ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 1999 2004 Επιτροπή για τα ικαιώµατα της Γυναίκας και τις Ίσες Ευκαιρίες ΠΡΟΣΩΡΙΝΟ 17 Σεπτεµβρίου 2001 ΣΧΕ ΙΟ ΓΝΩΜΟ ΟΤΗΣΗΣ της Επιτροπής για τα ικαιώµατα της Γυναίκας και τις Ίσες Ευκαιρίες προς την Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων σχετικά µε την πρόταση της Επιτροπής για απόφαση του Συµβουλίου για τις κατευθυντήριες γραµµές των κρατών µελών για τις πολιτικές απασχόλησης για το 2002 (COM(2001) 511 C5-0000/2001 2001/0208 (CΝS)) και την ανακοίνωση της Επιτροπής για την κοινή έκθεση περί απασχόλησης 2001 (CΟΜ(2001) 0438 - C5-0423/2001-2001/2168(CΟS)) Συντάκτρια γνωµοδότησης: Maj Britt Theorin PA\449077.doc PE 305.454
PE 305.454 2/7 PA\449077.doc
ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΤΗΣ ΙΑ ΙΚΑΣΙΑΣ Κατά τη συνεδρίασή της στις 11 Σεπτεµβρίου 2001, η Επιτροπή για τα ικαιώµατα της Γυναίκας και τις Ίσες Ευκαιρίες όρισε συντάκτρια γνωµοδότησης την κα Maj Britt Theorin. Κατά τη συνεδρίασή της/τις συνεδριάσεις της στις..., η επιτροπή εξέτασε το σχέδιο γνωµοδότησης. Κατά την τελευταία ως άνω συνεδρίαση, η επιτροπή ενέκρινε τα κατωτέρω συµπεράσµατα µε... ψήφους υπέρ,... ψήφους κατά και... αποχή/ές/οµόφωνα. Ήσαν παρόντες κατά την ψηφοφορία οι βουλευτές:..., πρόεδρος/ασκών/ασκούσα την προεδρία..., αντιπρόεδρος..., αντιπρόεδρος..., συντάκτης/ρια γνωµοδότησης...,... (αναπλ....),... (αναπλ.... σύµφωνα µε το άρθρο 153, παράγραφος 2, του Κανονισµού),... και... PA\449077.doc 3/7 PE 305.454
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΑΙΤΙΟΛΟΓΗΣΗ Οι ετήσιες κατευθυντήριες γραµµές για τις πολιτικές απασχόλησης των κρατών µελών παρουσιάζουν ειδικό ενδιαφέρον για την Επιτροπή για τα ικαιώµατα της Γυναίκας και τις Ίσες Ευκαιρίες, δεδοµένου ότι επηρεάζουν την κατάσταση των γυναικών στην αγορά εργασίας. Οι κατευθυντήριες γραµµές προσφέρουν την ευκαιρία για µια συνολική προσέγγιση, πέραν της λήψης µεµονωµένων µέτρων, σε ό,τι αφορά την κατάργηση των ανισοτήτων λόγω φύλου στην αγορά εργασίας. Μια τέτοια προσέγγιση είναι απολύτως σύµφωνη µε τις αποφάσεις που έλαβαν οι πρόσφατες ευρωπαϊκές Σύνοδοι Κορυφής. Το Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Λισσαβόνας στις 23 και 24 Μαρτίου 2000 έθεσε σαν στόχο την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης των γυναικών στο 60% για το 2010, το δε Ευρωπαϊκό Συµβούλιο της Στοκχόλµης στις 23 και 24 Μαρτίου 2001 έθεσε ως ενδιάµεσο στόχο ένα ποσοστό της τάξης του 57% για την απασχόληση των γυναικών µέχρι το 2005. υστυχώς, αυτοί οι στόχοι έρχονται σε άµεση αντίθεση µε την πενιχρή έµφαση που δόθηκε από τα περισσότερα κράτη µέλη στη συµπερίληψη µιας προοπτικής ανισοτήτων λόγω φύλου στις πολιτικές τους για την απασχόληση. Η επιτροπή σηµειώνει µε ιδιαίτερη ανησυχία την άνιση ανταπόκριση στις συστάσεις για την ισότητα των φύλων που διετύπωναν προηγούµενες κατευθυντήριες γραµµές και θεωρεί ότι η συνολική µείωση της έµφασης που έδωσαν τα κράτη µέλη στον πυλώνα ίσων ευκαιριών κατά το 2001 αποτελεί σοβαρότατη οπισθοδρόµηση. Είναι ιδιαιτέρως αποθαρρυντικό