ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2004 Επιτροπή Αναφορών 2009 30.01.2009 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 0277/2006, του Vitor Chatinho, πορτογαλικής ιθαγένειας, σχετικά με την υποτιθέμενη παράλειψη των πορτογαλικών αρχών να συμμορφωθούν με τις αρχές της ΕΕ περί ελεύθερης κυκλοφορίας 1. Περίληψη της αναφοράς Ο αναφέρων ζήτησε να εξεταστεί κατά πόσον το πορτογαλικό νομοθετικό διάταγμα 246/93 συμμορφώνεται προς τις αρχές της ΕΕ για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και των εμπορευμάτων. Ως αποτέλεσμα της νομοθεσίας αυτής, η οποία εισάγει περιορισμούς όσον αφορά τη χρήση στην Πορτογαλία ταξινομημένων στο εξωτερικό οχημάτων, ο αναφέρων, που είναι κάτοικος Πορτογαλίας, δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει στην Πορτογαλία το ταξινομημένο στην Ισπανία όχημα που ανήκει στη σύζυγό του, η οποία κατοικεί στην Ισπανία. Επίσης, δυνάμει του ιδίου διατάγματος, απαγορεύεται στον αναφέροντα να οδηγεί στην Πορτογαλία, χώρα κατοικίας του, όχημα ταξινομημένο στο εξωτερικό, ακόμη και αν πρόκειται για μισθωμένο όχημα. 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 3 Αυγούστου 2006. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 192, παράγραφος 4, του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 10 Οκτωβρίου 2006. Παρατηρήσεις σχετικά με τη νομοθεσία. Πρέπει να υπενθυμιστεί ακόμη μία φορά ότι, δεδομένου ότι δεν υπάρχει εναρμόνιση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης στον τομέα των τελών ταξινόμησης των αυτοκινήτων, τα κράτη CM\766175.doc PE380.628
μέλη είναι ελεύθερα να επιβάλλουν τέτοια τέλη και να ορίζουν το επίπεδό τους 1 υπό την προϋπόθεση ότι συμμορφώνονται προς τη Συνθήκη ΕΚ και συγκεκριμένα προς τα άρθρα 23, 25 και 90, τα οποία απαγορεύουν αντίστοιχα τους τελωνειακούς δασμούς, συμπεριλαμβανομένων των φορολογικών επιβαρύνσεων ισοδύναμου αποτελέσματος, και τη διακριτική φορολογική μεταχείριση εισαγόμενων και εγχώριων προϊόντων. Παρομοίως, σύμφωνα με την κοινοτική νομοθεσία όπως ισχύει σήμερα, κάθε κράτος μέλος είναι ελεύθερο να απαιτήσει την ταξινόμηση ενός οχήματος στην επικράτειά του, εάν το άτομο που το οδηγεί έχει τη συνήθη κατοικία του στο εν λόγω κράτος μέλος, υπό την προϋπόθεση και πάλι της συμμόρφωσης προς τη Συνθήκη ΕΚ 2. Στην υπό εξέταση υπόθεση, οι περιορισμοί που επιβάλλει το νομοθετικό διάταγμα 264/93 στη χρήση μισθωμένων και ταξινομημένων στο εξωτερικό οχημάτων στην Πορτογαλία φαίνεται να δημιουργούν θέμα συμβατότητας του διατάγματος με το άρθρο 49 της Συνθήκης ΕΚ. Ελευθερία παροχής υπηρεσιών βάσει του άρθρου 49 της Συνθήκης ΕΚ και απαίτηση ταξινόμησης των αυτοκινήτων Στην υπόθεση Coevering το Δικαστήριο αποφάνθηκε ότι τα κράτη μέλη δεν μπορούν να διατηρούν νομοθεσία που προβλέπει ότι οι κάτοικοί τους υποχρεούνται να καταβάλλουν ολόκληρο το ποσό τέλους ταξινόμησης αυτοκινήτου για οχήματα που έχουν μισθώσει από εταιρείες που εδρεύουν σε άλλο κράτος μέλος όπου τα εν λόγω οχήματα είναι ταξινομημένα, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η περίοδος για την οποία έχουν