ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΛΑΩΝ ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΠΑΙΔΙΚΗ ΨΥΧΟΛΟΓΙΑ Σχολικό Έτος: 2012-2013 Α Τετράμηνο Σχολείο: 1 ο Γενικό Λύκειο Παραλίας Τάξη: Β Λυκείου Μέλη υποομάδας: Κωνσταντινάκου Μαριλένα, Μαυριοπούλου Βαρβάρα, Μπαζάρογλου Γεωργία, Μπαρδάκη Κωνσταντίνα, Ντούκας Ηλίας Όνομα υποομάδας: Dreamers Υπεύθυνη καθηγήτρια: Αδαμοπούλου Αναστασία 1
Πίνακας περιεχομένων Πίνακας περιεχομένων. 2 Περίληψη...3 Πρόλογος...4 Εισαγωγή...5-6 ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ Πλαίσιο-Στόχοι 7 Ερευνητικά Ερωτήματα 8 Δραστηριότητες..9 Αποτελέσματα.10 ΕΝΟΤΗΤΑ 1 η : Παραμύθια.. 11-14 Ομοιότητες 15-17 Διαφορές.18 ΕΝΟΤΗΤΑ 2 η : Τα παραμύθια στην παιδική ψυχολογία 19-21 Συμπεράσματα..22 Επίλογος..23 Το δικό μας παραμύθι.24-26 Βιβλιογραφικός Πίνακας 27 2
ΠΕΡΙΛΗΨΗ Το θέμα της υποομάδας μας είναι Παραμύθια διαφόρων λαών. Η εμπειρία μας από ακούσματα παραμυθιών, καθώς και οι παραλληλισμοί που υπάρχουν, στις ποικίλες διαστάσεις της κοινωνικής ζωής, ανάμεσα στους διάφορους λαούς, στάθηκαν ικανά κίνητρα ώστε να ασχοληθούμε με το θέμα αυτό. Σκοπός μας είναι να διαπιστώσουμε κοινά και διαφορετικά στοιχεία ανάμεσά τους. Μεταφερόμαστε στη γοητεία εκείνη των παιδικών παραμυθιών, τώρα που ως έφηβοι κριτικάρουμε, αμφισβητούμε, σκεπτόμαστε, κρίνουμε και διαπιστώνουμε πως μπορούμε και να ονειροπολούμε. 3
ΠΡΟΛΟΓΟΣ Το παραμύθι ορίζεται ως μια σύντομη ιστορία που ενσωματώνει χαρακτηριστικά της εθνικής παράδοσης ενός λαού. Η ιστορία αυτή παρουσιάζει συγγένεια με το μύθο αλλά διαφοροποιείται εννοιολογικά. Είναι μια φανταστική αφήγηση που προσωποποιεί και εξατομικεύει διαφορετικά στοιχεία, πέρα από τη λογική του χώρου και του χρόνου. Το πώς και το πότε γεννήθηκε το παραμύθι είναι άγνωστο, αν και έχουν διατυπωθεί πληθώρα θεωριών γι αυτό. Παρόλα αυτά, όλοι το έχουμε συνδέσει στενά με μικρές φανταστικές ιστορίες που λένε οι γιαγιάδες και οι παππούδες στα εγγόνια τους σε όλες τις χώρες της γης. Είναι αυτό που κρατάει συντροφιά σε όλα τα μικρά παιδάκια δίνοντάς τους τη δυνατότητα να ονειρεύονται και να πλάθουν έναν κόσμο όπου πάντα βασιλεύει το καλό. 4
