ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟ 2009-2014 Επιτροπή Αναφορών 29.8.2014 ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ ΠΡΟΣ ΤΑ ΜΕΛΗ Θέμα: Αναφορά 1289/2012, της Elizabeth Bornecrantz, βρετανικής ιθαγένειας, σχετικά με παραβίαση του δικαιώματός της στην ελεύθερη κυκλοφορία και διαμονή στην ΕΕ 1. Περίληψη της αναφοράς Η αναφέρουσα είναι βρετανή πολίτης που διαμένει στη Σουηδία και ο σύζυγός της είναι σουηδός πολίτης. Καταγγέλλει ότι η σουηδική φορολογική αρχή (Skatteverket) αρνείται να την εγγράψει στα μητρώα της, προφανώς λόγω διοικητικού σφάλματος. Το γεγονός αυτό δεν επιτρέπει στην αναφέρουσα να εγγραφεί στη σουηδική υπηρεσία κοινωνικών ασφαλίσεων (Försäkringskassan) και, ως εκ τούτου, της στερεί το δικαίωμα κάλυψης από το σουηδικό σύστημα υγείας. Η αναφέρουσα πιστεύει ότι πρόκειται για παραβίαση του δικαιώματος των πολιτών της Ένωσης να κυκλοφορούν και να διαμένουν ελεύθερα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (οδηγία 2004/38/ΕΚ). Έχει υποβάλει πολλές καταγγελίες, κυρίως στον Διαμεσολαβητή και στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή (παραθέτει αριθμούς SOLVIT και CHAP). 2. Παραδεκτό Χαρακτηρίσθηκε παραδεκτή στις 11 Φεβρουαρίου 2013. Η Επιτροπή κλήθηκε να παράσχει πληροφορίες (άρθρο 202 παράγραφος 6 του Κανονισμού). 3. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 31 Ιανουαρίου 2014 Η αναφέρουσα είναι πολίτης της Ένωσης που διαμένει σε κράτος μέλος άλλο από εκείνο του οποίου είναι υπήκοος. Ως συνέπεια τούτου, μπορεί να επικαλεσθεί το καθεστώς της ως βρετανίδας υπηκόου που διαμένει στην Σουηδία, προκειμένου να διεκδικήσει το δικαίωμα διαμονής σύμφωνα με το άρθρο 3 της οδηγίας περί ελεύθερης κυκλοφορίας. CM\1034227.doc PE528.215v02-00 Eνωμένη στην πολυμορφία
Αντίθετα, η αναφέρουσα δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως «μέλος οικογενείας πολίτη της Ένωσης» κατά την έννοια του άρθρου 3 της οδηγίας. Τούτο οφείλεται στο γεγονός ότι ο σύζυγός της είναι σουηδός πολίτης ο οποίος, σύμφωνα με τις παρασχεθείσες πληροφορίες, εγκατέλειψε την Σουηδία για να εγκατασταθεί στην Αυστραλία και ουδέποτε υπήρξε κάτοικος άλλου κράτους μέλους της ΕΕ προτού λάβει την απόφαση να επιστρέψει στην Σουηδία με την σύζυγό του. Ως εκ τούτου, δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι άσκησε το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας εντός της Ένωσης. Στην πραγματικότητα, όπως ήδη διευκρινίσθηκε από την Επιτροπή 1, οι πολίτες της Ένωσης που διαμένουν στο κράτος μέλος του οποίου φέρουν την ιθαγένεια δεν απολαύουν των δικαιωμάτων που παρέχει η κοινοτική νομοθεσία περί ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων, εξαιρουμένων των περιπτώσεων στις οποίες πολίτες της Ένωσης επιστρέφουν στην χώρα τους μετά από διαμονή σε άλλο κράτος μέλος. Η νομολογία του Δικαστηρίου της ΕΕ στην οποία παραπέμπει η αναφέρουσα (υπόθεση C- 291/05, Eind), αφορά ακριβώς την κατάσταση ενός πολίτη της Ένωσης που επιστρέφει στο κράτος μέλος του οποίου είναι υπήκοος, αφού διέμεινε (και στην συγκεκριμένη αυτή περίπτωση αφού άσκησε μισθωτή δραστηριότητα) σε άλλο κράτος μέλος, και ως