μισθωθεί. Επιπλέον, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στις περιπτώσεις αυτές η εθνική νομοθεσία πρέπει να προβλέπει δυνατότητα εξαίρεσης ή επιστροφής του τέλους όταν το μισθωμένο όχημα δεν χρησιμοποιείται ουσιαστικά και επί μονίμου βάσεως εντός του κράτους μέλους κατοικίας 3. Το Δικαστήριο κατέληξε στα συμπεράσματα αυτά βάσει της πάγιας νομολογίας του, συμπεριλαμβανομένων, μεταξύ άλλων, των αποφάσεών του στις υποθέσεις Cura Angalen και Nadin 4. Το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι, βάσει του άρθρου 49 της Συνθήκης ΕΚ, τα κράτη μέλη δεν πρέπει να θεσπίζουν ή να εφαρμόζουν εθνική νομοθεσία η οποία χωρίς αποδεκτή αιτιολόγηση εμποδίζει παρόχους υπηρεσιών να ασκήσουν το δικαίωμα που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη ΕΚ 5. Επισήμανε ακόμη ότι τέτοια παρεμπόδιση της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών συντρέχει όταν κάποιος αποθαρρύνεται να μισθώσει όχημα σε άλλο κράτος μέλος από αυτό όπου κατοικεί. Τέτοιο αρνητικό αποτέλεσμα αναμένεται να έχει η εθνική νομοθεσία που επιβάλλει την καταβολή ολόκληρου του ποσού του εν λόγω τέλους σε σχέση με το 1 2 3 4 5 Απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 11ης Δεκεμβρίου 1990 στην υπόθεση C- 47/88, Επιτροπή των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων κατά Βασιλείου της Δανίας, Συλλογή 1990, σελ. I-04509, αιτιολογική σκέψη 10. Γενικός κανόνας που απορρέει από την οδηγία 83/182/ΕΟΚ της 28ης Μαρτίου 1983 για τις φορολογικές ατέλειες που εφαρμόζονται στο εσωτερικό της Κοινότητας στις προσωρινές εισαγωγές ορισμένων μεταφορικών μέσων. Διάταξη του Δικαστηρίου της 27ης Ιουνίου 2006 στην υπόθεση C-242/05 G. M. van de Coevering κατά Hoofd van het District Douane Roermond van de rijksbelastingdienst, [δεν έχει δημοσιευθεί ακόμη], αιτιολογική σκέψη 33. Απόφαση του Δικαστηρίου της 15ης Δεκεμβρίου 2005 στις συνεκδικασθείσες υποθέσεις C-151/04 και C- 152/04, Claude Nadin, Nadin-Lux SA και Jean-Pascal Durré, [δεν έχει δημοσιευθεί ακόμη], Απόφαση του Δικαστηρίου (πέμπτο τμήμα) της 21ης Μαρτίου 2002 στην υπόθεση C-451/99 Cura Anlagen GmbH κατά Auto Service Leasing GmbH (ASL), Συλλογή 2002, σελ. I-03193. οπ.π. αιτιολογική σκέψη 19. PE380.628 2/6 CM\766175.doc
μισθωμένο όχημα από την πρώτη ημέρα της σποραδικής κυκλοφορίας του στο κράτος μέλος κατοικίας του οδηγού 1. Το Δικαστήριο υπενθυμίζει ότι ελλείψει εναρμόνισης στον τομέα της ταξινόμησης των οχημάτων, τα κράτη μέλη επιτρέπεται να απαιτούν την ταξινόμηση των οχημάτων που παρέχονται σε κατοίκους τους από εταιρείες και επομένως να επιβάλλουν σχετικό φόρο, ωστόσο μόνο στην περίπτωση που τα οχήματα χρησιμοποιούνται ουσιαστικά επί μονίμου βάσεως στα εν λόγω κράτη μέλη 2. