Πώς Βλέπουμε; ΟΜΑΔΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ Βασιλική Κανελλοπούλου, ΠΕ 70 ΦΕΒΡΟΥΑΡΙΟΣ 2019
1. Συνοπτική περιγραφή της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής Το θέματα της πρακτικής αφορούσε την ενότητα «Φως» από το βιβλίο της Φυσικής της Στ τάξης και συγκεκριμένα τις ενότητες 2, 4, 5 «Φως και χρώματα», «Το μάτι μας», «Πώς Βλέπουμε». Επιλέχθηκαν οι συγκεκριμένες ενότητες καθώς η διαδικασία της όρασης είναι πολύπλοκη για να την κατανοήσουν οι μαθητές βασιζόμενοι μόνο στο σχολικό εγχειρίδιο. Στην εκπαιδευτική πρακτική χρησιμοποιήθηκαν βίντεο και εκπαιδευτικά λογισμικά. Οι μαθητές έπρεπε να παρακολουθήσουν βίντεο αλλά και να συμμετέχουν ενεργητικά σε εκπαιδευτικά λογισμικά ενώ ταυτόχρονα έπρεπε να συμπληρώνουν και το φύλλο εργασίας το οποίο δρούσε ως διαμορφωτική αξιολόγηση των γνώσεων που αποκτούσαν οι μαθητές μέσω της εκπαιδευτικής πρακτικής. Αφού οι μαθητές συμπλήρωναν το φύλλο εργασίας γινόταν έλεγχος του μέσα στην τάξη ώστε να διορθωθούν οι όποιες παρανοήσεις και να εξηγηθούν οι έννοιες που διδάσκονταν. v2.0 Σελίδα2από13
2. Σχεδιασμός της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής 2.1 Στοιχεία σχεδιασμού Η διαδικασία της όρασης είναι μια σύνθετη και δύσκολη διαδικασία για να γίνει αντιληπτή από τους μαθητές οπότε και επιλέχθηκε η συγκεκριμένη εκπαιδευτική πρακτική. Μέσα από βίντεο και εκπαιδευτικών λογισμικών το μάθημα έγινε πιο ενδιαφέρον και εύκολο στην κατανόηση του αφού οι μαθητές θα εμπλέκονταν ενεργητικά με τις δραστηριότητες. 2.2 Διδακτικοί στόχοι Ως προς το γνωστικό αντικείμενο: Οι μαθητές πρέπει: να διαπιστώσουν ότι το λευκό φως αναλύεται σε απλά χρώµατα τα οποία όταν συντεθούν δημιουργούν και πάλι το λευκό φως. να εξηγούν το χρώµα των σωµάτων. να αναγνωρίζουν τα µέρη του ματιού. να περιγράφουν τα βασικά στάδια της διαδικασίας της όρασης. να αξιοποιούν γνώσεις από την οπτική για να ερμηνεύουν τη λειτουργία της όρασης. να αναφέρουν καθημερινές συνήθειες του ανθρώπου που συμβάλλουν στη διατήρηση της υγείας των µατιών. Ως προς τη χρήση νέων τεχνολογιών: Οι μαθητές πρέπει: να εξοικειωθούν με τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή ως εργαλείο μάθησης να έρθουν σε επαφή με λογισμικά εννοιολογικής χαρτογράφησης (mindomo) να γνωρίσουν διδακτικά λογισμικά στο διαδίκτυο Ως προς τη μαθησιακή διαδικασία: Οι μαθητές πρέπει: να μάθουν να συνεργάζονται και να έχουν ομαδικό πνεύμα v2.0 Σελίδα3από13
να καλλιεργήσουν κριτική σκέψη 3. Πραγματοποίηση της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής 3.1 Περιβάλλον πλαίσιο Αφορμή δόθηκε από το σχολικό εγχειρίδιο της Φυσικής της Στ τάξης και συγκεκριμένα από το κεφάλαιο «Φως» 1. Τάξη στην οποία απευθύνεται Απευθύνεται στους μαθητές της Στ τάξης 3.2 Ηλικιακή ομάδα Στην εκπαιδευτική πρακτική συμμετείχαν 19 μαθητές/τριες (10 αγόρια και 9 κορίτσια). Ένας μαθητής και μια μαθήτρια έχουν βουλγαρική καταγωγή ενώ μια μαθήτρια αλβανική. Η περιοχή στην οποία βρίσκεται το σχολείο είναι αγροτική. 3.3 Πρότερες γνώσεις και διάρκεια εφαρμογής Οι μαθητές/τριες που συμμετείχαν στην εκπαιδευτική πρακτική είχαν βασικές γνώσεις χρήσης υπολογιστή και των λογισμικών που χρησιμοποιήθηκαν. Η εκπαιδευτική εφαρμογή είχε διάρκεια 3 ωρών. 3.4 Αναλυτική περιγραφή της πραγματοποίησης της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής Οι μαθητές/τριες εργάστηκαν σε 5 ομάδες των τριών ατόμων και 1 ομάδα με 4 άτομα. Οι ομάδες διαμορφώθηκαν από τους ίδιους τους μαθητές ώστε να υπάρχει η καλύτερη δυνατή συνεργασία. v2.0 Σελίδα4από13