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το παραμύθι αποτελούσε αλλά και αποτελεί ένα σημαντικό κομμάτι της παιδικής ηλικίας, παγκοσμίως. Συντροφιά του παιδιού κάθε κρύα νύχτα, να του θυμίζει ότι πάντα το καλό βασιλεύει! Ποιος δεν έχει διαβάσει ή του έχουν διαβάσει παραμύθι; Ποιος δεν έχει ταξιδέψει και ονειρευτεί μέσα από τις φανταστικές ιστορίες του; Σε όλες τις γωνιές της γης βρίσκεται σε κάθε σπίτι πιστός φίλος των μικρών παιδιών. Εμείς αποφασίσαμε να σας ενημερώσουμε για την απίστευτα μεγάλη επιρροή που ασκούν στον παιδικό ψυχισμό και στη συμπεριφορά των μικρών μας φίλων τα παραμύθια, καθώς και για τις ομοιότητες-διαφορές τους με αυτά άλλων χωρών, κυρίως της Ευρώπης Παρακάτω παραβάλλονται 5
παραμύθια από την Ελλάδα και χώρες του εξωτερικού, αναπτυγμένες και μη, και καταγράφονται οι ομοιότητες και οι διαφορές τους. 6
ΚΥΡΙΟ ΜΕΡΟΣ ΣΤΟΧΟΙ Να γνωρίσουμε τον πλούτο των ελληνικών παραμυθιών και των άλλων λαών. Να γνωρίσουμε κοινά χαρακτηριστικά και διαφορές ανάμεσά τους. Να γίνουμε ικανοί να τα ερμηνεύσουμε με βάση την ψυχολογία των αντίστοιχων λαών. Να γνωρίσουμε τον πανανθρώπινο χαρακτήρα των παραμυθιών. Να καλλιεργηθούμε γλωσσικά και αισθητικά μέσα από τα παραμύθια αυτά. Να μπορούμε να εκφραστούμε μέσα από τους ήρωες. Να βιώσουμε την παιδαγωγική τους επίδραση. Να αναπτύξουμε αιτιολογημένη και τεκμηριωμένη άποψη για τα παραμύθια που διαβάσαμε. Να καλλιεργήσουμε το σεβασμό προς τη λαϊκή παράδοση άλλων λαών. 7
ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ I. Ποιες ομοιότητες και ποιες διαφορές διαπιστώνουμε από τη μελέτη των συγκεκριμένων παραμυθιών; II. Ποια είναι τα διαχρονικά και πανανθρώπινα μηνύματά τους; III. Πώς διαβιβάζουν στο παιδί αυτά τα μηνύματα; IV. Ποια η σημασία αυτής της σύγκρισης; 8
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ Έρευνα σε: βιβλιοθήκες και διαδίκτυο Τεχνήματα: Ζωγραφικές δημιουργίες από τη μαθήτρια Μπαζάρογλου Γεωργία. Μία απ αυτές είναι το εξώφυλλο της εργασίας μας. 9
ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 1 η ΕΝΟΤΗΤΑ Το παραμύθι συγκινεί και ψυχαγωγεί όλους τους λαούς της Γης, από τα πανάρχαια χρόνια. Εμείς αποφασίσαμε να βρούμε τις κύριες ομοιότητες και διαφορές των ελληνικών παραμυθιών με παραμύθια ευρωπαϊκών χωρών. Όταν πρωτοδιαβάσαμε τα παραμύθια για την εργασία μας, αρχίσαμε κι εμείς οι ίδιοι να διακρίνουμε μηνύματα που δεν είχαμε αντιληφθεί, όσο ήμασταν ακόμα παιδιά Άλλες φορές οι ιστορίες προσπαθούν να μεταδώσουν αξίες, όπως η δικαιοσύνη, η καλοσύνη, η ισότητα, και άλλες προσπαθούν να περάσουν κοινωνικά πρότυπα και στερεότυπα, όπως η σημασία της κοινότητας, οι «αντρικοί» και «γυναικείοι» ρόλοι ή η κοινωνική ιεραρχία. Παρακάτω παρατίθενται αποσπάσματα παραμυθιών από διάφορες χώρες της Ευρώπης με τα οποία ασχοληθήκαμε, καθώς και οι ομοιότητες και διαφορές που έχουν αυτά με άλλα παραμύθια. 10
ΠΑΡΑΜΥΘΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ Μανιτάρια στην πόλη, Ίταλο Καλβίνο, Ιταλία [ ] Έτσι, ένα πρωί, ενώ περίμενε το τραμ που θα τον πήγαινε στην εταιρία Svav, όπου εργαζόταν σαν αχθοφόρος, παρατήρησε κάτι ασυνήθιστο κοντά στη στάση, στο κομμάτι της άγονης και σκαμμένης γης που περιέβαλλε τα δέντρα του δρόμου: σε μερικά σημεία, στα πόδια των δέντρων, ξεπρόβαλλαν καρούμπαλα που εδώ κι εκεί ανοίγονταν κι άφηναν να φαίνονται στρογγυλά υπόγεια σώματα. Έσκυψε να δέσει τα κορδόνια του και κοίταξε καλύτερα: ήταν μανιτάρια, πραγματικά μανιτάρια που ξεμύτιζαν μες στην καρδιά της πόλης! Ο Μαρκοβάλντο ένιωσε λες και ο γκρίζος και άχαρος κόσμος που τον περιέβαλλε είχε μονομιάς γεμίσει κρυμμένους θησαυρούς, οπότε θα μπορούσαν να περιμένουν κάτι περισσότερο πέρα από την ωριαία αποζημίωση της συλλογικής σύμβασης, το επίδομα ακρίβειας, το οικογενειακό επίδομα και την αποζημίωση του ψωμιού. [ ] 11
Το σπίτι με τα κόκκινα παράθυρα, Φινλανδία Οι γονείς του ήταν φτωχοί και το δεκάχρονο αγόρι έπρεπε να βοηθάει στις δουλειές στα χωράφια, όταν τελείωνε το καθημερινό σχολείο του. [ ] Αλλά αυτό που του άρεσε πιο πολύ να κοιτάζει ήταν ένα σπίτιμάλλον ανάκτορο θα ήταν- με χρυσά παράθυρα, που έλαμπε μακριά προς τη δύση στην κορυφή ενός άλλου λόφου. Θα ήταν κάποιο παλάτι που, αντί για απλή τζαμαρία, όπως το δικό τους φτωχικό σπίτι, θα είχε διαμάντια και σμαράγδια, ασήμι και χρυσάφι. [ ] Ο γέρος και τα τρία αδέρφια, Ελλάδα [ ] Είδες; Ό,τι είπαν τα αδέρφια σου δεν το έκαμαν! Δεν έδιναν στους φτωχούς από τα καλά που τους χάρισα. Γι αυτό κι εγώ τους πήρα πίσω τις ελιές και τα πρόβατα. Συ όμως στάθηκες καλός!...και,να έχεις την ευχή μου! Και, πριν τελειώσει το λόγο του, ο γέρος έγινε άφαντος 12
Το χρυσόψαρο, λαϊκό παραμύθι από την Ελλάδα Μια φορά ήταν ένας φτωχός ψαράς, κι όλη νύχτα αγωνιζόταν να πιάσει ψάρι και ψάρι δεν έπιανε. Κόντεψε τέλος η αυγή, έριξε πάλι τ αγκίστρι του κι έλεγε από μέσα του: «Ω, Θεέ μου, δυστυχία! σήμερα θα πεθάνουν τα παιδιά μου απ την πείνα!». Του φάνηκε τότε πως τσίμπησε ψάρι και τράβηξε τ αγκίστρι. Τι να δει! Ένα ψαράκι χρυσό! Έκανε να το βγάλει απ τ αγκίστρι,κι άκουσε μια φωνή να του λέει: -Ρίξε το ψαράκι το χρυσό στο γιαλό, και θα δεις καλό! -Ε, λέει με το νου του, να το ρίξω! Έτσι κι έτσι, δεν θα μου κάνει τίποτα ένα ψαράκι! Και το ριξε στη θάλασσα. Πάλι ακούει την ίδια φωνή να του λέει: -Τι καλό θέλεις να σου κάμω; -Ε, λέει, να πάω στο σπίτι μου και να βρω ψωμιά και φαγιά. -Σαν πήγε στο σπίτι του, τα ήβρεν όλα όπως του είπε η φωνή. Είπε την ιστορία όλη στη γυναίκα του. -Αχ, καλέ, του λέει αυτή, αντί να ζητήσεις τίποτε καλό, ζήτησες ψωμιά και φαγιά; -Ε, καλά, της λέει αυτός. Αν το ξαναπιάσω, τι θέλεις να του ζητήσω; Η γυναίκα τού είπε να ζητήσει παλάτια! 13