εκ τούτου δεν καλύπτει την περίπτωση της αναφέρουσας. Παρά ταύτα, όπως η Επιτροπή κατανοεί την θέση της σουηδικής Υπηρεσίας Μετανάστευσης, η αναφέρουσα θα είχε επίσης την δυνατότητα να επικαλεστεί το καθεστώς της ως συζύγου Σουηδού υπηκόου για πολλά χρόνια και να διεκδικήσει το δικαίωμα σε μόνιμη άδεια παραμονής δυνάμει του κεφαλαίου 5, τμήματα 3(1) και 8(1) του σουηδικού νόμου περί αλλοδαπών. Έχοντας υπόψη το γεγονός ότι το δικαίωμα διαμονής δυνάμει της ενωσιακής νομοθεσίας εξαρτάται από την τήρηση των δύο προϋποθέσεων που ορίζονται κατωτέρω, η Επιτροπή αφήνει την αναφέρουσα να κρίνει εάν στην περίπτωσή της είναι καταλληλότερο να επικαλεστεί το σουηδικό ή το ενωσιακό δίκαιο. Η οδηγία περί ελεύθερης κυκλοφορίας μεταφέρθηκε στο σουηδικό δίκαιο μέσω του νόμου περί αλλοδαπών (Utlänningslagen (2005:716)), ο οποίος συνιστά ως εκ τούτου την εφαρμοστέα εθνική νομοθεσία όσον αφορά την κατάσταση της αναφέρουσας εν προκειμένω. Σύμφωνα με το άρθρο 7, παράγραφος 1(β) της οδηγίας, το δικαίωμα διαμονής χορηγείται σε πολίτες της ΕΕ που διαθέτουν πλήρη ασφαλιστική κάλυψη ασθενείας και επαρκείς πόρους για τον εαυτό τους, έτσι ώστε να μην επιβαρύνουν κατά τη διάρκεια της περιόδου παραμονής το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας του κράτους μέλους υποδοχής. Το δικαίωμα διαμονής διατηρείται εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις διαμονής (άρθρο 14, παράγραφος 2 της οδηγίας). Το άρθρο 7, παράγραφος 1, εδάφιο β της οδηγίας έχει μεταφερθεί δεόντως με το κεφάλαιο 3(α), Τμήματα 1 και 3 του νόμου περί αλλοδαπών. - Η έννοια των «επαρκών πόρων» θα πρέπει να ερμηνευτεί υπό το πρίσμα του στόχου της οδηγίας, ο οποίος συνίσταται στην διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας, εφόσον οι δικαιούχοι του δικαιώματος διαμονής δεν καθίστανται υπέρμετρο βάρος για το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας του κράτους μέλους υποδοχής. Το πρώτο βήμα για την αξιολόγηση της ύπαρξης επαρκών πόρων πρέπει να είναι εάν ο πολίτης της ΕΕ θα πληρούσε τα εθνικά κριτήρια χορήγησης της βασικής παροχής κοινωνικής πρόνοιας. Οι πολίτες της ΕΕ διαθέτουν επαρκείς πόρους όταν το επίπεδο των πόρων τους είναι υψηλότερο από το όριο κάτω από το οποίο χορηγείται η παροχή στοιχειώδους διαβίωσης στο κράτος μέλος υποδοχής. Όπου το κριτήριο αυτό δεν εφαρμόζεται, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη η κατώτατη σύνταξη κοινωνικής 1 Κατευθυντήριες γραμμές του 2009 για μια καλύτερη μεταφορά και εφαρμογή της οδηγίας περί ελεύθερης κυκλοφορίας (COM(2009) 313 τελικό) PE528.215v02-00 2/5 CM\1034227.doc
ασφάλισης. Κατά την αξιολόγηση της ύπαρξης «επαρκών πόρων», οι αρχές του κράτους μέλους υποδοχής οφείλουν να λάβουν υπόψη την προσωπική κατάσταση του ενδιαφερομένου και το γεγονός ότι οι διατάξεις της οδηγίας που ορίζουν μια θεμελιώδη αρχή όπως αυτή της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων θα πρέπει να ερμηνεύεται ευρέως. Οι πόροι που προέρχονται από τρίτο πρόσωπο θα πρέπει να γίνονται δεκτοί. Επιπλέον, η απόδειξη επαρκών πόρων δεν μπορεί να περιοριστεί. - Σε ό,τι αφορά την απαίτηση ασφαλιστικής κάλυψης ασθενείας, γίνεται