Παγκοσμίως η Ελλάδα κατέχει την 3η θέση στην παιδική παχυσαρκία μετά από τη Νότια Αφρική και το Κουβέιτ. Σε 20 χρόνια θα χαθούν περισσότερα παιδιά από την κακή διατροφή παρά από τα ναρκωτικά ή το AIDS, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Καταναλωτών. Στην Ευρώπη η παιδική παχυσαρκία έχει...την πρωτιά! Είναι πολύ λυπηρό να βλέπει κανείς τους απόγονους ξακουστών αθλητών και φιλοσόφων, τους απόγονους της Μεσογειακής διατροφής, της καλύτερης στον κόσμο, να κρατούν τέτοια ρεκόρ στις μέρες μας. Σήμερα η παχυσαρκία σε όλες τις ηλικίες αποτελεί την πιο σημαντική διαταραχή της διατροφής στις βιομηχανικά αναπτυσσόμενες χώρες. Η παχυσαρκία ορίζεται ως η περίσσεια του λίπους στο σώμα και θεωρείται νόσος η οποία συνοδεύεται από σωματικές, ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις στα πάσχοντα άτομα. Όλα τα επιστημονικά δεδομένα συνηγορούν ότι η παχυσαρκία με κοιλιακή κατανομή (ενδοκοιλιακό λίπος) του λίπους συνοδεύεται από μεταβολικές και καρδιαγγειακές επιπλοκές. Αυξημένος κίνδυνος Πολύ αυξημένος κίνδυνος Ανδρες(περίμετρος μέσης) >94cm > 0,85 >102cm > 1,0 Γυναίκες(περίμετρος μέσης) >80cm > 0,70 >88cm > 0,85 Τα κυριότερα αίτια του Προβλήματος 1) Διατροφή Η περίσσεια θερμίδων που προκαλεί αύξηση βάρους. Η κατανάλωση λίπους συμβάλλει κατά κύριο λόγο στην αυξημένη θερμιδική πρόσληψη. Σημαντικό ρόλο στην αύξηση του βάρους παίζει ο αριθμός και η κατανομή των γευμάτων, καθώς και η λήψη τροφής εκτός των κύριων 1 / 6
γευμάτων. Μία μέτρια αλλά συνεχής αύξηση των θερμίδων κάθε ημέρα (50-200 kcal) οδηγεί σε μία περίοδο 4-10 ετών σε αργή αλλά προοδευτική αύξηση του βάρους της τάξεως των 2-20 kg. Συνήθως η αύξηση του βάρους γίνεται στην περίοδο 20-40 ετών με τη μέγιστη αύξηση του βάρους στη μέση ηλικία. 2) Σωματική Δραστηριότητα Υπάρχει συσχέτιση μεταξύ παχυσαρκίας και καθιστικής ζωής όπως εκτιμάται από δείκτες όπως ο χρόνος μπροστά στην τηλεόραση. 3) Γενετική Προδιάθεση γονιδιακά καθορισμένη. 4) Ψυχολογικές, κοινωνικές και πολιτισμικές παράμετροι. Αναμφίβολα ο τρόπος ζωής επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες και τη σωματική δραστηριότητα. Επιπτώσεις της Παχυσαρκίας στην Υγεία Οι κυριότερες επιπλοκές είναι: Καρδιαγγειακές: Στεφανιαία νόσος, αρτηριακή υπέρταση, ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο, θρομβοφλεβίτιδα, πνευμονική εμβολή, αριστερή και δεξιά καρδιακή ανεπάρκεια 2 / 6
Μεταβολικές: Υπερινσουλιναιμία, αντίσταση στην ινσουλίνη, σακχαρώδης διαβήτης τύπου ΙΙ, δυσλιπιδαιμία (αύξηση τριγλυκεριδίων, ελάττωση HDL- χοληστερόλης, αύσξηση LDLχοληστερόλης), αυξημένο ουρικό οξύ, διαταραχές αιμόστασης Αναπνευστικές Αναπνευστική ανεπάρκεια, σύνδρομο άπνοιας κατά τον ύπνο, πνευμονική υπέρταση Μυοσκελετικές: Οστεοαρθρίτιδα γονάτων, οσφυαλγία, ουρική αρθρίτιδα Πεπτικού: Χολολιθίαση, λιπώδης διήθηση ήπατος, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση Καρκίνοι: (Άνδρες) Προστάτη, παχέος εντέρου, χοληφόρων (Γυναίκες) Ενδομητρίου, τραχήλου μήτρας, ωοθηκών, μαστού, παχέος εντέρου, χοληφόρων 3 / 6