Επήγεν ο καημένος ο ψαράς, έριξε το δίχτυ και έπιασε πάλι το χρυσόψαρο. Έκανε να το βγάλει πάλι απ τ αγκίστρι κι άκουσε τη φωνή: «Ρίξε το ψαράκι το χρυσό στο γιαλό, και θα δεις καλό». Το έριξε, κι άκουσε πάλι τη φωνή: «Τι καλό θέλεις να σου κάμω;» Κι αυτός εζήτησε παλάτια. Πάει στο σπίτι του και, τι να δει; Παλάτια ωραιότατα! -Αχ, του λέει η γυναίκα του, να πά να το ξαναπιάσεις και να του ζητήσεις, συ να γίνεις βασιλιάς κι εγώ βασίλισσα! Επήγε πάλι κι έκαμεν όπως έκαμνε και τις άλλες φορές, άκουσε τη φωνή και ζήτησε ό,τι του είπε η γυναίκα του. Μα πάει κατόπι στο σπίτι του, και τι να δει; Μια καλύβα όπως πρώτα, και τα παιδιά του πεινασμένα 14
Τα παραπάνω παραμύθια καθώς και άλλα παραμύθια άλλων ευρωπαϊκών χωρών παρουσιάζουν κάποιες ομοιότητες αλλά και διαφορές, τις οποίες συγκεντρώσαμε και σας παραθέτουμε αναλυτικά. ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ Εισάγονται συνήθως με τη φράση «Μια φορά και έναν καιρό». Συχνά επιλέγονται ως πρωταγωνιστές παιδιά. Δεν αναφέρονται ποτέ σε θέματα ακατάλληλα για παιδιά. Η γλώσσα είναι απλή και κατανοητή. Το περιεχόμενο είναι διδακτικού, εκπαιδευτικού χαρακτήρα. Το τέλος είναι πάντα θετικό και θριαμβεύει το καλό. 15
Τα κείμενα είναι σύντομα. Κυριαρχεί ο διάλογος και η δράση χωρίς αναλύσεις. Συνοδεύονται από εικόνες. Η δράση των προσώπων εκτυλίσσεται σε αόριστο χρόνο και τόπο. Τα πρόσωπα καλύπτονται από ανωνυμία και φέρουν την προσωνυμία των ιδιοτήτων τους(π.χ. βασιλιάς, καλοσυνάτο παλικάρι, κτλ). 16
Στα περισσότερα παραμύθια, παγκοσμίως, χρησιμοποιούνται εξωπραγματικά στοιχεία, όπως μάγισσες, νάνοι, νεράιδες, ξωτικά, κτλ. 17
ΔΙΑΦΟΡΕΣ Προβάλλουν διαφορετικές κουλτούρες. Δίνουν παραδείγματα ανθρώπινων χαρακτήρων ανάλογα και με την καταγωγή του συγγραφέα. Η δεισιδαιμονία, τα ήθη και τα έθιμα κάθε χώρας αντανακλώνται μέσα στα παραμύθια. Τις περισσότερες φορές, η σημαντικότερη είναι η χώρα που μεγάλωσε ο συγγραφέας και πέρασε τα παιδικά του χρόνια, παρά η χώρα έκδοσης του παραμυθιού. Σε κάθε παραμύθι υπάρχει και από ένα διαφορετικό ηθικό δίδαγμα. 18