δεκτή κατ' αρχήν κάθε ασφαλιστική κάλυψη, δημόσια ή ιδιωτική, είτε η σύμβασή της έχει συναφθεί στο κράτος μέλος υποδοχής είτε αλλού, εφόσον παρέχει πλήρη κάλυψη και δεν επιβαρύνει τα δημόσια οικονομικά του κράτους μέλους υποδοχής. Οι συνταξιούχοι πληρούν τον όρο της πλήρους ασφαλιστικής κάλυψης ασθενείας εάν δικαιούνται ιατρική περίθαλψη εξ ονόματος του κράτους μέλους που καταβάλλει τη σύνταξή τους. Το άρθρο 8, παράγραφος 1 της οδηγίας ορίζει ότι για περιόδους διαμονής που υπερβαίνουν τους τρεις μήνες, το κράτος μέλος υποδοχής μπορεί να απαιτεί από τους πολίτες της ΕΕ να εγγράφονται στις αρμόδιες εθνικές αρχές. Με την ολοκλήρωση της εγγραφής, το κράτος μέλος υποδοχής χορηγεί στον πολίτη της Ένωσης βεβαίωση εγγραφής. Για την έκδοση της βεβαίωσης εγγραφής, τα κράτη μέλη μπορούν μόνο να απαιτούν από τους ενδιαφερομένους να προσκομίζουν ισχύον δελτίο ταυτότητας ή διαβατήριο και να παρέχουν απόδειξη ότι πληρούν τους όρους που καθορίζονται ανωτέρω. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές της σουηδικής Υπηρεσίας Μετανάστευσης, οι πολίτες της Ένωσης που διαθέτουν επαρκείς πόρους (συμπεριλαμβανομένων λόγου χάριν των πολιτών της ΕΕ που είναι συνταξιούχοι και εισπράττουν σύνταξη από την χώρα προέλευσής τους) εγγράφονται με τον όρο ότι προσκομίζουν βεβαίωση ή παρόμοιο έγγραφο που πιστοποιεί ότι λαμβάνουν σύνταξη ή διαθέτουν επαρκείς πόρους, καθώς και βεβαίωση ασφαλιστικής κάλυψης ασθένειας. Βάσει των ανωτέρω, σύμφωνα με τις σχετικές διατάξεις του δικαίου της ΕΕ περί ελεύθερης κυκλοφορίας, η σουηδική Υπηρεσία Μετανάστευσης θα πρέπει να χορηγήσει στην αναφέρουσα βεβαίωση εγγραφής με τον όρο ότι είναι σε θέση να προσκομίσει έγγραφο που να πιστοποιεί ότι λαμβάνει σύνταξη στην χώρα της (ή ότι διαθέτει επαρκείς πόρους), καθώς και βεβαίωση ασφαλιστικής κάλυψης ασθένειας. Από τις παρασχεθείσες πληροφορίες εν προκειμένω, απορρέει ότι το βάρος της απόδειξης που επιβάλλουν οι αρμόδιες σουηδικές αρχές μάλλον ξεπερνά αυτό που είναι αναγκαίο για να αποφευχθεί ο κίνδυνος να καταστεί ο εν λόγω πολίτης υπέρμετρο βάρος για το σουηδικό σύστημα κοινωνικής ασφάλισης του κράτους μέλους υποδοχής μετά από ένα ορισμένο χρονικό διάστημα. Παρά το γεγονός ότι η αναφέρουσα, όπως ισχυρίζεται η ίδια, μπόρεσε να προσκομίσει την απόδειξη ότι απολαύει συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων στο κράτος μέλος προέλευσής της και ότι ο σύζυγός της, ο οποίος λαμβάνει σύνταξη από την Σουηδία και την Αυστραλία και μπορεί να αποδείξει ότι διαθέτει επαρκεί περιουσιακά στοιχεία (π.χ. ένα σπίτι στην Σουηδία για το οποίο καταβάλλει σημαντικές δαπάνες ανακαίνισης), έχει υπογράψει δήλωση ότι αναλαμβάνει την συντήρησή της, οι αρμόδιες σουηδικές αρχές αρνήθηκαν να αναγνωρίσουν ότι θα μπορούσε να στηριχθεί στους πόρους του συζύγου της. Oσον αφορά το γεγονός ότι οι αποφάσεις της σουηδικής Υπηρεσίας Μετανάστευσης σχετικά με την απόρριψη αιτήσεων για πιστοποιητικά εγγραφής δεν υπόκεινται σε προσφυγή δυνάμει του σουηδικού νόμου περί αλλοδαπών, η Επιτροπή επιθυμεί να υπογραμμίσει ότι σύμφωνα CM\1034227.doc 3/5 PE528.215v02-00
