετέχοντες όλες τις ερωτήσεις, πρέπει να χρησιμοποιήσετε έναν κωδικό απούσας τιμής για να δηλώσετε ότι μια ερώτηση δεν τέθηκε καν, ένα διαφορετικό κωδικό τιμής για να δηλώσετε ότι μια ερώτηση τέθηκε, αλλά η απάντηση δεν είναι διαθέσιμη, και έναν τρίτο κωδικό για να δηλώσετε ότι ο αποκρινόμενος αρνήθηκε να απαντήσει στην ερώτηση. Πρέπει πάντοτε να εξετάζετε προσεκτικά τις αιτίες των απουσών τιμών δεδομένων επειδή τα δεδομένα αυτά μπορεί να καταστήσουν αδύνατη την ερμηνεία των αποτελεσμάτων της έρευνάς σας. Ποσοστά Η καταμέτρηση συχνοτήτων μόνη της δεν αποτελεί καλή σύνοψη των δεδομένων. Για παράδειγμα, αν θέλετε να συγκρίνετε τα αποτελέσματά σας με εκείνα μιας άλλης έρευνας, δεν θα σας ωφελήσει και πολύ να γνωρίζετε ότι 550 άτομα σε αυτή την έρευνα χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο. Από την καταμέτρηση και μόνο, δεν μπορείτε να συμπεράνετε αν τα αποτελέσματα της άλλης έρευνας είναι όμοια με τα δικά σας. Για να συγκρίνετε τις δύο έρευνες, πρέπει να μετατρέψετε τις καταμετρήσεις που παρατηρήθηκαν σε ποσοστά. Με μια ποσοστιαία τιμή, μπορείτε να διαπιστώσετε πόσοι από τους συμμετέχοντες στην έρευνα έδωσαν κάθε μία από τις αποκρίσεις. Αντίθετα με τις καταμετρήσεις, μπορείτε να συγκρίνετε ποσοστά ερευνών με διαφορετικούς αριθμούς περιπτώσεων. Υπολογίζετε κάθε ποσοστό διαιρώντας τον αριθμό των περιπτώσεων που έδωσαν μια συγκεκριμένη α- πόκριση με το συνολικό αριθμό των περιπτώσεων. Στη συνέχεια, πολλαπλασιάζετε το αποτέλεσμα με 100.

Καταμέτρηση αποκρίσεων 71 Στην Εικόνα 4.1, θα βρείτε ποσοστά στη στήλη με την επικεφαλίδα Ποσοστό. Παρατηρήστε ότι οι συμμετέχοντες που έδωσαν την απάντηση Ναι είναι το 73.5% των 984 ατόμων που συμμετείχαν στην έρευνά σας. Οι 255 συμμετέχοντες που έδωσαν την απόκριση Όχι είναι το 25.9% του δείγματός σας. Οι έξι των οποίων οι αποκρίσεις δεν είναι διαθέσιμες αντιπροσωπεύουν το 0.6% του συνολικού δείγματος. Το άθροισμα των ποσοστών όλων των δυνατών αποκρίσεων μαζί με το Δεν απάντησε, είναι 100%. Αν το ποσοστό των περιπτώσεων με απούσες τιμές είναι μεγάλο, η συμπερίληψη όλων των περιπτώσεων στον παρονομαστή των ποσοστιαίων υπολογισμών μπορεί να καταλήξει σε ποσοστά τα οποία είναι δύσκολο να ερμηνευθούν. Ποσοστά βασισμένα στις έγκυρες αποκρίσεις Θεωρήστε την Εικόνα 4.2, η οποία δείχνει για πόσο χρόνο οι συμμετέχοντες είναι συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο μέσα σε μία εβδομάδα. Υπάρχουν τρεις κωδικοί απουσών τιμών. Ο κωδικός 1 χρησιμοποιείται για άτομα που δεν κάνουν καθόλου χρήση του Διαδικτύου. Αυτοί οι άνθρωποι δεν ρωτήθηκαν πόσο χρόνο περνούν συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο ανά ε- βδομάδα. Ο κωδικός 3 χρησιμοποιείται όταν δεν είναι γνωστό αν κάποιος χρησιμοποιεί ή όχι το Διαδίκτυο. Τέλος, ο κωδικός 9 χρησιμοποιείται για χρήστες του Διαδικτύου για τους οποίους ο χρόνος που περνούν συνδεδεμένοι στο Διαδίκτυο είναι άγνωστος. Στη στήλη με την επικεφαλίδα Ποσοστό, βλέπετε ότι σχεδόν 15% του δείγματος χρησιμοποίησε το Διαδίκτυο για περισσότερες από 16 ώρες την εβδομάδα. Εικόνα 4.2 Πίνακας συχνοτήτων εβδομαδιαίας χρήσης του Διαδικτύου Στο πλαίσιο διαλόγου Frequencies, επιλέξτε τη μεταβλητή netcat, όπως βλέπετε στην Εικόνα 4.13. Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο Ποσοστό Αθροιστικό Ποσοστό Έγκυρη 1 Λιγότερες από 4 ώρες 201 20.4 32.6 32.6 2 4 έως 8 ώρες 136 13.8 22.0 54.6 3 8 έως 16 ώρες 136 13.8 22.0 76.7 4 Περισσότερες από 16 ώρες 144 14.6 23.3 100.0 Σύνολο 617 62.7 100.0 Απούσα 9 Άγνωστος χρόνος χρήσης Διαδικτύου 106 10.8 Τιμή 3 Άγνωστο αν γίνεται χρήση του 6 0.6 Διαδικτύου 1 Μη χρήστης 255 25.9 Σύνολο 367 37.3 Σύνολο 984 100.0 Η ερμηνεία αυτού του ποσοστού είναι δύσκολη. Το ποσοστό μπορεί να θεωρηθεί μικρό αν λίγοι άνθρωποι στο δείγμα χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο (πολλές περιπτώσεις με απούσες τιμές) ή αν οι περισσότεροι οι οποίοι χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο το χρησιμοποιούν για λιγότερο από 16 ώρες. Θέλετε να διακρίνετε αυτές τις δύο εναλλακτικές. Η στήλη με την επικεφαλίδα Έγκυρο ποσοστό της Εικόνας 4.2 δείχνει ότι μόνο το 23.3% των ανθρώπων που χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο το χρησιμοποιούν για περισσότερες από 16 ώρες την εβδομάδα. (Δύσκολο να το πιστέψει κανείς, έτσι;!) Τα ποσοστά που παρουσιάζονται στη στήλη

72 Κεφάλαιο 4 Έγκυρο ποσοστό χρησιμοποιούν μόνο περιπτώσεις που έχουν έγκυρες (μη απούσες) απαντήσεις στον παρονομαστή. Αυτά τα ποσοστά είναι πιο εύκολο να ερμηνευθούν από ό,τι τα ποσοστά που βασίζονται σε όλες τις περιπτώσεις. Σας αποκαλύπτουν ποιο ποσοστό ατόμων, από αυτά που έδωσαν έγκυρες απαντήσεις, έδωσαν κάθε μία από αυτές. Τα έγκυρα ποσοστά έχουν άθροισμα 100 για όλες τις κατηγορίες έγκυρων αποκρίσεων. Τι θα γίνει αν θέλω να εκλάβω την απόκριση Μη χρήστης Διαδικτύου ως έγκυρη; Στο παράθυρο Data Editor, επιλέξτε Variable View (Προβολή μεταβλητών) και βρείτε τη μεταβλητή netcat. Πατήστε στο κελί που χρησιμοποιείτε για να ορίσετε τις απούσες τιμές. (Βρίσκεται στη στήλη με την επικεφαλίδα Missing.) Πατήστε ξανά για να ανοίξετε το πλαίσιο διαλόγου Missing Values. Αφαιρέστε τη μεταβλητή 1 από τον κατάλογο των απουσών τιμών. Σε οποιοδήποτε σημείο, μπορείτε να αλλάζετε όποιες τιμές θέλετε να θεωρείτε ως απούσες προσθέτοντας ή αφαιρώντας τις από τη λίστα απουσών τιμών. Προβλήματα με απόντα δεδομένα Η αφαίρεση των ατόμων στα οποία δεν έχει τεθεί μια ερώτηση από τον υπολογισμό των ποσοστών δεν δημιουργεί πρόβλημα. Δεν δυσκολεύει την ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Όμως, αν πολλά άτομα αρνηθούν να απαντήσουν στην ερώτηση, αυτό μπορεί να αποτελέσει πρόβλημα. Θεωρήστε την εξής κατάσταση. Κάνετε μια έρευνα για την ικανοποίηση των υπαλλήλων σε 100 υπαλλήλους και βρίσκετε ότι 55 από αυτούς βαθμολογούν τους εαυτούς τους ως ικανοποιημένους, 4 βαθμολογούν τους εαυτούς τους ως μη ικανοποιημένους, και οι υπόλοιποι 41 αρνούνται να απαντήσουν στην ερώτησή σας. Αυτό σημαίνει ότι το 55% των υπαλλήλων που μετείχαν στην έρευνα θεωρούν τους εαυτούς τους ικανοποιημένους. Αν όμως αποκλείσετε εκείνους που αρνήθηκαν να απαντήσουν, από τον παρονομαστή, το 93% των υπαλλήλων που απάντησαν στην ερώτηση θεωρούν τους εαυτούς τους ικανοποιημένους. Ποιο είναι το σωστό συμπέρασμα; Δυστυχώς, δεν ξέρετε. Είναι πιθανό να έχετε μια εταιρεία γεμάτη ικανοποιημένους υπαλλήλους, πολλοί από τους οποίους δεν θέλουν να α- παντούν σε ερωτήσεις. Είναι επίσης πιθανό σχεδόν το μισό των υπαλλήλων σας να είναι δυσαρεστημένοι, αλλά να διατηρούν επιφυλάξεις να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους. Όταν τα δεδομένα σας περιέχουν πολλές απούσες τιμές επειδή οι συμμετέχοντες αρνούνται να απαντήσουν στις ερωτήσεις, μπορεί να είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατον, να βγάλετε σωστά συμπεράσματα. Όταν αναφέρετε ποσοστά που βασίζονται σε περιπτώσεις με μη απούσες τιμές, πρέπει επίσης να αναφέρετε το ποσοστό των περιπτώσεων που αρνήθηκαν να δώσουν απάντηση.