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με την προαναφερθείσα διάταξη του Δικαστηρίου, το άρθρο 1 του νομοθετικού διατάγματος 264/93, το οποίο δεν εξαιρεί από την επιβολή τελών ταξινόμησης αυτοκινήτων τα οχήματα που είναι ταξινομημένα στο εξωτερικό και χρησιμοποιούνται προσωρινά από πορτογάλους κατοίκους στην Πορτογαλία, φαίνεται να μην είναι συμβατό με το άρθρο 49 της Συνθήκης ΕΚ. Όσον αφορά τη διαμαρτυρία του αναφέροντος ότι δεν μπορεί να οδηγήσει στην Πορτογαλία το αυτοκίνητο της συζύγου του, πρέπει να επισημανθεί ότι το άρθρο 4 σημείο (β) της οδηγίας 83/182/ΕΟΚ προβλέπει ατέλεια από τα τέλη ταξινόμησης κατά την προσωρινή εισαγωγή οχήματος, υπό την προϋπόθεση ότι αυτό δεν μπορεί να μεταβιβάζεται, να μισθώνεται ή να αποτελεί αντικείμενο χρησιδανείου στο κράτος μέλος της προσωρινής εισαγωγής. Ο κανόνας αυτός, ερμηνευόμενος αυστηρά, σημαίνει ότι ο ιδιοκτήτης ενός αυτοκινήτου πρέπει να οδηγεί ο ίδιος το όχημά του όταν εισάγεται προσωρινά σε άλλο κράτος μέλος προκειμένου να ισχύει η ατέλεια. Επομένως, το άρθρο 1, παράγραφος 4, σημείο δ του νομοθετικού διατάγματος 264/93 το οποίο προβλέπει ότι το όχημα πρέπει να οδηγείται από τον ιδιοκτήτη του φαίνεται συμβατό με την κοινοτική νομοθεσία. Συμπέρασμα Η Επιτροπή προτίθεται να διερευνήσει περαιτέρω την υπόθεση αυτή και να επικοινωνήσει με τις πορτογαλικές αρχές προκειμένου να πληροφορηθεί την ερμηνεία που δίνουν στο νομοθετικό διάταγμα 264/93 υπό το πρίσμα της διάταξης του Δικαστηρίου στην υπόθεση Coevering. 4. Aπάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 29 Νοεμβρίου 2007. Ο αναφέρων ζήτησε να εξεταστεί κατά πόσον το πορτογαλικό νομοθετικό διάταγμα 246/93 συμμορφώνεται προς τις αρχές της ΕΕ για την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων και των εμπορευμάτων. Ως αποτέλεσμα της νομοθεσίας αυτής, η οποία εισάγει περιορισμούς στη χρήση στην Πορτογαλία ταξινομημένων στο εξωτερικό οχημάτων, ο αναφέρων, που είναι κάτοικος Πορτογαλίας, δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει στην Πορτογαλία το ταξινομημένο στην Ισπανία όχημα που ανήκει στη σύζυγό του, η οποία κατοικεί στην Ισπανία. Επίσης, δυνάμει του ιδίου διατάγματος, απαγορεύεται στον αναφέροντα να οδηγεί στην Πορτογαλία, χώρα κατοικίας του, όχημα ταξινομημένο στο εξωτερικό, ακόμη και αν πρόκειται για μισθωμένο όχημα. Παρατηρήσεις σχετικά με τη νομοθεσία Η Πορτογαλία τροποποίησε σημαντικά τη φορολογική νομοθεσία της για τα αυτοκίνητα στις 29 Ιουνίου 2007 (νόμος αριθ. 22-A/2007) προκειμένου να ληφθούν υπόψη, μεταξύ άλλων, 1 2 οπ.π. αιτιολογική σκέψη 21. οπ.π. 24. CM\766175.doc 3/6 PE380.628
περιβαλλοντικές παράμετροι. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα το νομοθετικό διάταγμα 264/93 να καταργηθεί σχεδόν εξ ολοκλήρου. Σύμφωνα με το άρθρο 37 του Παραρτήματος 1 του νόμου αριθ. 22, η προσωρινή είσοδος μισθωμένων οχημάτων επιτρέπεται υπό την προϋπόθεση ότι ο μισθωτής του οχήματος δεν εδρεύει ούτε κατοικεί στην επικράτεια της Πορτογαλίας. Αυτός ο περιορισμός όσον αφορά τη χρήση στην Πορτογαλία μισθωμένων οχημάτων ταξινομημένων στο εξωτερικό φαίνεται ότι εξακολουθεί να εγείρει θέμα συμβατότητας με το άρθρο 49 της Συνθήκης ΕΚ. Σύμφωνα με το άρθρο 3 της οδηγίας 83/182/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 28ης Μαρτίου 1983 για τις φορολογικές ατέλειες που εφαρμόζονται στο εσωτερικό της Κοινότητας στις προσωρινές εισαγωγές ορισμένων μεταφορικών μέσων 1, επιτρέπεται σε ένα κράτος μέλος να