ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ: 2018 2019 ΓΡΑΠΤΕΣ ΠΡΟΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ MAΪOY - ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΜΑΘΗΜΑ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ: 31/05/2019 ΤΑΞΗ: Β ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από τρία (3) μέρη και έξι (6) αριθμημένες σελίδες. Να χρησιμοποιήσετε μόνο μπλε μελάνι. Να σημειώσετε στα φύλλα εξέτασης τα στοιχεία σας: ονοματεπώνυμο, τμήμα, αριθμό. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού υλικού. ΜΕΡΟΣ ΠΡΩΤΟ (30 ΜΟΝΑΔΕΣ) ΟΛΕΣ ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΕΙΝΑΙ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΕΣ Να απαντήσετε και στις τρεις (3) ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες. Α1. Κάθε στοιχείο της Στήλης Α αντιστοιχεί με ένα (1) στοιχείο της Στήλης Β. Να γράψετε στα φύλλα εξέτασής σας τους αριθμούς της Στήλης Α και δίπλα από τον καθένα το γράμμα της Στήλης Β που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Προσοχή: Στη Στήλη Β περισσεύουν δύο (2) στοιχεία. ΣΤΗΛΗ Α ΣΤΗΛΗ Β Α. Θεοδόσιος Α 1. Μετοικεσία Κυπρίων Β. Μοαβία 2. Χρυσόβουλο Γ. Κωνσταντίνος ΙΑ Παλαιολόγος 3. Μάχη στο Μυριοκέφαλο Δ. Ιουστινιανός Β 4. Κίνδυνος εκγερμανισμού του κράτους Ε. Αλέξιος Α Κομνηνός 5. Άλωση της Πόλης (1453) 6. Αραβικές επιδρομές την Κύπρο 7. Πανεπιστήμιο Κωνσταντινούπολης (5 x 2 μον. = 10 μονάδες) 1
Α2. Να προσδιορίσετε αν το περιεχόμενο των ακόλουθων προτάσεων είναι σωστό ή λάθος, γράφοντας στα φύλλα εξέτασής σας τη λέξη «σωστό» ή «λάθος», δίπλα στο γράμμα που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση: α. Στην Πρώιμη Βυζαντινή Εποχή το κράτος δεν ακολουθούσε παρεμβατική πολιτική. β. Κατά τη διάρκεια της Πρωτοβυζαντινής Περιόδου η κυπριακή οικονομία παρουσίασε μεγάλη ανάπτυξη. γ. Στη μάχη του Ματζικέρτ οι Βυζαντινοί νίκησαν τους Σελτζούκους Τούρκους. δ. Ο κατεπάνω ήταν ανώτατος στρατιωτικός και πολιτικός διοικητής στην Κύπρο κατά τη διάρκεια της Κυρίως Βυζαντινής Περιόδου. ε. Ο Ιουστινιανός δεν αναθεώρησε και δεν κωδικοποίησε το ρωμαϊκό δίκαιο. στ. Οι Οθωμανοί Τούρκοι, επικεφαλής τον Μωάμεθ Β Πορθητή, πολιόρκησαν την Πόλη από ξηρά και θάλασσα για 54 μέρες και στις 29 Μαΐου 1453 την κατέκτησαν. ζ. Δύο συνέπειες της αραβικής εξάπλωσης ήταν η διάσπαση του μεσογειακού κόσμου και η μείωση της αγροτικής παραγωγής. η. Ο κυριότερος εχθρός του Ιουστινιανού στη Δύση ήταν οι Πέρσες. θ. Η Αγία Σοφία ήταν βασιλική με τρούλο. ι. Οι Πένητες ήταν μία από τις πλουσιότερες κοινωνικές τάξεις. (10 x 1 μον. = 10 μονάδες) Α3. Να ταξινομήσετε τα πιο κάτω ιστορικά γεγονότα κατά αύξουσα χρονολογική σειρά, ξεκινώντας από το προγενέστερο και αριθμώντας τα από το 1 μέχρι το 5. α. Μάχη στη Νινευή β. Θεοδοσιανός Κώδικας γ. Δεύτερη προσπάθεια κατάληψης της Κωνσταντινούπολης από τους Άραβες δ. Μάχη στο Πουατιέ ε. Στάση του Νίκα (5 x 2 μον. = 10 μονάδες) 2