Ακόμα και με αυτή την προϋπόθεση κάθε ομάδα ήταν ισοδύναμη καθώς υπήρχαν δυνατοί και αδύναμοι μαθησιακά μαθητές/τριες. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1: Διάρκεια: 30 λεπτά Είδος δραστηριότητας: παρακολούθηση βίντεο «Μια φορά ο άνθρωπος» Οργάνωση τάξης: εργασία σε ομάδες Ρόλος του διδάσκοντα: διευκολυντικός, συντονιστικός Σύνδεση με τον διδακτικό στόχο: να αναγνωρίζουν τα µέρη του ματιού. να περιγράφουν τα βασικά στάδια της διαδικασίας της όρασης. να αξιοποιούν γνώσεις από την οπτική για να ερμηνεύουν τη λειτουργία της όρασης. να αναφέρουν καθημερινές συνήθειες του ανθρώπου που συμβάλλουν στη διατήρηση της υγείας των µατιών. Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο: https://www.youtube.com/watch?v=uh5owux3auc&t=194s Περιγραφή: Πρώτα οι μαθητές θα παρακολουθήσουν το 25λεπτο βίντεο «Μια φορά ο άνθρωπος Το μάτι» από το οποίο οι μαθητές αντλούν πληροφορίες για το φως και τη διαδικασία της όρασης και με βάση αυτές συμπληρώνουν τις ασκήσεις του φύλλου εργασίας. Αποτελέσματα της δραστηριότητας: Οι μαθητές/τριες με την παρακολούθηση του βίντεο απέκτησαν βασικές γνώσεις για το τι είναι φως, πως αναλύεται, τι σημασία του καθώς και πώς βλέπουμε. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2: Διάρκεια: 20 λεπτά Είδος δραστηριότητας: χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού για τα χρώματα του φωτός Οργάνωση τάξης: εργασία σε ομάδες Ρόλος του διδάσκοντα: διδακτικός, συμβουλευτικός, διευκολυντικός, συντονιστικός v2.0 Σελίδα5από13
Σύνδεση με τον διδακτικό στόχο: (ποιον από τους αρχικούς διδακτικούς στόχους επιδιώκει η συγκεκριμένη δραστηριότητα;) να διαπιστώσουν ότι το λευκό φως αναλύεται σε απλά χρώµατα τα οποία όταν συντεθούν δημιουργούν και πάλι το λευκό φως. να εξηγούν το χρώµα των σωµάτων. να εξοικειωθούν με τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή ως εργαλείο μάθησης να γνωρίσουν διδακτικά λογισμικά στο διαδίκτυο να μάθουν να συνεργάζονται και να έχουν ομαδικό πνεύμα να καλλιεργήσουν κριτική σκέψη Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο: https://phet.colorado.edu/sims/html/color-vision/latest/color-vision_el.html Περιγραφή: Εδώ καλούνται οι μαθητές να απαντήσουν στην ερώτηση: Πώς βλέπουμε τα χρώματα των αντικειμένων γύρω μας; Αποτελέσματα της δραστηριότητας: Οι μαθητές κατανόησαν την ανάλυση και σύνθεση του φωτός στα χρώματα της ίριδας καθώς και πως βλέπουμε τα χρώματα γύρω μας. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 3: Διάρκεια: 40 λεπτά Είδος δραστηριότητας: βίντεο, χρήση ebeam Οργάνωση τάξης: εργασία σε ομάδες Ρόλος του διδάσκοντα: διδακτικός, ενθαρρυντικός, υποστηρικτικός, συμβουλευτικός, διευκολυντικός, συντονιστικός Σύνδεση με τον διδακτικό στόχο: να αναγνωρίζουν τα µέρη του µματιού. να περιγράφουν τα βασικά στάδια της διαδικασίας της όρασης. να αξιοποιούν γνώσεις από την οπτική για να ερμηνεύουν τη λειτουργία της όρασης. να εξοικειωθούν με τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή ως εργαλείο μάθησης να γνωρίσουν διδακτικά λογισμικά στο διαδίκτυο v2.0 Σελίδα6από13