το γεγονός ότι τα κράτη µέλη µε τις µεγαλύτερες ανισότητες έδωσαν ακόµη λιγότερη έµφαση στη βελτίωση της κατάστασης. Η επιτροπή ανησυχεί ειδικότερα σε ό,τι αφορά την έλλειψη εθνικών στόχων για τον περιορισµό των διαφόρων ανισοτήτων λόγω φύλου στην αγορά εργασίας, την αποτυχία τους να παράσχουν επαρκείς υπηρεσίες φύλαξης των τέκνων, τις περιορισµένες πρωτοβουλίες για τον περιορισµό των µισθολογικών ανισοτήτων και την έλλειψη νέων δράσεων για την προώθηση των γυναικών στα κέντρα λήψης αποφάσεων. Ο µικρός περιορισµός, κατά το 2000, των ανισοτήτων σε ό,τι αφορά το ποσοστό απασχόλησης είναι ενθαρρυντικό, αλλά η επιτροπή ανησυχεί για το γεγονός ότι οι περισσότερες από αυτές τις νέες θέσεις εργασίας που ανέλαβαν οι γυναίκες ήσαν θέσεις µερικής απασχόλησης. Οι µεµονωµένες πράξεις για την προώθηση της ισότητας των φύλων δεν µπορούν κατ ουδένα τρόπο να καταργήσουν τους υπάρχοντες φραγµούς λόγω φύλου στην αγορά εργασίας. Κατά συνέπεια, η επιτροπή ζητεί µια συνεκτική προσέγγιση µε σκοπό: α) να ενταχθεί η προοπτική των ανισοτήτων στις πολιτικές απασχόλησης στο πλαίσιο των πρώτων τριών πυλώνων β) να τεθούν εθνικοί στόχοι για την κατάργηση των ανισοτήτων λόγω φύλου στην αγορά εργασίας και να αναπτυχθούν συγκρίσιµοι δείκτες προκειµένου να µπορούν να αξιολογηθούν τα αποτελέσµατα κάθε κατευθυντήριας γραµµής για τους άνδρες και τις γυναίκες και γ) να εφαρµοσθούν ριζοσπαστικά µέτρα που θα καθιστούν δυνατόν στους γονείς να συνδυάζουν οικογενειακή και επαγγελµατική ζωή. PE 305.454 4/7 PA\449077.doc
ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η Επιτροπή για τα ικαιώµατα της Γυναίκας και τις Ίσες Ευκαιρίες καλεί την Επιτροπή Απασχόλησης και Κοινωνικών Υποθέσεων, που είναι αρµόδια επί της ουσίας, να συµπεριλάβει στην πρόταση ψηφίσµατός της τα ακόλουθα στοιχεία: 1. υπογραµµίζει ότι το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών είναι κατά 18% κατώτερο από εκείνο των ανδρών, ότι ο διαχωρισµός των φύλων στην αγορά εργασίας παραµένει ευρύτατος και ότι οι γυναίκες πληρώνονται κατά µέσον όρο το 76% των ωροµισθίων που καταβάλλονται στους άνδρες εκφράζει κατά συνέπεια τη λύπη της για το γεγονός ότι τα κράτη µέλη έθεσαν κατά το 2001 λιγότερη έµφαση στον πυλώνα ίσων ευκαιριών στα εθνικά προγράµµατα δράσης για την απασχόληση σε σχέση µε το προηγούµενο έτος, καθώς και για το γεγονός ότι δεν υπάρχει µια συνεκτική και συνεπής στρατηγική για την εφαρµογή του mainstreaming στο πλαίσιο των τεσσάρων πυλώνων σε πολλά κράτη µέλη 2. υπενθυµίζει τον στόχο της Συνόδου Κορυφής της Λισσαβόνας για ποσοστό απασχόλησης άνω του 60% για τις γυναίκες κατά το 2010 εκφράζει ωστόσο τη λύπη της για το γεγονός ότι τα περισσότερα κράτη µέλη δεν έχουν θέσει εθνικούς στόχους για τη γυναικεία συµµετοχή στην απασχόληση, ενώ λίγα κράτη µέλη έχουν παρουσιάσει µια ολοκληρωµένη προσέγγιση για την κάλυψη αυτού του στόχου. Υπογραµµίζει ότι για την επίτευξη µιας ισορροπηµένης αγοράς εργασίας χρειάζεται µια ολοκληρωµένη προσέγγιση και όχι ειδικά µέτρα. Με αυτό το σκεπτικό, υποστηρίζει το αίτηµα της Επιτροπής σε σχέση µε