φορολογήσει την προσωρινή εισαγωγή όταν ο ιδιώτης που εισάγει το επιβατικό όχημα έχει τη συνήθη κατοικία του στο κράτος μέλος της προσωρινής εισαγωγής. Ωστόσο, στην υπόθεση Coevering (C-242/05 της 27 Ιουνίου 2006), το Δικαστήριο έκρινε ότι τα κράτη μέλη δεν μπορούν να διατηρούν νομοθεσία που προβλέπει ότι οι κάτοικοί τους υποχρεούνται να καταβάλλουν ολόκληρο το ποσό τέλους ταξινόμησης αυτοκινήτου για οχήματα που έχουν μισθώσει από εταιρείες που εδρεύουν σε άλλο κράτος μέλος όπου τα εν λόγω οχήματα είναι ταξινομημένα, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η περίοδος για την οποία έχουν μισθωθεί. Επιπλέον, το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι στις περιπτώσεις αυτές η εθνική νομοθεσία πρέπει να προβλέπει δυνατότητα εξαίρεσης ή επιστροφής του τέλους όταν το μισθωμένο όχημα δεν χρησιμοποιείται ουσιαστικά και επί μονίμου βάσεως εντός του κράτους μέλους κατοικίας. Το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι δυνάμει του άρθρου 49 της Συνθήκης ΕΚ, τα κράτη μέλη δεν πρέπει να θεσπίζουν ή να εφαρμόζουν εθνική νομοθεσία η οποία χωρίς αποδεκτή αιτιολόγηση εμποδίζει παρόχους υπηρεσιών να ασκήσουν το δικαίωμα που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη ΕΚ. Το Δικαστήριο έκρινε ότι εθνική νομοθεσία που επιβάλλει πληρωμή φόρου που δεν είναι ανάλογος με τη χρήση στο σχετικό κράτος μέλος παραβιάζει το άρθρο 49, ακόμη και αν ο επιδιωκόμενος σκοπός είναι νόμιμος και συμβατός με τη Συνθήκη, όταν εφαρμόζεται επί οχημάτων που έχουν μισθωθεί σε άλλο κράτος μέλος και τα οποία δεν χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο στο πρώτο κράτος μέλος σε μόνιμη βάση. Επομένως, το άρθρο 37 του Παραρτήματος Ι του νόμου 22, που δεν προβλέπει την πληρωμή φόρου ανάλογου με τη χρήση στην περίπτωση μισθωμένων οχημάτων ταξινομημένων στο εξωτερικό που χρησιμοποιούνται στην Πορτογαλία από κατοίκους της Πορτογαλίας, φαίνεται ότι παραβιάζει το άρθρο 49 της Συνθήκης ΕΚ. Όσον αφορά τη δεύτερη ένσταση του αναφέροντος, ότι δηλαδή δεν μπορεί να οδηγεί στη Πορτογαλία το αυτοκίνητο της συζύγου του, το οποίο είναι ταξινομημένο στην Ισπανία, έχει ήδη παρασχεθεί εξήγηση σχετικά με την κατάσταση και δεν υπήρξε αλλαγή μετά τη νέα νομοθεσία. Συμπέρασμα Η Επιτροπή προτίθεται να ερευνήσει περαιτέρω αυτήν την υπόθεση και να έλθει σε επαφή με τις πορτογαλικές αρχές για να συζητήσει την ερμηνεία της νέας νομοθεσίας υπό το πρίσμα της απόφασηςτου Δικαστηρίου στην υπόθεση Coevering. 1 ΕΕ L 105 της 23.4.1983, σ. 59. PE380.628 4/6 CM\766175.doc
5. Aπάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 30 Ιανουαρίου 2009. Η Επιτροπή έχει ήδη εξετάσει το ζήτημα της χρήσης στην Πορτογαλία οχημάτων ταξινομημένων σε άλλο κράτος μέλος (η πρώτη ανακοίνωση εξετάστηκε από την Επιτροπή Αναφορών στις 25/6/2007). Όσον αφορά τη χρήση από πορτογάλο κάτοικο μισθωμένου αυτοκινήτου που έχει μισθωθεί σε άλλο κράτος μέλος, η Επιτροπή έχει εξετάσει ενδελεχώς τη νέα νομοθεσία που εγκρίθηκε από την Πορτογαλία στις 29 Ιουνίου 2007 (κώδικας φορολογίας οχημάτων, νόμος αριθ. 22-Α/2007). Η εξέταση είχε ως αποτέλεσμα η