να μάθουν να συνεργάζονται και να έχουν ομαδικό πνεύμα να καλλιεργήσουν κριτική σκέψη Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο: https://www.youtube.com/watch?v=eudqgjtb7he http://photodentro.edu.gr/v/item/ds/8521/6176 Περιγραφή: Έπειτα θα ανοίξουμε το πρόγραμμα ebeam στον υπολογιστή και θα προβάλουμε τη δραστηριότητα στην τηλεόραση (ελλείψει διαδραστικού πίνακα) ώστε να παρακολουθούν όλοι οι μαθητές. Σε αυτήν τη δραστηριότητα έχει δοθεί η εικόνα ενός οφθαλμού και θα ζητηθεί από τους μαθητές να τοποθετήσουν τις λέξεις στην κατάλληλη θέση του ματιού. Όλοι οι μαθητές θα συμμετέχουν ως ομάδα και στο τέλος θα ελέγξουμε και θα διορθώσουν τις απαντήσεις τους στο φύλλο εργασίας. Συμπληρωματικά, θα γνωρίσουν τις δυο βασικές παθήσεις του ματιού (Μυωπία- Πρεσβυωπία) μέσα από το λογισμικό του Φωτόδεντρου Τέλος, θα συμπληρώσουν ένα σταυρόλεξο στον υπολογιστή που έχει φτιαχτεί με το λογισμκό hotpotatoes σχετικά με το μάτι. Αποτελέσματα της δραστηριότητας: Οι μαθητές έμαθαν τα βασικά μέρη του ματιού και κατανόησαν ποια η λειτουργία κάθε μέρους αλλά και των δύο σημαντικότερων παθήσεων του ματιού. Εικόνα 1 Χρήση ebeam για το ανθρώπινο μάτι v2.0 Σελίδα7από13
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 4: Διάρκεια: 10 λεπτά Είδος δραστηριότητας: χρήση εκπαιδευτικού λογισμικού εννοιολογικής χαρτογράφησης Οργάνωση τάξης: εργασία σε ομάδες Ρόλος του διδάσκοντα: συμβουλευτικός, διευκολυντικός, συντονιστικός Σύνδεση με τον διδακτικό στόχο: να εξοικειωθούν με τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή ως εργαλείο μάθησης να έρθουν σε επαφή με λογισμικά εννοιολογικής χαρτογράφησης (mindomo) να γνωρίσουν διδακτικά λογισμικά στο διαδίκτυο να μάθουν να συνεργάζονται και να έχουν ομαδικό πνεύμα να καλλιεργήσουν κριτική σκέψη Ψηφιακό εκπαιδευτικό περιεχόμενο: https://www.mindomo.com/mindmap/1135462414c8456a940866dd86b424cd Περιγραφή: Σε αυτή τη φάση ελέγχουμε τις απαντήσεις που έχουν δοθεί από τους μαθητές στο φύλλο εργασίας και τις συζητούμε. Με βάση αυτές οι μαθητές καλούνται να συμπληρώσουν τον εννοιολογικό χάρτη που έχω ήδη φτιάξει με το λογισμικό mindomo. Αποτελέσματα της δραστηριότητας: Η εννοιολογική χαρτογράφηση v2.0 Σελίδα8από13
4. Στοιχεία τεκμηρίωσης και επέκτασης της ανοιχτής εκπαιδευτικής πρακτικής 4.1 Αποτελέσματα - Αντίκτυπος Οι μαθητές σε αυτήν την διδακτική πρακτική δούλεψαν ομαδικά και με ευχάριστο και διασκεδαστικό τρόπο έμαθαν τα βασικά για τη φυσιολογία και λειτουργία του ανθρώπινου οφθαλμού. Χρησιμοποίησαν τις γνώσεις τους πάνω στις νέες τεχνολογίες, είδαν βίντεο και «έπαιξαν» με εφαρμογές. Οι μαθητές μέσα από το φύλλο εργασίας που το δόθηκε οδηγούνταν κάθε φορά στα βήματα που έπρεπε να ακολουθήσουν για την ανακάλυψη των νέων εννοιών. Ταυτόχρονα, οι μαθητές έπρεπε να συμπληρώσουν το