2 η ΕΝΟΤΗΤΑ Τα παραμύθια στην παιδική ψυχολογία Ένα παιδί σε τόσο μικρή ηλικία,όσο και αν το προστατεύουν οι γονείς, δεν παύει να είναι εκτεθειμένο στην κοινωνία που ζει, γι αυτό και θα πρέπει να είναι σωστά προετοιμασμένο. Εμπόδιο όμως στην προετοιμασία του είναι το ότι σκέφτεται απλοϊκά. Στο σημείο αυτό μπαίνουν τα παραμύθια. Από τις πρώτες κιόλας γραμμές, καθησυχάζουν το παιδί και το μεταφέρουν σε έναν κόσμο μαγικό. Εισχωρούν στον παιδικό ψυχισμό και μεταφέρουν μηνύματα στο παιδί, χωρίς καν να το καταλάβει. Τα παραμύθια παρέχουν στο παιδί ηθική διαπαιδαγώγηση, δείχνοντάς του έμμεσα ότι το να φέρεσαι ηθικά και ορθά, μόνο θετικά αποτελέσματα μπορεί να έχει. Πολλοί ψυχολόγοι πιστεύουν στην θεωρία του Χανς Ντίκμαν, ο οποίος υποστηρίζει ότι το αγαπημένο μας παραμύθι δεν έχει 19
αποτυπωθεί στη μνήμη μας τυχαία, αλλά λόγω της σημαντικής ψυχολογικής βαρύτητας που έχει για την ίδια την ύπαρξή μας και για τα προβλήματα που μας απασχολούν. Τα παραμύθια καθοδηγούν το παιδί να ανακαλύψει την προσωπικότητά του και τις κλίσεις του. Μέσα από αυτά, αποκτά ταυτότητα και σχηματίζει τον χαρακτήρα του. Η δομή του παραμυθιού, από τη μια οι έννοιες που καλείται το παιδί να κατανοήσει, και από την άλλη οι εικόνες, το βοηθούν να φανταστεί σκηνές που θα του ήταν πολύ δύσκολο να σκεφτεί μόνο του. Επιπλέον, τα παραμύθια καθοδηγούν το παιδί να ανακαλύψει την προσωπικότητά του και τις κλίσεις του. Μέσα από αυτά, αποκτά ταυτότητα και σχηματίζει τον χαρακτήρα του. Ένα σημαντικό μήνυμα που μεταδίδουν, αν όχι το σημαντικότερο, είναι ότι στη ζωή οι δυσκολίες είναι αναπόφευκτες παρόλο αυτά, ο καθένας από εμάς μπορεί να τις ξεπεράσει, αρκεί να πιστέψει στον εαυτό του και να μη δειλιάσει. Επίσης, στα παραμύθια συνυπάρχει το καλό και το κακό όπως ακριβώς και στην καθημερινότητά μας. Συχνά το κακό υπερισχύει, όμως αυτό που νικά τελικά είναι το καλό. Αυτό γίνεται διότι το παιδί, σε όλη τη διάρκεια του παραμυθιού, έχει ταυτιστεί με τον ήρωα που εκπροσωπεί το καλό και νιώθει ότι περνά τις ίδιες δοκιμασίες με αυτόν, με αποτέλεσμα η νίκη του καλού ήρωα να είναι, κατά συνέπεια, και ο θρίαμβος του 20
παιδιού. Οι ήρωες των παραμυθιών δεν περιγράφουν ολοκληρωμένα τους ανθρώπους, αλλά κατά προσέγγιση. Άλλωστε, οι επιλογές του παιδιού στηρίζονται κυρίως στο ποιο πρόσωπο τούς είναι πιο συμπαθητικό. Όσο πιο ξεκάθαρα και απλά περιγράφεται το κάθε πρόσωπο, τόσο πιο εύκολα το παιδί θα μπορέσει να επιλέξει. Το παιδί, όταν ταυτίζεται με έναν συγκεκριμένο ήρωα του παραμυθιού, παίρνει έναν ρόλο από τον οποίο