ΜΕΡΟΣ ΔΕΥΤΕΡΟ (35 ΜΟΝΑΔΕΣ) Να απαντήσετε και στις τρεις (3) ερωτήσεις. Β1. Να γράψετε σύντομα κατατοπιστικά σημειώματα για τα πιο κάτω, με βάση τα ζητούμενα των παρενθέσεων: α. Δυνατοί (ποιοι ήταν, για ποιους αποτελούσαν απειλή και γιατί.) (5 μονάδες) β. Δ Σταυροφορία (ποιος ήταν ο αρχικός στόχος των Σταυροφόρων και πού κατέληξαν, τα γεγονότα που τους οδήγησαν στο να παρεκκλίνουν από τον αρχικό τους στόχο.) (5 μονάδες) γ. Καθεστώς Συγκυριαρχίας (τι ήταν, μεταξύ ποιων, πότε, τι όριζε.) (5 μονάδες) Β2. α. Να ερμηνεύσετε την απόφαση του Κωνσταντίνου Α να επιλέξει το Βυζάντιο (Κωνσταντινούπολη) ως τη νέα πρωτεύουσα του Ρωμαϊκού Κράτους, εξηγώντας τρία (3) σημεία.. (6 μονάδες) β. Να αναπτύξετε τρία (3) σημεία της θρησκευτικής πολιτικής του Κωνσταντίνου Α. (4 μονάδες) Β3. α. Να γράψετε τέσσερα (4) αίτια και τέσσερις (4) συνέπειες των αραβικών επιδρομών στην Κύπρο. (8 μονάδες) β. Πότε απελευθερώθηκε οριστικά το νησί από τους Άραβες και ποιος ήταν ο τότε αυτοκράτορας του Βυζαντίου; (2 μονάδες) 3
ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ (35 Μονάδες) Να απαντήσετε και στις τρεις (3) ερωτήσεις. Γ1. I. ΙΙ. Με τον θεσμό των θεμάτων δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για τη συγκρότηση ενός ισχυρού εντόπιου στρατού, πράγμα που απάλλαξε κι αυτό την αυτοκρατορία από τη δαπανηρή στρατολόγηση αλλοδαπών μισθοφόρων, που δεν ήταν πάντοτε ούτε αφοσιωμένοι ούτε επαρκείς. [ ] Ένας σημαντικός αριθμός βυζαντινών γεωργών έλαβε «στρατιωτικά κτήματα» με τη δέσμευση να προσφέρει στρατιωτική υπηρεσία. [ ] Σύμφωνα με μεταγενέστερες πηγές, σε περίπτωση επιστρατεύσεως οι στρατιώτες όφειλαν να είναι ετοιμοπόλεμοι, έχοντας πλήρη οπλισμό και ένα άλογο. Βέβαια αποζημιώνονταν και με έναν ορισμένο μισθό, που ήταν όμως πενιχρός. Έτσι με το νέο σύστημα περιορίσθηκαν σημαντικά οι δημόσιες δαπάνες για τις ανάγκες του στρατού. Εξάλλου η δημιουργία των στρατιωτικών κτημάτων ενίσχυσε τον θεσμό της μικρής αγροτικής ιδιοκτησίας. [...] https://www.sakketosaggelos.gr/article/8070/ (Διασκευή) Αφού μελετήσετε τα πιο πάνω παραθέματα και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήματα: α. Να γράψετε τρεις (3) λόγους, για τους οποίους οι εκστρατείες του Ηράκλειου είχαν θρησκευτικό χαρακτήρα. β. Με ποιο ιστορικό γεγονός συνδέεται ο Ακάθιστος Ύμνος; Να εξηγήσετε. (2 μονάδες) γ. Να παρουσιάσετε αναλυτικά τον θεσμό των Θεμάτων. δ. Να κρίνετε τον θεσμό των Θεμάτων και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας καταγράφοντας τρία (3) επιχειρήματα. ε. Να συγκρίνετε τον θεσμό των Θεμάτων με τον θεσμό της Πρόνοιας. (2 μονάδες) 4
Γ2. I. Είναι αλήθεια ότι με την πάροδο του χρόνου δεισιδαίμονες και προλήψεις συνδέθηκαν με την προσκύνηση των εικόνων. Πιστοί των λαϊκότερων κυρίως στρωμάτων και μοναχοί αφελείς και απαίδευτοι απέδιδαν ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στην προστατευτική δύναμη, όχι πια του εικονιζόμενου προσώπου, αλλά του ίδιου του αντικειμένου, της φορητής εικόνας, τελώντας παράλογες πράξεις, που θύμιζαν ειδωλολατρία. Έτσι κατά τη βάπτιση έφερναν την εικόνα στη θέση του αναδόχου, έπαιρναν από το χρώμα της ξύσμα, το όποιο αναμίγνυαν στη θεία μετάληψη ή το μεταχειρίζονταν για θεραπευτικούς σκοπούς. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τ. Θ, σελ. 28 II. Οι εικόνες αναπληρώνουν τα είδωλα, άρα αυτοί που τις προσκυνούν είναι ειδωλολάτρες. Όμως δεν πρέπει να προσκυνούμε κατασκευάσματα ανθρώπινων χεριών και κάθε είδους ομοίωμα. Πληροφόρησέ μας ποιος μας άφησε κληρονομιά αυτή την παράδοση, δηλαδή να σεβόμαστε και να προσκυνούμε κατασκευάσματα ανθρώπινων χεριών και εγώ θα συμφωνήσω ότι αυτός είναι νόμος του Θεού. https://eclass.duth.gr/modules/document/file.php/kom03138/ ΙΙΙ. [ ] Στην ουσία επρόκειτο για μια σύγκρουση συμφερόντων στη νότια Ιταλία μεταξύ Βυζαντινών και Λατίνων. Ο Πάπας επενέβαινε σε ζητήματα επισκόπων και μητροπόλεων της περιοχής που βρίσκονταν στην αρμοδιότητα του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης και εξαπέλυε κατηγορίες εναντίον των ορθοδόξων, οι οποίες εξόργισαν όχι μόνο τον μέχρι τότε φιλικά διακείμενο στους Λατίνους αυτοκράτορα αλλά και τον πατριάρχη και όλο τον λαό. Oι αντιδράσεις οργής, κυρίως του Κηρουλάριου, προκάλεσαν εξίσου έντονες αντιδράσεις από την πλευρά του Πάπα. Ο τελευταίος έστειλε πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη για να συζητηθούν τα προβλήματα, με επικεφαλής τον καρδινάλιο Ουμβέρτο. [ ] http://www.ime.gr/chronos/09/gr/pl/1025/pn/main/pn15a.html (Διασκευή) Αφού μελετήσετε τα πιο πάνω παραθέματα και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήματα: α. Να γράψετε δύο (2) επιχειρήματα των εικονομάχων και ένα (1) επιχείρημα των εικονολατρών. β. Να γράψετε δύο (2) αίτια, για τα οποία ξέσπασε η Εικονομαχία. (2 μονάδες) γ. Να γράψετε μία (1) πολιτική, μία (1) πολιτιστική και μία (1) ιδεολογική συνέπεια της Εικονομαχίας. δ. Ποιο θρησκευτικό ζήτημα, το οποίο έλαβε χώρα το 1054, έχει τις ρίζες του στην Εικονομαχία και στην εποχή του Πατριάρχη Φώτιου; Στα χρόνια ποιου αυτοκράτορα έγινε, ποιοι ήταν οι βασικοί διαπραγματευτές, ποια ήταν τα φαινομενικά αίτια και ποια ήταν τα βαθύτερα πολιτικά αίτια; 5
Γ3. Τό 478 μ.χ. ὁ Αρχιεπίσκοπος Κύπρου Ανθέμιος κατόπιν ὁράματος βρῆκε τόν τάφο καί τό λείψανο τοῦ Αποστόλου Βαρνάβα, στό στῆθος τοῦ ὁποίου ὑπῆρχε ἀντίγραφο τοῦ κατά Ματθαῖον Εὐαγγελίου. Τό Εὐαγγέλιο τοῦτο πρόσφερε ὁ Αρχιεπίσκοπος Ανθέμιος στόν Αὐτοκράτορα τοῦ Βυζαντίου Ζήνωνα, ὁ ὁποῖος καί παραχώρησε τά γνωστά τρία αὐτοκρατορικά προνόμια στόν ἑκάστοτε Αρχιεπίσκοπο Κύπρου Νά ὑπογράφει μέ κιννάβαρι (κόκκινο μελάνι), νά φέρει κατά τίς ἱεροτελεστίες πορφυροῦν μανδύα καί νά κρατεῖ ἀντί τῆς ἐπισκοπικῆς πατερίτσας αὐτοκρατορικό σκῆπτρο. http://churchofcyprus.org.cy/9531 Δρ. Αντρέα Μιτσίδη Αφού μελετήσετε το πιο πάνω παράθεμα και με βάση τις ιστορικές σας γνώσεις, να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήματα: α. Να αναφέρετε το όραμα του Αρχιεπισκόπου της Κύπρου Ανθέμιου και να εξηγήσετε πώς αυτό συνδέεται με την οριστική αναγνώριση του Αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Κύπρου. (6 μονάδες) β. Ποια ήταν η σημασία της αναγνώρισης του Αυτοκέφαλου της Εκκλησίας της Κύπρου; (2 μονάδες) γ. Να γράψετε τα τρία (3) προνόμια, τα οποία παραχώρησε ο αυτοκράτορας Ζήνωνας στον Αρχιεπίσκοπο Ανθέμιο. Η Διευθύντρια Αθηνά Κλεάνθους 6