φύλλο εργασίας μετά από κάθε δραστηριότητα. Έπειτα συζητούνταν οι απαντήσεις τους και διορθώνονταν σε περίπτωση λάθους. Με αυτό τον τρόπο οι μαθητές από τη μια έλεγχαν τις γνώσεις τους και από την άλλη τους δίνονταν η ευκαιρία να κατανοήσουν τις έννοιες της δραστηριότητας προτού προχωρήσουν στην επόμενη. Η αλληλεπίδραση των μαθητών μεταξύ τους για την σωστή παραγωγή ενός αποτελέσματος τους βοήθησαν στην εμπέδωση και καλύτερη απομνημόνευση των εννοιών. v2.0 Σελίδα9από13
4.2 Απρόσμενα γεγονότα Οι μαθητές/τριες ενθουσιάστηκαν ιδιαίτερα με τις 2 εφαρμογές του φωτόδεντρου. Στην πρώτη εφαρμογή είχαν την ευκαιρία να «παίξουν» με τους φακούς και να δουν πως και γιατί βλέπουμε τα χρώματα. Πέρα από το τεχνικό κομμάτι (με ποιο τρόπο άνοιγαν οι φακοί, τα φίλτρα) δεν δόθηκε καμία εξήγηση στα παιδιά. Αφού χρησιμοποίησαν την εφαρμογή για αρκετή ώρα ανέπτυξαν τις δικές τους θεωρίες σχετικά με το πώς βλέπουμε τα χρώματα κάποιες σωστές, κάποιες λανθασμένες και κάποιες αστείες από όπου φάνηκε πως το διασκέδασαν ιδιαίτερα. Στην δεύτερη εφαρμογή οι μαθητές/τριες είχαν την ευκαιρία να δουν και να καταλάβουν τον τρόπο που βλέπουν οι άνθρωποι με μυωπία και πρεσβυωπία αλλά και τη χρησιμότητα των γυαλιών οράσεως. Στην τάξη έχουμε παιδιά που φορούν γυαλιά συνεχώς και παιδιά που δεν τα φορούν καθόλου γιατί ντρέπονται. Μέσα από τη δραστηριότητα οι μεν γνώρισαν τον κόσμο των ανθρώπων που χρειάζονται γυαλιά και οι δε σταμάτησαν να νιώθουν άβολα με τα γυαλιά τους. v2.0 Σελίδα10από13
4.3 Εκπαιδευτική τεχνική σε σημαντικά στιγμιότυπα Ο ρόλος μου κυρίως ήταν συντονιστικός και βοηθητικός. Φρόντιζα όλες οι ομάδες να βρίσκονται στην ίδια δραστηριότητα και βοηθούσα σε τεχνικά ζητήματα που μπορεί να προέκυπταν. Μετά από κάθε δραστηριότητα οι μαθητές/τριες έλεγχαν τις απαντήσεις τους με συζήτηση και επεξήγηση των επιλογών τους. Ο ρόλος μου σε εκείνη την περίπτωση ήταν συμβουλευτικός και διδακτικός καθώς διόρθωνα λάθος διατυπώσεις των παιδιών και τις παρερμηνείες τους. 4.4 Σχέση με άλλες ανοιχτές εκπαιδευτικές πρακτικές Η παρούσα πρακτική αφορά συγκεκριμένα μαθητές της Στ δημοτικού και τα κεφάλαια του βιβλίου Φυσικής «Φως και χρώματα», «Το μάτι μας», «Πώς βλέπουμε» όπου με την καθοδήγηση του φύλλου εργασίας οι μαθητές θα ανακαλύψουν τη γνώση. Παρακάτω παρουσιάζονται παρόμοιες εκπαιδευτικές πρακτικές: http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-1556 http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-7915 http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-7954 http://photodentro.edu.gr/aggregator/lo/photodentro-lor-8521-8457 v2.0 Σελίδα11από13
4.5 Αξιοποίηση, γενίκευση, επεκτασιμότητα Η εκπαιδευτική πρακτική θα μπορούσε να εμπλουτιστεί με δραστηριότητες ώστε να συμπεριληφθούν και οι υπόλοιπες ενότητες του κεφαλαίου Φως. Ακόμα θα μπορούσε να συνδεθεί με θεματικές περιοχές όπως τα εικαστικά και η ιστορία. 5. Πρόσθετο υλικό που αξιοποιήθηκε Αναφέρετε εδώ τυχόν πρόσθετο υλικό που αξιοποιήθηκε. Βιβλία Σημειώσεις Χάρτες Websites Λογισμικό v2.0 Σελίδα12από13
Δώστε περισσότερες πληροφορίες για το υλικό (τίτλους, ηλεκτρονικές διευθύνσεις κ.λπ.) v2.0 Σελίδα13από13