την έγκριση από τα κράτη µέλη µιας προσέγγισης που θα βασίζεται στο mainstreaming διαµέσου και των τεσσάρων πυλώνων κατά την εφαρµογή των κατευθυντηρίων γραµµών. Ωστόσο, εκφράζει λύπη για το γεγονός ότι τα προβλήµατα των ανισοτήτων λόγω φύλου δεν έχουν ενταχθεί στους πρώτους τρεις πυλώνες της πρότασης της επιτροπής για κατευθυντήριες γραµµές. Καλεί το Συµβούλιο να διατυπώσει πιο ρητά και σαφέστερα τις κατευθυντήριες γραµµές και στους τέσσερις πυλώνες προκειµένου να εξασφαλιστεί µια εκ των πραγµάτων mainstreaming προσέγγιση 3. υπογραµµίζει ότι οι γυναίκες υπερεκπροσωπούνται σε θέσεις µερικής απασχόλησης, επισφαλείς και κατωτέρου επιπέδου για το λόγο αυτό, υποστηρίζει το νέο στόχο της προώθησης θέσεων υψηλής ποιότητας διαµέσου όλων των πυλώνων των κατευθυντηρίων γραµµών εκφράζει ωστόσο λύπη για το γεγονός ότι η πρόταση των κατευθυντηρίων γραµµών δεν αναφέρεται ειδικά σε δράσεις για τη δηµιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας για τις γυναίκες. Ζητεί, µε αυτό το πνεύµα από τα κράτη µέλη να προβούν σε δράσεις για τη δηµιουργία καλύτερων θέσεων εργασίας και καλύτερων εργασιακών συνθηκών που θα ικανοποιούν περισσότερο τις γυναίκες 4. υποστηρίζει ρητά την έκκληση της Επιτροπής προς τα κράτη µέλη να αναθεωρήσουν τα αντικίνητρα σε επίπεδο φόρων και παροχών που έχουν αρνητικές συνέπειες στη συµµετοχή των γυναικών στην αγορά εργασίας και να εστιάσουν την προσοχή τους στα εµπόδια που συναντούν οι γυναίκες που προσπαθούν να δηµιουργήσουν επιχειρήσεις και να καταστούν αυτοαπασχολούµενες. Για το θέµα αυτό, υπογραµµίζει ότι πρέπει όχι µόνον να αναθεωρηθούν τα ισχύοντα, αλλά και να ληφθούν ειδικά µέτρα για την ενθάρρυνση και την υποστήριξη αυτών των γυναικών µε: α) τη µείωση των επιβαρύνσεων των επιχειρήσεων στο αρχικό τους στάδιο και την απλοποίηση των απαιτουµένων τυπικών διαδικασιών και β) µε την καθιέρωση παροχής οικονοµικής βοήθειας, συµβουλών, κατάρτισης και τεχνικής βοήθειας στις πρωτοεµφανιζόµενες επιχειρήσεις PA\449077.doc 5/7 PE 305.454
5. υποστηρίζει την έκκληση που απηύθυνε η Επιτροπή στα κράτη µέλη να διευκολύνουν την πρόσβαση των γυναικών στην δια βίου κατάρτιση, ιδίως στον τοµέα της πληροφορικής προς την ίδια κατεύθυνση, υπογραµµίζει την ανάγκη καθιέρωσης εθνικών στόχων για το ποσοστό της γυναικείας συµµετοχής σε όλα τα επίπεδα της εκπαίδευσης και της κατάρτισης καλεί κατά συνέπεια τα κράτη µέλη να αξιολογούν τακτικά τα αποτελέσµατα των πολιτικών τους σε αυτόν τον τοµέα. Υπενθυµίζει την απόφαση της ιάσκεψης Κορυφής της Στοκχόλµης σχετικά µε την ιδιαίτερη προσοχή που πρέπει να δοθεί στην ενθάρρυνση των γυναικών προς την κατεύθυνση των επιστηµονικών και τεχνικών σπουδών καλεί την Επιτροπή να ερευνήσει τους λόγους της αναντιστοιχίας του αριθµού των γυναικών που ολοκληρώνουν επιστηµονικές σπουδές και του αριθµού εκείνων που επιτυγχάνουν να βρουν επαγγελµατική θέση στον τοµέα τους 6. εκφράζει ικανοποίηση για τις καινοτόµους προσεγγίσεις που ακολούθησαν ορισµένα κράτη µέλη για τη µείωση των ανισοτήτων µεταξύ ανδρών και γυναικών, αλλά εκφράζει λύπη για το γεγονός