Καταμέτρηση αποκρίσεων 73 Αθροιστικά ποσοστά Στον πίνακα συχνοτήτων υπάρχει ακόμη ένα ποσοστό που παρουσιάζει ενδιαφέρον. Ονομάζεται αθροιστικό ποσοστό (cumulative percentage). Για κάθε γραμμή του πίνακα συχνοτήτων, το αθροιστικό ποσοστό σάς αποκαλύπτει το ποσοστό των ατόμων που έδωσαν αυτή την απόκριση και κάθε απόκριση που προηγείται αυτής στον πίνακα συχνοτήτων. Είναι το άθροισμα των έγκυρων ποσοστών γι αυτή τη γραμμή και για όλες τις γραμμές πριν από αυτή. Το αθροιστικό ποσοστό για χρόνο χρήσης Διαδικτύου οκτώ ωρών ή λιγότερο είναι 54.6%. Αυτό σημαίνει ότι σχεδόν τα μισά άτομα που ρωτήθηκαν και έδωσαν μια έγκυρη απόκριση χρησιμοποίησαν το Διαδίκτυο για οκτώ ή λιγότερες από οκτώ ώρες την εβδομάδα. Σχεδόν το 77% των ατόμων χρησιμοποιούν το Διαδίκτυο για περισσότερες από 16 ώρες ή λιγότερες από 16 ώρες την εβδομάδα. Τα αθροιστικά ποσοστά χρησιμεύουν κυρίως όταν υπάρχει μια υποκείμενη τάξη στους κωδικούς που αντιστοιχούν σε μια μεταβλητή. Αν έχετε έναν πίνακα συχνοτήτων θρησκευτικών προτιμήσεων, οι κωδικοί που χρησιμοποιούνται για να προσδιορίσουν θρησκείες είναι αυθαίρετοι δεν έχει νόημα να πείτε ότι το αθροιστικό ποσοστό των Καθολικών είναι 40%. Ταξινόμηση πινάκων συχνοτήτων Εκτός αν καθορίσετε κάτι διαφορετικό, το IBM SPSS Statistics δημιουργεί πίνακες συχνοτήτων στους οποίους η σειρά των γραμμών αντιστοιχεί στις τιμές των κωδικών που αναθέτετε στις αποκρίσεις. Η πρώτη γραμμή είναι για τον μικρότερο κωδικό που βρέθηκε στις τιμές των δεδομένων και η τελευταία για τον μεγαλύτερο. Οι κωδικοί που έχουν δηλωθεί ως απόντες βρίσκονται στο τέλος κάθε πίνακα. Όταν έχετε αρκετές πιθανές αποκρίσεις και οι κωδικοί δεν έχουν διαταχθεί σε εύληπτη σειρά, ίσως χρειάζεται να αναδιατάξετε τον πίνακα συχνοτήτων ώστε να είναι πιο εύχρηστος. Μπορείτε να προσδιορίσετε τη σειρά των γραμμών στον πίνακα με βάση τη συχνότητα των τιμών στα δεδομένα. Για παράδειγμα, η Εικόνα 4.3 δείχνει έναν πίνακα συχνοτήτων με τις γεωγραφικές περιφέρειες των Η.Π.Α. στις οποίες διεξήχθησαν οι συνεντεύξεις. Ο πίνακας είναι ταξινομημένος σε φθίνουσα σειρά συχνοτήτων. Κοιτάξτε τη στήλη με την επικεφαλίδα Συχνότητα. Οι συχνότητες έχουν σειρά από τις μεγαλύτερες προς τις μικρότερες.