με την οδηγία περί ελεύθερης κυκλοφορίας (άρθρο 15, παράγραφος 1) όλες οι αποφάσεις που περιορίζουν το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών της Ένωσης και των μελών των οικογενειών τους μπορούν να προσβληθούν. Το 2012, η Επιτροπή έθιξε το θέμα στις σουηδικές αρχές στο πλαίσιο της αναθεώρησης των μέτρων μεταφοράς της οδηγίας περί ελεύθερης κυκλοφορίας στο σουηδικό δίκαιο (πρβλ. ανακοίνωση τύπου στην θέση http://europa.eu/rapid/press-release_ip-12-646_en.htm). Σύμφωνα με τις πληροφορίες που διαθέτει η Επιτροπή, τα σημεία που εθίγησαν δεν έχουν ακόμη αντιμετωπιστεί με ικανοποιητικό τρόπο. Η Επιτροπή θα αποφασίσει σχετικά με την συνέχεια που αρμόζει να δοθεί κατά τους επόμενους μήνες. Συμπεράσματα Η Επιτροπή εκφράζει την ελπίδα ότι η αναφέρουσα θα έχει μπορέσει στο μεταξύ να εγκατασταθεί νομίμως στην Σουηδία, τόσο ως υπήκοος της ΕΕ όσο και ως σύζυγος Σουηδού πολίτη. Στην αντίθετη περίπτωση, θα μπορούσε ενδεχομένως να υποβάλει νέα αίτηση στην σουηδική Υπηρεσία Μετανάστευσης και να την συνοδεύσει με τα κατάλληλα αποδεικτικά μέσα. Η Επιτροπή κρίνει ότι μόλις η σουηδική Υπηρεσία Μετανάστευσης αναγνωρίσει στην αναφέρουσα το δικαίωμα διαμονής δυνάμει του δικαίου της ΕΕ ('uppehållsrätt') με την έκδοση του εν λόγω πιστοποιητικού, ή το δικαίωμα διαμονής δυνάμει του σουηδικού νόμου περί μετανάστευσης ('uppehållstillstånd'), η σουηδική φορολογική αρχή θα πρέπει να είναι σε θέση να εκδώσει στην αναφέρουσα έναν προσωπικό αριθμό αναγνώρισης (PIN). Παρά ταύτα, η επιτροπή κρίνει ότι θα πρέπει να ελεγχτεί περαιτέρω η συμβατότητα του σουηδικού δικαίου και/ή της εφαρμοζόμενης πρακτικής όσον αφορά την εγγραφή πολιτών της ΕΕ στα σουηδικά μητρώα πληθυσμού με το δίκαιο της ΕΕ, ειδικότερα με τους κανόνες σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία προσώπων και υπηρεσιών. Για την πλήρη αξιολόγηση της κατάστασης, απαιτούνται περισσότερες πληροφορίες εκ μέρους των σουηδικών αρχών. Η Επιτροπή προτίθεται να έλθει σε επαφή με τις σουηδικές αρχές για το θέμα αυτό. Η Επιτροπή θα εξακολουθήσει να παρακολουθεί εκ του σύνεγγυς την κατάσταση στην Σουηδία όσον αφορά την ορθή μεταφορά της οδηγίας για την ελεύθερη κυκλοφορία. 4. Απάντηση της Επιτροπής, που ελήφθη στις 29 Αυγούστου 2014 H Επιτροπή κατανοεί ότι η αναφέρουσα δεν μπόρεσε να εγκατασταθεί νόμιμα στη Σουηδία. H αναφέρουσα ανέφερε μάλιστα ότι αυτή και ο σύζυγός της αποφάσισαν να πουλήσουν την ιδιοκτησία τους και να μετακομίσουν στη Bρετανία. Mε βάση τις πληροφορίες που παρέσχε η αναφέρουσα, η Επιτροπή δεν κατανοεί τους λόγους για τους οποίους οι αρμόδιες σουηδικές αρχές αρνήθηκαν να εκχωρήσουν στην αναφέρουσα δικαίωμα διαμονής σύμφωνα με τους κανόνες περί ελεύθερης κυκλοφορία. Για την πλήρη αξιολόγηση της κατάστασης, απαιτούνται περισσότερες πληροφορίες εκ μέρους των σουηδικών αρχών. Η Επιτροπή προτίθεται να έλθει σε επαφή με τις σουηδικές αρχές για το θέμα αυτό. H Επιτροπή Aναφορών θα ενημερωθεί σχετικά με τις εξελίξεις στο θέμα της εγγραφής στα μητρώα του σουηδικού πληθυσμού στο πλαίσιο των αναφορών 1098/2010 και 1183/2010, οι PE528.215v02-00 4/5 CM\1034227.doc
οποίες αφορούν ειδικά αυτό το ζήτημα. CM\1034227.doc 5/5 PE528.215v02-00