ότι δεν υπήρξαν βελτιώσεις σε σχέση µε το περασµένο έτος και ότι ελήφθησαν ελάχιστες νέες πρωτοβουλίες για την αύξηση της συµµετοχής των γυναικών στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Για το λόγο αυτό, ζητεί κανονισµούς για θετικά µέτρα που θα εξασφαλίζουν την πλήρη ισότητα ανδρών και γυναικών στην επαγγελµατική ζωή, παρέχοντας συγκεκριµένα πλεονεκτήµατα για την αύξηση του ποσοστού του υποεκπροσωπούµενου φύλου σε κάθε επάγγελµα 7. υπενθυµίζει την απόφαση της ιάσκεψης Κορυφής της Στοκχόλµης, βάσει της οποίας το Συµβούλιο και η Επιτροπή θα επεξεργασθούν δείκτες που θα διασφαλίζουν ότι δεν υπάρχουν διακρίσεις και διαφορές στις αποδοχές ανδρών και γυναικών. Για το λόγο αυτό, υποστηρίζει µε θέρµη την πρόταση των κατευθυντηρίων γραµµών για την υιοθέτηση µιας πολυεπίπεδης στρατηγικής µε στόχο την ισότητα των αποδοχών ανδρών και γυναικών στον δηµόσιο και ιδιωτικό τοµέα και για την εξάλειψη των µισθολογικών διαφορών. Εκφράζει ωστόσο λύπη για τη µικρή έµφαση που έδωσαν τα περισσότερα κράτη µέλη στην καταπολέµηση του προβλήµατος των µισθολογικών διαφορών λόγω φύλου και καλεί τα κράτη µέλη να ενθαρρύνουν τους εργοδότες να προβαίνουν σε ετήσιες εκθέσεις µε πληροφορίες σε σχέση: α) τα ποσοστά ανδρών και γυναικών στα διάφορα επίπεδα της οργάνωσης, β) τις µισθολογικές διαφορές για ίση εργασία ή για εργασία ίσης αξίας, και γ) δράσεις για τη βελτίωση της κατάστασης 8. τονίζει ότι οι κοινωνικοί εταίροι πρέπει να διαδραµατίσουν ενεργό ρόλο στην προώθηση της ισότητας των φύλων στην αγορά εργασίας. Καλεί κατά συνέπεια τους κοινωνικούς εταίρους: α) να προωθήσουν τις δυνατότητες των γυναικών εργαζοµένων σε ό,τι αφορά την οργάνωση και την προστασία των δικαιωµάτων τους, β) να αφιερώσουν περισσότερες προσπάθειες στην εξάλειψη των βασισµένων στο φύλο µισθολογικών διαφορών και γ) να εξασφαλίσουν µια ισορροπηµένη συµµετοχή ανδρών και γυναικών στα όργανα λήψης αποφάσεων των κοινωνικών εταίρων PE 305.454 6/7 PA\449077.doc
9. σηµειώνει τις ενθαρρυντικές πρωτοβουλίες που έλαβαν τα κράτη µέλη για το συνδυασµό επαγγελµατικής και οικογενειακής ζωής, αλλά θεωρεί ότι η πρόοδος παραµένει περιορισµένη άρα, υποστηρίζει την έκκληση της Επιτροπής προς τα κράτη µέλη και τους κοινωνικούς εταίρους για την προώθηση ενός φιλικού προς την οικογένεια εργασιακού περιβάλλοντος. Προς τον σκοπό αυτό, υπογραµµίζει την ανάγκη να θέσουν τα κράτη µέλη ποσοτικούς στόχους για την αύξηση της παροχής υπηρεσιών φύλαξης των τέκνων και άλλων εξαρτωµένων ατόµων. Προκειµένου να διευκολυνθεί η δίκαιη κατανοµή των οικογενειακών ευθυνών, πρέπει να δοθεί περισσότερη έµφαση στην φιλική προς την οικογένεια οργάνωση της εργασίας, όπως είναι η ευελιξία σε σχέση µε το ωράριο, τη γονική άδεια και την επανένταξη στην αγορά εργασίας µετά από απουσία. Καλεί τα κράτη µέλη να εξασφαλίσουν ότι οι γονείς - άνδρες και γυναίκες - δεν τυγχάνουν δυσµενούς µεταχείρισης όταν προσπαθούν να συνδυάσουν εργασία και οικογενειακή ζωή ή όταν ασκούν το προβλεπόµενο από το εθνικό δίκαιο δικαίωµά τους στην γονική άδεια. PA\449077.doc 7/7 PE 305.454