μαζεύει πληροφορίες. Αυτό τον εξυπηρετεί στο να καταλάβει τον εαυτό του αλλά και τον κόσμο γύρω του. Ακόμα, τα παιδιά μαθαίνουν πώς να επιλύουν τα προβλήματά τους και τις δυσκολίες τους. Γνωρίζουν τα μειονεκτήματα και τα προτερήματα ενός ανθρώπου. Τέλος πρέπει να τονίσουμε ότι τα παραμύθια επηρεάζουν τον ψυχισμό του παιδιού ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας. 21
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Με την έρευνά μας διαπιστώσαμε τον πανανθρώπινο χαρακτήρα του παραμυθιού. Χρήσιμο άλλωστε κάτι τέτοιο σήμερα, αφού η πολιτιστική επικοινωνία ανάμεσα στους λαούς, είναι και πιο δυνατή και πιο επιθυμητή από ποτέ. Επίσης βιώσαμε την παιδαγωγική επίδραση των παραμυθιών, αλλά και καλλιεργήσαμε τον σεβασμό προς τον πολιτισμό άλλων λαών. Ακόμα ανακαλύψαμε την σημασία των παραμυθιών και, τέλος,πώς αυτά επιδρούν στον παιδικό ψυχισμό. 22
ΕΠΙΛΟΓΟΣ Φτάνοντας στο τέλος αυτής της εργασίας, θα θέλαμε να παραμείνουμε λίγο στο ότι τα παραμύθια, ανεξαρτήτως χώρας, πάντα θα βρίσκονται σε κάθε σπίτι, πιστός σύντροφος όλων των παιδιών, να το μαγεύουν, να το γοητεύουν και να εκφράζουν αλήθειες με έναν αλληγορικό τρόπο. Είτε αυτά τα διαβάζουν παιδιά από την Ευρώπη, είτε από την Αφρική, είτε από την Αμερική, είτε από οποιοδήποτε άλλο μέρος του κόσμου, ένα είναι σίγουρο, ότι βοηθούν τα παιδιά και αποτελούν ένα σημαντικό κομμάτι της ζωής τους. 23
ΤΟ ΔΙΚΟ ΜΑΣ ΠΑΡΑΜΥΘΙ Μια φορά και έναν καιρό, ήταν πέντε φίλοι που ακολούθησαν ένα παραμυθένιο μονοπάτι. Το μονοπάτι αυτό τούς έβγαλε σε έναν κόσμο ονειρεμένο, γεμάτο πρίγκιπες, πριγκίπισσες, βασιλιάδες, νεράιδες και ιππότες.. γεμάτο μαγικές θάλασσες, λίμνες και βουνά.. ένα περιβάλλον όμορφο, όπου, σε κάθε γωνιά, κρύβεται η μαγεία της κάθε εποχής! Κορίτσια με πολύχρωμα φορέματα, αγόρια με τα τόξα τους να ζούνε σε παλάτια, καθώς και χωριατόπουλα να ασχολούνται με κάθε λογής καρπό. Οι φίλοι έμειναν έκπληκτοι από όλα αυτά και αποφάσισαν να μάθουν ό,τι μπορούσαν γι αυτό τον «παράξενο» κόσμο. Περπάτησαν σ αυτούς τους δρόμους και συνάντησαν μια νεράιδα που τους ξενάγησε και τους έμαθε ό,τι ήθελαν να ακούσουν. Τους είπε σε τι διαφέρει ο κόσμος ο δικός μας από τον κόσμο εκεί. Αλλά και για το κάθε παραμύθι σε αντίθεση με κάποιο άλλο. Υπήρξαν 24