74 Κεφάλαιο 4 Εικόνα 4.3 Πίνακας συχνοτήτων ταξινομημένος κατά καταμετρήσεις Στο πλαίσιο διαλόγου Frequencies, πατήστε στο μενού Format (Μορφοποίηση). Στη συνέχεια επιλέξτε Descending counts (Φθίνουσες καταμετρήσεις), όπως βλέπετε στην Εικόνα 4.14. Έγκυρη τιμή Πολιτείες Ακτής Ατλαντικού Νότιο τμήμα 21 Κεντρικές Πολιτείες Βορειοανατολικό τμήμα Συχνότητα Ποσοστό Έγκυρο ποσοστό Αθροιστικό ποσοστό 211 21.4 21.4 21.4 180 18.3 18.3 38.7 Πολιτείες Ακτής Ειρηνικού 137 13.9 13.9 53.7 Πολιτείες Ακτής Ατλαντικού Μεσαίο τμήμα Κεντρικές Πολιτείες Νοτιοδυτικό τμήμα 127 12.9 12.9 66.6 112 11.4 11.4 77.9 Πολιτείες των Βραχωδών Ορέων 67 6.8 6.8 84.8 Κεντρικές Πολιτείες Βορειοδυτικό τμήμα Κεντρικές Πολιτείες Νοτιοανατολικό τμήμα 66 6.7 6.7 91.5 57 5.8 5.8 97.3 Πολιτείες της Νέας Αγγλίας 27 2.7 2.7 100.0 Σύνολο 984 100.0 100.0 Ο πίνακας είναι ταξινομημένος σύμφωνα με τις καταμετρήσεις στη στήλη Συχνότητα Η ταξινόμηση ενός πίνακα συχνοτήτων αλλάζει συνήθως τις τιμές της στήλης Αθροιστικό ποσοστό, δεδομένου ότι τα αθροιστικά ποσοστά εξαρτώνται από τη σειρά των γραμμών του πίνακα. Στον πίνακα βλέπετε ότι οι περισσότερες συνεντεύξεις διεξήχθησαν στις Νότιες Πολιτείες της Ακτής του Ατλαντικού, ενώ οι λιγότερες έγιναν στις Πολιτείες της Νέας Αγγλίας. Κυκλικά γραφήματα Έχετε τη δυνατότητα να εξετάζετε τις πληροφορίες ενός πίνακα συχνοτήτων πιο εύκολα μετατρέποντάς τις σε γραφική παράσταση, όπως είναι ένα ραβδόγραμμα (bar chart) ή ένα κυκλικό γράφημα (pie chart). Η Εικόνα 4.4 παρουσιάζει ένα κυκλικό γράφημα της χρήσης του Διαδικτύου. Σε αυτό υπάρχει ένας τομέας για κάθε γραμμή του πίνακα συχνοτήτων. Ο μεγαλύτερος τομέας αντιστοιχεί σε χρήση του Διαδικτύου για τέσσερις ή και λιγότερες ώ- ρες. Αν σε ένα κυκλικό γράφημα έχετε πολλούς μικρούς τομείς, μπορείτε να τους συνδυάσετε σε μια κατηγορία με τον προσδιορισμό άλλη. Για παράδειγμα, η Εικόνα 4.5 δείχνει ένα κυκλικό γράφημα με τις γεωγραφικές περιφέρειες των Η.Π.Α. Όλες οι περιφέρειες με λιγότερο από το 10% των ερωτηθέντων συνδυάζονται σε έναν ενιαίο τομέα.

Καταμέτρηση αποκρίσεων 75 Εικόνα 4.4 Κυκλικό γράφημα εβδομαδιαίας χρήσης του Διαδικτύου Από τα μενού επιλέξτε: Graphs Chart Builder (Δημιουργία γραφημάτων)... Στην καρτέλα Gallery (Συλλογή), επιλέξτε Pie/Polar (Κυκλικό) και σύρετε το εικονίδιο Pie Chart (Κυκλικό γράφημα) στον καμβά σχεδίασης. Σύρετε τη μεταβλητή netcat στην περιοχή Slice by (Κατάτμηση με βάση). Πατήστε στο ΟΚ. Ενεργοποιήστε το γράφημα πατώντας σε αυτό. Από το μενού Elements (Στοιχεία) επιλέξτε τη διαταγή Show Data Labels (Εμφάνιση ετικετών δεδομένων). Μετακινήστε τη μεταβλητή netcat στην περιοχή Displayed (Εμφανιζόμενες) και πατήστε στο κουμπί Apply (Εφαρμογή). Εικόνα 4.5 Κυκλικό γράφημα γεωγραφικών περιφερειών διεξαγωγής των συνεντεύξεων με συνεπτυγμένες τις κατηγορίες Για να συμπτύξετε τις κατηγορίες ενός κυκλικού γραφήματος αφού ολοκληρώσετε τη δημιουργία του, δείτε την ενότητα "Σύμπτυξη τομέων κυκλικών γραφημάτων" στη σελίδα 611 του Παραρτήματος Α.