Ψυχο-κοινωνικές: Διαταραχή στην ποιότητα ζωής, κοινωνικός στιγματισμός και προκατάληψη, διαταραχή της εικόνας του σώματος. Άλλες επιπλοκές Ενδοκρινικές, Δερματολογικές, νεφρολογικές, μαιευτικές επιπλοκές, κίνδυνοι κατά και μετά τη χορήγηση αναισθησίας, μετεγχειρητικές επιπλοκές. Τι μπορούμε να κάνουμε 1).Η καλύτερη Θεραπεία είναι η Πρόληψη στον γενικό πληθυσμό Πρόληψη σε άτομα υψηλού κινδύνου - Άτομα με παχύσαρκους συγγενείς πρώτου βαθμού, παιδιά με πρόωρη παχυσαρκία (πριν την ηλικία των 6 ετών). - Καταστάσεις που ευνοούν την αύξηση βάρους όπως διακοπή του καπνίσματος, διακοπή σωματικής δραστηριότητας και αθλητισμού, φαρμακευτική αγωγή (νευροληπτικά, αντικαταθλιπτικά, αντιεπιληπτικά, κορτικοειδή, οιστρογόνα, προγεστερινοειδή), ενδοκρινικές νόσοι (υποθυρεοειδισμός, σύνδρομο Cushing), αλλαγή επαγγέλματος και στέγης, εγκυμοσύνη, εμμηνόπαυση, περίοδοι ψυχολογικής ή κοινωνικής εξασθένησης. - Άτομα με γρήγορη αύξηση βάρους ( > 5% του συνήθους βάρους τους). - Άτομα που εμφανίζουν ή έχουν προδιάθεση να εμφανίσουν μία νόσο που επιδεινώνεται από την αύξηση βάρους (πχ σακχαρώδη διαβήτη, αρτηριακή υπέρταση). 2) Μείωση του σωματικού βάρους σε Υπέρβαρα - Παχύσαρκα άτομα Πρακτικά, στην πλειονότητα, μία απώλεια 5 15% του αρχικού βάρους αποτελεί ένα ρεαλιστικό στόχο και βελτιώνει την υγεία. Απώλεια 20% και άνω πρέπει να επιδιώκεται εάν αυτή δεν επηρεάζει την διατροφική, σωματική, ψυχολογική και κοινωνική ισορροπία του 4 / 6
ατόμου. ΓΙΑΤΊ; - Τι μπορούμε να πετύχουμε; - Η μείωση του βάρους κατά 5-10 kg βελτιώνει τα συμπτώματα από το μυοσκελετικό (οσφυαλγία, αρθραλγίες), από το αναπνευστικό και μειώνει τη συχνότητα των επεισοδίων άπνοιας του ύπνου. - Μελέτες διάρκειας λίγων εβδομάδων δείχνουν ότι για κάθε 1% μείωση του βάρους παρατηρείται πτώση κατά 1 μονάδα της συστολικής και 2μονάδων της διαστολικής αρτηριακής πίεσης. - Η ευαισθησία στην ινσουλίνη και η διαταραχή στην ανοχή της γλυκόζης βελτιώνονται με την απώλεια βάρους. Σε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη η μείωση του βάρους κατά 10-20 kg μπορεί να επιφέρει σαν αποτέλεσμα φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης. Εν τούτοις σημαντικά οφέλη προκύπτουν στα διαβητικά άτομα και με απώλεια βάρους 3-8 kg. - Οι διαταραχές των λιπιδίων του αίματος που συνοδεύουν την παχυσαρκία κυρίως υψηλά τριγλυκερίδια, υψηλή ολική χοληστερόλη και χαμηλή HDL χοληστερόλη, συνήθως αποκαθίστανται μετά από μέτρια απώλεια βάρους. Απώλεια 1 κιλού σωματικού βάρους συνεπάγεται ελάττωση της LDL χοληστερόλης κατά 1%. Τα τριγλυκερίδια και η HDL χοληστερόλη δείχνουν τις πιο αξιοσημείωτες αλλαγές στην απώλεια βάρους, σε άτομα με αυξημένο ενδοκοιλιακό λίπος. - Ο έλεγχος του βάρους στη διάρκεια της κύησης είναι σημαντικός. Γυναίκες που είναι υπέρβαρες ή παχύσαρκες πριν από την εγκυμοσύνη, και δεν προσθέσουν άλλο βάρος στη διάρκεια της κύησης φαίνεται να αποκτούν υγιή παιδιά. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 1. Recommedations pour le Diagnostic, la Prevention et la Traitement de l' Obesite Assoc iation Francaise pour l'etude du diabete et des maladies metaboliques (ALFEDIAM). Societe de nutrition et de dietetique de langue francaise (SNDLF) Diabetes & Metabolism, suppl 2, vol. 24, 1998 : 48p 2. Scottish Intercollegiate Guidelines Network. Obesity in Scotland ''Integrating prevention with weight management.'' 5 / 6
Scottish Intercollegiate Guidelines Network. Edinburgh, Royal College of Physicians 1996. 3. World Health Organisation '' Obesity: preventing and managing the global epidemic.'' Report of WHO Consultation on Obesity. Geneva, 3-5 June 1997 (WHO/NUT/NCD/98.1), 1998 : 276p. Aπό την Κατερίνα Κιούση Κλινική διαιτολόγο διατροφολόγο, ΜSc Yπεύθυνη του Επιστημονικού Διαιτολογικού Κέντρου Diet Now Aγίας Τριάδος 55 Παιανία, τηλέφωνο: 2106641371 / 6972 88 77 50 6 / 6