τόσες ομοιότητες αλλά και τόσες διαφορές. Τους γνώρισε τόσους ήρωες παραμυθιών: Τον Μαρκοβάλντο, από το παραμύθι «Μανιτάρια στην πόλη», το Χρυσόψαρο, τον Χιού τον μυλωνά και τόσους άλλους. Όμως, ήρθε η στιγμή που η περιήγηση στο μαγικό κόσμο τέλειωσε.. και η παρέα γύρισε στην πραγματικότητα. Θαμπώθηκαν από την τόση ομορφιά και τότε αποφάσισαν να ασχοληθούν με όλα αυτά στην εργασία για το σχολείο τους. Έγραψαν για όσα έμαθαν και είπαν όσες ιστορίες άκουσαν, σε μικρά παιδάκια. Έτσι κατάλαβαν το πώς κάθε παραμύθι επιδρά στο κάθε παιδί, στην ψυχολογία του και, γενικά, στην προσωπικότητά του. Τέλος, δημιούργησαν ένα πανέμορφο αποτέλεσμα που φρόντισαν γι αυτό με πολλή αγάπη, ενθουσιασμό και φαντασία. Αλλά, ήρθε η στιγμή να σας αποκαλύψουμε ότι οι πρωταγωνιστές αυτού του παραμυθιού είναι. Η Βέρα, η Μαριλένα, η Κωνσταντίνα, η Τζίνα, ο Ηλίας.. τα μέλη της ομάδας του Project με θέμα : «ΠΑΡΑΜΥΘΙ!» Συνεργαστήκαμε επιτυχώς, οργανώσαμε τις σκέψεις και τις ιδέες μας, εκπληρώνοντας τους στόχους από το ξεκίνημα της εργασίας μας. Περάσαμε όμορφα, γελάσαμε και νιώσαμε ξανά μικρά παιδιά! Ευχαριστούμε πολύ την κ. Αδαμοπούλου για την βοήθειά της! Και ευχόμαστε να σας αρέσει αυτό το βιβλίο που δημιουργήσαμε! 25
26
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Εικόνες της Google για τα παραμύθια: http://www.google.gr/search?num=10&hl=el&site=imghp&tbm=isch&source=hp&bi w=1440&bih=799&q=%cf%80%ce%b1%cf%81%ce%b1%ce%bc%cf%85% CE%B8%CE%B9&oq=%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BC%CF%85 %CE%B8%CE%B9&gs_l=img.3..0l10.1167.9718.0.11261.8.7.0.1.1.0.165.1097.0j7.7.0...0.0...1ac.1.WQTXZFJIuug Αποκαλύπτοντας τα παραμύθια της Ελένης Χαδιαράκου: http://www.google.gr/url?q=http://kids.in.gr/kidrelated/psychology/article/%3faid%3d1231100711&sa=u&ei=rnx3ulq1jceztqag 0YCwAQ&ved=0CBgQFjAB&usg=AFQjCNGvxPkFpoX31azygLKmpzivBeAg8g Τα παραμύθια στην παιδική ψυχολογία από την Ηλιάνα Παντολέων: http://www.eimastegynaikes.gr/ygeia/psihiki-ygeia/1195-taparamythia-stin-paidiki-psyxologia.html Το παιδί, το παραμύθι και η ψυχολογία του: http://www.axortagos.gr/paidi-paramithi-kai-psixologia-tou.html Σύνθεση-Παραμύθι: http://www.synthesi.com.gr/fairytales.asp?uurl=7/11/201258411,59 Παραμύθια απ' όλο τον κόσμο - Πέντε παραμυθάκια από την Αφρική: http://ypeppas.blogspot.gr/2007/12/blog-post_28.html «Το παραμύθι και η παιδαγωγική του αξιοποίηση» - ΕΘΝΙΚΟ ΚΑΙ ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΚΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΑΘΗΝΩΝ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΤΟΜΕΑΣ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ : http://benl.primedu.uoa.gr/ptde/databaseptde/paramy8i.pdf 27