Επιτροπή να κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει σχετικά με διάφορες πτυχές της νομοθεσίας, που όμως δεν αφορούν το συγκεκριμένο θέμα που θίγεται από τον αναφέροντα. Πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι υπάρχει ελάχιστη εναρμόνιση στον τομέα της φορολογίας αυτοκινήτων, καθώς παρότι η Επιτροπή έχει επίμονα προσπαθήσει να εξαλείψει τα εμμένοντα φορολογικά εμπόδια που προκαλούν στρεβλώσεις στην ελεύθερη κυκλοφορία των επιβατικών αυτοκινήτων εντός της εσωτερικής αγοράς, ως τώρα οι προτάσεις της Επιτροπής σε αυτόν τον τομέα δεν έχουν υιοθετηθεί λόγω ανεπαρκούς υποστήριξης από τα κράτη μέλη. Μάλιστα, τον Ιούλιο του 2005 η Επιτροπή παρουσίασε πρόταση οδηγίας 1 η οποία, μεταξύ άλλων, περιλαμβάνει την κατάργηση των τελών ταξινόμησης αυτοκινήτων σεμια μεταβατική περίοδο πέντε έως δέκα ετών και διατάξεις που θεσπίζουν ένα σύστημα επιστροφής των τελών ταξινόμησης το οποίο αναμένεται να εφαρμοστεί στα επιβατικά αυτοκίνητα που έχουν ταξινομηθεί σε ένα κράτος μέλος και ακολούθως εξάγονται ή μεταφέρονται μόνιμα σε άλλο κράτος μέλος. Λόγω έλλειψης ομοφωνίας στο Συμβούλιο, ωστόσο, η πρόταση δεν έχει μέχρι στιγμής εγκριθεί. Επιπλέον, το άρθρο 3 της οδηγίας 83/182/ΕΟΚ του Συμβουλίου της 28 Μαρτίου 1983 για τις φορολογικές ατέλειες που εφαρμόζονται στο εσωτερικό της Κοινότητας στις προσωρινές εισαγωγές ορισμένων μεταφορικών μέσων 2 προβλέπει την προσωρινή εισαγωγή οχημάτων για ιδιωτική χρήση μόνο στις περιπτώσεις όπου ο εισαγωγέας έχει τη συνήθη κατοικία του σε κράτος μέλος άλλο από το κράτος της προσωρινής εισαγωγής και το όχημα δεν είναι μισθωμένο ούτε αποτελεί αντικείμενο χρησιδανείου στο κράτος μέλος εισαγωγής. Στην υπόθεση Coevering (C-242/05 της 27ης Ιουνίου 2006) το Δικαστήριο έκρινε ότι τα κράτη μέλη δεν μπορούν να διατηρούν νομοθεσία που απαιτεί από τους κατοίκους τους να καταβάλλουν ολόκληρο το τέλος ταξινόμησης αυτοκινήτου για οχήματα που έχουν μισθωθεί σε άλλο κράτος μέλος όπου τα εν λόγω οχήματα έχουν ταξινομηθεί, χωρίς να λαμβάνεται υπόψη η περίοδος για την οποία μισθώθηκαν. Το Δικαστήριο κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η εθνική νομοθεσία πρέπει να προβλέπει τη δυνατότητα απαλλαγής ή επιστροφής του τέλους όταν το μισθωμένο όχημα δεν χρησιμοποιείται από έναν κάτοικο ουσιαστικά και επί μονίμου βάσης στο κράτοςμέλος κατοικίας του. Στην περίπτωση της Πορτογαλίας, προκύπτει από το άρθρο 29 του κώδικα φορολογίας οχημάτων ότι πράγματι υπάρχει η δυνατότητα επιστροφής του τέλους ταξινόμησης όταν ένα όχημα δεν είναι πλέον ταξινομημένο στην Πορτογαλία. Λαμβάνοντας αυτό ως δεδομένο, η Επιτροπή κρίνει ότι δεν υφίσταται παραβίαση του κοινοτικού δικαίου στην Πορτογαλία ως προς αυτό το θέμα. 1 Πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου σχετικά με τη φορολογία των επιβατικών αυτοκινήτων (SEC(2005) 809}/COM/2005/0261 τελικό). 2 ΕΕ L 105 της 23.4.1983, σ. 59. CM\766175.doc 5/6 PE380.628
Συμπέρασμα Η Επιτροπή κρίνει ότι δεν υφίσταται παραβίαση του κοινοτικού δικαίου στην Πορτογαλία σε σχέση με το θέμα που έθεσε ο αναφέρων. PE380.628 6/6 CM\766175.doc